PDFotwiera się w nowym oknie

Sygn. akt VI ACa 786/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 stycznia 2007 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SA Lidia Sularzycka
Sędzia SA Wanda Lasocka
Sędzia SO del. Joanna Zaporowska
Protokolant st. sekr. sąd. Agnieszka Prokopiuk
po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2007 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z powództwa Banku […] w Ł.
przeciwko Bankowi […] w W.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanej
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 13 marca 2006 r.
sygn. akt XX GC 12/04
I oddala apelację
II zasądza od Banku […] w W. na rzecz Banku […] w Ł. kwotę 2.700,00 zł
(dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą
instancję.
2
VI ACa 786/06
UZASADNIENIE
Powód Bank […] w Ł. wniósł
o zasądzenie kwoty 126.780,50 zł od
pozwanego Banku […] w W. poręczającego spłatę kredytu udzielonego […]
S.A.
Pozwany wnosił o oddalenia powództwa w całości.
Wyrokiem z dnia 13.03.2006 r. Sąd Okręgowy w Warszawie: 1.
zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 126.780,50 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 03.06.2003 r. do dnia zapłaty; 2. zasądził od pozwanego
na rzecz powoda kwotę 11.554,00 zł tytułem kosztów postępowania.
Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne
i prawne.
Bank […] umową z dnia […].06.2006 r. udzielił spółce […] S.A.
kredytu obrotowego średnioterminowego w kwocie 600.000,00 zł na bieżącą
działalność - zakup płodów rolnych. Strony postępowania zawarły w dniu
[…].06.2000 r. umowę poręczenia, zgodnie z którą pozwany zobowiązał się
do
zapłaty
powodowi
jako
kredytodawcy
wykorzystywanego przez kredytobiorcę
50%
kwoty
głównej
kredytu, na wypadek gdyby
kredytobiorca nie wywiązał się z umowy.
Kredytobiorca spłacał kredyt z opóźnieniem a następnie jego sytuacja
uległa takiemu pogorszeniu, że zaprzestał spłat, co spowodowało
rozwiązanie z dniem […].07.2001 r. umowy i windykację zobowiązań
kredytobiorcy.
3
Powód wystąpił do pozwanego z prośbą o wykonanie zobowiązania
z tytułu poręczenia i zapłatę połowy niewyegzekwowanej kwoty głównej
126.780,50 zł.
Spełniając żądanie pozwanego powód przekazał mu dowody realizacji
umowy kredytowej i wezwał do zapłaty dochodzonej kwoty, jednakże
pozwany odmówił zapłaty kwoty objętej poręczeniem.
Sąd Okręgowy uznał żądanie pozwu za zasadne w oparciu o art. 876
kc. Nie podzielił stanowił stanowiska pozwanego, który odmawiając
wykonania poręczenia twierdził, iż rozliczenie kredytu przedstawione przez
powoda nie jest zweryfikowane i stanowi jedynie zbiór kserokopii
dokumentów dostarczonych przez kredytobiorcę i poświadczonych jedynie
przez niego za zgodność, jak też twierdził, iż część zbiorczych rachunków
dowodów wpłat
była wystawiona i zrealizowana przed uruchomieniem
kredytu oraz że część środków w kwocie 262.000,00 zł została przekazana
na rachunek bieżący kredytobiorcy,
co uniemożliwia stwierdzenie
wykorzystania kredytu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Analiza uregulowań umowy (zwłaszcza systematyka § 3 umowy
poręczenia) wskazuje, że obowiązek spełnienia zobowiązania z tytułu
umowy poręczenia przez pozwanego uzależniony był jedynie od dwóch
warunków zawartych w § 3 pkt 1 1) i 1 2). W sprawie zaś poza sporem było,
że kredytobiorca nie wywiązał się z obowiązku spłaty części kredytu, zaś
podjęte przez kredytodawcę czynności celem wyegzekwowania należnych
mu kwot nie przyniosły pozytywnego rezultatu. Zakwestionowanie przez
pozwanego jakości złożonej dokumentacji nie zwalniało go, w świetle
zapisów umowy, z obowiązku wykonania poręczenia. Przy czym zauważyć
należy, iż pozwany nie kwestionował dokumentacji wykorzystania kredytu
przedstawionej przez powoda do momentu wezwania go do wykonania
4
poręczenia. Jak wskazano wyżej, zasadnicze przesłanki wykonania
poręczenia zostały spełnione, czego pozwany nie kwestionował.
Pozwany zarzucił, że kwota 262.000,00 zł przekazana na rachunek
kredytobiorcy została wykorzystana na spłatę innego kredytu. Zdaniem Sądu
jednak przywołany powyżej § 3 ust. 1 i ust. 2 umowy poręczenia nie
zwalniał pozwanego od obowiązku poręczenia, bez względu na to, czy
kredyt był wykorzystywany zgodnie z celem na jaki został przyznany.
Ponadto pozwany miał uprawnienie na bieżąco kontrolować sposób
wykorzystywania kredytu (§ 7 umowy zawartej pomiędzy pozwanym a
kredytobiorcą ), z czego
nie skorzystał, nie przejawiał zainteresowania
wykonywaniem umowy kredytu, zatem w chwili obecnej podniesiona przez
pozwanego okoliczność nie zwalnia go od wykonania poręczenia wobec
powoda. Nie bez znaczenia jest fakt, że pierwsza informacja o pogorszeniu
się sytuacji finansowej kredytobiorcy została skierowana przez powoda do
pozwanego już pismem z dnia […].04.2001 r.
W apelacji od wyroku Sądu Okręgowego pozwany zarzucił:
- obrazę prawa procesowego - art. 233 § 1 kpc polegającą na wadliwej
ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności § 3
umowy poręczenia poprzez pominięcie przy wyrokowaniu treści ust. 4 tego
paragrafu oraz błędnego przyjęcia przez Sąd, że wszystkie przesłanki
zobowiązujące pozwanego do wykonania zobowiązania z tytułu poręczenia
zostały spełnione,
- obrazę prawa materialnego art. 876 kc w zw. z art. 353 § 1 kc i w zw. z art.
56 kc polegającą na pominięciu przy ocenie materiału dowodowego
elementów umowy poręczenia z dnia […].06.2000r. Nr[…] podniesionych
przez strony do rangi istotnych tzw. accidentalia negotii, w szczególności §
3 ust. 4 oraz obrazę art. 471 kc w zw. z art. 5 kc polegającą na przyjęciu
5
przez Sąd odpowiedzialności pozwanego w sytuacji niewykonania przez
powoda postanowień wymienionej umowy poręczenia.
Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie
powództwa uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy wraz z rozstrzygnięciem o kosztach
postępowania odwoławczego.
Powód wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje.
Apelacja jest bezzasadna.
Skarżąca niesłusznie zarzuca naruszenia art. 233 § 1 kpc, a w ramach
tego dokonanie przez Sąd Okręgowy wadliwej oceny zebranego w sprawie
materiału dowodowego. Materiał ten pozwalał na przyjęcie, iż zaistniały
wszystkie przesłanki obligujące pozwanego do wykonania zobowiązania
z tytułu umowy poręczenia, a więc warunki o których mowa w § 3 ust. 1 pkt
1 i 2 oraz ust. 2 umowy z dnia […].06.2000 r. Nie podlegało bowiem
kwestii, to iż
kredytobiorca nie wywiązał się
ze spłaty kredytu (jego
części), a kredytobiorca stwierdził utratę zdolności kredytowej przez
kredytobiorcę, nadto że kredytobiorca podjął czynności zmierzające do
odzyskania części należności niezabezpieczonej poręczeniem […], w
szczególności
poprzez
wszczęcie
postępowania
egzekucyjnego
lub
przystąpienia do realizacji innych form zabezpieczenia. Co do tych
warunków w sprawie nie zaistniał spór i nie one były podstawą odmowy
uznania roszczeń powoda – co przyznał sam skarżący w apelacji (k. 63).
Zaistniał też kolejny warunek - co prawidłowo ocenił Sąd Okręgowy,
a co stanowiło kwestię sporną w sprawie - to, że kredytodawca, wzywając
[…] do spełnienia zobowiązania wynikającego z poręczenia, przedstawił
rozliczenie wykorzystanego kredytu. Podstawą odmowy uznania roszczeń
6
powoda – co
wynika też z apelacji (k.63), było nie przedstawienie
rozliczenia kredytu.
Pozwany zarzucając nieprzedstawienie rozliczenia kredytu - zgodnie
ze zobowiązaniem wynikającym z § 3 ust. 2 umowy - podnosił, iż przesłane
przez powoda rozliczenie kredytu nie było przez powoda zweryfikowane i
stanowiło jedynie zbiór kserokopii dokumentów dostarczonych przez
kredytobiorcę i poświadczonych za zgodność (odpowiedź na pozew k. 34).
Podkreślić należy, iż takie uzasadnienie stawianego powodowi zarzutu
nie jest przekonywujące. Przede wszystkim umowa poręczenia literalnie nie
wprowadza
w
ramach
przedstawienia
rozliczenia
obowiązku
zweryfikowania przez powoda tegoż rozliczenia ani nie wyklucza
możliwości przedstawienia dokumentów dostarczonych przez kredytobiorcę
i poświadczonych za zgodność z oryginałem. Dodać tylko należy, iż sam
poręczyciel przy rozpatrywaniu wezwania do spełnienia świadczenia takich
właśnie dokumentów żądał, o czym świadczy chociażby pismo z dnia
[…].05.2003 r., w którym prosi się
o uzupełnienie dokumentów poprzez
dostarczenie kopii faktur, dowodów dostawy, innych (k. 18) – które w
sposób oczywisty mogły być przestawione tylko przez kredytobiorcę.
Pozwany powołując się na zapis umowy umożliwiający mu uchylenie
się od spełnienia zobowiązania w przypadku niespełnienia warunku z § 3
ust. 2 (§ 3 ust. 4) nie wykazał (art. 6 kc), na czym owo rozliczenie w istocie
miało polegać i w jakiej sytuacji byłoby ono wystarczające dla uznania
roszczeń powoda.
Nie wyjaśnia w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, co
strony rozumiały pod tym pojęciem
ani też nie udowadnia, iż by to
rozliczenie, którym dysponował, takiego charakteru nie miało, także –
dlaczego dokumentacja dotycząca przedmiotowego kredytu nie spełniała
wymogów rozliczenia kredytu.
7
Umowa mówi tylko o obowiązku przedstawienia rozliczenia
wykorzystanego kredytu (oraz kopii dokumentów stwierdzających utratę
zdolności kredytowej przez kredytobiorcę i rozpoczęcie czynności
zmierzających do odzyskania należności) – § 3 ust. 2 umowy. I takie zostało
pozwanemu przedstawione – co wynika nie tylko z pism powoda z dnia
[…].04.2003 r. (k. 16, k.17) i z dnia […].05.2003 r. (k. 19), ale i z faktu
możności odniesienia się do materiałów przesłanych przez powoda i
wywodzenia
w oparciu o nie, iż część rachunków i dowodów wpłat była
realizowana przed uruchomieniem kredytu, i że część środków w kwocie
262.000,00 zł została przekazana na rachunek bieżący kredytobiorcy (v.
pisma z dnia […].08.2003 r. k. 22, z dnia […].11.2003 r. k. 23, odpowiedź
na pozew k. 34). Nie wydaje się przekonywującym twierdzenie co do
nieprzedstawienia rozliczenia w sytuacji, w której Komitet Kredytowy
Oddziału pozwanego
mógł podjąć decyzję co do wniosku o realizację
poręczenia, uzasadnioną właśnie analizą dokumentów nadesłanych przez
powoda.
Podkreślić też należy, iż podstawą uchylenia się od spełnienia
zobowiązania wynikającego z poręczenia nie mogły być takie powody, jak
wystawienie części rachunków i dowodów wpłat przed realizacją kredytu
czy
przekazanie części środków na rachunek bieżący kredytobiorcy, w
końcu wykorzystanie kredytu niezgodnie z przeznaczeniem
wynikały one
- gdyż nie
z umowy; pozwany nie udowodnił, iż by umowa pozwalała
na uchylenie się
od spłaty w ramach umowy poręczenia z takich właśnie
powodów.
Sąd II instancji nie znajduje podstaw do uwzględnienia zarzutu
naruszenia wskazywanych w apelacji przepisów prawa materialnego.
Pozwany odpowiada na podstawie art. 876 § 1 kc – jako poręczyciel
jest zobowiązany względem powoda (wierzyciela) wobec niewywiązania się
8
przez […] S.A. ze spłaty części kredytu, co jest faktem bezspornym. Żadne
inne okoliczności, powoływane przez pozwanego nie uchylają jego
obowiązku wynikającego z poręczenia kredytu. Nie prowadzi do naruszenia
powołanych w związku z powyższym przepisem norm zawartych w art. 3531
kc (odnoszącego się zasady swobody umów) i art. 56 kc (regulującego skutki
czynności prawnej) niezastosowanie
przez Sąd Okręgowy w sprawie
postanowienia § 3 ust. 4 umowy, jako że prawidłowo zostało ustalone, iż nie
zachodziły podstawy do uchylenia się przez pozwanego od zobowiązania
wynikającego z poręczenia.
Sąd Okręgowy nie rozpatrywał sprawy przez pryzmat art. 471 kc i
takiej podstawy odpowiedzialności pozwanego nie powoływał. Nie ma więc
uzasadnienia,
przy
uwzględnieniu
podstawy
prawnej
prawidłowo
przywołanej przez Sąd Okręgowy, do stwierdzenia uchybienia powyższemu
przepisowi,
a także w związku z nim powołanemu art. 5 kc. Skarżąca w
ogóle nie wskazuje, z uwagi na sprzeczność z jakimi zasadami współżycia
społecznego czy przeznaczeniem prawa powodowi należałoby odmówić
ochrony.
Reasumując Sąd II instancji oddalił apelację jako bezzasadną (art. 385
kpc). O kosztach procesu orzeczono stosownie do art. 98 i 108 § 1 kpc.