Przykładowy szkolny plan nauczania / przedmiotowego
Transkrypt
Przykładowy szkolny plan nauczania / przedmiotowego
Przykładowy szkolny plan nauczania Typ szkoły: szkoła policealna /szkoła dla młodzieży/ roczny okres nauczania Zawód: Asystentka stomatologiczna; symbol 325101 Podbudowa programowa: szkoły dające wykształcenie średnie Kwalifikacje: K1 - Asystowanie lekarzowi dentyście i utrzymanie gabinetu w gotowości do pracy (Z.15.) Lp Obowiązkowe zajęcia edukacyjne Klasa I semestr semestr I II Liczba godzin tygodniowo w okresie nauczania Liczba godzin w okresie nauczania Przedmioty ogólnokształcące 1 Wychowanie fizyczne Łączna liczba godzin Modułowe kształcenie zawodowe M1 Prowadzenie działalności gospodarczej 1 w ochronie zdrowia M2 Charakteryzowanie psychofizycznych podstaw 2 budowy człowieka, pierwsza pomoc 3 M3 Wprowadzenie do stomatologii klinicznej M4 Wprowadzenie do zawodu asystentki 4 stomatologicznej 5 M5 Nawiązywanie kontaktów interpersonalnych Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego Tygodniowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych /1/ 3 3 3 96 3 3 3 96 9 4,5 144 7 3,5 112 9 4,5 144 15 7,5 240 10 5 160 25 25 25 800 28 28 28 896 do celów obliczeniowych przyjęto 32 tygodnie w roku szkolnym 1 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wymiar praktyk zawodowych tyg. godz. 4 160 4 160 sem I - zgodnie z podstawą programową sem II - zgodnie z podstawą programową Razem ` Egzamin potwierdzający kwalifikację (Z.15.) odbywa się pod koniec II semestru. 2 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Tabela efektów kształcenia Tabela przyporządkowania poszczególnym modułom efektów kształcenia dla zawodu: Liczba godzin przeznaczona na realizację efektów kształcenia I semestr II Uczeń: klasa semestr I Efekty kształcenia /umiejętności, wiedza oraz kompetencje personalne i społeczne/ Efekty wspólne dla wszystkich zawodów / wspólne dla zawodów w ramach obszaru Z / kwalifikacje PDG(1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej; PDG(2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego; PDG(3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej; PDG Nazwa jednostki modułowej M1 Prowadzenie dokumentacji finansowej M1 Prowadzenie działalności gospodarczej w ochronie zdrowia Nazwa modułu Asystentka stomatologiczna; symbol 325101 X 32 PDG(4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi; PDG(5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży; 3 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PDG(6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży; PDG(7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej; PDG(8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej; PDG(9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej; PKZ(Z.a)(20)określa żródła i sposoby finansowania świadczeń medycznych; PKZ(Z.a)(21) wyjaśnia specyfikę rynku usług medycznych PKZ(Z.a) PKZ(Z.a)(19) wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce; X 16 PKZ(Z.a)(24) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań 48 OMZ(4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań OMZ OMZ(1)planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań OMZ (6)komunikuje się ze współpracownikami Z.15.3(1) sporządza dokumentację medyczną na zlecenie lekarza dentysty i przechowuje wyniki badań Z.15.3(2) stosuje przepisy prawa dotyczące dostępu do dokumentacji medycznej X 32 Z.15 M1.J2 Prowadzenie dokumentacji medycznej Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową 4 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Z.15.3(3) posługuje się programem do obsługi gabinetu dentystycznego Z.15.3(4) sporządza dokumentację elektroniczną w gabinecie dentystycznym Z.15.3(5) stosuje przepisy prawa dotyczące ewidencjonowania, dokumentowania i sprawozdawczości Z.15.3(6) przedstawia wzory dokumentacji stomatologicznej i metody jej uzupełniania Z.15.3(7) uzupełnia dokumentację, korzystając z opracowanych wzorów jej wypełniania Z.15.3(8) przestrzega zasad prowadzenia ewidencji zasobów gabinetu stomatologicznego Z.15.3(9) prowadzi ewidencję zasobów poradni dentystycznej; Z.15.3(10) charakteryzuje zasady ewidencjonowania pacjentów i usług stomatologicznych Z.15.3(11) sporządza terminarz przyjęć pacjentów i rejestruje zabiegi stomatologiczne Z.15.3(12) określa sposoby współpracy z pracownią techników dentystycznych Z.15.3(13) kontaktuje się z pracownią techników dentystycznych Z.15.3(14) współpracuje ze stacją sanitarno-epidemiologiczną i stosuje się do jej zaleceń 5 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PKZ(Z.a) X 16 PDG X 16 KPS PKZ(Z.a)(15) sporządza, prowadzi i archiwizuje dokumentację medyczną zgodnie z przepisami prawa X PDG(1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej PDG(2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego KPS(7) przestrzega tajemnicy zawodowej 64 PDG PDG(10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej X KPS PDG(5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży X PKZ(Z.a) M1.J3 Prowadzenie działań marketingowych w stomatologii Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową X 16 PDG(11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej KPS(1) przestrzega zasad kultury i etyki KPS(9)potrafi negocjować warunki porozumień KPS(10) współpracuje w zespole PKZ(Z.a)(14)identyfikuje miejsce i rolę zawodu w ramach organizacji systemu ochrony zdrowia na poziomie krajowym i europejskim PKZ(Z.a)(16)stosuje przepisy prawa dotyczące realizacji zadań zawodowych 16 6 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PKZ(Z.a)(18)Charakteryzuje organizację ochrony zdrowia w Polsce Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową Z.15.2(3) posługuje się terminologią z zakresu profilaktyki, leczenia i rehabilitacji narządu żucia PKZ(Z.a) PKZ(Z.a)(4) wyjaśnia pojęcia z zakresu patologii, charakteryzuje objawy i przyczyny zaburzeń oraz zmian chorobowych X 16 X 8 PKZ(Z.a) 24 X 24 Z.15 M2.J2 Rozpoznawanie stanów patologicznych narządu żucia PKZ(Z.a)(2) charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu zdrowia oraz promocji i profilaktyki zdrowia PKZ(Z.a)(4) wyjaśnia pojęcia z zakresu patologii, charakteryzuje objawy i przyczyny zaburzeń oraz zmian chorobowych 144 Z.15 M2.J1 Wyjaśnianie budowy i fizjologii człowieka PKZ(Z.a)(1) wyjaśnia ogólną budowę i funkcje organizmu człowieka Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową X 16 Z.15.2(1)opisuje stany patologiczne narządu żucia Z.15.2(2) wyjaśnia przyczyny powstawania zmian patologicznych w jamie ustnej PKZ(Z.a)(6) charakteryzuje stany nagłego zagrożenia życia PKZ(Z.a)(7) dokonuje oceny parametrów podstawowych funkcji życiowych PKZ(Z.a) Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową M2.J3 Udzielanie pierwszej pomocy M2 Charakteryzowanie psychofizycznych podstaw budowy człowieka, pierwsza pomoc Łączna liczba godzin przeznaczona na moduł M1 32 X 40 24 7 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Z.15 BHP(10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia. X 16 BHP Z.15.2(8) współpracuje z lekarzem dentystą w trakcie wykonywania zabiegów Z.15.2(20) współpracuje z lekarzem dentystą w czasie udzielania pierwszej pomocy Z.15.2(21) kontroluje tętno i ciśnienie krwi X 8 KPS PKZ(Z.a)(8) udziela, zgodnie z kompetencjami zawodowymi, pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia X KPS(3) przewiduje skutki podejmowanych działań KPS(5) potrafi radzić sobie ze stresem KPS(8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową 48 112 Z.15(1) określa metody pracy i wyposażenie gabinetów dentystycznych w zależności od specjalności Z.15(6)przestrzega procedur dotyczących obsługi oraz konserwacji aparatury stomatologicznej i sprzętu Z.15(9) rozróżnia instrumenty do określonego zabiegu pod nadzorem i na zlecenie lekarza dentysty Z.15 M3.J1 Przygotowanie gabinetu stomatologicznego do pracy M3. Wprowadzenie do stomatologii klinicznej Łączna liczba godzin przeznaczona na moduł M2 X 32 Z.15(10)dobiera instrumentarium do określonego zabiegu pod nadzorem i na zlecenie lekarza dentysty Z.15(11)segreguje odpady zgodnie z przepisami prawa Z.15(12)współpracuje z nadzorem sanitarnym 8 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KPS KPS(3) przewiduje skutki podejmowanych działań KPS(4) jest otwarty na zmiany X 32 Z.15.1(5) rozróżnia leki stomatologiczne i przestrzega zasad ich przygotowywania, podawania i przechowywania pod nadzorem i na zlecenie lekarza dentysty Z.15.1(7) przestrzega zasad prowadzenia ewidencji zużycia leków i materiałów Z.15 Z.15.1(4) rozróżnia materiały medyczne i przygotowuje je zgodnie z procedurami pod nadzorem i na zlecenie lekarza dentysty X 56 BHP M3.J2 Stosowanie materiałów i leków w stomatologii Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową X 16 Z.15.1(8) sporządza zapotrzebowanie na materiały i leki oraz dokumentuje ich zużycie na zlecenie lekarza dentysty Z.15.2(9) kompletuje i podaje zestawy instrumentów, materiałów i leków w zależności od rodzaju zabiegu na zlecenie lekarza dentysty Z.15.2(10) sporządza materiały i płyny zgodnie z poleceniem lekarza dentysty BHP(7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska BHP(8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową 72 9 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Z.15 X 32 BHP M3.J3 Archiwizowanie wyników badań w stomatologii Z.15.3(2) stosuje przepisy prawa dotyczące dostępu do dokumentacji medycznej X 8 Z.15.3(3) posługuje się programem do obsługi gabinetu dentystycznego BHP(6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka BHP(7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową 144 Z.15.2(5)przygotowuje do pracy stanowisko lekarza dentysty i asystentki stomatologicznej zgodnie ze specjalnością gabinetu dentystycznego i zasadami ergonomii Z.15.2(9) kompletuje i podaje zestawy instrumentów, materiałów i leków w zależności od rodzaju zabiegu na zlecenie lekarza dentysty Z.15.2(10)sporządza materiały i płyny zgodnie z poleceniem lekarza dentysty Z.15 M4.J1 Przygotowanie gabinetu stomatologicznego do pracy M4 Wprowadzenie do zawodu asystentki stomatologicznej Łączna liczba godzin przeznaczona na moduł M3 40 X 40 Z.15.3(7)uzupełnia dokumentację, korzystając z opracowanych wzorów jej wypełniania Z.15.3(11) sporządza terminarz przyjęć pacjentów i rejestruje zabiegi stomatologiczne Z.15.3(13) kontaktuje się z pracownią techników dentystycznych 10 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Z.15.3(14) współpracuje ze stacją sanitarno-epidemiologiczną i stosuje się do jej zaleceń BHP(6)określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka BHP(7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska BHP BHP(1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią X 24 BHP(8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych 64 KPS(4)jest otwarty na zmiany KPS KPS(1) przestrzega zasad kultury i etyki X Z.15 M4.J2 Asystowanie lekarzowi dentyście różnymi metodami Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową X KPS(6)aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe Z.15.1(3)przestrzega zasad asystowania lekarzowi dentyście podczas wykonywania zabiegów profilaktycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych Z.15.1(6)przestrzega procedur dotyczących obsługi oraz konserwacji aparatury stomatologicznej i sprzętu Z.15.2(3)posługuje się terminologią z zakresu profilaktyki, leczenia i rehabilitacji narządu żucia 96 Z.14.2(4)określa metody pracy i wyposażenia gabinetów dentystycznych w zależności od specjalności 11 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Z.15.2 (6) przestrzega zasad pracy na cztery i sześć rąk przy leżącym pacjencie Z.15.2(7)asystuje różnymi metodami lekarzowi dentyście w trakcie wykonywania zabiegów Z.15.2(8)współpracuje z lekarzem dentystą w trakcie wykonywania zabiegów Z.15.2(9) kompletuje i podaje zestawy instrumentów, materiałów i leków w zależności od rodzaju zabiegu na zlecenie lekarza dentysty Z.15.2(10) sporządza materiały i płyny zgodnie z poleceniem lekarza dentysty Z.15.2(12) kontroluje pole zabiegowe, utrzymując jego suchość i dostęp wzrokowy Z.15.2(13) podaje i naświetla materiały stomatologiczne Z.15.2(18)przestrzega zasad przekazywania pacjentom zaleceń pozabiegowych i formułuje je na piśmie Z.15.2(19) przekazuje zalecenia przedzabiegowe i pozabiegowe w formie ustnej i pisemnej Z.15.2(20) współpracuje z lekarzem dentystą w czasie udzielania pierwszej pomocy Z.15.3(1) sporządza dokumentację medyczną na zlecenie lekarza dentysty i przechowuje wyniki badań Z.15.2(17) przygotowuje psychicznie pacjentów do zabiegów stomatologicznych BHP(6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka BHP(8)stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych BHP Z.15.2(15) porządkuje stanowiska pracy lekarza dentysty i asystentki stomatologicznej w trakcie i po zabiegu oraz na zakończenie przyjęć pacjentów X 24 12 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego BHP(9)przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska OMZ(5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy OMZ OMZ(3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań OMZ(6) komunikuje się ze współpracownikami PKZ(Z.a)(5) przestrzega zasad postępowania w przypadku podejrzenia występowania przemocy PKZ(Z.a)(9)rozróżnia sposoby postępowania w razie bezpośredniego kontaktu z materiałem biologicznie skażonym PKZ(Z.a) PKZ(Z.a)(3)przestrzega zasad promocji zdrowia i zdrowego stylu życia 40 PKZ(Z.a)(17)współpracuje w zespole wielodyscyplinarnym zapewniającym ciągłość opieki nad pacjentem PKZ(Z. a) 160 PKZ(Z.a)(11)przestrzega zasad aseptyki i antyseptyki Z.15(2) przestrzega zasd aseptyki i antyseptyki w codziennej pracy Z.15.3(14)współpracuje ze stacją sanitarno-epidemiologiczną i stosuje się do jej zaleceń; X 16 Z.15 M4.J3 Stosowanie ochrony mikrobiologicznej Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową Łączna liczba godzin przeznaczona na moduł M4 16 240 13 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego OMZ PKZ(Z.a) PKZ (Z.a)(22) przestrzega zasad etycznego postępowania w stosunku do pacjentów oraz współpracowników X 24 Z.15 PKZ (Z.a)(12) komunikuje się z pacjentem, jego rodziną i grupą społeczną X X 24 KPS M5.J1 Komunikacja interpersonalna w stomatologii OMZ(2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań X Z.15.2(6) przestrzega zasad pracy na cztery ręce i sześć rąk przy leżącym pacjencie Z.15.2(16) przewiduje zachowania pacjentów w różnym wieku Z.15.2(17) przygotowuje psychicznie pacjentów do zabiegów stomatologicznych Z.15.2(19) przekazuje zalecenia przedzabiegowe i pozabiegowe w formie ustnej i pisemnej KPS(5) potrafi radzić sobie ze stresem KPS(10) współpracuje w zespole JOZ(1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych; JOZ(2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka; JOZ(3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych; JOZ Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową M5.J2 Porozumiewanie się w języku obcym medycznym M5 Nawiązywanie kontaktów interpersonalnych OMZ(1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań X 48 64 14 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego JOZ(4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy JOZ(5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji PKZ(Z.a)(23) posługuje się językiem migowym (nie dotyczy zawodu technik masażysta nauczanego w technikum) PKZ(Z.a) M5.J3 Porozumiewanie się językiem migowym Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową X Łączna liczba godzin przeznaczona na jednostkę modułową Łączna liczba godzin przeznaczona na moduł M5 Łączna liczba godzin przeznaczona na kształcenie zawodowe 64 48 48 160 800 Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów 432 Łączna liczba godzin przeznaczona na kwalifikację K1 (Z.15. ) 368 Razem 800 15 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego1) 2) Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów 430 Z.15.Asystowanie lekarzowi i dentyście i utrzymanie gabinetu w gotowości do pracy 290 Razem 720 1) W szkole liczbę godzin kształcenia zawodowego należy dostosować do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując, z wyjątkiem skoły policealnej dla dorosłych, minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli odpowiednio dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. 2) Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. z 2012 r., poz. 184) 16 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Mapa dydaktyczna 17 Projekt „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego