WYNIKI BADAŃ PRÓBEK Z ELEWACJI BUDYNKU GŁÓWNEGO

WYNIKI BADAŃ PRÓBEK Z ELEWACJI
BUDYNKU GŁÓWNEGO
MUZEUM PRZYRODNICZEGO W ŁODZI,
ul. KILIŃSKIEGO 101
Badania wykonała:
mgr Elżbieta Orłowska
T oruń 2015
1. Miejsca pobrania próbek
Do badań otrzymano następujące próbki:
Próbka 1:
parter, elewacja południowo-wschodnia – narożnik
Próbka 2:
parter, ściana południowa – wnęka okienna
Próbka 3:
piętro, ściana południowa – gzyms
Próbka 4:
parter, ściana południowa – stolarka okienna
Próbka 5:
parter – wejście główne
2. Analiza stratygraficzna
Wszystkie próbki zatopiono w tworzywie sztucznym i zeszlifowano w celu określenia układu stratygra ficznego. Kolejność warstw przedstawiono na rysunkach i fotografiach.
W próbce 1 z narożnika elewacji południowo-wschodniej bezpośrednio na zaprawie leży warstwa ja snozielona, przemalowana na jasnopomarańczowo, z białą warstwą na powierzchni.
Podobny układ warstw występuje w próbce 2 z wnęki okiennej ściany południowej: na zaprawie warstwa jasnozielona, dwie jasnopomarańczowe i ostatnia biała.
2
Inny rodzaj zaprawy widoczny jest na przekroju próbki 3 z gzymsu. Na niej leży warstwa jasnozielona,
analogiczna do próbek poprzednich, pokryta białą.
W próbce 4 ze stolarki okiennej przeważają warstwy białe. Na odwrociu próbki znajduje się warstwa
kremowa, której barwa może pochodzić od żółtawego przeklejenia stanowiącego dla niej podłoże.
Warstwa ta nie jest widoczna na naszlifie.
Najwcześniejsze warstwy stolarki drzwiowej w próbce 5 również utrzymane są w tonacji jasnej: kremowa, szarawa, biała. Warstwa zielona (5) pochodzi z przemalowania.
3
3. Badanie pigmentów w warstwie zielonej próbki 1
Warstwa jasnozielona leży bezpośrednio na zaprawie, jest silnie związana z podłożem.
−
w 2M NaOH powoli jaśnieje, nie ulega innym zmianom
−
w 2M HCl rozpuszcza się zieleń, biel pozostaje nierozpuszczona
−
po wyprażeniu warstwa przybiera szaroczerwone zabarwienie
−
w reakcji z KSCN i K4[Fe(CN)6] stwierdzono obecność żelaza Fe3+
WNIOSEK: pigmentem zielonym jest ziemia zielona. W warstwie nie ustalono obecności biel ołowianej ani cynkowej. Ponieważ biel nie rozpuszcza się w HCl ani HNO 3 nie udało się jej zidentyfikować. Prawdopodobnie jest to biel barytowa.
4. Chemiczne badanie składu zapraw z próbki 1
Próbkę wysuszono i zadano nadmiarem 2M HCl. Po 24 godzinach roztwór przesączono, sączek z za wartością wysuszono do stałej masy i wyliczono procentową ilość części nierozpuszczalnych w kwasie
w procentach masowych. Pozostały po trawieniu wypełniacz z dużą zawartością frakcji pelitowej prze siano przez sito o oczku 0,1 mm w celu jej oddzielenia. Następnie wyliczono stosunek spoiwa do wy pełniacza.
Wydzielony w ten sposób wypełniacz poddano obserwacjom mikroskopowym dla określenia przybliżonego składu jakościowego.
Wyniki badań zestawiono w tabelach 1 i 2:
Tabela 1. Opis makroskopowy próbek tynków
numer
próbki
opis makroskopowy
1
bardzo twarda biała zaprawa
reakcja z 2MHCl
intensywność
stan zaprawy
zachodzi nieznaczne wydzielanie CO2
nie rozpada się
po 24 godz. zachowuje kształt
4
cementowowapienne
70,1
8,9
61,2
29,9
stosunek spoiwa do
wypełniacza
razem
kruszywo
kwarcowe
1
w tym
spoiwo
frakcja
pelitowa
nr próbki
% ilość części nierozpuszczalnych w HCl
% ilość węglanów
Tabela 2: Analiza składu masowego i jakościowego zapraw
główny składnik
wypełniacza
inne składniki
1 : 1,5 kwarc o różnej wiel- skalenie, niezidentyfikości ziaren i różkowane minerały ciemnym stopniu obtone
czenia
Po odsianiu wyodrębniają się białe materiały ilaste, które pochodzą prawdopodobnie z cementu wcho dzącego obok wapna w skład spoiwa. Głównym składnikiem wypełniacza jest niewyselekcjonowany
kwarc pochodzenia kopalnego z minerałami towarzyszącymi.
Można przyjąć, że jest to tynk pierwotny z końca XIX w. Warstwa jasnozielona może być oryginalna.
Toruń 2015.09.21
5