WYROK UZASADNIENIE - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w

Sygn. akt III AUa 951/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 kwietnia 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSA Ewa Cyran
Sędziowie: SSA Katarzyna Wołoszczak
SSA Wiesława Stachowiak /spr./
Protokolant: insp.ds. biurowości Beata Tonak
po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 r. w Poznaniu
sprawy A. P. działającej jako kurator K. P. (1)
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..
o datę przyznania renty rodzinnej
na skutek apelacji A. P.
od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu
z dnia 18 marca 2014 r. sygn. akt VII U 6318/13
zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje K. P. (1) prawo do renty
rodzinnej od dnia 1 października 2010 r. do dnia 31 sierpnia 2016 r.
SSA Wiesława Stachowiak
SSA Ewa Cyran
SSA Katarzyna Wołoszczak
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., decyzją z 15 listopada 2013 roku o znaku (...), skierowaną do A.
P., będącej kuratorem osoby częściowo ubezwłasnowolnionej K. P. (1), po rozpoznaniu wniosku z 26 czerwca 2013
roku, wobec orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS całkowitej niezdolności do pracy K. P. (1), przeliczył dla niego
rentę rodzinną od 1 czerwca 2013 roku do 31 sierpnia 2016 roku.
A. P., działając jako kurator K. P. (1), złożyła odwołanie od decyzji, domagając się wypłaty zaległej renty rodzinnej za
okres od czerwca 2010 roku do czerwca 2013 roku.
Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 18 marca 2014 roku
w sprawie VII U. 6318/13 oddalił odwołanie.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny :
11 kwietnia 2008 roku zmarł T. P., mąż odwołującej oraz ojciec K. P. (1).
28 kwietnia 2008 roku K. P. (1) osobiście złożył wniosek rentę rodzinną.
U K. P. (1) (ur. (...)) rozpoznawano m.in. upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego, osobowość typu borderline; ma
on wykształcenie podstawowe specjalne.
Pismem z 16 lipca 2008 roku skierowanym do organu rentowego K. P. (1) wniósł o wstrzymanie wypłaty renty na
stałe, wskazując, że ma zamiar podjąć pracę, a nadto jest zdrowy i w pełni sił.
Decyzją z 5 sierpnia 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał K. P. (1) prawo do renty rodzinnej od 11
kwietnia 2008 roku, tj. od dnia śmierci ojca.
Decyzją z 7 sierpnia 2008 roku pozwany ustalił uprawnienie do świadczeń K. P. (1) w zbiegu z renta socjalną. Pozwany
wskazał w treści decyzji, że wysokość renty socjalnej pobieranej w zbiegu to 534,48 zł.
16 marca 2009 roku K. P. (1) złożył wniosek o wstrzymanie wypłaty renty.
Decyzją z 17 marca 2009 roku ZUS wstrzymał wypłatę renty rodzinnej od 16 marca 2009 roku.
Decyzją z 13 maja 2009 roku, skierowaną do matki K. P. (1) - A. P., pozwany, po rozpoznaniu wniosku z 4 maja 2009
roku, przeliczył rentę rodzinną dla K. P. (1) w okresie od 1 czerwca 2009 roku do 30 czerwca 2010 roku.
K. P. (1) pobierał rentę rodzinną i rentę socjalną do 31 marca 2010 roku, tj. do dnia kiedy wypłatę świadczenia
wstrzymano na jego wniosek.
Sąd Rejonowy w Gostyniu postanowieniem z 9 października 2012 roku, w sprawie III RNs 133/12 z urzędu ustanowił
kuratelę nad częściowo ubezwłasnowolnionym K. P. (1) i powołał na kuratora ubezwłasnowolnionego jego matkę A. P.. Sąd Rejonowy w Lesznie Wydział Zamiejscowy Rodzinny w Gostyniu postanowieniem z 21 maja 2013 roku w
sprawie IX RNs 69/13 zezwolił A. P. na dokonanie czynności prawnej w imieniu częściowo ubezwłasnowolnionego
K. P. (1), polegającej na wystąpieniu z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustalenie prawa do renty
rodzinnej należnej ubezwłasnowolnionemu K. P. (1) i odbiorze tych świadczeń rentowych.
Decyzją z 19 kwietnia 2013 roku pozwany podjął wypłatę renty socjalnej dla K. P. (1) od 1 maja 2013 roku.
Wnioskiem z 26 czerwca 2013 roku kurator K. P. (1) - A. P. wniosła o wznowienie wypłaty renty rodzinnej dla syna
załączając odpis postanowienia z 21 maja 2013 roku w sprawie. IX RNs 69/13 Sądu Rejonowego w Lesznie o zezwoleniu
jej na dokonanie czynności prawnej w imieniu częściowo ubezwłasnowolnionego K. P. (1).
Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z 19 sierpnia 2013 roku stwierdzono, że K. P. (1) jest osobą całkowicie niezdolną
do pracy do 31 sierpnia 2016 roku.
Decyzją z 15 listopada 2013 roku, adresowaną do A. P., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przyznał
rentę socjalną uprawnionemu K. P. (1), wyjaśniając, że Powiatowo - Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania
Niepełnosprawności stwierdził, że K. P. (1) jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym na stałe. ZUS
wskazał, że renta socjalna przysługuje na stałe.
Jednocześnie wobec orzeczenia przez Lekarza Orzecznika ZUS całkowitej niezdolności do pracy pozwany wydał 15
listopada 2013 roku zaskarżoną decyzję, którą przeliczył od 1 czerwca 2013 roku, tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku,
do 31 sierpnia 2016 roku rentę rodzinną dla K. P. (1).
Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie podlegało oddaleniu ze względu na brak legitymacji czynnej A. P. do jego wniesienia
i prowadzenia procesu w imieniu K. P. (1), osoby częściowo ubezwłasnowolnionej.
Sąd I instancji powołał regulacje dotyczące osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, jaką jest K. P. (1).
Ubezwłasnowolniony częściowo ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 15 k.c.). Dla osoby
ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę (art. 16 § 2 k.c.); pełniący ją kurator jest powołany do
reprezentowania tej osoby i zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi (art. 181 k.r.o.).
Powyższe, jak wskazał Sąd Okręgowy, odnosi się do szeregu czynności prawnych prawa materialnego (np. zawarcia
umowy w drobnych sprawach życia codziennego), jednakże nie rozwiązuje kwestii możliwości wniesienia odwołania
do sądu przez taką osobę (jest to czynność prawna prawa procesowego).
W ocenie Sądu I instancji, wykładnia art. 66 k.p.c. w zw. z art. 65 § 2 k.p.c. prowadzi do wniosku, że zdolności
procesowej nie posiada nie tylko osoba pozbawiona całkowicie zdolności do czynności prawnych, ale także osoba
ograniczona w tej zdolności w sprawach wynikających z tych czynności prawnych, których osoba ta nie mogłaby
dokonywać samodzielnie. Z ustawowych uregulowań wynika, że są dwie postaci kurateli dla osoby częściowo
ubezwłasnowolnionej, a mianowicie:
1) gdy kurator nie jest uprawniony do reprezentowania i do zarządu jej majątkiem - z treści art. 181 § 1 k.r.o. wynika,
że jest to reguła,
2) gdy sąd opiekuńczy poszerzy zakres uprawnień kuratora do reprezentowania osoby poddanej kurateli i zarządu
jej majątkiem.
Ta druga postać kurateli jest celowa, gdy z okoliczności konkretnej sprawy wynika, że osoba, dla której ustanowiono
kuratora, będzie miała trudności w realizowaniu swoich spraw życiowych.
Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że podziela pogląd, zgodnie z którym w drodze argumentu a minori ad maius
należy uznać, że możliwe są sytuacje pośrednie, w razie wystąpienia których sąd opiekuńczy skorzysta z
możliwości przewidzianej w art. 181 § 1 tylko częściowo, np. przyznaje kuratorowi tylko prawo zarządu majątkiem
ubezwłasnowolnionego częściowo i prawo reprezentowania w sprawach związanych z tym zarządem. Poszerzenie
zakresu kurateli przez sąd opiekuńczy może nastąpić również w okresie późniejszym, gdy kurator już wykonuje swoje
obowiązki, a zaistnieje taka potrzeba.
W dalszej kolejności Sąd I instancji wskazał, że Sąd Rejonowy w Gostyniu prawomocnym postanowieniem z 9
października 2012 roku, w sprawie III RNs 133/12 ustanowił kuratelę nad częściowo ubezwłasnowolnionym K. P.
(1) i powołał na kuratora ubezwłasnowolnionego A. P.. W powyższym postanowieniu brak jest jednak informacji
o poszerzeniu zakresu uprawnień kuratora do reprezentowania osoby poddanej kurateli, a Sąd Okręgowy nie jest
upoważniony do przyjęcia, że intencją sądu opiekuńczego było poszerzenie uprawnień kuratora.
Okoliczność, że pozwany skierował zaskarżoną decyzję do A. P. nie oznacza jeszcze, że ma ona jako kurator, legitymację
czynną do wniesienia odwołania w niniejszej sprawie. Z odpisu postanowienia z 21 maja 2013 roku w sprawie IX RNs
69/13 Sądu Rejonowego w Lesznie Zamiejscowego Wydziału Rodzinny z/s w Gostyniu o zezwoleniu wnioskodawczyni
A. P. na dokonanie czynności prawnej w imieniu częściowo ubezwłasnowolnionego K. P. (1), wynika jedynie jej
uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustalenie prawa do renty rodzinnej
należnej ubezwłasnowolnionemu K. P. (1) i odbiorze tych świadczeń rentowych. Nadto żądanie objęte wnioskiem
zostało przyznane przez organ rentowy, a sam K. P. (1) nie zgadza się na prowadzenie niniejszej sprawy. Do
zakończenia postępowania sądowego odwołująca nie dysponowała żadnym nowym zezwoleniem sądu opiekuńczego
o poszerzeniu jej uprawnień jako kuratora.
Dodatkowo Sąd Okręgowy zaznaczył, że dopiero uprawomocnienie się w/w postanowienia z 9 października 2012 roku
w sprawie III RNs 133/12 umożliwiło odwołującej skutecznie wystąpić do ZUS z wnioskiem o dalszą rentę rodzinną
na rzecz osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, której sytuacja procesowa, jak opisano powyżej, całkowicie różni się
od sytuacji prawnej osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej, nieposiadającej zdolności prawnej i procesowej.
Powyższe skutkowało oddaleniem odwołania, jednakże, wyjątkowo, bez merytorycznego rozpoznania zasadności
powództwa. Sąd I instancji powołał także wyrok Sądu Najwyższego z 4 lutego 1999 roku w sprawie II CKN 173/98, w
którym stwierdzono, że legitymacja czynna jest problemem prawa materialnego. Brak legitymacji czynnej, jako zarzut
z zakresu prawa materialnego, prowadzi nie do odrzucenia pozwu, lecz do oddalenia powództwa.
Sąd I instancji wskazał także, że z treści zaskarżonej decyzji wynika, iż renta rodzinna została przyznana K. P. (1)
od pierwszego dnia miesiąca złożonego wniosku z 26 czerwca 2013 roku, co jest zgodne z art. 129 ust. 1 ustawy z 17
grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Reguła ustanowiona w/w przepisie wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu
prawa, a przed złożeniem wniosku.
Odwołująca wniosła apelację, zaskarżając wyrok w całości.
Apelująca domagała się wypłaty należnej synowi renty rodzinnej podnosząc w uzasadnieniu argumenty jak w
odwołaniu od zaskarżonej decyzji ZUS.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.
Sąd I instancji nie rozpoznał zasadności odwołania - nie skontrolował zgodności z prawem zaskarżonej decyzji,
uznając, że A. P. nie ma legitymacji czynnej do wystąpienia z powództwem.
Sąd II instancji nie podzielił argumentacji przedstawionej przez Sąd Okręgowy w powyższym zakresie.
Treść uzasadnienia wyroku wskazuje, że Sąd Okręgowy formułując ostateczny wniosek, rozstrzygające i zasadnicze
znaczenie przyznał regulacji z art. 181 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którą kurator osoby
ubezwłasnowolnionej częściowo jest powołany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd
opiekuńczy tak postanowi.
Tymczasem dla prawidłowej oceny tego, czy A. P. ma legitymację czynną w postępowaniu, pierwszorzędne znaczenie
mają normy kodeksu cywilnego.
Zgodnie z art. 16 § k..c, osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej,
niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii,
jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej
spraw (§1 ).
Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę (§ 2).
W art. 17 k.c. prawodawca postanowił, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności
prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza
swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej
zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela (art. 18 § 1 k.c.).
Stosownie do art. 19 k..c, jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej
czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.
Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może na mocy art. 20 i 21 k.c. bez zgody przedstawiciela
ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia
codziennego i rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
Kodeks postępowania cywilnego art. 65 § 1 stanowi, że zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową)
mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne,
o których mowa w art. 64 § 11.
Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z
czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie (§ 2).
Zgodnie z art. 66 k.p.c., osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko
przez swego przedstawiciela ustawowego.
Co istotne, Sąd I instancji słusznie skonstatował, że wykładania art. 66 k.p.c. w zw. z art. 65 §2 k.p.c. prowadzi
do wniosku, że zdolności procesowej nie posiada nie tylko osoba pozbawiona całkowicie zdolności do czynności
prawnych, ale także osoba ograniczona w tej zdolności w sprawach wynikających z tych czynności prawnych, których
osoba ta nie mogłaby dokonywać samodzielnie.
Błędnie jednak Sąd I instancji przyjął, że o legitymacji procesowej kuratora przesądza reguła z art. 181 k.r.o.
Rozstrzygające znaczenie ma bowiem ocena tego, czy czynność prawna dotycząca ubezwłasnowolnionego, w związku
z którą ma toczyć się postępowanie sądowe, należy do czynności określonych w art. 17 k.c., czy też do czynności
określonych w art. 20 – 22 k.c.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 30 września 1977 roku w sprawie III CRN. 132/77 wskazał, że kurator osoby
częściowo ubezwłasnowolnionej jest powołany do wyrażenia zgody na zaciągnięcie przez nią zobowiązań lub
rozporządzenia swoim prawem (art. 17 k.c.) również w tym wypadku, gdy postanowienie sądu opiekuńczego nie
zawiera uprawnienia kuratora do reprezentowania osoby częściowo ubezwłasnowolnionej i do zarządzania jej
majątkiem (art. 181 § 1 k.r.o.).
W uzasadnieniu w/w wyroku Sąd Najwyższy wskazał także, że zgodnie z art. 63 § 2 k.p.c. osoba fizyczna ograniczona
w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których
może dokonywać samodzielnie. Prawo procesowe odsyła więc do przepisów prawa cywilnego ocenę, jakich czynności
prawnych może dokonywać samodzielnie osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych i od tej
oceny uzależnia jej zdolność procesową. Z art. 17 k.c. wynika z kolei, że osoba ograniczona w zdolności do czynności
prawnych nie może ważnie zaciągać zobowiązań lub rozporządzać swoim prawem bez zgody swego przedstawiciela
ustawowego.
W sytuacji, gdy kurator osoby częściowo ubezwłasnowolnionej został powołany w myśl art. 181 § 1 k.r.o. przez
sąd opiekuńczy do reprezentowania tej osoby i zarządzania jej majątkiem, nie budzi wątpliwości, że zarówno
wyrażenie zgody na dokonanie czynności przewidzianych w art. 17 k.c, jak i reprezentowanie osoby częściowo
ubezwłasnowolnionej w postępowaniu sądowym należy zgodnie z art. 66 k.p.c. do kuratora.
W ocenie Sądu Najwyższego, okoliczność, że sąd opiekuńczy nie przyznał kuratorowi osoby częściowo
ubezwłasnowolnionej uprawnień przewidzianych w art. 181 § 1 k.r.o., oznacza, że kurator nie może zarządzać
majątkiem osoby częściowo ubezwłasnowolnionej ani nie może jej reprezentować we wszystkich dokonywanych przez
nią czynnościach prawnych. Nie oznacza to jednak pozbawienia kuratora tych uprawnień, które wynikają z wyraźnych
przepisów prawa cywilnego, a do nich należy wyrażenie zgody, stosownie do art. 17 k.c., na zaciąganie przez osobę
częściowo ubezwłasnowolnioną zobowiązań lub rozporządzenie przez nią swoim prawem.
Zajęcie innego stanowiska prowadziłoby do sytuacji, że z jednej strony częściowo ubezwłasnowolniony nie mógłby
samodzielnie zaciągać zobowiązań lub rozporządzać swoim prawem, z drugiej zaś strony nie byłoby osoby, która
mogłaby na te czynności wyrazić zgodę. Każdorazowe ubieganie się w sądzie opiekuńczym o umocowanie kuratora do
wyrażenia takiej zgody, niezależnie od trudności natury praktycznej, nie znalazłoby wyraźnego oparcia w przepisach
prawa.
Sąd Najwyższy wskazał ponadto, że wykładania art. 66 k.p.c. w związku z art. 65 § 2 k.p.c. prowadzi do wniosku,
że zdolności procesowej nie posiada nie tylko osoba pozbawiona całkowicie zdolności do czynności prawnych, ale
także osoba ograniczona w tej zdolności w sprawach wynikających z czynności prawnych, których osoba ta nie
mogłaby dokonywać samodzielnie. Odmienne jednak niż Sąd I instancji, Sąd Najwyższy uznał, że w tym zakresie
przedstawicielem ustawowym osoby częściowo ubezwłasnowolnionej jest jej kurator ustanowiony zgodnie z art. 16 §
2 k.c., któremu nie jest w tym celu potrzebne szczególne upoważnienie sądu opiekuńczego.
Niepodobna przyjąć, że w wypadku częściowego ubezwłasnowolnienia istnieje luka w prawie, polegająca na tym,
że chociaż osoba częściowo ubezwłasnowolniona powinna być w pewnych sytuacjach reprezentowana przez swego
przedstawiciela, osoby tego przedstawiciela brak. Przeciwnie, należy przyjąć, że w tym zakresie przedstawicielem
ustawowym osoby częściowo ubezwłasnowolnionej jest jej kurator ustanowiony zgodnie z art. 16 § 2 k.c. i że nie jest
mu w tym celu potrzebne szczególne upoważnienie sądu opiekuńczego. Przepis art. 181 § 1 k.r.o. przewidujący, że sąd
opiekuńczy może upoważnić kuratora do reprezentowania osoby częściowo ubezwłasnowolnionej i do zarządzania jej
majątkiem, oznacza tylko możliwość rozszerzenia uprawnień kuratora poza ramy przedstawicielstwa wynikającego
z innych przepisów prawa, nie może zaś być interpretowany w tym sensie, że kurator, któremu sąd opiekuńczy
nie przyznał uprawnień przewidzianych w art. 181 § 1 k.r.o., nie może być przedstawicielem osoby częściowo
ubezwłasnowolnionej nawet w tym zakresie, który wynika z przepisów prawa cywilnego materialnego i formalnego.
Zaskarżona decyzja dotyczy zakresu uprawnienia K. P. (1) do świadczenia rentowego. Odwołująca dążyła do ustalenia,
że przysługuje ono K. P. (1) w znacznie szerszym zakresie niż przyjął organ rentowy.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, nalazło przyjąć, że chodzi o szeroko rozumiane rozporządzanie prawem i A. P. ma
zdolność procesową jako kurator ubezwłasnowolnionego częściowo K. P. (1).
Odwołanie odwołującej zasługiwało na uwzględnienie.
Organ rentowy uzasadnił zaskarżoną decyzję, ma mocy której przeliczył rentę rodzinną dla ubezpieczonego K. P. (1)
od 1 czerwca 2013 roku, uregulowaniem z art. 129 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten stanowi, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania
prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z
urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że odwołująca wielokrotnie zwracała się w mieniu syna o podjęcie wypłaty
wstrzymanej renty, ale jej wnioski nie były pozytywnie rozpatrywane. Organ wskazał, że odwołująca nie była stroną
postępowania, nie była ustanowiona pełnomocnikiem syna i nie legitymowała się żadnym innym tytułem prawnym
do reprezentowania jego interesów. W ocenie pozwanego, dopiero postanowienie Sądu Rejonowego w Lesznie
Zamiejscowego Wydziału Rodzinnego w Gostyniu z 21 maja 2013 roku dało A. P. możliwość skutecznego zgłoszenia
wniosku o rentę rodzinną.
Stanowisko pozwanego jest nieuprawnione.
W ocenie Sądu II instancji, w okolicznościach niniejszej sprawy, organ rentowy powinien był uznać, że odwołująca
zgłosiła wniosek o rentę rodzinna dla syna ustnie 10 października 2010 roku. Wówczas odwołująca zgłosiła się u
pozwanego, na którą to okoliczność spisano protokół (k. 173 akt ZUS). Z treści protokoły wynika, że A. P. domagała
się przyznania prawa do renty synowi i m.in. zobowiązała się do przekazania organowi rentowemu informacji w
przedmiocie ustalenia opiekuna prawnego dla K. P. (1).
Istotnym jest zdaniem Sądu Apelacyjnego, że pozwany był w posiadaniu obszernej dokumentacji dotyczącej
ubezpieczonego, na podstawie której miał podstawy choćby domniemywać, że opieka nad nim, nie przesadzając jej
zakresu, jest konieczna. W takiej sytuacji zasadnym było przyjecie wniosku odwołującej i zawieszenie postępowania
do czasu uregulowania na drodze sądowej kwestii opieki nad synem skarżącej.
Powyższe uzasadnia treść dodanego do ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z mocą obowiązującą od 1 maja
2011 roku, art. 136b ustawy emerytalnej, który stanowi, że jeżeli z akt sprawy wynika konieczność ustanowienia
dla osoby uprawnionej do emerytury lub renty opiekuna prawnego, do czasu jego ustanowienia świadczenia
mogą być wypłacane osobie sprawującej faktyczną opiekę nad emerytem lub rencistą, po uprzednim pouczeniu o
konieczności poinformowania organu rentowego o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa
do świadczenia albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części oraz o obowiązku zwrotu świadczenia
przez tę osobę, w przypadku gdy zostało pobrane nienależnie (ust. 1).
Świadczenie jest wypłacane osobie sprawującej faktyczną opiekę nad emerytem lub rencistą na podstawie
oświadczenia o sprawowaniu tej opieki, potwierdzonego przez organ, który z racji wykonywanych zadań posiada
informacje dotyczące sprawowania tej opieki (ust. 2).
W chwili składania przez odwołującą wniosku przepis powyższy nie obowiązywał jednakże jego wprowadzenie prze
prawodawcę, świadczy o tym, że sytuacje takie jak w niniejszej sprawie nie są sporadyczne i organ rentowy nie
powinien pomijać przy rozstrzyganiu informacji na temat ubezpieczonych, którymi dysponuje.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz
poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznał K. P. (1) prawo do renty rodzinnej od 1 października 2010 roku
do 31 sierpnia 2016 roku. W okresie poprzedzającym datę przyznania świadczenia (czerwiec 2010 – wrzesień 2010)
oddalenie odwołania było zasadne.
SSA Wiesława Stachowiak
SSA Ewa Cyran
SSA Katarzyna Wołoszczak