Informacja o wynikach kontroli

Transkrypt

DEPARTAMENT RODOWISKA, ROLNICTWA
I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
KSR-41017/05
Nr ewid. 29/2006/P05108/KSR
!"
#
)**+,)**-
$! %&'
( ! %$
. %/
!
!
!
"
#
"/
$
!
'
*
+* ' , '
%$
%
'
*
0
!"# # $! %&'
#
( ! %$
)**+,)**-
/
-
'
!.
#
z up. Janusz Laube
Wicedyrektor
/
'0
#
#"# %
Warszawa, dnia 5 czerwca 2006 r.
! 1
23
452
6
,7
0 4894
;
9 2889:
2
)"
0
& '
(
)
!
'
(
'% #(
1. Wprowadzenie .............................................................................................................5
2. Podsumowanie wyników kontroli .................................................................................6
2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalno ci..................................................................6
2.2. Synteza wyników kontroli ........................................................................................6
2.3. Uwagi ko cowe i wnioski.......................................................................................8
3. Wa niejsze wyniki kontroli.........................................................................................10
3.1. Uwarunkowania ekonomiczne i organizacyjne .......................................................10
3.2. Istotne ustalenia kontroli.......................................................................................13
3.2.1. Organizacja pracy w zakresie gromadzenia i udost pniania
informacji o rodowisku i jego ochronie........................................................13
3.2.2. Prowadzenie
publicznie
dost pnego
wykazu
danych
o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego
ochronie ....................................................................................................15
3.2.3. Udost pnianie informacji o rodowisku i jego ochronie ................................20
3.2.4. Wykorzystanie publicznych sieci teleinformatycznych dla
udost pnianie i rozpowszechnianie informacji...........................................23
3.2.5. Pobieranie opłat za czynno ci zwi zane z udost pnianiem
informacji o rodowisku............................................................................27
4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli ................................................30
4.1. Przygotowanie kontroli.........................................................................................30
4.2. Post powanie kontrolne i działania podj te po zako czeniu kontroli.....................30
5. Zał czniki...................................................................................................................35
5.1. Charakterystyka
stanu
prawnego
dotycz cego
kontrolowanej
działalno ci ..........................................................................................................35
5.2. Bibliografia............................................................................................................40
3
5.3. Wykaz skontrolowanych podmiotów oraz jednostek organizacyjnych
NIK, które przeprowadziły w nich kontrole ..............................................................41
5.4. Wykaz urz dów gmin, w których zasi gano informacji w trybie art. 29 pkt
2 lit. f ustawy o NIK ...............................................................................................42
5.5. Lista osób zajmuj cych kierownicze stanowiska, odpowiedzialnych
za kontrolowan działalno
.................................................................................43
5.6. Wykaz organów, którym przekazano informacj o wynikach kontroli...................43
4
Wprowadzenie
__________________________________________________________________________________
12 '
!"# #
Tytuł
Gromadzenie i udost pnianie informacji o
2004-2005
Numer
P/05/108
rodowisku w latach
Cel
Celem kontroli było dokonanie oceny wypełniania przez wybrane
organy administracji publicznej ustawowych obowi zków w zakresie gromadzenia1
i udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie.
Główne zagadnienia obj te tematyk kontroli dotyczyły:
-
organizacji działa w zakresie gromadzenia i udost pniania danych,
-
prowadzenia publicznie dost pnych wykazów danych o
ochronie oraz trybu i cz stotliwo ci ich aktualizacji,
rodowisku i jego
-
zakresu, formy i terminowo ci udost pniania danych o
ochronie.
rodowisku i jego
Kontrola podj ta została z inicjatywy własnej NIK. W zwi zku z tym, e
udost pnianie informacji o rodowisku jest przedmiotem ratyfikowanej przez Polsk
w 2001 r. mi dzynarodowej Konwencji z Aarhus, kontrola stanowiła kontynuacj
działa NIK w zakresie ewaluacji wypełniania przez Polsk zobowi za
mi dzynarodowych.
Kontrol przeprowadzono w okresie od 3 pa dziernika do 9 grudnia 2005 r.,
w 14 jednostkach administracji publicznej (zał cznik nr 5.4.). Ponadto w trybie art. 29
pkt 2 lit. f ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwy szej Izbie Kontroli2 pobrano
informacje z 20 urz dów gmin (zał cznik nr 5.5).
W kontroli uczestniczył Departament rodowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania
Przestrzennego oraz Delegatura NIK w Bydgoszczy. Badaniami kontrolnymi obj to
okres od 1 stycznia 2004 r. do 31 pa dziernika 2005 r.
Wykaz stosowanych skrótów:
BIP
CIO
DIP
M
PHARE
PO
St.Pow.
UG
UM
UW
WIO
1
2
Biuletyn Informacji Publicznej
Centrum Informacji o rodowisku
Ustawa o dost pie do informacji publicznej
Ministerstwo rodowiska
Program Pomocy dla Restrukturyzacji Gospodarki w Polsce i na
W grzech, finansowany przez Uni Europejsk
Prawo ochrony rodowiska
Starostwo Powiatowe
Urz d Gminy
Urz d Miasta
Urz d Wojewódzki
Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska
W znaczeniu wła ciwego ewidencjonowania posiadanych dokumentów
Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 z pó n. zm.
5
Podsumowanie wyników kontroli
_________________________________________________________________________________
)2
3 !%
$
)2
12
#
4
4
#
# !" 5
(
W ocenie NIK przepisy maj ce zapewni szeroki, publiczny dost p do
informacji o rodowisku i rozpowszechnianie takich informacji wdra ane były zbyt
wolno, a ich realizacja przebiegała nierzetelnie. Brak było jednolitego i spójnego
systemu gromadzenia i udost pniania informacji o rodowisku w skali kraju.
We wszystkich spo ród kontrolowanych jednostek wyst piły uchybienia lub
nieprawidłowo ci dotycz ce przede wszystkim sposobu i zakresu ewidencjonowania
posiadanych dokumentów. Zbyt mały był zakres upowszechniania informacji
o rodowisku poprzez publiczne sieci teleinformatyczne. Dotycz ce tej kwestii
zalecenia Dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia
2003 r. nie zostały wdro one do prawa krajowego w okre lonym dyrektyw terminie, tj.
do 14 lutego 2005 r. W odniesieniu do wi kszo ci kontrolowanych jednostek sposób
i terminowo udost pniania danych w odpowiedzi na zło one wnioski nie budziły
zastrze e . W pojedynczych przypadkach stwierdzono jednak działania nielegalne.
)2
)2
#"
4
1) Po 5 latach3 od nało enia na organy administracji publicznej obowi zku
udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie, w 16 (47%) spo ród 34
obj tych badaniami jednostek4, nie uwzgl dniono zada
zwi zanych
z gromadzeniem i udost pnianiem informacji o rodowisku w regulaminach
organizacyjnych urz dów i nie została formalnie wyznaczona komórka organizacyjna
odpowiedzialna za prowadzenie tych spraw. Było to w ocenie NIK działaniem
nierzetelnym (str. 13).
2) Funkcjonuj ca organizacja Centrum Informacji o
rodowisku (CIO )
i realizowane przez t jednostk zadania, nie były zgodne z Zarz dzeniem nr 9
Ministra rodowiska z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie utworzenia Centrum
Informacji oraz Regulaminem organizacyjnym wprowadzonym Zarz dzeniem
Dyrektora CIO nr 11 z dnia 21 stycznia 2002 r., zatwierdzonym przez Ministra
rodowiska 5 lutego 2002 r.
Brak było te wyra nego podziału kompetencji pomi dzy CIO i komórki
organizacyjne Ministerstwa rodowiska, a zasoby informacyjne CIO – jednostki
powołanej w celu udost pniania informacji b d cych w posiadaniu Ministra
rodowiska – nie były zintegrowane z zasobami Ministerstwa rodowiska (str. 13-15).
3
Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o dost pie do informacji o rodowisku i jego ochronie oraz o ocenach
oddziaływania na rodowisko – Dz. U. Nr 109, poz. 1137 z pó n. zm., która obowi zywała do 1 pa dziernika
2001 r. i z tym dniem uchylona została ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
rodowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw – Dz. U. Nr 100, poz. 1085. Od 1 pa dziernika
2001 r. kwesti t reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony rodowiska - Dz. U. Nr 62,
poz. 627 z pó n. zm.
4
14 jednostek kontrolowanych i 20 urz dów gmin, w których zasi gano informacji.
6
_________________________________________________________________________________
3) Wynikaj cy z art. 19 ust. 6 ustawy - Prawo ochrony rodowiska (PO ),
obowi zek prowadzenia przez organy administracji publicznej, wykazu danych
o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie nie był
realizowany przez 7 (21%) spo ród 34 obj tych badaniami jednostek. Natomiast
utworzone wykazy danych o dokumentach zawieraj cych informacje
o rodowisku, cz sto prowadzone były nierzetelnie. Spo ród skontrolowanych
wykazów 64% było niepełnych i nieaktualnych, a 50% prowadzonych było
niezgodnie z wzorem ustalonym w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia
17 czerwca 2003 r. w sprawie okre lenia wzoru publicznie dost pnego wykazu
danych o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie5.
Brak było jednolitego w skali kraju sposobu prowadzenia wykazu. Jednostki
wprowadzały własne standardy, nie gwarantuj ce sprawnego wyszukiwania
i przetwarzania informacji, co było działaniem nielegalnym(str. 15-19).
4) Nie był w pełni realizowany obowi zek upowszechniania za po rednictwem sieci
telekomunikacyjnych informacji, o których mowa w art. 30 ust.1 ustawy PO .
Minister rodowiska nie wydał na podstawie art. 286a ust. 4 i 5 ustawy PO
rozporz dzenia okre laj cego warunki i zakres dost pu do wojewódzkiej bazy
informacji o korzystaniu ze rodowiska oraz wzoru raportu wojewódzkiego
zawieraj cego informacje o zakresie korzystania ze rodowiska oraz sposobie
jego przedstawiania (str. 24).
5) Obowi zuj ce w okresie obj tym kontrol przepisy nie zawierały postanowie
Dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r.
w sprawie publicznego dost pu do informacji dotycz cych rodowiska
i uchylaj cej dyrektyw Rady 90/313/EWG. Polska nie dotrzymała, okre lonego
na dzie 14 lutego 2005 r., terminu ich wdro enia (str. 23).
6) Pomimo podejmowania przez pracowników Ministerstwa rodowiska i CIO
działa , w wielu urz dach nie wiedziano o uruchomionym we wrze niu 2005 r.,
nakładem 1.645.604 euro, portalu internetowym www.ekoportal.pl, który w my l
zało e ma przyczyni si do zwi kszenia wykorzystania internetu w administracji
publicznej, ułatwi prac urz dników i zapewni upowszechnianie aktualnych
i u ytecznych informacji o rodowisku. Spo ród 20 urz dów gmin, w których
pobrano, w styczniu 2006 r. informacje, o uruchomieniu portalu nie było
poinformowanych 17, tj. 85%. W jednym urz dzie wiedz tak zdobyto we
własnym zakresie, a 2 jednostki stwierdziły, e zostały poinformowane przez CIO
lub Ministerstwo rodowiska (str. 25-27).
7) W analizowanym okresie, do obj tych kontrol jednostek, wpłyn ło ł cznie 709
pisemnych wniosków i pyta . Uzyskane z poziomu gmin informacje wskazuj na
niewielkie zainteresowanie społeczne informacjami o rodowisku, bowiem tylko
do 4 spo ród 20 urz dów gmin, wpłyn ły w analizowanym okresie pojedyncze
wnioski (str. 20).
5
Dz. U. Nr 110, poz. 1058
7
_________________________________________________________________________________
8) Sposób i terminowo udost pniania informacji o rodowisku w odpowiedzi na
zło one wnioski oraz prawidłowo naliczania i pobierania opłat za czynno ci
zwi zane z udost pnianiem informacji nie budziły zastrze e . Nieprawidłowo ci
stwierdzono w pojedynczych przypadkach, dotyczyły: udost pniania
dokumentów w drodze wypo yczenia, przesłania dokumentów wnioskodawcy
przed uiszczeniem przez niego stosownej opłaty, co miało charakter działa
nielegalnych (str. 20-22, 28).
9) Przepisy prawa dotycz ce obowi zku uiszczania opłaty skarbowej od zło onych
wniosków o udost pnianie informacji o rodowisku były niejednoznaczne, co
skutkowało ich ró n interpretacj przez kontrolowane jednostki. Spo ród 12
jednostek, do których wpłyn ły wnioski o udost pnienie informacji o rodowisku
opłaty skarbowe pobierało 6 jednostek (str. 28).
)2
62 7
8
#
%
Jedynie przy zapewnieniu swobodnego dost pu do informacji o rodowisku
i rozpowszechnianiu takich informacji, mo liwy jest w praktyce aktywny udział
społecze stwa w podejmowaniu decyzji dotycz cych rodowiska i jego u ytkowania.
Upowszechnianie informacji o rodowisku wpływaj c na zwi kszenie wiadomo ci
ekologicznej, zwi ksza zakres podejmowanych działa
proekologicznych
i w konsekwencji popraw stanu rodowiska. Uchwalona przez Sejm RP,
dnia 24 lutego 2006 r. ustawa o zmianie ustawy - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U.
Nr 50, poz. 360), wdra aj ca przepisy Dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady, zobowi zuje do znacznie szerszego ni dotychczas
upowszechniania informacji o
rodowisku za pomoc
publicznych sieci
teleinformatycznych. Przepisy tej ustawy wejd jednak w ycie dopiero pod koniec
grudnia 2006 r., tj. z blisko 2-letnim opó nieniem, w stosunku do wyznaczonego
dyrektyw terminu. Istotne b dzie wi c jak najszybsze ich wdro enie w praktyce.
Sprzyja temu powinna realizacja sformułowanych w wyniku niniejszej kontroli
wniosków przekazanych jednostkom kontrolowanym (o których mowa w rozdziale
4.2. niniejszej informacji).
Ponadto Najwy sza Izba Kontroli wskazuje na potrzeb podj cia dalszych działa
przez wła ciwe organy, w tym przez:
Ministra rodowiska:
•
Zapewnienia integracji i koordynacji działa informacyjnych prowadzonych przez
komórki organizacyjne Ministerstwa rodowiska oraz Centrum Informacji
o rodowisku z zasobami informacyjnymi innych jednostek podległych
i nadzorowanych przez Ministra rodowiska.
•
Inicjowania działa mog cych zwi kszy społeczn
wiadomo
ekologiczn
i stwarzania warunków dla bardziej efektywnego uczestnictwa społecze stwa
w podejmowaniu decyzji dotycz cych rodowiska.
8
_________________________________________________________________________________
•
Podejmowania dalszych działa w celu ujednolicenia sposobu funkcjonowania
systemu informacji o rodowisku w skali kraju, m.in. poprzez wykorzystanie
mo liwo ci jakie stworzyło uruchomienie ekoportalu.
•
Wzmo enia nadzoru nad funkcjonowaniem systemu upowszechniania i udost pniania
informacji o rodowisku oraz ustalenia zasad i zakresu monitorowania wdra ania
przepisów ustawy z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony
rodowiska.
•
Wydania rozporz dzenia na podstawie art. 286a ust. 4 i 5 ustawy Prawo ochrony
rodowiska, w sprawie warunków i zakresu dost pu do wojewódzkiej bazy informacji
o korzystaniu ze rodowiska w zakresie danych niezb dnych do zarz dzania
rodowiskiem oraz wzoru raportu wojewódzkiego, zawieraj cego informacje o zakresie
korzystania ze rodowiska oraz sposobie jego przedstawiania.
Wojewodów, starostów, burmistrzów, prezydentów miast, wójtów:
•
Szerokiego upowszechniania informacji o rodowisku i jego ochronie oraz
o mo liwo ci uczestnictwa społecze stwa w post powaniach dotycz cych rodowiska.
•
Aktualizacji regulaminów organizacyjnych urz dów oraz zapewnienia realizacji
obowi zków nało onych ustaw - Prawo ochrony rodowiska, w tym sprawnego
systemu gromadzenia aktualnych danych o rodowisku i jego ochronie.
9
Uwarunkowania ekonomiczne i organizacyjne
_________________________________________________________________________________
62
9 #%
"#
62
12 7
$
#
"#
"
#
Przez wiele lat, prawo dost pu do informacji publicznej traktowano w Polsce raczej
deklaratywnie, przypisuj c mu bardziej znaczenie propagandowe ni normatywne.
Wej cie w ycie Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. zagwarantowało obywatelom
prawo do informacji, w tym publicznych (art. 54 i art. 61) oraz o stanie rodowiska
(art. 74 ust. 3 i art. 81).
Praktyczn realizacj art. 74 Konstytucji RP umo liwia ustawa z dnia 27 kwietnia
2001 r. Prawo ochrony rodowiska (PO ). Realizacji art. 61 Konstytucji RP słu y ustawa
z dnia 6 kwietnia 2001 r. o dost pie do informacji publicznej6 (DIP). Wi kszo
informacji nale cych do „informacji o rodowisku i jego ochronie” jest jednocze nie
„informacjami publicznymi”. Jednak zgodnie z przyj t norm kolizyjn zawart w art. 1
ust. 2 ustawy DIP, podstawowym ródłem regulacji w omawianym zakresie jest ustawa Prawo ochrony rodowiska.
Szczegółowe omówienie stanu prawnego w zakresie kontrolowanej działalno ci zawiera
zał cznik 5.1.
Z opracowa i doniesie prasowych dotycz cych udost pniania informacji
publicznej i informacji o rodowisku wynika, e urz dy generalnie niech tnie
udost pniaj gromadzone przez siebie informacje, m.in. z powodu braku rozbudowanej
infrastruktury informatycznej pozwalaj cej im wiadczy usługi udost pniania informacji
na zadowalaj cym poziomie. Taki wniosek sformułowano np. w wyniku ankiety
przeprowadzonej na zlecenie Ministerstwa rodowiska, w 2004 r., w 321 urz dach
administracji powiatowej7. Stwierdzono wprawdzie, e zdecydowana wi kszo (92,8%)
urz dów posiada dost p do internetu, jednak posiadany sprz t jest przestarzały. Ponad
40% komputerów zakupionych zostało przed rokiem 2000 (o cz stotliwo ci taktowania
procesora do 500 MHz). Niewiele (34,4%) było te zestawów komputerowych, których
parametry technicznie umo liwiaj komfortow prac ze współczesnymi wersjami
oprogramowania. rednia liczba komputerów pracuj cych w wydziale wynosiła 4,91.
Przy czym stwierdzono wyra n dysproporcj w wyposa eniu mi dzy starostwami
powiatowymi ( rednio 3,71 komputera), a urz dami miast na prawach powiatu ( rednio
9,95 komputera).
Nie tylko wzgl dy techniczne, ale te organizacyjne i społeczne sprawiaj , e
systemy udost pniania informacji wdra ane s bardzo powoli. Obowi zek prowadzenia
stron BIP (które zgodnie z zało eniami miały sta si powszechnie znanym
i wykorzystywanym ródłem informacji) nie jest prawidłowo realizowany. Nie wsz dzie
6
7
Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pó n. zm.
Zestawienie wyników ankiety dla starostw powiatowych i urz dów miast na prawach powiatu dla celów realizacji
projektu Phare 2002/000-580-05-03 "Wzmocnienie ochrony rodowiska"
10
_________________________________________________________________________________
strony funkcjonuj i cz sto zawieraj jedynie fragmentaryczne dane. Wg stanu na
pocz tek lipca 2003 r.8 dla 3 województw: strony BIP posiadało 48% gmin i powiatów
województwa lubelskiego, 89% gmin i powiatów woj. podlaskiego oraz 65% gmin
i powiatów woj. zachodniopomorskiego. Analiza 111 stron BIP gmin i powiatów z woj.
lubelskiego wykazała, e strony BIP były trudno dost pne (nie otwierały si lub otwierały
si powoli) oraz brakowało tam wielu obligatoryjnych informacji lub były one niepełne,
wyst powały za niedozwolone ustaw informacje komercyjne lub reklamowe
(nie maj ce charakteru publicznych). Strony oparte były na ró nych systemach nawigacji,
a przejrzysto sposobu prezentacji informacji była zró nicowana. Konstrukcja stron nie
zawsze spełniała wymogi rozporz dzenia Ministra Spraw Wewn trznych i Administracji
z dnia 17 maja 2002 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej9, gdy brakowało
odsyłacza do strony głównej BIP (8), instrukcji obsługi (27), statystyk odwiedzin (24),
a nawet wyszukiwarki (10 stron). Cz sto wyszukiwarki i statystyki odwiedzin nie
funkcjonowały prawidłowo. W praktyce uzyskanie informacji wymagało kontaktu
telefonicznego lub wizyty w urz dzie. Przyczyn opisanej sytuacji był brak jasnej
i spójnej koncepcji tworzenia i funkcjonowania BIP. „Rzeczpospolita” z dnia 29 wrze nia
2005 r., doniosła, e wkrótce pod patronatem Ministerstwa Nauki i Informatyzacji
powstanie komitet projektu „Nowy BIP”, który ma przygotowa pomysły na przyszło
tego biuletynu.
W literaturze podnoszona jest ponadto kwestia braku w Polsce tradycji jawno ci
działa władzy (transparentno ci lub przejrzysto ci administracji) i niech do udzielania
informacji10. Z doniesie prasowych wynika, e instytucje i urz dy czasami utrudniaj
lub ograniczaj dost p do informacji publicznej. Pod ró nymi pretekstami blokuj
informacje powołuj c si np. na ustawowe ograniczenia czy wewn trzny charakter
dokumentów lub przekazuj ogólne, mało konkretne informacje zamiast dokumentów,
o które wnioskowano. O takich sprawach informowały np.: Newsweek (np. nr 33/2003)11,
Rzeczpospolita z dnia 5 listopada 2004 r.12
Trudny dost p do informacji stał si przedmiotem coraz liczniejszych skarg
napływaj cych do s dów. Zapadły te wyroki. Np. S d Rejonowy w Przysusze
zobowi zał starost do udost pnienia blokowanych przez niego dotychczas informacji13.
Wojewódzki S d Administracyjny w Warszawie nało ył 10 tys. zł grzywny na jednostk ,
która nie zastosowała si do wyroku NSA w sprawie udzielenia informacji publicznej14.
Wyniki kontroli NIK wskazuj , e zasada jawno ci ycia publicznego cho
8
A. Demczuk, M. Tarajko, M. Sakowicz: Informacja publiczna on-line. Pierwszy etap wdra ania Biuletynu
Informacji Publicznej na Lubelszczy nie, „Samorz d Terytorialny” z 2004 r. nr 4, s. 12-27.
9
Dz.U. Nr 67, poz. 619.
10
A. Piskorz-Ry , Prawo do informacji..., op.cit. i E. Jarz cka-Siwik, op.cit.
11
Artykuł dotyczył niech ci ró nych pa stwowych Inspekcji (Sanitarnej, Handlowej oraz Jako ci Handlowej
Artykułów Rolno-Spo ywczych) do ujawniania instytucji i zakładów nie przestrzegaj cych wymogów
sanitarnych, mimo e ustawa o dost pie do informacji publicznej nakazuje ujawnia wyniki kontroli.
12
Artykuł zatytułowany „Trudny dost p do informacji” opisuje jakie sztuczne przeszkody stwarzaj urz dy
oraz informuje, e w sprawach tych tocz si ju post powania przed s dami i zapadł pierwszy wyrok.
13
GW Radom nr 246 z dnia 19 pa dziernika 2004 r.
14
Rzeczpospolita z dnia 5 listopada 2004 r. i Gazeta Stołeczna nr 260 z dnia 5 listopada 2004 r.
11
_________________________________________________________________________________
prawnie zadekretowana, w praktyce bardzo cz sto nie jest respektowana. Organy władzy
zobowi zane do jawno ci, bardzo cz sto postrzegaj ten obowi zek jako swoisty
przymus, a nie naturalny nawyk. Zdaniem NIK brak jawno ci oraz przejrzysto ci działa
administracji jest jednym z dysfunkcjonalnych obszarów w pa stwie. Ograniczony
dost pu do informacji (nierówno w dost pie do informacji) zaliczony został do tzw.
mechanizmów korupcjogennych. W corocznie opracowywanych raportach „Zagro enie
korupcj w wietle bada kontrolnych NIK”, przytaczane s m.in. wyniki kontroli, które
wykazały w jaki sposób niepodawanie do publicznej wiadomo ci niektórych informacji
sprzyja powstawaniu grupy osób uprzywilejowanych, maj cych do informacji dost p
i mog cych z tego czerpa korzy ci.
W swoich opracowaniach NIK zwraca równie uwag , e w obecnym stanie
prawnym w odniesieniu do wi kszo ci spraw, władza udziela informacji, gdy kto si do
niej o to zwróci, a zdaniem NIK, władza powinna przekazywa informacje bez
czyjejkolwiek pro by i zach ca obywateli by z informacjami si zapoznali. Dopiero tak
ukształtowana zasada zapewniłaby wysokie standardy jawno ci ycia publicznego.
12
Istotne ustalenia kontroli
_________________________________________________________________________________
62
)2 %
#$% #
< : =
,'
'
!
!
%
&
Wyniki kontroli wykazały, e po 5 latach15 od nało enia na organy administracji
obowi zku gromadzenia i udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie, nie
wszystkie z nich uwzgl dniły zwi zane z realizacj tego obowi zku zadania w swoich
regulaminach organizacyjnych i nie została wyznaczona komórka organizacyjna
odpowiedzialna za prowadzenie tych spraw. Spo ród kontrolowanych jednostek
sytuacja taka odnotowana została w 4, tj. 28,6% (Starostwo Powiatowe w Tucholi,
UM w Ciechocinku, UM w wieciu i UG Wojkowice), a spo ród 20 urz dów gmin,
w których zasi gano informacji - w 12, tj. 60%.
Ogółem na 34 jednostki, 16 nie uwzgl dniało w regulaminach organizacyjnych
zada zwi zanych z udost pnianiem informacji o rodowisku.
Regulamin urz du nie
uwzgl dniał zada
dotycz cych
udost pniania
informacji o rodowisku
47%
53%
Regulamin urz du
uwzgl dniał zadania
dotycz ce udost pniania
informacji o rodowisku
W ocenie NIK było to działanie nierzetelne.
W Centrum Informacji o rodowisku (CIO ) – pa stwowej jednostce
bud etowej, bezpo rednio podległej Ministrowi rodowiska, które powstało na mocy
Zarz dzenia Nr 9 Ministra rodowiska z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie utworzenia
Centrum Informacji o rodowisku, w celu udost pniania informacji b d cych
w posiadaniu Ministra – stwierdzono, e faktycznie funkcjonuj ca organizacja
i realizowane przez t jednostk zadania nie były zgodne z okre lonymi w ww.
Zarz dzeniu oraz Regulaminie organizacyjnym CIO okre lonym zarz dzeniem
Dyrektora Centrum Informacji o rodowisku nr 11 z dnia 21 stycznia 2002 r.
i zatwierdzonym przez Ministra rodowiska 5 lutego 2002 r. W konsekwencji
w okresie obj tym kontrol CIO realizowało zadania wykraczaj ce poza zakres
okre lony Zarz dzeniem nr 9 Ministra rodowiska z dnia 30 maja 2001 r., nie
realizowało za innych zada okre lonych w ww. zarz dzeniu. Pracownicy Centrum
zaanga owani byli głównie w przygotowywanie, uzgadnianie i wdra anie projektów
współfinansowanych ze rodków Unii Europejskiej, maj cych zwi kszy mo liwo ci
15
Patrz przypis nr 2
13
_________________________________________________________________________________
administracji publicznej w zakresie gromadzenia i udost pniania informacji
o rodowisku, takich jak: Phare 2002/000-5800503 Wzmocnienie ochrony rodowiska,
Transition Facility 2004/016-829.03.01 – Zwi kszenie bezpiecze stwa biologicznego
i Transition Facility 2005/017-488 – Wzmocnienie polskiej administracji odpowiedzialnej
za ochron rodowiska przy wykorzystaniu systemów informatycznych. Natomiast
np. zadanie okre lone w § 4 pkt 4 ww. zarz dzenia - zbierania i udost pniania
informacji dotycz cych turystyki ekologicznej nie było realizowane. Na stronach
internetowych Centrum zamieszczano jedynie informacje o gospodarstwach
agroturystycznych. Dyrektor Centrum w swoich wyja nieniach stwierdził, e „termin
turystyka ekologiczna jest całkowit zagadk ”. Pomimo tego, nie podejmował on
działa maj cych wyja ni t kwesti , aby wła ciwie realizowa nało one na niego
obowi zki. Wobec braku ustawowej definicji terminu turystyka ekologiczna,
nale ałoby zdaniem NIK sprecyzowa znaczenie terminu w uzgodnieniu z Ministrem
rodowiska. Warto w tym miejscu zwróci uwag , e np. w 2000 r. dzi ki
dofinansowaniu ze rodków Narodowego Funduszu Ochrony
rodowiska
i Gospodarki Wodnej opublikowano ksi k
pt. „Ekoturystyka, wyzwania
i nadzieje”, w której znale mo na szerokie omówienie czym jest turystyka
ekologiczna, jakie s jej formy itp.
Przewidywane Regulaminem organizacyjnym CIO z dnia 21 stycznia 2002 r.
funkcjonowanie 7 samodzielnych stanowisk pracy oraz 4 zespołów nie było
adekwatne do stanu etatowego wynosz cego w okresie obj tym kontrol od 6,58 do
8,91 etatu. Pomimo tego, do czasu zako czenia kontroli regulamin nie był zmieniony,
chocia zgodnie z § 5 Zarz dzenia nr 9 Ministra rodowiska w sprawie utworzenia
Centrum, szczegółowa organizacj wewn trzn okre la dyrektor w regulaminie
organizacyjnym zatwierdzonym przez Ministra.
Stan etatowy i wielko bud etu CIO były niewystarczaj ce dla realizacji
zada przez Centrum. W fiszce programowej projektu Phare 2002/005-5800503,
którego CIO był beneficjentem, wpisano konieczno rozszerzenia stanu etatowego
centrum o 3 etaty, jednak etatami tymi oraz zwi kszonym o to bud etem CIO nie
dysponował.
Ponadto wyniki kontroli wskazały na brak wyra nego podziału kompetencji
pomi dzy CIO i komórki organizacyjne Ministerstwa rodowiska. Nało one na CIO
zadania dotycz ce podejmowania działa w zakresie opracowania materiałów
informacyjnych i popularyzacyjnych oraz prowadzenia działalno ci popularyzatorskiej,
a szczególnie edukacyjnej, nale równie do kompetencji Biura Promocji i Edukacji
Ekologicznej. Brak było te integracji i koordynacji działa informacyjnych
i prowadzonych baz danych (zbierania, magazynowania i udost pniania informacji).
Komórki organizacyjne M prowadz własne bazy danych. Np. Departament
Instrumentów Ochrony rodowiska prowadził w formie publicznie dost pnego
wykazu baz Infoos – system katalogowania informacji o rodowisku. Poszczególne
komórki organizacyjne posiadały tak e własne „podstrony” internetowe, w oficjalnym
portalu Ministerstwa rodowiska. Bazy te nie były powi zane z baz CIO , pomimo e
14
_________________________________________________________________________________
Centrum zostało utworzone w celu prowadzenia działalno ci informacyjnopopularyzatorskiej dotycz cej rodowiska i jego ochrony, a do jego zakresu działania
nale y gromadzenie, przechowywanie i udost pnianie informacji o rodowisku i jego
ochronie znajduj cych si w posiadaniu Ministra rodowiska. Taki stan rzeczy był
przyczyn odnotowanego w kontroli przypadku udost pnienia przez departament
merytoryczny M dokumentów na wniosek skierowany do CIO z pomini ciem
Centrum.
<
#
!
!'
&
%
&
$ &
!
,'
&
!
Nało enie na organy administracji obowi zku prowadzenia publicznie
dost pnych wykazów danych o posiadanych przez nie dokumentach zawieraj cych
informacje o rodowisku i jego ochronie miało na celu zapewnienie społecze stwu
mo liwo ci szybkiego zidentyfikowania (okre lenia miejsca i daty wydania, nazwy
i przedmiotu dokumentu) oraz zlokalizowania (okre lenia miejsca gdzie si znajduje)
dokumentu. Samym organom administracji publicznej wykazy powinny za słu y do
szybszego odnajdywania dokumentów.
Ustawa PO wraz z ustaw o jej wprowadzeniu oraz akty wykonawcze okre liły
jakie dokumenty winny znale si w wykazie oraz jego wzór. Podejmowane były te
za strony Ministra rodowiska działania maj ce na celu rozpowszechnienie
i uprzyst pnienie wprowadzonych przepisów.16 Pomimo tego przepisy te nie zostały
w pełni wdro one.
Przeprowadzona w 2004 r., na zlecenie M , w ramach realizacji projektu
finansowanego ze rodków PHARE 2002/000-5800503 Wzmocnienie ochrony
rodowiska, ankieta w 321 starostwach powiatowych i miastach na prawach powiatu,
wykazała m.in., e z obowi zku prowadzenia publicznie dost pnego wykazu danych
wywi zywało si 72% urz dów administracji publicznej szczebla powiatowego.
Z tego ponad połowa prowadziła wykaz jedynie w formie papierowej. Pozostała cz
stosowała, co prawda nowocze niejsze techniki, ale 23% wykazów prowadzonych
w wersji elektronicznej stanowiły jedynie lu ne zbiory plików. Jedynie niecałe 20%
jednostek prowadziło wykaz w formie elektronicznej, stosuj c systemy zarz dzania
informacj wykorzystuj ce programy do obsługi baz danych. Powy sze oznacza wi c,
e jedynie 45 ankietowanych urz dów (14%) miało wykaz w formie zapewniaj cej
jego funkcjonalno .
W wyniku niniejszej kontroli stwierdzono, e nadal nie wszystkie jednostki
realizowały ustawowy obowi zek okre lony w art. 19 ust.6 ustawy PO . Na 34 obj te
16
Nakładem Ministerstw rodowiska wydane zostały opracowania:
- „Dost p do informacji o rodowisku a dost p do informacji publicznej” – praca zbiorowa pod
redakcj Jerzego Jendro ki, wyd. Ministerstwa rodowiska 2004 r.,
- „Dost p do informacji o rodowisku” – Jerzy Jendro ka, Marcin Stoczkiewicz, wyd. Ministerstwa
rodowiska 2002 r.
15
_________________________________________________________________________________
badaniami urz dy, 17 7 (21%) nie prowadziło wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie.
Prowadzony jest
wykaz danych
79%
21%
Brak wykazu danych
Spo ród obj tych badaniem 16 gmin wiejskich, w 6 (37%) nie prowadzono wykazu
danych o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie.
Prowadzony jest wykaz
danych
63%
37%
Brak wykazu danych
Informacje udzielane przez niektóre urz dy wskazywa mog na wyst puj ce
niejasno ci odno nie celu i zakresu funkcjonowania wykazu. Stwierdzano np.:
„W posiadaniu gminy jest jedynie Program Ochrony rodowiska, Plan Gospodarki
Odpadami oraz Uchwała o zasadach utrzymania porz dku i czysto ci w gminie.
W zwi zku z tym nie prowadzi kart informacyjnych...” Zgodnie z przepisami wykaz
obejmowa powinien znacznie szersze spektrum dokumentów np. wszystkie wnioski
i decyzje administracyjne zwi zane z korzystaniem ze rodowiska.
Wszystkie jednostki kontrolowane (14) zało yły wprawdzie wykazy danych,
jednak sposób ich prowadzenia był bardzo zró nicowany. Jednostki wprowadzały
własne standardy, stosowały rozwi zania nie odpowiadaj ce przepisom rozporz dzenia
Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r. w sprawie okre lenia wzoru publicznie
dost pnego wykazu danych o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku
i jego ochronie18, i nie gwarantuj ce sprawnego wyszukiwania i przetwarzania
informacji.
17
18
14 jednostek kontrolowanych oraz 20 urz dów gmin, w których zasi gano informacji.
Dz. U. Nr 110, poz. 1058
16
_________________________________________________________________________________
Kontrola ujawniła wyst powanie szeregu uchybie i nieprawidłowo ci.
W 9, tj. 64% kontrolowanych jednostek wykaz był niepełny lub nieaktualny.
W niektórych jednostkach w 2005 r., w wykazie brak było pełnych danych
o dokumentach z lat 2001-2003, co było niezgodne z przepisem art. 4a ustawy z dnia
27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, ustawy
o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw19, który stanowi, e obowi zkowi uj cia
w publicznie dost pnym wykazie, podlegaj dokumenty dotycz ce spraw wszcz tych
po dniu 31 grudnia 2000 r. Na przykład, w:
•
WIO w Bydgoszczy w wykazie uj te były wył cznie dane o dokumentach
wytworzonych tylko w latach 2004 i 2005;
•
w UM Koronowo wykaz zawierał tylko 9 kart informacyjnych dotycz cych
dokumentów wytworzonych pomi dzy 1 stycznia 2001 r. a 31 grudnia 2003 r.,
podczas gdy, jak wykazała kontrola, w tym okresie w Urz dzie znajdowało si
ł cznie 128 takich dokumentów.
W innych jednostkach nie wprowadzano do wykazu danych na bie co. Na przykład w:
•
l skim UW, analiza zło onych wniosków o wydanie decyzji oraz wydanych
decyzji w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2005 r., w porównaniu
z zawarto ci omawianego wykazu ujawniła, e wykaz nie zwierał: 1 z 40
wniosków o wydanie decyzji w zakresie gospodarki wodnej, 16 spo ród 87
wniosków w zakresie gospodarki odpadami, 2 z 43 decyzji w zakresie gospodarki
odpadami oraz 4 z 7 decyzji w zakresie gospodarki wodnej.
•
CIO , porównanie liczby zło onych wniosków o wydanie decyzji oraz liczby
wydanych decyzji w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2005 r.,
w przykładowo wybranych 2 departamentach Ministerstwa rodowiska Departamencie Geologii i Koncesji Geologicznych oraz Departamencie
Instrumentów Ochrony rodowiska, z zawarto ci wykazu ujawniła brak kart
informacyjnych dla 7 spo ród 12 dokumentów. Ponadto wykaz nie zawierał m.in.
kart typu C dotycz cych „Projektów: polityk, strategii planów lub programów”,
kart typu D dotycz cych polityk, strategii planów lub programów”, wzór których
stanowi zał cznik do cytowanego wcze niej rozporz dzenia Ministra rodowiska
z dnia 17 czerwca 2003 r.
•
Kujawsko-Pomorskim UW, na koniec III kwartału wprowadzono do wykazu dane
o 30% dokumentów.
Obowi zuj ce w okresie obj tym kontrol przepisy prawa nie precyzowały terminu
w jakim dane o dokumentach powinny zosta wprowadzone do wykazu. Zgodnie
z przepisami Dyrektywy 2003/4/WE w sprawie publicznego dost pu do informacji
dotycz cych rodowiska i uchylaj ca dyrektyw Rady 90/313/EWG, Pa stwa
członkowskie maj zapewni , aby przekazywane informacje były aktualne, dokładne
i porównywalne.
19
Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z pó n. zm.
17
_________________________________________________________________________________
Przyjmuje si 20, e dla spójno ci danych przechowywanych w wykazie, zwłoka we
wprowadzaniu danych do wykazu mo e trwa najwy ej połow czasu potrzebnego na
przeprowadzenie całej procedury administracyjnej w danej sprawie, co w wi kszo ci
przypadków daje 5 dni roboczych.
W 7 jednostkach (50%) prowadzone wykazy danych nie były zgodne z wzorem
ustalonym w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r.
w sprawie okre lenia wzoru publicznie dost pnego wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie.21 Najcz ciej wyst puj cymi
uchybieniami były:
-
Wzór kart informacyjnych nie odpowiadał okre lonemu w ww. rozporz dzeniu.
-
Nie wypełniano wszystkich pozycji kart informacyjnych.
-
Zamiast jednego funkcjonowało kilka spisów kart informacyjnych prowadzonych
oddzielnie dla poszczególnych lat a czasami nawet zakresów tematycznych czy
obszarowych.
Na przykład:
•
Sporz dzane w l skim Urz dzie Wojewódzkim karty informacyjne dokumentów
nie zawierały nast puj cych danych:
- numeru innych kart w wykazie, dotycz cych wnioskodawcy oraz decyzji lub
postanowienia,
- informacji o sposobie zako czenia post powania, w przypadku wniosków,
- numeru sprawy,
- ewentualnych zastrze e dotycz cych udost pniania informacji.
•
W Urz dzie Miasta w D browie Górniczej, karty informacyjne zakładane były
przez poszczególnych pracowników Wydziału Ekologii i Rolnictwa (ł cznie przez
7 osób), zgodnie z zakresem tematycznym prowadzonych przez nich spraw,
oddzielnie dla ka dego roku. W konsekwencji szereg kart dla tej samej kategorii
dokumentu posiadało taki sam numer. Poszczególni pracownicy prowadzili
równie spis zało onych przez siebie kart informacyjnych, obejmuj cy jedynie
okre lony zakres przedmiotowy odpowiadaj cy zakresowi tematycznemu
prowadzonych przez nich spraw, co było sprzeczne z § 2 ust. 3 rozporz dzenia
Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r., stanowi cym, e dla kart
informacyjnych w ka dej kategorii dokumentów jest prowadzony spis
zawieraj cy numer kolejny kart, nazw i zakres przedmiotowy dokumentu oraz
dane podmiotu, którego dokument dotyczy. Karty informacyjne, cho
odpowiadały wzorcom okre lonym przepisami, nie zawierały wszystkich
informacji. Nie wypełniano bowiem pozycji, w której nale ało wpisa numery
innych kart dotycz cych podmiotu, którego sprawa dotyczyła. W wyja nieniach
stwierdzono, e „uzupełnienie kart o te dane wymagałoby stałego przeszukiwania
20
Zestawienie wyników ankiety dla starostw powiatowych i urz dów miast na prawach powiatu dla celów
realizacji projektu Phare 2002/000-580-05-03 "Wzmocnienie ochrony rodowiska"
21
Dz. U. Nr 110, poz. 1058
18
_________________________________________________________________________________
wszystkich zało onych kart, co z uwagi na brak odpowiedniego oprogramowania
jest bardzo czasochłonne i w praktyce przy obecnym obci eniu pracowników
innymi zadaniami jest trudne do bie cej realizacji”. Tym samym pracownicy
urz du sami wykazali, e wykaz nie spełnia roli jak wyznaczył ustawodawca
i nie zapewnia wła ciwego i sprawnego z niego korzystania. NIK nie uznała
powy szych wyja nie jako usprawiedliwienia wyst powania nieprawidłowo ci.
•
W starostwie Powiatowym w Nakle na 322 karty informacyjne w 317 (98,4%) nie
zamieszczono informacji o sposobie zako czenia post powania.
•
WIO w Bydgoszczy nie prowadził spisu kart informacyjnych wymaganego
przepisem § 1 ust. 2 pkt 2 rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca
2003 r., a karty informacyjne nie zawierały niektórych spo ród wymaganych
wpisów.
Spo ród kontrolowanych jednostek tylko 3 (21%) do prowadzenia wykazu
wykorzystywały specjalnie przystosowane do tego celu oprogramowanie do obsługi
baz danych.
W jednej jednostce – UM w wieciu, w 2002 r. zakupiono specjalistyczny program
wspomagaj cy udost pnianie informacji o rodowisku i jego ochronie, umo liwiaj cy
m.in. tworzenie kart informacyjnych (zgodnie z obowi zuj cymi przepisami prawa),
obsług spisów tych kart i generowanie ich zestawie wg dowolnych warunków
selekcji, a tak e wyszukiwanie dokumentów wg zadanych warunków, tworzenie
wykazów i statystyk dotycz cych udost pnianych informacji, czy te gromadzenie
dodatkowych danych zwi zanych z kartami informacyjnymi (np. dotycz cych emisji,
emitorów, tworzenie dla nich ró nych zestawie ). W 2005 r., w zwi zku ze zmian
przepisów zakupiono te aktualizacj programu. Pomimo tego 1078 kart informacyjnych
dla dokumentów z lat 2004 i 2005 (do 20 pa dziernika 2005 r.) zostało sporz dzonych
bez u ycia programu. Najwy sza Izba Kontroli oceniła jako działanie niegospodarne
wydatkowanie kwoty 1.525 zł na zakup niewykorzystywanego programu komputerowego.
W okresie obj tym kontrol brak było jednolitego w skali kraju sposobu
prowadzenia wykazu.
Mo liwo
standaryzacji rozwi za słu cych prowadzeniu publicznie
dost pnego wykazu danych, która zapewniłaby spójno
i jednoznaczno
prezentowanych publicznie informacji stworzył uruchomiony we wrze niu 2005 r.
w CIO ekoportal. Kwesti otwart pozostaje czy i jak zostanie on wykorzystany.
Wyniki kontroli wskazuj , e wiedza o uruchomieniu ekoportalu nie była
skutecznie upowszechniana, organy administracji nie były poinformowane
o mo liwo ci wykorzystania aplikacji do prowadzenia wykazu, która zamieszczona
została na stronie uruchomionego we wrze niu 2005 r. w CIO ekoportalu, co
omówiono w rozdziale 3.2.4.
19
_________________________________________________________________________________
Ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony rodowiska oraz
niektórych innych ustaw22 nakłada obowi zek prowadzenia wykazu w formie
elektronicznej i udost pniania w BIP. Przepisy te, które zaczn obowi zywa
z ko cem grudnia 2006 r. sprzyja powinny wykorzystywaniu mo liwo ci
stworzonych przez uruchomienie ekoportalu.
< < >
%
,'
!
&
W analizowanym okresie do obj tych kontrol jednostek wpłyn ło ł cznie 709
pisemnych wniosków i pyta dotycz cych informacji o rodowisku i jego ochronie najwi cej do Centrum Informacji o rodowisku (260), Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony rodowiska w Bydgoszczy (186) i l skiego Urz du Wojewódzkiego
w Katowicach (135).
liczba zło onych
wniosków
1000
100
10
UM Wojkowice
St.Pow. Nakło
UM Ciechocinek
St.Pow.B dzin
UM
Bielsko-Biała
KujawskoPomorski UW
UM D browa
Górnicza
l ski UW
WIO
CIO
1
Do 2 spo ród kontrolowanych jednostek (UM w Brodnicy i UM w Koronowie),
w ci gu 1,5 roku nie wpłyn ł aden wniosek, a do 2 (Starostwo Powiatowe
w Tucholi, Urz d Miejski w wieciu) po 1 wniosku.
Tylko do 4 spo ród 20 urz dów gmin, w których NIK zasi gała informacji,
wpłyn ły pojedyncze wnioski.
Uzyskane dane wskazuj na stosunkowo niewielkie zapotrzebowanie społeczne
na informacje o rodowisku. O nieco wi kszym zapotrzebowaniu wiadcz natomiast
wyniki ankiety, przeprowadzonej w 2004 r. na zlecenie Ministra rodowiska.
Ankietowane urz dy na szczeblu administracji powiatowej deklarowały udzielanie
rednio 5 informacji miesi cznie, przy czym ponad 8% miast na prawach powiatu
deklarowało udzielanie powy ej 20 informacji miesi cznie.
Niewielkie zainteresowanie społecze stwa danymi o rodowisku było
podawane, przez jednostki obj te kontrol za powód zaniechania realizacji działa
22
Dz. U. Nr 50, poz. 360
20
_________________________________________________________________________________
w zakresie prowadzenia publicznie dost pnego wykazu danych o rodowisku i jego
ochronie oraz rozpowszechniania takich danych. Zdaniem NIK nie było to wła ciwe.
Brak publicznie dost pnych informacji i ich rozpowszechniania ogranicza
wiadomo
ekologiczn
społecze stwa i zainteresowanie tymi sprawami
ograniczaj c tym samym uczestnictwo społecze stwa w podejmowaniu decyzji
dotycz cych rodowiska.
Spo ród analizowanych w toku kontroli wniosków, ok. 30% pochodziło od osób
fizycznych, pozostałe składane były przez osoby prawne.
Wnioski o udost pnienie informacji dotyczyły bardzo ró norodnych spraw
zwi zanych ze stanem rodowiska i ochron zasobów przyrodniczych np.: wydanych
pozwole
na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pozwole
wodnoprawnych, pozwole na wytwarzanie odpadów, zezwole na usuni cie drzew,
wyników prac badawczych i studialnych z zakresu ochrony rodowiska, informacji
o stanie poszczególnych komponentów rodowiska, waloryzacji przyrodniczej,
programów ochrony rodowiska, polityki ekologicznej pa stwa.
W odniesieniu do wi kszo ci kontrolowanych jednostek NIK nie zgłaszała
uwag do zakresu, terminu i sposobu udost pniania informacji o rodowisku
w odpowiedzi na zło one wnioski.
W 13 spo ród 14 kontrolowanych jednostek prowadzony był rejestr wniosków
o udost pnianie informacji o rodowisku, w którym odnotowywano liczb
porz dkow , rodzaj sprawy, przez kogo wniesiona, dat wpływu, sposób załatwienia,
dat i znak pisma zawieraj cego odpowied . Nieprawidłowo ci wyst piły tylko
w l skim Urz dzie Wojewódzkim w Katowicach. Stosowany tam system ewidencji
i przechowywania wniosków o udost pnienie informacji o rodowisku nie zapewniał
mo liwo ci sprawowania wła ciwego nadzoru nad przebiegiem załatwiania spraw.
Wnioski o udzielenie informacji o rodowisku wpływaj ce do Wydziału rodowiska
i Rolnictwa ewidencjonowane były wraz z pozostałymi wpływami korespondencji,
a stosowany program informatyczny, nie umo liwiał grupowania korespondencji
przychodz cej i wychodz cej oraz wzajemnego powi zania korespondencji w ramach
poszczególnych spraw, a tak e prowadzenia odr bnej ewidencji wniosków
o udost pnienie informacji o rodowisku i jego ochronie. Wnioski przechowywano
w odr bnych zbiorach dokumentów (segregatorach), dla których nie sporz dzono spisu
spraw, tj. niezgodnie z przepisem § 15 ust. 1 zał cznika do rozporz dzenia Ministra
Spraw Wewn trznych i Administracji z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji
kancelaryjnej dla zespolonej administracji rz dowej w województwie23.
W wi kszo ci przypadków udzielano odpowiedzi na wszystkie zło one wnioski.
Terminy udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie nie przekraczały na
ogół 1 miesi ca, tj. terminu okre lonego w art. 21 ust.1 PO .
23
Dz. U. Nr 161, poz. 1109 z pó n. zm.
21
_________________________________________________________________________________
Stwierdzone w l skim Urz dzie Wojewódzkim nieudzielenie informacji na 5
zło onych wniosków oraz w 3 przypadkach udzielenie informacji po upływie jednego
miesi ca wynikało z niewniesienia opłaty skarbowej przez wnioskodawców, b d
wniesienia jej z opó nieniem. Ponadto w 4 przypadkach (13%) spo ród 30 losowo
wybranych do badania spraw, nie odnotowano ich zako czenia, w prowadzonym
rejestrze informatycznym.
W Kujawsko-Pomorskim Urz dzie Wojewódzkim z 30 wniosków obj tych
badaniem w 4 przypadkach (13,4%) nie dotrzymano 1 miesi cznego terminu,
okre lonego w art. 21 ust. 1 ustawy PO . Sprawy załatwiono w terminie 38, 41, 43
i 56 dni. Opó nienia załatwiania wniosków uzasadniono m.in. konieczno ci
uzgodnienia tre ci udzielanych informacji z pracownikami merytorycznymi oraz
opó nionym zło eniem dowodu wpłaty przez wnioskodawc . Wskazano ponadto,
i do kompetencji W iR doszło wiele nowych spraw zwi zanych z akcesj RP do
Unii Europejskiej, bez wzmocnienia kadrowego.
W jednostkach obj tych kontrol nie było przypadków udzielenia informacji nie
podlegaj cych udost pnieniu.
Wyst pił jeden przypadek odmowy udzielenia informacji o rodowisku.
Decyzj z dnia 21 lipca 2004 r. Wojewoda Kujawsko-Pomorski, na podstawie art. 20
ust. 2 pkt 1 lit. a i ust. 4 ustawy PO oraz art. 107 kpa odmówił udost pnienia
Przedsi biorstwu Ekologicznemu INTERWKO Sp. z o.o. z Opola, danych z rejestru
rodzaju, ilo ci i miejsc wyst powania substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie
dla rodowiska, prowadzonego przez Wojewod na podstawie art. 162 ust. 7 ustawy
PO z terenu województwa kujawsko-pomorskiego. W uzasadnieniu podano, e
zgodnie z przepisami art. 19 ustawy, przekazane wojewodzie informacje nie
podlegaj udost pnianiu.
Procedura udost pniania informacji była w wi kszo ci jednostek zgodna
z przepisami prawa. W 3 jednostkach udost pniano jednak informacje w drodze
wypo yczania dokumentów. Np. w l skim Urz dzie Wojewódzkim w odpowiedzi
na 2 wnioski Pracowni Urbanistycznej „AGO-Projekt” w Raciborzu, po pobraniu za
ka dy z wniosków opłaty skarbowej w wysoko ci 5 zł, wypo yczono wnioskodawcy
24 teczki oryginałów dokumentów na okres 2,5 miesi ca w przypadku 11 teczek i na
okres 4 miesi cy w przypadku 13 teczek. Jak ustalono w toku kontroli, oryginały
wypo yczonych dokumentów zostały zwrócone, w aktach brak było jednak
jakichkolwiek adnotacji o ich zwrocie, w tym potwierdzenia kompletno ci zwróconej
dokumentacji i terminu zwrotu. Powy sze działania NIK oceniła jako nielegalne.
Zarówno przepisy ustawy z dnia 6 wrze nia 2001 r. o dost pie do informacji
publicznej24 jak i ustawy - Prawo ochrony rodowiska nie przewiduj udost pniania
informacji w trybie „wypo yczenia dokumentów”. Informacje mog by
udost pniane w formie np. wgl du do dokumentów w siedzibie organu, sporz dzenia
kopii dokumentów lub danych.
24
Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pó n. zm.
22
_________________________________________________________________________________
< 8
!
!
&
&
%
,'
,'
&
W wietle obowi zuj cego w okresie kontroli stanu prawnego, wi kszo
informacji o rodowisku dost pnych była jedynie w odpowiedzi na zło ony wniosek
lub zapytanie. Dla podnoszenia wiadomo ci ekologicznej społecze stwa
i umo liwienia rzeczywistego udziału w podejmowaniu decyzji w sprawach
rodowiska i jego u ytkowania niezb dne jest za przekazywanie informacji bez
czyjejkolwiek pro by tzw. „aktywne udost pnianie informacji” i zach canie
obywateli by z informacjami si zapoznali. Art. 3 Konwencji z Aarhus zobowi zuje
pa stwa Strony m.in. do podejmowania działa dla zapewnienia, e urz dnicy
i władze b d pomaga i udziela wskazówek społecze stwu, aby w sprawach
dotycz cych
rodowiska urzeczywistnia
dost p do informacji i udział
w podejmowaniu decyzji. Zgodnie z art. 5. Konwencji, upowszechnianiu informacji
słu y za powinny w coraz szerszym zakresie, elektroniczne bazy danych, łatwo
osi galne poprzez publiczne sieci teleinformatyczne.
W okresie obj tym kontrol zakres upowszechniania informacji za
po rednictwem sieci teleinformatycznych był zdaniem NIK zbyt mały. Mogło by to
jedn z przyczyn stosunkowo niewielkiego zainteresowania społecznego sprawami
rodowiska, co opisano w poprzednim rozdziale.
Obowi zuj ce w okresie obj tym kontrol przepisy prawa krajowego nie
wypełniały postanowie Konwencji a tak e Dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dost pu do
informacji dotycz cych rodowiska i uchylaj ca dyrektyw Rady 90/313/EWG.25
Dyrektywa 203/4/WE w art. 7 zobowi zuje Pa stwa członkowskie m.in. do:
-
-
podj cia koniecznych rodków, by zapewni , e organy władzy publicznej
porz dkuj informacje o rodowisku, które s w zakresie ich kompetencji oraz które
znajduj si w ich posiadaniu lub które s dla nich przeznaczone w taki sposób, aby je
aktywnie i systematycznie rozpowszechnia w społecze stwie, w szczególno ci
wykorzystuj c komunikacj teleinformatyczn i/lub elektroniczn , je li s one
dost pne;
zapewnienia stopniowego udost pniania informacji o rodowisku przy wykorzystaniu
elektronicznych baz danych, które s łatwo dost pne dla społecze stwa poprzez
publiczne sieci teleinformatyczne.
Wymienia ponadto szerok grup informacji, które maj by
i rozpowszechniane, zwracaj c uwag na konieczno ich aktualizacji.
udost pniane
Zgodnie z art. 10 ww. dyrektywy, wprowadzenie w ycie przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezb dnych do jej wykonania
25
Dz.U.UE.L.03.41.26
23
_________________________________________________________________________________
winno nast pi przed dniem 14 lutego 2005 r. Polska nie dotrzymała okre lonego
Dyrektyw terminu26.
W okresie obj tym kontrol , zgodnie z rozporz dzeniem Ministra rodowiska
z dnia 1 pa dziernika 2002 r. w sprawie sposobu udost pniania informacji
o rodowisku27, obowi zek upowszechniania informacji o rodowisku za po rednictwem
publicznych sieci telekomunikacyjnych dotyczył: wojewody, starosty i WIO , w zakresie
rodzaju informacji, okre lonych art. 30 ust. 1 ustawy PO .
W toku kontroli stwierdzono, e obowi zek ten nie był w pełni realizowany.
W niektórych przypadkach posiadane dane nie były udost pniane, a w innych nie
dysponowano danymi, które powinny by udost pnione. Np.: Urz d Miasta
w D browie Górniczej nie udost pniał posiadanych wyników okresowych bada
jako ci gleby i ziemi oraz terenów, na których stwierdzono przekroczenie standardów
jako ci gleby lub ziemi. Natomiast Urz d Miasta w Bielsku Białej nie udost pniał
takich danych, gdy nie dysponował rzetelnymi wynikami bada gleby i ziemi.
Z kolei Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Bydgoszczy na swoich
stronach internetowych zamieszczał niektóre spo ród baz danych, o których mowa
w art. 30 ustawy PO . I tak informacje dotycz ce jako ci powietrza i klasyfikacji stref
pod k tem poziomu poszczególnych substancji dost pne były w corocznym raporcie
o stanie rodowiska i wynikach „Monitoringu powietrza”, a dane dotycz ce jako ci
wód w zakładce „Monitoring wód”. Nie zamieszczono natomiast informacji o emisji
i poborze wód zgromadzonych w wojewódzkiej bazie informacji o korzystaniu ze
rodowiska, o której mowa w art. 286a ust. 1, zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 9a ustawy
PO . Informacje te zawierała jedynie wewn trzna baza danych i nie mo na było
uzyska ich na adnej z dwóch ogólnodost pnych stron internetowych Inspektoratu.
NIK przyj ła wyja nienia zło one w toku kontroli, z których wynika, e przyczyn
powy szego, był brak aktu wykonawczego, do wydania którego zobowi zany jest
Minister rodowiska na podstawie art. 286a ust. 4 i 5 ustawy - Prawo ochrony
rodowiska.
Wojewódzki Inspektor nie udost pniał te danych zgodnie z art. 30 ust.1 pkt 8 i 9
ustawy PO , tj.: wyników okresowych bada poziomów pól elektromagnetycznych
w rodowisku oraz aktualizowanego corocznie, rejestru zawieraj cego informacje
o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w rodowisku, z wyszczególnieniem przekrocze dotycz cych:
26
Ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony rodowiska oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 50, poz. 360), wdra aj ca przepisy omawianej dyrektywy zobowi zuje m.in. do
prowadzenia publicznie dost pnego wykazu danych o rodowisku i jego ochronie w formie elektronicznej
i udost pniania go w Biuletynie Informacji Publicznej (art. 1 pkt 2), rozszerza zakres danych obj tych
obowi zkiem udost pniania w postaci baz danych oraz wprowadza obowi zek udost pniania
dokumentów strategicznych za po rednictwem BIP (art. 1 pkt 6). Zgodnie z art. 11 i 14 okre lone ustaw
obowi zki w ww. zakresie, powstan po upływie 9 miesi cy od dnia jej ogłoszenia (28 marzec 2006 r.).
Powy sze oznacza, e przepisy wdra aj ce postanowienia Dyrektywy 203/4/WE faktycznie wejd
w ycie z blisko dwu letnim opó nieniem w stosunku do terminu w niej okre lonego. Zaznaczy nale y,
e dla Dyrektywy nie zastrze ono okresu przej ciowego i do wiadczenia zwi zane z jej stosowaniem
powinny by przedstawione, zgodnie z art. 9, w raporcie przygotowanym do lutego 2009 r.
27
Dz. U. Nr 176, poz. 1453 z pó n. zm.
24
_________________________________________________________________________________
1) terenów przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow ,
2) miejsc dost pnych dla ludno ci.
Pomimo obowi zku wynikaj cego z art. 123 ust. 2 ustawy PO , Wojewódzki Inspektor
nie prowadził okresowych bada poziomów pól elektromagnetycznych. W wyja nieniach
podano, e przyczyn powy szego był brak aktu wykonawczego ministra wła ciwego do
spraw rodowiska, który nie skorzystał z fakultatywnej delegacji z art. 123 ust. 3 ustawy
PO . W sprawie uregulowania tej kwestii Najwy sza Izba Kontroli, w Informacji
o wynikach kontroli „Ochrona
rodowiska przed elektromagnetycznym
promieniowaniem niejonizuj cym” Nr ewid. 113/2005/P04117/KSR, zatwierdzonej
przez Prezesa NIK, dnia 10 sierpnia 2005 r., wnioskowała do Ministra rodowiska
o wydanie ww. rozporz dzenia.
W odniesieniu do innych informacji o rodowisku, okre lonych w art. 19 PO ,
oraz publicznie dost pnego wykazu danych o dokumentach zawieraj cych te
informacje, wobec braku obowi zku ich udost pniania za po rednictwem sieci
teleinformatycznych, zakres tego udost pniania był bardzo zró nicowany.
Niektóre urz dy zamieszczały na swoich oficjalnych stronach internetowych
informacje o stanie rodowiska i jego zasobach. Np. na stronie oficjalnej Urz du
Miasta w D browie Górniczej zamieszczony był Program ochrony rodowiska wraz
z planem gospodarki odpadami, informacje dotycz ce pozwole zintegrowanych,
finansowania kosztów transportu i unieszkodliwiania odpadów azbestowych,
wyznaczonych na terenie gminy pomników przyrody, parków krajobrazowych,
u ytków ekologicznych oraz podejmowanych inicjatywach ekologicznych.
Na oficjalnych stronach internetowych kontrolowanego WIO mo na było uzyska
np. bie ce i archiwalne informacje dotycz ce monitoringu wód i powietrza
w województwie Kujawsko – Pomorskim, a tak e roczne raporty o stanie rodowiska
w województwie.
Pomimo, e zgodnie z przepisami o dost pie do informacji publicznej, w BIP
powinny znale si informacje o rejestrach prowadzonych przez urz d, to w zwi zku
z przyj t norm kolizyjn , zawart w art. 1 ust. 2 ustawy DIP, wskazuj c , e
podstawowym ródłem regulacji w odniesieniu do informacji o rodowisku jest
ustawa Prawo ochrony rodowiska, która nie nakładała obowi zku umieszczania
wykazu danych na stronach internetowych, tylko nieliczne jednostki prowadzone
wykazy publikowały w internecie. Wykaz danych o dokumentach zawieraj cy
informacje o rodowisku zamieszczony został na stronach internetowych tylko 3
spo ród 14 kontrolowanych jednostek: CIO , UM wiecie UM w Brodnicy.
W przypadku ostatniej z wymienionych jednostek zamieszczono jedynie cz
wykazu, tj. spisy kart informacyjnych z lat 2004-2005, b d ce w posiadaniu jednego
z dwu wydziałów przygotowuj cych takie karty. Nie zamieszczono te danych
o dokumentach z lat 2001 – 2003.
Nie wszystkie spo ród kontrolowanych jednostek informowały na stronach
internetowych nawet o samym fakcie prowadzenia wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie, jego dost pno ci w urz dzie
25
_________________________________________________________________________________
i sposobie udost pniania danych. Na stronach BIP lub oficjalnych stronach urz du
informacje dotycz ce prawnych uregulowa udost pniania informacji o rodowisku,
sposobie i zakresie udost pniania danych, opłatach, terminach etc. zamie ciło 12 z 14
kontrolowanych jednostek.
Droga elektroniczna była głównym sposobem komunikowania si
zainteresowanych osób z Centrum Informacji. Ponad 60% zapyta skierowanych
zostało wła nie drog elektroniczn . Pomimo tego w zwi zku z pracami nad
uruchomieniem ekoportalu (www.ekoportal.pl) na blisko miesi c przed jego
uruchomieniem, przestała działa strona internetowa www.cios.gov.pl. Na zamkni tej
stronie internetowej www.cios.gov.pl nie podano informacji, kiedy kontakt
internetowy zostanie przywrócony i informacji o maj cym nast pi uruchomieniu
ekoportalu.
Portal internetowy www.ekoportal.pl, utworzony został w wyniku realizowanego
w latach 2004-2005 projektu PHARE 2002/000-5800503 Wzmocnienie ochrony
rodowiska. Warto kontraktowa projektu wynosiła 1.645.604 euro. Projekt był
współfinansowany ze rodków krajowych, tj. rodków Narodowego Funduszu
Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w wysoko ci 155.685 euro. Jednostk
realizuj c projekt był Podsekretarz Stanu w Urz dzie Komitetu Integracji
Europejskiej, jednostk Finansuj co–Kontraktuj c - Fundacja „Fundusz Współpracy”.
Instytucj wiod c projektu było Ministerstwo rodowiska. Beneficjentami było 30
urz dów administracji szczebla powiatowego oraz Centrum Informacji o rodowisku,
które otrzymało serwer i sprz t komputerowy. Pracownicy Centrum s odpowiedzialni za
wypełnienie portalu tre ci w cz ci dotycz cej dokumentów b d cych w posiadaniu
Ministra rodowiska oraz za stron techniczn ekoportalu w tym autoryzacj jego
u ytkowników. Uruchomienie portalu nast piło 19 wrze nia 2005 r. Została na nim
m.in. umieszczona aplikacja umo liwiaj ca organom administracji prowadzenie
publicznie dost pnego wykazu danych o dokumentach zawieraj cych informacje
o rodowisku i jego ochronie, moduły szkoleniowe w systemie e-learning oraz inne
informacje przydatne dla administracji i społecze stwa.
Wraz z uruchomieniem ekoportalu stworzone zostało wi c narz dzie, które
mo e zapewni sprawne funkcjonowanie systemu informacji o rodowisku. W my l
zało e funkcjonowanie ekoportalu powinno przyczyni si do zwi kszenia
wykorzystania internetu w administracji publicznej, ułatwi prac tysi com
urz dników i zapewni upowszechnianie aktualnych i u ytecznych informacji
o rodowisku. Kwesti otwart pozostaje jednak czy portal spełni swoj rol , czy
b dzie wykorzystywany i wypełniany tre ci .
W wyniku kontroli stwierdzono, e według stanu z 9 listopada 2005 r., tj. po blisko 2
miesi cach od uruchomienia strony ekoportalu, CIO nie zamie ciło tam jeszcze
wszystkich danych dost pnych wcze niej na stronie www.cios.gov.pl. Np. z 211 kart
informacyjnych dokumentów zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie,
istniej cych na stronie archiwalnej Centrum, w ekoportalu umieszczono 119 kart.
26
_________________________________________________________________________________
Stwierdzono równie , e pomimo podejmowania działa popularyzuj cych ekoportal
jak organizowanie konferencji dla przedstawicieli mediów i administracji
samorz dowej, druku i rozsyłania kalendarzy, wiedza o funkcjonowaniu ekoportalu
nie była rozpowszechniona. Organy administracji nie były poinformowane
o mo liwo ci wykorzystania aplikacji do prowadzenia wykazu, która zamieszczona
została na stronie uruchomionego we wrze niu 2005 r. w CIO ekoportalu.
Np. Prezydent Miasta D browy Górniczej, w swoim pi mie z dnia 20 grudnia 2005 r.
skierowanym do NIK stwierdził cyt.: „...postuluj by w ramach zapowiadanego przez
Ministra rodowiska programu wspierania organów ochrony rodowiska, w zwi zku
ze znacznym rozszerzeniem obowi zków wynikaj cych z transformacji prawa dot.
ochrony rodowiska, opracowa i wdro y przez Ministerstwo rodowiska jednolity
dla całego kraju program komputerowy umo liwiaj cy tworzenie i prowadzenie
specjalistycznych baz danych w zakresie informacji o rodowisku. Obecnie tworzone
przez gminy, powiaty i inne instytucje indywidualne komputerowe bazy danych s ze
sob nieporównywalne i mimo wło onego przez gminy nakładu pracy i kosztów nie
pełni zakładanej funkcji...” Powy sze wiadczy, e po 3 miesi cach od
uruchomienia ekoportalu, w urz dzie nie odnotowano jeszcze faktu jego istnienia.
Spo ród 20 urz dów gmin, w których, w styczniu 2006 r. zasi gano informacji
17 nie było poinformowanych o funkcjonowaniu ekoportalu, w 1 urz dzie wiedz
tak zdobyto we własnym zakresie. Tylko 2 jednostki poinformowały, e fakt
uruchomienia ekoportalu został im przekazany przez Ministerstwo rodowiska lub
CIO w pa dzierniku lub listopadzie 2005 r.
W udzielanych informacjach 10 urz dów (50%) stwierdziło, e zamierza
skorzysta z mo liwo ci jakie daje ekoportal. Wypowiedzi przedstawicieli niektórych
urz dów wiadczyły jednak o niewła ciwym zrozumieniu roli jak ma spełnia portal.
Stwierdzano np.: „ Na terenie gminy nie wyst puj czynniki mog ce mie znacz cy
wpływ na zmiany rodowiska, st d nie ma koniecznej potrzeby korzystania
z ekoportalu” lub „ Gmina nie ma wiedzy czy jest potrzeba korzystania z aplikacji do
prowadzenia wykazu”.
< 2 #
,'
$
!
%
'
!
Zgodnie z przepisami ustawy PO udost pnianie informacji jest bezpłatne
a opłatom podlegaj jedynie niektóre zwi zane z udost pnianiem czynno ci jak np.:
wyszukanie informacji, sporz dzenie kopii dokumentów lub danych, przesłanie
informacji drog pocztow . Stawki opłat za udost pnienie informacji o rodowisku
i jego ochronie oraz sposób uiszczania opłat okre lił Minister rodowiska
w rozporz dzeniu z dnia 25 lutego 2003 r. w sprawie stawek opłat za udost pnianie
informacji o rodowisku i jego ochronie oraz sposobu uiszczania opłat28.
28
Dz. U. Nr 50, poz. 435
27
_________________________________________________________________________________
Spo ród obj tych kontrol jednostek, opłaty za czynno ci zwi zane
z udost pnianiem, pobrało 9 urz dów. Tylko w jednym z nich nie mo na było
stwierdzi czy naliczone zostały prawidłowo. W Wydziale Ochrony rodowiska
Urz du Miejskiego w Bielsku Białej dokumentacja zwi zana z udost pnianiem
informacji o rodowisku nie zawierała bowiem danych dotycz cych ilo ci stron,
formatu i koloru druku kopii dokumentów, przekazanych w odpowiedzi na wnioski.
W stosunku do pozostałych jednostek NIK nie wnosiła uwag odno nie
prawidłowo ci naliczania opłat.
Ogółem w badanym okresie, kontrolowane jednostki pobrały z tytułu
udost pniania informacji o rodowisku opłaty w ł cznej wysoko ci 5.679 zł.
Wniesione opłaty były na bie co wprowadzane do ewidencji ksi gowej
i przekazywane na subkonto dochodów bud etowych.
W Starostwie Powiatowym w B dzinie wyst piły przypadki wysyłania kopii
dokumentów oraz danych bez przedstawienia przez wnioskodawc dowodu
uiszczenia nale nej opłaty, co było niezgodne z § 6 rozporz dzenia Ministra
rodowiska z dnia 25 lutego 2003 r.
Osobn kwesti jest sprawa pobierania opłat skarbowych od zło onych
wniosków o udost pnianie informacji o rodowisku. Wprawdzie Ministerstwo
Finansów, w pi mie z dnia 2 czerwca 2003 r., stwierdziło konieczno pobierania
opłaty skarbowej za zło enie wniosku o udost pnienie informacji o rodowisku i jego
ochronie, na zasadach ogólnych w wysoko ci 5 zł oraz 50 gr od ka dego zał cznika,
to jednak istniej ce przepisy prawa bywały ró nie interpretowane, w zwi zku z tym
tylko niektóre spo ród kontrolowanych jednostek opłat skarbow pobierały.
Spo ród 12 jednostek, do których wpłyn ły wnioski o udost pnienie informacji
o rodowisku opłaty skarbowe pobierało 6 (50%) jednostek.
W Urz dzie Miejskim w Bielsku Białej zaistniała sytuacja, e na oficjalnej
stronie internetowej Urz du zamieszczono sprzeczne informacje dotycz ce opłaty
skarbowej za zło enie wniosku o udzielenie informacji o rodowisku. Według tych
informacji wnioski o udost pnienie informacji o rodowisku dotycz ce zakresu zada
Wydziału Urbanistyki i Architektury podlegały opłacie skarbowej, natomiast wnioski
dotycz ce zada Wydziału Ochrony rodowiska takiej opłacie nie podlegały. W toku
kontroli informacje te zostały ujednolicone, a wnioski zwolnione z opłaty skarbowej.
Zgodnie z obowi zuj cym stanem prawnym za wniosek o udost pnianie
informacji o rodowisku winna by pobierana opłata skarbowa.
Problematyk opłaty skarbowej reguluje ustawa z dnia 9 wrze nia 2000 r. o opłacie
skarbowej29, która stanowi w art. 1, e opłacie skarbowej podlegaj w sprawach
indywidualnych z zakresu administracji publicznej, m.in.:
a) podania ( dania, wnioski, odwołania, za alenia) i zał czniki do poda ,
b) czynno ci urz dowe dokonywane na podstawie zgłoszenia lub na wniosek
zainteresowanego.
29
Dz. U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 z pó n. zm.
28
_________________________________________________________________________________
Ustawodawca nakazuje pobieranie opłaty skarbowej od dwóch ww. elementów,
tj. zarówno od wniosku o dokonanie czynno ci organu jak i od samej czynno
organu.
Z podstawowego w dziedzinie ochrony rodowiska aktu prawnego, jakim jest ustawa
z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska wynika, e pewne czynno ci
jak: wyszukiwanie i przegl danie w siedzibie organu dokumentów wyszczególnionych
w publicznie dost pnym wykazie, s bezpłatne. Natomiast inne czynno ci zwi zane
z udost pnieniem informacji o rodowisku, takie jak: wyszukiwanie informacji,
sporz dzanie kopii dokumentów lub danych, przesyłanie kopii dokumentów lub
danych, podlegaj opłatom (art. 24).
Ustawa PO zwalnia wi c lub wprowadza opłaty za czynno ci organu, a nie za
wniosek. Akt ten nie wspomina nic o opłacie lub zwolnieniu z niej wniosku
o dokonanie tej czynno ci, tj. udzielenie informacji o rodowisku. Nie przewiduje on
równie , aby zwolnienie jednego z tych elementów od opłaty, mogło powodowa
automatycznie zwolnienie drugiego.
Zdaniem NIK, dla ułatwienia dost pu do informacji o rodowisku, zasadne
byłoby jednak zwolnienie wniosków o udzielenie informacji o rodowisku z opłaty
skarbowej, aby nie stanowiła przeszkody dla osób chc cych informacje uzyska .
29
Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli
_________________________________________________________________________________
+2
#! !
+2
123 "
# '"
#'
!" #
#
Kontrola poprzedzona została analiz stanu prawnego oraz analiz dost pnych
dokumentów, opracowa oraz wyników wcze niejszej kontroli NIK. Przeprowadzona
w 2004 r. kontrola pt. „Wywi zywanie si organów administracji publicznej
z obowi zku udost pniania informacji publicznej, w tym z wykorzystaniem techniki
informatycznej w województwie podlaskim”30 ujawniła, szereg przypadków
lekcewa enia i zaniedbywania obowi zków w zakresie jawno ci ycia publicznego,
głównie polegaj cych na zaniechaniu upublicznienia niektórych danych pomimo
takiego wymogu wynikaj cego z przepisów prawa, czy te opieszałym lub
fragmentarycznym ogłaszaniu w BIP niektórych informacji. W odniesieniu do
informacji o rodowisku stwierdzono, e a 5 z 16 kontrolowanych jednostek
zaniedbało obowi zek prowadzenia publicznie dost pnego wykazu informacji
o stanie rodowiska i jego ochronie.
+2
)23 %&'
#
" 8 "# $
#
!" 5
' !&# '
Kontrola przeprowadzona została w Centrum Informacji o rodowisku oraz 13
jednostkach z terenu Województwa l skiego i Kujawsko-Pomorskiego (Zał cznik 5.4.).
W Centrum Informacji o
rodowisku, urz dzie wojewódzkim oraz
wojewódzkim inspektoracie ochrony rodowiska kontrola została przeprowadzona na
podstawie art. 2 ust. 1 w zwi zku z art. 5 ust. 1 ustawy o NIK pod wzgl dem
legalno ci, gospodarno ci, celowo ci i rzetelno ci. W starostwach powiatowych
i urz dach gminy badania kontrolne przeprowadzono na podstawie art. 2 ust. 2
w zwi zku z art. 5 ust. 2 ustawy o NIK, z punktu widzenia kryteriów legalno ci,
rzetelno ci i gospodarno ci.
Ponadto w zwi zku z kontrol i w oparciu o uzyskane w jednostkach
kontrolowanych dane, w trybie art. 29 pkt 2 lit. f ustawy o NIK, zasi gni to informacji
w 20 urz dach gmin. Gminy zostały wytypowane w sposób losowy z alfabetycznego
wykazu wszystkich gmin, z zastosowaniem tabeli liczb losowych oraz losowania
z interwałem. Wylosowano gminy z terenu 14 województw (zał cznik 5.5.)
Wszystkie protokóły kontroli podpisane zostały bez zastrze e .
Sporz dzono ogółem 15 wyst pie pokontrolnych, które skierowane zostały do
kierowników wszystkich skontrolowanych przez NIK jednostek oraz w 1 przypadku
równie do jednostki nadrz dnej.
Na podstawie standardu kontroli 15.3 stosowano nast puj ce oceny:
30
Informacja o wynikach kontroli wywi zywania si organów administracji publicznej z obowi zku
udost pniania informacji publicznej, w tym z wykorzystaniem techniki informatycznej
w województwie podlaskim. Nr ewid.: 160/2004/P04133/LBI.
30
_________________________________________________________________________________
Ocena
Mierniki umo liwiaj ce ocen
•
pozytywna
-
•
pozytywna ze
stwierdzeniem
jedynie uchybie
-
•
pozytywna ze
stwierdzeniem
nieprawidłowo ci
-
•
Negatywna
-
nie stwierdzono jakichkolwiek nieprawidłowo ci lub uchybie ,
albo stwierdzono drobne uchybienia formalne, które nie
powodowały nast pstw dla kontrolowanej działalno ci
stwierdzone w toku kontroli uchybienia wyst powały w sposób
powtarzaj cy si , lecz miały one wył cznie charakter drobnych
uchybie formalnych, które nie powodowały nast pstw dla
kontrolowanej działalno ci i wykonania zada . W odniesieniu do
realizacji wniosków uchybienia dotyczyły mniej ni 5%
przeanalizowanych.
stwierdzono nieprawidłowo ci w działalno ci kontrolowanej
jednostki, których nie mo na uzna za nielegalne, lecz miały one
wpływ na działalno tej jednostki. W odniesieniu do realizacji
wniosków uchybienia dotyczyły powy ej 5% analizowanych.
stwierdzono istotne nieprawidłowo ci maj ce zasadniczy wpływ
na działalno
kontrolowanej jednostki, w tym działania
nielegalne.
Wyniki kontroli pozwoliły na sformułowanie oceny pozytywnej ze
stwierdzeniem uchybie w odniesieniu do działalno ci 7 jednostek kontrolowanych
oraz oceny pozytywnej ze stwierdzeniem nieprawidłowo ci w przypadkach pozostałych
7 jednostek. Nie wnoszono zastrze e odno nie zawartych w wyst pieniach ocen
i wniosków pokontrolnych. W 1 przypadku wniesione zostały zastrze enia odno nie
uwagi zawartej w wyst pieniu pokontrolnym skierowanym do CIO . Komisja
Odwoławcza w dniu 1 lutego 2006 r. oddaliła zastrze enia w cało ci, jako bezzasadne.
Prezes Najwy szej Izby Kontroli, postanowieniem z dnia 7 marca 2006 r. uchwał
zatwierdził.
Stwierdzone nieprawidłowo ci o wymiarze finansowym dotyczyły kwoty 1.525 zł.
Urz d Miasta w wieciu zakupił za t kwot specjalistyczny program komputerowy,
który w pracy urz du nie był wykorzystywany, co było działaniem niegospodarnym.
W wyst pieniach pokontrolnych sformułowano ogółem 43 wnioski pokontrolne,
skierowane do:
1) Ministra rodowiska w zakresie: nowelizacji Zarz dzenia nr 9 Ministra
rodowiska z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie utworzenia Centrum Informacji
o rodowisku; zapewnienia warunków umo liwiaj cych pełn realizacj przez CIO
obowi zków wynikaj cych z ww. zarz dzenia; podj cie stara dla zapewnienia
integracji i koordynacji działa informacyjnych prowadzonych przez komórki
organizacyjne Ministerstwa rodowiska oraz CIO , m.in. poprzez wykorzystanie
mo liwo ci, jakie stworzyło uruchomienie ekoportalu.
2) Do Dyrektora Centrum Informacji o rodowisku, w zakresie: dostosowania
aktualnej działalno ci i stanu etatowego Centrum Informacji do Regulaminu
organizacyjnego; podj cia działa dla uzupełnienia wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie b d cych w posiadaniu
Ministra rodowiska; kontynuowanie działa dotycz cych pełnego wdro eniem
ekoportalu i uzupełnienia zawartych tam informacji; wła ciwe ewidencjonowanie
31
_________________________________________________________________________________
pobieranych opłat za wyszukanie i udost pnianie informacji o rodowisku;
zapewnienia przestrzegania wewn trznych procedur przy udost pnianiu
informacji o rodowisku i jego ochronie.
3) Do Wojewodów w zakresie: zapewnienia prowadzenia publicznie dost pnego
wykazu danych o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego
ochronie w sposób zgodny z rozporz dzeniem Ministra rodowiska z dnia
17 czerwca 2003 r.; rozwa enia mo liwo ci zmiany systemu informatycznego
ułatwiaj cego obsług kancelaryjn na system umo liwiaj cy grupowanie
korespondencji przychodz cej i wychodz cej oraz wzajemne powi zanie
korespondencji w ramach poszczególnych spraw; udost pniania informacji
o rodowisku i jego ochronie jedynie w formach przewidzianych stosownymi
przepisami prawa; zapewnienia bie cej aktualizacji wykazu danych
o dokumentach zawieraj cych informacje o
rodowisku; przestrzegania
terminowego udost pniania informacji o rodowisku.
4) Do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony rodowiska, w zakresie: doprowadzenia
do zgodno ci stosowanych wzorów formularzy wchodz cych w skład wykazu
dokumentów zawieraj cych informacje o
rodowisku i jego ochronie
z postanowieniami rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r.
i zało enie spisu kart informacyjnych; uzupełnienia i aktualizacj wykazu danych
o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie.
5) Do Starostów, w zakresie: prowadzenia wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie zgodnie z wymogami
okre lonymi w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r.;
uzupełnienia wykazu o brakuj ce dane; rozwa enia mo liwo ci udost pnienia
informacji o rodowisku i jego ochronie na stronie internetowej Starostwa;
niedopuszczania do wysyłania kopii dokumentów lub danych bez przedstawienia
przez wnioskodawc dowodu uiszczenia stosownej opłaty; uzupełnienia
regulaminu organizacyjnego starostwa o zapis dotycz cy prowadzenia spraw
zwi zanych z gromadzeniem i udost pnianiem informacji o rodowisku.
6) Do Prezydentów i Burmistrzów, w zakresie: podj cia działa zapewniaj cych
prowadzenie publicznie dost pnego wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie zgodnie z wymogami
rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r.; uzupełnienia
i bie ce wprowadzanie danych do publicznie dost pnego wykazu dokumentów
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie; wykorzystywania sieci
teleinformatycznej do udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie;
rozwa enia mo liwo ci prowadzenia wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie w formie elektronicznej
i udost pnianie go na stronie internetowej urz du; wykorzystania zakupionego
programu komputerowego; wzmo enia nadzoru nad realizacj zada z zakresu
udost pniania informacji o rodowisku i wyeliminowania przypadków
32
_________________________________________________________________________________
udost pniania informacji bez stosownego
regulaminu organizacyjnego urz du.
wniosku;
uaktualnienia tre ci
W odpowiedzi na wyst pienia pokontrolne:
Minister rodowiska poinformował m.in., e przygotowane zostały zmiany
regulaminu oraz struktury organizacyjnej CIO , które pozwol na sprawn realizacj
zada oraz wyra nie okre l podział kompetencji pomi dzy Centrum a komórkami
organizacyjnymi Ministerstwa rodowiska. Uruchomiony w CIO ekoportal
umo liwił integracj zasobów informacyjnych Ministerstwa i podejmowane s
działania w celu scalenie ekoportalu z zasobami informacyjnymi resortu. Podj te
zostały działania dyscyplinuj ce komórki organizacyjne Ministerstwa do
przekazywania CIO wypełnionych kart informacyjnych.
Dyrektor Centrum Informacji o rodowisku poinformował m.in., e stan
wdro enia i rozwoju Ekoportalu, pozwala na zło enie nowego Regulaminu Centrum
do akceptacji Ministra rodowiska w lutym 2006 roku. Zwi kszenie stanu etatowego
Centrum Informacji o rodowisku, przy istniej cych ograniczeniach finansowych
i organizacyjnych, mo e nast pi wył cznie na drodze wykorzystania rezerwy
bud etowej zwi zanej z wdra aniem projektów finansowanych ze rodków Unii
Europejskiej. W Centrum mamy do czynienia z wdro eniem projektu Ekoportal
(formalnie 30 pa dziernika 2005 r.), za 2 kolejne projekty s w fazie przygotowania
wdro enia w 2006 i 2007 roku (dotycz ce obiegu informacji o organizmach
genetycznie zmodyfikowanych i wzmocnienia administracji poprzez systemy
informatyczne). Wszystkie te projekty wymagaj fachowej wiedzy z zakresu
wdra ania systemów informatycznych oraz administrowania uruchamianych nowych
narz dzi informatycznych. W pozyskiwaniu specjalistów o odpowiednich
kwalifikacjach problemem s ograniczenia w poziomie wynagrodzenia fachowców.
Prace Centrum nad wypełnianiem Ekoportalu tre ciami i komunikowaniem go
z zasobami informacyjno-informatycznymi resortu rodowiska, prowadz do
poszerzenia publicznego dost pu do informacji o rodowisku. W okresie stycze -luty
2006 r. uruchamiane było w oparciu o Ekoportal centrum autoryzacji, które b dzie
dopuszczało u ytkowników Ekoportalu – urz dników administracji publicznej
zajmuj cych si problematyk rodowiskow , do wprowadzania danych do jego
zasobów. Przy tej okazji b dzie wystosowana do wszystkich Dyrektorów
Departamentów Ministerstwa ponownie pro ba o dopełnianie obowi zków
wynikaj cych z Zarz dzenia Ministra rodowiska dotycz cych przekazywania kart
informacyjnych wniosków, zgłosze , decyzji, polityk, strategii, programów i planów,
raportów, analiz, rejestrów i dokumentacji dotycz cych rodowiska, jego
wykorzystania i ochrony. Dane do Ekoportalu wprowadzane s ci gle. Staraniem
pracowników Centrum Informacji o rodowisku jest równie komunikowanie
Ekoportalu z jak najwi ksz ilo ci istniej cych baz danych i zasobów
informacyjnych zgromadzonych w sieci internetowej. W nast pstwie wykazanego
33
_________________________________________________________________________________
kontrol nieprawidłowego ksi gowania kwot ww. opłat, Główna Ksi gowa została
pouczona o konieczno ci ksi gowania ich na koncie 750-przychody i koszty
finansowe, a pracownicy odpowiedzialni za udost pnianie informacji zostali pouczeni
o konieczno ci przestrzegania procedur zawartych w Zarz dzeniu Dyrektora Centrum
Informacji o rodowisku z dnia 2 czerwca 2003 roku.
W Urz dach Wojewódzkich przeprowadzono rozmowy dyscyplinuj ce
przypominaj ce o obowi zku bie cego przekazywania danych do wykazu. Podj to
działania maj ce na celu wybór i zastosowanie wła ciwego programu
informatycznego do prowadzenia wykazu danych o dokumentach zawieraj cych
informacje o rodowisku. Zaplanowano modernizacj systemu obiegu i ewidencji
dokumentów w Urz dzie poprzez zakup zintegrowanej Elektronicznej Platformy
Urz du. Zakazano komórkom organizacyjnym udost pnianie dokumentów w sposób
niezgodny z przepisami prawa.
W Starostwach Powiatowych i Urz dach Miast wprowadzono niezb dne zmiany
w regulaminach organizacyjnych urz du. Uaktualniono zakresy czynno ci
pracowników. Pracownicy zostali zobowi zani do bie cego wprowadzania danych
do publicznie dost pnego wykazu dokumentów zawieraj cych informacje
o rodowisku. Postanowiono o prowadzeniu wykazu w formie elektronicznej bazy
danych. Podj to działania dla doprowadzenia do zgodno ci prowadzonych kart
informacyjnych z wzorem okre lonym w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia
17 czerwca 2003 r. Skorygowano spisy kart informacyjnych i ich numeracje.
Rozszerzono zakres informacji o rodowisku udost pnianych za po rednictwem sieci
teleinformatycznych. W niektórych urz dach postanowiono zamieszcza wykaz
danych o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku w Biuletynie
Informacji Publicznej. Przyj to do realizacji wnioski dotycz ce wła ciwego
pobierania opłat i dokumentowania zasadno ci ich wysoko ci.
Ogółem z 43 wniosków pokontrolnych, 28 zostało ju
w trakcie realizacji.
34
zrealizowanych, 15 jest
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
-2
5
/"
-2
12:
# %
% $ '
# !" 5
(
#
!
"/ #
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.31 daje ka demu prawo do uzyskiwania
informacji (art. 54. ust.1), w tym informacji o działalno ci organów władzy publicznej
oraz osób pełni cych funkcje publiczne, działalno ci organów samorz du
gospodarczego i zawodowego, a tak e innych osób oraz jednostek organizacyjnych
w zakresie, w jakim wykonuj one zadania władzy publicznej i gospodaruj mieniem
komunalnym lub maj tkiem Skarbu Pa stwa (art. 61) oraz informacji o stanie
i ochronie rodowiska (art.74 ust.3).
Władze publiczne zobowi zane s za do prowadzenia polityki zapewniaj cej
bezpiecze stwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom i wspierania
działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu rodowiska (art.74 ust. 1 i 4)
W 2001 r. Polska ratyfikowała podpisan 25 czerwca 1998 r. w Aarhus,
mi dzynarodow Konwencja o dost pie do informacji, udziale społecze stwa
w podejmowaniu decyzji oraz dost pie do sprawiedliwo ci w sprawach dotycz cych
rodowiska. Konwencja opublikowana została w maju 2003 r. (Dz. U. Nr 78,
poz. 706), staj c si tym samym, zgodnie z art. 91 Konstytucji RP, cz ci krajowego
porz dku prawnego i jest stosowana bezpo rednio.
Konwencja z Aarhus dotyczy przede wszystkim zobowi za pa stw wobec
społecze stwa. Zawiera normy przyznaj ce społecze stwu okre lone uprawnienia lub
nakładaj ce obowi zki na organy administracji. Konwencja reguluje trzy podstawowe
kwestie: dost p do informacji, udział w procesach decyzyjnych, dost p do wymiaru
sprawiedliwo ci czyli mo liwo egzekwowania przez społecze stwo przepisów.
Istotny z punktu widzenia niniejszej kontroli, art. 5 Konwencji nakłada na pa stwaStrony szczegółowe obowi zki dotycz ce gromadzenia i udost pniania informacji.
Zobowi zuje m.in. do prowadzenia publicznych rejestrów w ramach których
informacje udost pniane s bezpłatnie. Szczególny nacisk został te poło ony na
dost pno informacji w elektronicznych bazach danych, łatwo osi galnych przez
publiczne sieci telekomunikacyjne.
Zgodnie z art. 3 ust.1, ka da ze Stron zobowi zana jest podj
niezb dne
ustawodawcze, administracyjne i inne rodki dla ustanowienia i utrzymania jasnych,
przejrzystych i spójnych ram dla realizacji postanowie Konwencji.
Warte podkre lenia jest te zawarte w art.3 ust. 2 zobowi zanie urz dników do
wspierania społecze stwa w urzeczywistnianiu dost pu do informacji.
W prawie wspólnotowym zagadnienia dost pu do informacji o rodowisku
normowała Dyrektywa Rady 90/313/EWG z 7 czerwca 1990 r. w sprawie swobodnego
dost pu do informacji o rodowisku, która obowi zywała do 14 lutego 2005 r. Unia
Europejska przyjmuj c j uznała, e „dost p do informacji o rodowisku b d cych
31
Dz. U. Nr 78, poz. 483
35
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
w posiadaniu administracji publicznej wpłynie na popraw ochrony rodowiska.
Dnia 28 stycznia 2003 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyj ły
dyrektyw 2003/4/WE o dost pie publicznym do informacji o rodowisku i zast pieniu
dyrektywy Rady 90/313/EWG. Podstawowymi celami jej przyj cia było dostosowanie
prawa wspólnotowego do Konwencji z Aarhus, usuni cie zidentyfikowanych wad
dotycz cych praktycznego stosowania dotychczasowych przepisów, dostosowanie do
nowych technologii informacyjnych.
Szczegółowe regulacje dotycz ce udost pniane informacji o rodowisku w prawie
Polskim, zawiera ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (PO ).
Zakres przedmiotowy dost pu do informacji
W art. 19 ust. 2 ustawa PO precyzyjnie okre la pewne kategorie dokumentów
(np. ró nego rodzaju wnioski o wydanie decyzji, decyzje, których wydanie wymagane
jest przepisami o ochronie rodowiska, raporty oddziaływania przedsi wzi cia na
rodowisko, rejestry substancji niebezpiecznych), które zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy
PO udost pniane s bezpłatnie do wgl du w siedzibie organu. Art. 19 ust. 3 ustawy
PO stanowi, i udost pnianiu podlegaj tak e inne informacje o rodowisku i jego
ochronie w postaci dokumentów i danych gromadzonych w szczególno ci w formie
pisemnej, wizualnej, fonicznej i baz danych, dotycz ce:
- stanu elementów przyrodniczych i ich wzajemnego oddziaływania,
- emisji oraz działa i rodków wpływaj cych lub mog cych wpływa negatywnie
na rodowisko,
- wpływu stanu rodowiska na zdrowie i warunki ycia ludzi oraz na zabytki,
- działa oraz rodków w szczególno ci administracyjnych i ekonomicznych,
maj cych na celu ochron rodowiska,
- planów, programów oraz analiz finansowych, zwi zanych z podejmowaniem
rozstrzygni istotnych dla ochrony rodowiska.
Tak wi c dokumenty lub informacje dotycz ce rodowiska i jego ochrony, które nie
s wyliczone enumeratywnie w ust. 2, a mieszcz si w ramach definicji w art. 19
ust. 3 ustawy PO - podlegaj równie udost pnianiu w trybie ustawy.
Okre lenie sposobu gromadzenia danych ma charakter przykładowy. U ycie
sformułowania „w szczególno ci” stanowi prawn formuł dla realizacji
zobowi zania wynikaj cego z Konwencji z Aarhus, gdzie „informacja dotycz ca
rodowiska” oznacza ka d
informacj
w pisemnej, wizualnej, słownej,
elektronicznej lub jakiejkolwiek innej materialnej formie, dotycz c :
(a) stanu elementów rodowiska, takich jak powietrze i atmosfera, woda, gleba,
grunty, krajobraz i obiekty przyrodnicze, ró norodno biologiczna oraz jej
składniki, w tym genetycznie zmodyfikowane organizmy, oraz wzajemnego
oddziaływania pomi dzy tymi elementami,
(b) czynników takich jak substancje, energia, hałas i promieniowanie, a tak e działa
i rodków, wł czaj c w to rodki administracyjne, porozumienia dotycz ce
ochrony rodowiska, wytyczne polityki, ustawodawstwo, plany i programy, które
36
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
maj lub mog mie wpływ na elementy rodowiska w zakresie okre lonym
powy ej pod lit. (a), oraz rachunków zysków i strat i innych ekonomicznych
analiz lub opracowa
wykorzystywanych przy podejmowaniu decyzji
dotycz cych rodowiska,
(c) stanu zdrowia i bezpiecze stwa ludzi, warunków ycia ludzkiego, miejsc
o znaczeniu kulturowym oraz obiektów budowlanych, w zakresie, w jakim
wpływa lub mo e wpływa na nie stan elementów rodowiska lub, za
po rednictwem tych elementów, czynniki, działania lub rodki wymienione pod
lit. (b) – artykuł 2 ust. 3 Konwencji.
Podmioty uprawnione do dania informacji oraz obowi zane do udost pniania
informacji
Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy PO uprawnionym do
dania informacji
o rodowisku i jego ochronie jest ka dy.
Dost p do informacji nie jest uzale niony od uczestniczenia w adnym konkretnym
post powaniu i posiadania interesu w sprawie.
Obowi zek udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie ci y na
wszystkich organach administracji b d cych w posiadaniu takich informacji.
Z definicji niejako obj te s wi c nim wszystkie organy, których kompetencje
w dziedzinie ochrony rodowiska okre lone s w dziale I tytułu VII ustawy PO ,
a wi c: wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, wojewoda, minister wła ciwy
do spraw rodowiska, marszałek województwa oraz organy Inspekcji Ochrony
rodowiska. S to te wszystkie organy terenowej lub centralnej administracji
rz dowej maj ce jakiekolwiek zadania w dziedzinie ochrony rodowiska na mocy
innych ustaw – jak np. dyrektor parku narodowego, dyrektor regionalnego zarz du
gospodarki wodnej, powiatowy inspektor sanitarny czy te kierownik Urz du
Morskiego lub Prezes Pa stwowej Agencji Atomistyki.
Obok organów maj cych zadania z dziedziny ochrony rodowiska w posiadaniu
informacji o rodowisku i jego ochronie mog znajdowa si praktycznie wszystkie
inne organy administracji wymienione w art. 3 pkt 14, takie jak np. Prezes Głównego
Urz du Statystycznego i dyrektorzy wojewódzkich urz dów statystycznych, czy te
Naczelny Dyrektor Archiwum Pa stwowego i podległe mu organy archiwum
pa stwowego.
Publicznie dost pne wykazy
W celu zapewnienia społecze stwu mo liwo ci szybkiego zidentyfikowania
(okre lenia miejsca i daty wydania, nazwy i przedmiotu dokumentu) oraz
zlokalizowania (okre lenia miejsca, gdzie si znajduje) dokumentu zawieraj cego
informacje o rodowisku, organy administracji publicznej maj obowi zek prowadzi
publicznie dost pne wykazy danych o dokumentach wymienionych w art. 19 ust 2,
a dla dokumentów okre lonych w art. 19 ust. 3 - prowadzenie takich wykazów jest
fakultatywne (art. 19 ust. 6 ustawy PO ).
37
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
Zgodnie z art. 4a ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo
ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw32
w wykazach obligatoryjnie musz znale si informacje tylko o tych pozwoleniach
czy innych decyzjach oraz wnioskach o ich wydanie, dla których post powanie
wszcz to po dniu 31 grudnia 2000 r.
Wykaz taki, według rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 17 czerwca 2003 r.
w sprawie okre lenia wzoru publicznie dost pnego wykazu danych o dokumentach
zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie, składa si powinien: z kart
informacyjnych zawieraj cych niezb dne dane umo liwiaj ce sprawne wyszukiwanie
i udost pnianie dokumentów, ze spisów kart informacyjnych - § 1 ust. 2.
Karty informacyjne prowadzone s dla ka dego dokumentu oddzielnie. Wzór kart
informacyjnych stanowi zał cznik do ww. rozporz dzenia.
Udost pnianie informacji
Udost pnieniem informacji o rodowisku i jego ochronie jest:
- ustne przekazanie informacji,
- wgl d do danego dokumentu w siedzibie urz du,
- umo liwienie sporz dzania kopii,
- przesłanie kopii przez organ.
Informacje o rodowisku s udost pniane na pisemny wniosek, z wyj tkiem sytuacji,
gdy informacji nie trzeba wyszuka i mo e by udzielona w formie ustnej (art. 19 ust.
4 i 5 ustawa PO ). Organy administracji s zobowi zane do udost pniania informacji
bez zb dnej zwłoki, nie pó niej ni w ci gu miesi ca. Termin powy szy mo e zosta
przedłu ony do 2 miesi cy ze wzgl du na stopie skomplikowania sprawy. W tym
przypadku organ obowi zany jest stosowa przepisy art. 36 Kodeksu post powania
administracyjnego i art. 21 ust.1 i 2 ustawy PO , tzn. zawiadomi wnioskodawc ,
podaj c przyczyny zwłoki i wskazuj c nowy termin załatwienia sprawy. Termin
2 miesi cy jest terminem ostatecznym i nieprzekraczalnym na załatwienie sprawy
zwi zanej z udost pnieniem informacji.
Dokumenty, o których dane zamieszczone s w publicznie dost pnym wykazie,
udost pnia si w dniu zło enia wniosku o udost pnienie informacji (art. 21 ust. 3
ustawa PO ).
Opłaty za udost pnianie informacji o rodowisku i jego ochronie
Ustawa PO nie przewiduje opłaty za samo udost pnianie informacji, ale za pewne
konkretne czynno ci z tym zwi zane:
1) wyszukiwanie informacji,
2) sporz dzanie kopii dokumentów lub danych, oraz
3) przesyłanie kopii dokumentów lub danych – art. 24 ust. 1 i 2 ustawy PO .
Nie wymaga opłaty wyszukiwanie i przegl danie w siedzibie organu dokumentów
wyszczególnionych w publicznie dost pnym wykazie.
32
Dz. U. Nr 100, poz.1085 z pó n. zm.
38
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
Bezpłatne jest udost pnienie informacji niewymagaj cej wyszukiwania, która mo e
by przekazana w formie ustnej (co wynika z tego, e z przekazaniem informacji
w formie ustnej nie jest zwi zane wyszukiwanie, sporz dzenie kopii dokumentów lub
danych, a tak e przesyłanie kopii dokumentów lub danych).
Szczegółowe stawki opłat okre lone s w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia
25 lutego 2003 r. w sprawie stawek opłat za udost pnianie informacji o rodowisku
i jego ochronie oraz sposobie uiszczania opłat33.
Opłat za wyszukiwanie informacji oraz sporz dzanie kopii dokumentów lub danych,
uiszcza si , po jej ustaleniu, przez wpłat do kasy lub na rachunek bankowy
wła ciwego organu administracji, w przypadku za opłaty za przesłanie kopii
dokumentów lub danych przy odbiorze przesyłki (§ 5 rozporz dzenia).
Wysłanie kopii dokumentów lub danych nast puje po przedstawieniu przez
wnioskodawc dowodu opłacenia stawek za wyszukanie informacji oraz sporz dzenie
ich kopii (§ 6 rozporz dzenia).
Odmowa udost pnienia informacji
Przypadki, kiedy mo na odmówi udost pniania informacji, wymienia art. 20 ust. 1
i 2 ustawy PO . Dodatkowo art. 2 ust. 3 ustawy PO stanowi, e przepisy ustawy nie
naruszaj przepisów ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji
niejawnych, co oznacza, e okre lone w tej ustawie zasady utajniania pewnych
informacji maj zastosowanie równie do informacji o rodowisku.
W ust. 1 art. 20 ustawy PO nało ono na organ obowi zek odmowy udzielenia
informacji w przypadku wyst pienia okre lonych przesłanek.
Natomiast w przypadku ust. 2 art. 20 ustawy PO słowo „mo e” sugeruje swobodne
uznanie organu, to jednak tak nie jest, bowiem zakres swobody organu administracji,
wynikaj cy z przepisów prawa materialnego ograniczony jest ogólnymi zasadami
post powania administracyjnego – „Organ jest obowi zany załatwi spraw w sposób
zgodny ze słusznym interesem obywatela, je eli nie stoi temu na przeszkodzie interes
społeczny, ani nie przekracza to mo liwo ci organu administracji wynikaj cych
z przyznanych mu uprawnie i rodków (wyrok z 11 czerwca 1981 r. S.A. 820/81
ONSA 1/1981).
Zgodnie z art. 20 ust. 4 ustawy PO odmowa udost pnienia informacji nast puje
w drodze decyzji.
Zgodnie z Konwencj z Aarhus oraz dyrektyw 203/4/WE zalecane jest
udost pnianie informacji za po rednictwem publicznie dost pnych sieci
teleinformatycznych.
Art. 30 ustawy PO i wydane na jego podstawie z rozporz dzenie Ministra
rodowiska z dnia 1 pa dziernika 2002 r. w sprawie sposobu udost pniania
informacji o rodowisku34, obowi zek takiego udost pniania nakłada w stosunku do
w skiej grupy danych b d cych w posiadaniu: wojewody, starosty i wojewódzkich
inspektoratów ochrony rodowiska.
33
34
Dz. U. Nr 50, poz.435
Dz. U. 176 Nr 1453 z pó n. zm.
39
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
-2
)2
;
-
„Rola obywateli w egzekwowaniu prawa ochrony rodowiska”- red. Jerzy
J dro ka, Waszyngton 1992 r. wyd. polskie, Wrocław 1994.
-
„Mechanizm dost pu do informacji. Gromadzenie i rozpowszechnianie informacji
zwi zanych z ochron rodowiska” – red. Jerzy J dro ka, Waszyngton 1993 r.
wyd. polskie, Wrocław 1994.
-
„Konwencja o dost pie do informacji, udziale społecze stwa w podejmowaniu
decyzji oraz dost pie do sprawiedliwo ci w sprawach dotycz cych rodowiska.
Komentarz”- Jerzy J dro ka, Wojciech Radecki, Centrum Prawa Ekologicznego,
Wrocław 1999.
-
„Konwencja z Aarhus, geneza, status i kierunki rozwoju” - Jerzy J dro ka,
Centrum Prawa Ekologicznego, Wrocław 2002.
-
„Dost p do informacji o rodowisku” – Jerzy Jendro ka, Marcin Stoczkiewicz,
wyd. Ministerstwa rodowiska 2002 r.
-
„Dost p do informacji o rodowisku a dost p do informacji publicznej” – praca
zbiorowa pod redakcj Jerzego Jendro ki, wyd. Ministerstwa rodowiska 2004 r.
-
„Dost p do informacji. Skrypt”- Jerzy J dro ka, Magdalena Bar, Centrum Prawa
Ekologicznego, Wrocław 2006.
40
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
-2
62
"%
"
#
'!
4
< 4#'"#'
" #! %#
!"5
Lp. Jednostka kontrolowana
Jednostka kontroluj ca
1.
Departament rodowiska, Rolnictwa
i Zagospodarowania Przestrzennego (KSR)
Centrum Informacji o rodowisku
(CIO )
2.
l ski Urz d Wojewódzki
KSR
3.
Kujawsko-Pomorski Urz d
Wojewódzki
Delegatura NIK w Bydgoszczy (LBY)
4.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony
rodowiska w Bydgoszczy
LBY
5.
Starostwo Powiatowe w B dzinie
KSR
6.
Starostwo Powiatowe w Brodnicy
LBY
7.
Starostwo Powiatowe w Nakle
LBY
8.
Starostwo Powiatowe w Tucholi
LBY
9.
UM Bielsko-Biała
KSR
10. UM w D browie Górniczej
KSR
11. UM w Ciechocinku
LBY
12
UM w Koronowie
LBY
13
UM w wieciu
LBY
14
UG w Wojkowicach
KSR
41
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
-2
+2
Lp.
" $"&!4
;#
Urz d Gminy
<
4
" %&
2)=' ) 2 $%
Województwo
1.
Bobrowniki
2.
Brze no
Zachodniopomorskie
3.
Czermin
Podkarpackie
mielecki
4.
Działdowo
Warmi skomazurskie
działdowski
5.
Górzno
Mazowieckie
garwoli ski
6.
Jasło
Podkarpackie
jasielski
7.
Kłaj
Małopolskie
wadowicki
8.
Kraszewice
Wielkopolskie
ostrzeszowski
9.
Lipusz
Pomorskie
ko cierski
10.
Maków Mazowiecki
Mazowieckie
makowski
11.
Mrocza
Kujawsko-pomorskie nakielski
12.
Olesno
Opolskie
oleski
13.
Pi tek
Łódzkie
ł czycki
14.
Przytoczna
Lubuskie
mi dzyrzecki
15.
Rudnik
16.
Skrwilno
Kujawsko-pomorskie rypi ski
17.
Strzelce Kraje skie
Lubuskie
strzelecko-drezdenecki
Warmi skomazurskie
olecki
Dolno l skie
bolesławiecki
Dolno l skie
wrocławski
18.
19.
20.
wi tajno
Warta Bolesławiecka
órawina
l skie
Powiat
l skie
42
b dzi ski
widwi ski
raciborski
Zał czniki
_________________________________________________________________________________
-2
-2 %
!'
•
%4; "
#!"
$/
"
#
"# %
/!" 5
% <
(>
Minister rodowiska: Czesław leziak do 2 maja 2004 r., Jerzy Swato od 2 maja
2004 do 25 kwietnia 2005, Tomasz Podgajniak od 24 maja 2005 r. do
31 pa dziernika 2005 r., Jan Szyszko od 31 pa dziernika 2005 r.
•
Dyrektor Centrum Informacji o
rodowisku: Agnieszka Jaworska do dnia
30 kwietnia 2004 r., Robert Kolk – p.o. Dyrektora od 1 maja 2004 r. do 14 lutego
2005 r., Wojciech Kurdziel od 15 lutego 2005 r.
•
Wojewoda Kujawsko-Pomorski: Romuald Kosieniak, pełni cy funkcj
od
22 pa dziernika 2001 r.
•
Wojewoda
l ski: Lechosław Jarz bski, pełni cy funkcj od 22 pa dziernika
2001 r.
•
Wła ciwy starosta, wójt, burmistrz.
-2
?2
"
4 < 4
' "# "
&
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
2. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
3. Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
4. Prezes Rady Ministrów
5. Prezes Trybunału Konstytucyjnego
6. Minister rodowiska
7. Minister Spraw Wewn trznych i Administracji
8. Rzecznik Praw Obywatelskich
9. Przewodnicz cy Sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Pa stwowej
10.
Przewodnicz cy Sejmowej Komisji Ochrony rodowiska, Zasobów Naturalnych
i Le nictwa
11.
Przewodnicz cy Sejmowej Komisji Odpowiedzialno ci Konstytucyjnej
12.
Przewodnicz cy Senackiej Komisji Rolnictwa i Ochrony rodowiska
43

Informacja o wynikach kontroli

Transkrypt

Podobne dokumenty

Um uns die Umwelt „ – Wortschatzübungen und Gru

Regulamin konkursu dla uczniów Zespołu Szkół

Spotkania konsultacyjne

DANE WNIOSKODAWCY Nazwisko i Imię / Nazwa Podmiotu: adres

Sprzęt elektryczny i elektroniczny

Poparcie dla Dariusza Szweda Partia Zielonych

Powiat wolsztyński

Organizacja targów

pomiar pH. - if univ rzeszow pl

Pismo przewodnie