Wymagania w klasie 5

]
Wymagania edukacyjne
Przyroda
klasa piąta – pierwszy semestr
Dział programu
Wymagania podstawowe – uczeń poprawnie:
I. Wędrujemy po Polsce.
- podaje różnice między mapą poziomicowa hipsometryczną
- odczytuje na mapie hipsometrycznej wysokości bezwzględne
- rozpoznaje i pokazuje na mapie niziny, wyżyny i góry
- wymienia, czym jest krajobraz ; obserwuje i rozpoznaje składniki
ożywione i nieożywione krajobrazu; rozróżnia krajobrazy naturalne i
antropogeniczne; wyjaśnia przyczyny i skutki zmian krajobrazu
- wskazuje na mapie i opisuje położenie : Tatr , Wyżyny Krakowsko –
Częstochowskiej
- rozpoznaje na mapach tematycznych i ilustracjach cechy krajobrazu
wysokogórskiego i wyżyny wapiennej, opisuje pogodę w Tatrach; wyjaśnia
przyczyny powstawania krajobrazu krasowego
- rozpoznaje charakterystyczne rośliny i zwierzęta wysokich gór i wyżyny
wapiennej; wymienia czynniki warunkujące ich atrakcyjność turystyczną
- wskazuje na mapie i opisuje położenie : krajobrazów nadmorskich ,
pojezierzy i nizin; wymienia ich charakterystyczne cechy
- charakteryzuje działalność czynników wpływających na rzeźbę
krajobrazów nadmorskich i pojeziernych
- wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie jest morzem śródlądowym, opisuje
panujące w nim warunki, organizmy żywe, zanieczyszczenie . Wymienia
sposoby korzystania z zasobów morza
- wskazuje na mapie Nizinę Podlaską i parki narodowe na jej obszarze,
opisuje jej walory przyrodnicze
- rozpoznaje zwierzęta i rośliny charakterystyczne dla Puszczy Białowieskiej
- wymienia rodzaje krajobrazów przekształconych przez człowieka
- opisuje wygląd krajobrazów : wielkomiejskiego, przemysłowego,
rolniczego
- wskazuje na mapie : największe miasta w Polsce , Wyżynę Śląską ,
Wyżynę Lubelską
- określa pozytywne i negatywne skutki życia w mieście
- charakteryzuje warunki życia w parku, wymienia charakterystyczne
zwierzęta i rośliny spotykane w miejskich parkach, określa walory
przyrodnicze parku ; uzasadnia konieczność tworzenia terenów zielonych na
obszarach miejskich
- opisuje walory turystyczne wybranych miast Polski, wymienia
najważniejsze zabytki tych miast
- podaje nazwy biegunów magnetycznych i opisuje oddziaływanie między
nimi
- opisuje oddziaływanie magnesu na ciała
- opisuje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu magnesu
- wyjaśnia budowę kompasu, opisuje sposób posługiwania się kompasem;
bada czynniki zakłócające działanie kompasu
- buduje własny kompas
- podaje przykłady zjawisk elektrycznych w przyrodzie
- elektryzuje ciało przez potarcie, bada oddziaływanie ciał
naelektryzowanych na ciała wykonane z różnych substancji
- wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie
- buduje prosty obwód elektryczny i korzysta z niego do sprawdzenia
przewodzenia prądu przez różne substancje
- wymienia przykłady przewodników i izolatorów
-wymienia źródła prądu elektrycznego
- dobiera źródła prądu do odbiornika ( np. do żarówek o różnych mocach)
- podaje przykłady odbiorników zasilanych z różnych źródeł
II Poznajemy krajobrazy
przekształcone.
III. Badamy właściwości ciał.
- wymienia i opisuje skutki przepływu prądu w przykładowych domowych
urządzeniach elektrycznych
- określa zasady bezpiecznej obsługi podstawowych domowych urządzeń
elektrycznych; przewiduje skutki niewłaściwego ich użytkowania
- wyjaśnia rolę bezpiecznika w obwodzie elektrycznym
- omawia skutki braku energii elektrycznej we współczesnym świecie
- wyjaśnia konieczność oszczędzania energii elektrycznej , podaje sposoby
jej oszczędzania
Semestr drugi
IV. Poznajemy tajemnice
zjawisk świetlnych.
- wymienia źródła światła; opisuje sposoby wykazania prostoliniowego
rozchodzenia się światła, demonstruje na przykładzie prostoliniowe
rozchodzenie się światła
- wyjaśnia zasadę powstawania cienia i półcienia
- opisuje odbicie się światła od zwierciadła; zjawisko rozproszenia światła,
rozpoznaje tęczę jako efekt rozszczepienia światła słonecznego
- podaje przykłady stosowania elementów odblaskowych
- bada zjawisko załamania światła
- obserwuje za pomocą lupy, rozróżnia obrazy odwrócone i proste oraz
powiększone i pomniejszone
- opisuje zasadę działania lupy ; podaje przykłady jej zastosowania
V. Odkrywamy świat dźwięków
wokół nas.
- wymieni źródła dźwięków ; opisuje mechanizm ich powstawania
- wyjaśnia zależność wysokości dźwięku od długości i naprężenia struny
- opisuje rozchodzenie się dźwięku jako falę podłużną
-bada rozchodzenie się dźwięków w różnych ośrodkach
- porównuje rozchodzenie się dźwięku i światła
VI. Poznajemy organizm
człowieka i jego działanie.
- wymienia główne narządy ciała człowieka ; wskazuje ich położenie na
schemacie lub modelu
- wskazuje o podaje nazwy głównych części szkieletu człowieka
- określa podstawowe funkcje szkieletu ; opisuje współdziałanie układu
kostnego i mięśniowego
- rozpoznaje i podaje nazwy głównych elementów układu krwionośnego,
podaje ich funkcje
- rozpoznaje i podaje nazwy głównych elementów układu pokarmowego,
określa rolę przewodu pokarmowego i gruczołów trawiennych ; opisuje
wędrówkę pokarmu w organizmie ; wyjaśnia na czym polega proces
trawienia
- wymienia główne elementy układu oddechowego, określa ich rolę ; opisuje
wędrówkę tlenu w organizmie człowieka
- określa związek między odżywianiem się i oddychaniem organizmu
- porównuje procesy spalania i oddychania; wymienia substraty i produkty
tych procesów
- wykazuje doświadczalnie , że czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen,
zapisuje wyniki obserwacji ; formułuje wnioski z prowadzonych
doświadczeń
VII. Poznajemy etapy rozwoju
człowieka
- omawia różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny
- wymienia elementy budowy układu rozrodczego męskiego i żeńskiego;
wskazuje na schemacie narządy ,w których dojrzewają męskie i żeńskie
komórki rozrodcze
- wyjaśnia, na czym polega proces zapłodnienia ; podaje nazwę organu ,
którym rozwija się zapłodniona komórka jajowa
- opisuje rozwój zarodka i płodu
- wymienia cechy charakterystyczne dla każdego etapu rozwoju człowieka
- wymienia zmiany zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i
chłopców; wyjaśnia , dlaczego nie wszyscy dojrzewają w tym samym czasie
- określa wpływ alkoholu na młody organizm
- wyjaśnia na czym polega szkodliwe działanie nikotyny
- określa działanie substancji psychoaktywnych na zdrowie człowieka
- wyjaśnia pojęcie asertywność
- proponuje asertywne zachowania w przypadku presji środowiska
VIII. Obserwujemy zmiany w
środowisku
- wymienia źródła zanieczyszczeń powietrz, wody , gleby;
- wskazuje skutki tych zanieczyszczeń
- prowadzi obserwacje w terenie, analizuje wyniki obserwacji
- wymienia pozytywne i negatywne przykłady zachowań w domu, w szkole,
miejscach zabawy na środowisko
- wymienia ekologiczne środki transportu
-proponuje sposoby oszczędzania wody i segregowania odpadów
- wyjaśnia wpływ codziennych zachowań na środowisko przyrodnicze
- wymienia pozytywne i negatywne przykłady zmian środowiska w
najbliższym otoczeniu
- wymienia antropogeniczne formy terenu; wymienia przyczyny i skutki
wycinania lasu
- wymienia powody regulacji rzek i jej skutki dla środowiska
- podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska
przyrodniczego na zdrowie człowieka
- bada i omawia wpływ wody , powietrza, temperatury i gleby na różne
substancje; formuje wnioski dotyczące postępowania z różnymi
substancjami
- podaje przyczyny wzrostu ilości odpadów; wymienia odpady
niebezpieczne; uzasadnia konieczność segregacji odpadów; wyjaśnia , czym
jest recykling
- wymienia różne formy ochrony w Polsce; wskazuje na mapie parki
narodowe w najbliższej okolicy
- wymienia inne formy ochrony przyrody w najbliższej okolicy
- charakteryzuje formy ochrony : parki narodowe, rezerwaty, pomniki
przyrody; wyjaśnia , czym są obszary Natura 2000
- określa zasady zachowania na terenach objętych ochroną