Gdy kontrahent jest niesolidny

Gdy kontrahent jest niesolidny
2015-06-19 15:33:29
2
W relacjach gospodarczych między różnymi podmiotami nie da się uniknąć sporów gospodarczych. W
cywilizowanym świecie różnicę zdań można rozstrzygnąć ugodowo lub – jeśli ten sposób nie przyniesie rezultatu
– podjąć drogę sądową. Takie rozwiązania są przewidziane w prawie belgijskim.
Rozstrzyganiem sporów dotyczących relacji gospodarczych w Belgii w pierwszej instancji zajmują się sądy
gospodarcze (tribunaux de commerce). Podejmują się one rozwiązania konfliktu w następujących przypadkach:
■
■
■
sporów handlowych, których wartość przekracza 1860 euro
orzeczeń o upadłości firm
konfliktów pomiędzy akcjonariuszami spółek
Sądy te nie zajmują się przestępstwami gospodarczymi objętymi postanowieniami prawa karnego, jak oszustwa i
defraudacje gospodarcze.
W składzie orzekającym sądów gospodarczych występują sędziowie zawodowi oraz sędziowie „konsularni” (juges
consulaires), wyspecjalizowani w problematyce prawa handlowego. Sędziów niezawodowych wyznaczają różne
reprezentatywne stowarzyszenia samorządu zawodowego sektora handlu i przemysłu. Wybierają one swoich
kandydatów spośród przedsiębiorców, członków zarządów spółek, biegłych rewidentów i księgowych.
Prokuraturę reprezentują prokuratorzy przy sądzie pierwszej instancji. Sędziowie „konsularni” są mianowani
przez króla na okres pięciu lat spośród kandydatów zgłoszonych przez belgijskie koła gospodarcze.
Belgijska procedura sądowa przewiduje postępowanie w tzw. trybie zwykłym toczącym się przed sądem
gospodarczym lub w trybie pilnym przed przewodniczącym sądu. Sąd gospodarczy rozpatruje również odwołania
od wyroków wydanych przez sędziów pokoju w sprawach gospodarczych.
Jeżeli strony nie zgadzają się z orzeczeniem sądu gospodarczego, mogą się od niego odwołać do sądu
apelacyjnego. Zaskarżony wyrok musi jednak być wyrokiem wydanym w pierwszej instancji, nie może więc być
wyrokiem rozstrzygającym sprawę, w której uprzednio zapadło orzeczenie sędziego pokoju.
Przepisy europejskie, mające bezpośrednie zastosowanie na terenie Belgii, przewidują ponadto możliwość
uzyskania tzw. europejskiego nakazu zapłaty. Możliwość taka nie istnieje jeszcze w ramach postępowań
sądowych pomiędzy podmiotami belgijskimi w odniesieniu do tzw. sporów krajowych.
3
Prawo belgijskie przewiduje również rozwiązywanie konfliktów między przedsiębiorcami na drodze arbitrażu.
Relacje polsko-belgijskie
Polskie firmy uczestniczące w polsko-belgijskiej wymianie handlowej, które preferują rozwiązywanie
ewentualnych sporów nie przed sądem lecz na drodze arbitrażu, powinny w kontraktach handlowych umieszczać
klauzule arbitrażowe, wskazujące sąd polubowny kompetentny do rozstrzygania sporów.
Procedura arbitrażowa jest przewidziana w belgijskim kodeksie sądowym, jednak nie jest ona wyraźnie
zdefiniowana. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku koncyliacji i mediacji. Sąd gospodarczy może uznać się
za niewłaściwy dla rozpatrzenia danej sprawy, o ile obie strony zdecydują o tym, by została ona rozpatrzona w
ramach właśnie tych procedur pozasądowych.
W Belgii istnieje szereg instytucji zajmujących się rozpatrywaniem sporów w ramach procedur pozasądowych. Na
ogół są one jednak wyspecjalizowane w rozwiązywaniu spraw branżowych (np. w sektorze budowlanym,
tekstylnym, meblowym) i dotyczą problematyki konsumenckiej. Organy pozasądowe zajmujące się
rozstrzyganiem sporów w Belgii wymienione są na stronach internetowych European Consumer Centre Belgium.
Rozstrzyganiem sporów i mediacją mającą na celu przestrzeganie zasad funkcjonowania rynku oraz ochronę
konsumentów w Belgii zajmuje się też Generalna Dyrekcja Kontroli i Mediacji federalnego Ministerstwa
Gospodarki, czyli SPF Economie, P.M.E., Classes Moyennes et Energie Direction Générale du Contrôle et de la
Médiation (DGCM) . Skargi mogą być kierowane do Generalnej Dyrekcji Kontroli i Mediacji resortu gospodarki w
Brukseli oraz do jej placówek w poszczególnych prowincjach Belgii na odpowiednich formularzach, m.in. w formie
elektronicznej. DGCM interweniuje w przypadku stwierdzenia naruszenia praktyk uczciwej konkurencji, o ile
wartość sporu nie jest proporcjonalna do kosztów ewentualnego postępowania sądowego.
Przy Ministerstwie Gospodarki działa Komisja Arbitrażowa, która rozpatruje skargi konsumentów na nieuczciwe
praktyki biur podróży i touroperatorów.
Windykacja
Windykacją i dochodzeniem należności w Belgii zajmują się firmy windykacyjne zrzeszone pod nazwą
„Association Belge des Sociétés de Recouverment de Créances” (ABR-BVI).
Sposób prowadzenie interesów oraz metody windykacji należności w części flamandzkojęzycznej Belgii można
porównać do tych w Holandii. W Walonii natomiast dominują zwyczaje i zachowania porównywalne do tych we
Francji.
W przypadku windykacji na samym początku próbujemy zwykle odzyskać zaległą zapłatę w sposób pozasądowy,
co oznacza wysyłanie do dłużnika wezwań do zapłaty i upomnień. Następnie oceniamy, czy jest możliwe
zawarcie kompromisu np. poprzez rozłożenie płatności na raty. Jeśli te działania nie przyniosą efektu,
sprawdzamy możliwości odzyskania długu na drodze procesowej, o ile takowe istnieją, bądź zamykamy sprawę.
Jeśli takie postepowanie nie przyniesie rezultatu, możemy wszcząć postępowanie upadłościowe.
Wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika nie może być złożony bez uprzedniego uzyskania tytułu egzekucyjnego.
Wymagane jest zatem uprzednie uzyskanie wyroku przeciw dłużnikowi oraz wszczęcie procedury egzekucyjnej.
4
Koszty złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wynoszą ok. 250 euro.
Egzekucja
Jeśli dłużnik okaże się niewypłacalny, w Belgii możliwe jest zajęcie mienia, nie jest to często stosowana
procedura. Chodzi o to, iż koszty jej są stosunkowo wysokie, natomiast rezultaty trudne do przewidzenia. Dlatego
procedura ta stosowana jest tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. kiedy istnieje duże ryzyko, iż dłużnik celowo
wyzbędzie się majątku.
Często jedynym sposobem na odzyskanie należności jest pozwanie dłużnika na drodze sądowej. W kwestiach
spornych sad wyznaczy stronom możliwość pisemnej odpowiedzi na zarzuty. Często zdarza się jednak, iż wydany
zostaje wyrok zaoczny. O ile sprawa dotyczy należności niekwestionowanych, możliwe jest wszczęcie w Belgii
procedury EEB- europejskiego nakazu zapłaty. Jeśli chodzi o opłaty sądowe, są one relatywnie niskie, a ich
wysokość jest uzależniona od sędziego, a nie od kwoty wierzytelności.
Jeśli dojdzie już do egzekucji, w Belgii dłużnik jest zobowiązany do zapłaty odsetek w wysokości określonej w
umowie zawartej między stronami lub określonej w ogólnych warunkach, o ile mają one zastosowanie. W innych
wypadkach można powołać się na odsetki ustawowe obowiązujące w Belgii. W sytuacji, kiedy doszło do
transakcji między przedsiębiorcą a osobą fizyczną i nie mają zastosowania ogólne warunki. Dłużnik jest również
zobowiązany do pokrycia pozasądowych kosztów windykacji w wysokości określonej w umowie.
Europejski Tytuł Egzekucyjny (ETE)
Rozporządzenie nr 805/2004, które utworzyło Europejski Tytuł Egzekucyjny, weszło w życie 21 października 2005
r. Rozporządzenie ustanawia ogólne zasady i procedurę uzyskiwania europejskich tytułów egzekucyjnych.
Szczegółowe regulacje oraz przebieg samej egzekucji pozostawiono w gestii prawa poszczególnych państw
członkowskich. ETE jest dodatkowym środkiem służącym egzekucji należności bezspornych w ramach Unii
Europejskiej. Rozporządzenie ma zastosowanie jedynie do wyroków, ugód zawartych przed sądem lub
zatwierdzonych przez sąd oraz dokumentów formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych jako dokumenty
urzędowe po wejściu w życie rozporządzenia. Pierwszym warunkiem jest więc, aby ostateczne orzeczenie zostało
5
wydane po 21 października 2005 r. Poza tym orzeczenie musi spełniać następujące warunki:
■
■
■
opierać się na uznaniu roszczenia przez dłużnika, albo
ugodzie zawartej przed sądem lub przez sąd zatwierdzonej
dotyczyć roszczeń pieniężnych.
Roszczenie uznaje się także za bezsporne gdy:
■
■
dłużnik nie wniósł sprzeciwu
nie stawił się ani nie był reprezentowany przed sądem, nawet wtedy, gdy początkowo zakwestionował
roszczenie w toku postępowania sądowego.
Europejski Tytuł Egzekucyjny funkcjonuje na podstawie wydanego tytułu egzekucyjnego i jest wydawany w
państwie członkowskim, z którego pochodzi ten tytuł. Wyjątki stanowią roszczenia, które zostały
zakwestionowane między stronami – art. 3 Rozporządzenia. Tytuły, które nie należą do tej grupy mogą uzyskać
status Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego.
Rozporządzenie znajduje zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych. Wyjątki od tej zasady dotyczą spraw
wyłączonych w art. 2 ust. 2 rozporządzenia.
Dzięki rozporządzeniu nie ma potrzeby uzyskiwania wcześniej zgody władz sądowych państwa członkowskiego,
w którym ma nastąpić egzekucja. Wykonywanie ETE podlega krajowemu porządkowi prawnemu państwa
członkowskiego, w którym będzie przeprowadzana egzekucja. Podlega ona bowiem takim samym zasadom, jak
wyroki wydawane w danym państwie członkowskim. W tym celu wierzyciel jest zobowiązany dostarczyć
właściwemu organowi egzekucyjnemu w państwie członkowskim, w którym będzie prowadzona egzekucja:
■
■
odpisu wyroku oraz odpisu Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego
tłumaczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego uwierzytelnionego przez tłumacza przysięgłego na język
urzędowy państwa członkowskiego, w którym będzie prowadzona egzekucja.
W żadnym wypadku skuteczność wyroku albo jego uznanie za ETE nie może być weryfikowane w państwie
członkowskim, gdzie prowadzona ma być egzekucja.
Europejski Tytuł Egzekucyjny wydany w jednym państwie członkowskim musi być więc traktowany w innym
państwie członkowskim tak, jakby pochodził z tego państwa. W związku z tym bez podejmowania dodatkowych
kroków, wierzyciel może zwrócić się bezpośrednio do organów egzekucyjnych państwa, w którym ma być
prowadzona egzekucja, bez konieczności przedstawiania dodatkowego oświadczenia egzekucyjnego ani bez
ponownego badania orzeczenia sądowego lub jego potwierdzenia.
Ważne linki:
Ministerstwo Gospodarki: www.mg.gov.pl
Ministerstwo Finansów: www.mf.gov.pl
Wydział Promocji, Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Belgii: www.brussels.trade.gov.pl/pl
6
Komisja Europejska, informacje w sprawie sporów sądowych:
http://ec.europa.eu/justice_home/judicialatlascivil/html/epo_information_pl.htm
European Consumer Centre Belgium: http://www.eccbelgium.be/
Generalna Dyrekcja Kontroli i Mediacji federalnego Ministerstwa Gospodarki, czyli SPF Economie, P.M.E., Classes
Moyennes et Energie Direction Générale du Contrôle et de la Médiation (DGCM)
North Gate, Boulevard du Roi Albert II, 16, 1000 Bruxelles
Tel. +32 2277 51 11
Fax +32 2277 54 51
e-mail: [email protected]
„Association Belge des Sociétés de Recouverment de Créances” (ABR-BVI)
Chaussée de Marche 5115101 Erpent
http://www.abrbvi.be
Europejski portal e-sprawiedliwość: www.e-justice.europa.eu
Źródła: Ministerstwo Gospodarki, e-justuce.eu
7