Poradnik pierwszej pomocy cz.2

Pierwsza pomoc w nagłych przypadkach
zagraŜających Ŝyciu
PrzeŜycie osób cięŜko rannych ( poszkodowanych ) po wypadkach i katastrofach
zaleŜy od jak najszybszego udzielenia pomocy medycznej i właściwej organizacji
transportu.
Przed przystąpieniem do udzielania pierwszej pomocy naleŜy zabezpieczyć miejsce
wypadku, ustawić światła i znaki ostrzegawcze. Następnie dokonujemy oceny stanu
poszkodowanego – stwierdzamy czy jest on przytomny i jaki jest stan jego układu krąŜenia
i oddychania.
W zaleŜności od wyników tej oceny naleŜy przystąpić do udzielenia pierwszej pomocy
według kolejnych zasad :
◄ ocenić przytomność poszkodowanego (próba kontaktu słownego i jego orientacji w
otoczeniu);
◄ udroŜnić drogi oddechowe;
◄ w razie bezdechu lub oddechu niewydolnego podjąć sztuczne oddychanie metodą „ustausta”, a w razie zatrzymania krąŜenia przystąpi do zewnętrznego masaŜu serca;
◄ ułoŜyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej;
◄ zabezpieczyć chorego przed wilgocią i utratą ciepła, (okryć kocem lub
nieprzemakalnym tworzywem);
◄ zabezpieczyć prawidłowe oddychanie;
◄ akcję ratowniczą prowadzić do czasu przybycia fachowego personelu medycznego.
Zaburzenia w oddychaniu
Zaburzenia w oddychaniu ściśle wiąŜą się z zaburzeniami czynności krąŜenia.
Aby uratować Ŝycie poszkodowanego naleŜy przywrócić czynności obu układów.
Najczęstszą i bezpośrednią przyczyną zgonów po wypadkach jest bezdech. Do zgonu
dochodzi w kilka minut po jego wystąpieniu. Bezdech spowodowany jest uszkodzeniem
mózgu, uszkodzeniem dróg oddechowych lub ich niedroŜnością.
W większości wypadków oddech moŜna przywrócić za pomocą prostych
czynności. Pod warunkiem, Ŝe przystąpi się natychmiast do udzielenia pierwszej
pomocy.
Objawy:
Brak ruchów oddechowych klatki piersiowej oraz niemoŜność wyczucia na własnym
policzku wydychanego przez poszkodowanego powietrza (rys. 1 )
Postępowanie:
Przystępujemy do udroŜnienia dróg oddechowych i sztucznego oddychania.
Najczęstszą przyczyną niedroŜności dróg oddechowych jest zapadnięty język (rys. 2)
lub ciało obce tkwiące i zatykające drogi oddechowe. Ciałami obcymi mogą być:
krew, wymiociny, szczątki ubrania, złamana proteza zębowa, itd.
W przypadku zapadniętego języka odchylamy głowę poszkodowanego do tyłu.
Wówczas język przesuwa się do góry i drogi oddechowe udraŜniają się. W tym celu
naleŜy podłoŜyć jedną rękę pod szyję ratowanego i unosimy ją do góry, jednocześnie
drugą rękę układamy na czole i odchylamy głowę do tyłu (rys. 3).
W przypadku podejrzenia o złamanie kręgosłupa szyjnego, zatkane językiem drogi
oddechowe udraŜniamy przez uniesienie Ŝuchwy lub wyciągnięcie języka.
W przypadku, gdy nie udroŜnimy drogi oddechowe za pomocą wymienionych
wcześniej metod, naleŜy wyciągnąć język. Po wymuszonym otwarciu ust chwytamy
język między kciuk a palec wskazujący ( rys.4) po czym wyciągamy go na brodę.
Ciała obce usuwamy z ust i gardzieli po odwróceniu poszkodowanego na bok i
otworzeniu jego ust ( rys.5 ). Podczas usuwania ciał obcych z jamy ustnej wkładamy
między zęby poszkodowanego przedmiot, który zabezpiecza nasz palec przed
odgryzieniem na wypadek szczękościsku.
Najskuteczniejszą metodą przywrócenia czynności oddechowych jest sztuczne
oddychanie „usta-usta”. W tym celu głowę poszkodowanego odchylamy do tyłu,
zatykamy palcami jego nos i po wykonaniu głębokiego wdechu własnymi ustami
wdmuchujemy powietrze do ust poszkodowanego ( rys.6, 7 ). Unoszenie się ściany
klatki piersiowej ratowanego świadczy o skuteczności sztucznego oddechu. Odjęcie
ust od ratowanego umoŜliwia bierny wydech (rys.8 ).
Ratujący musi mieć pewność, Ŝe w czasie wydechu powietrze wydostaje się na
zewnątrz, bowiem inaczej oddech nie jest skuteczny.
Czynność wdmuchiwania powietrza do płuc wykonujemy z częstotliwością od 16
do 20 razy na minutę, do czasu powrotu samoistnego oddechu lub przejęcia
poszkodowanego przez personel karetki reanimacyjnej. Gdy poszkodowany
odzyska własny oddech, naleŜy ułoŜyć go w pozycji bocznej ustalonej.
Zatrzymanie czynności serca
Zatrzymanie czynności serca powoduje zatrzymanie krąŜenia krwi w ustroju.
Objawy:
-nagła utrata przytomności,
-bezdech pojawiający się po kilku sekundach od zatrzymania krąŜenia krwi,
-brak tętna na tętnicach szyjnych i pachwinowych,
-poszerzone i nie reagujące na światło źrenice,
-bladosiny wygląd poszkodowanego.
Zatrzymanie krąŜenia krwi wymaga natychmiastowego przystąpienia do masaŜu
zewnętrznego serca i równocześnie sztucznego oddychania.
Zewnętrzny masaŜ serca polega na rytmicznym uciskaniu mostka w kierunku
kręgosłupa tak, aby wymiar „mostek-kręgosłup” uległ zmniejszeniu o 3-5 cm (rys.9 ).
Serce leŜące między mostkiem a kręgosłupem zostaje uciśnięte, co powoduje
wyciśnięcie krwi z komór do małego i duŜego krąŜenia.
Po zaprzestaniu ucisku na mostek następuje powtórne odkształcenie się ściany
klatki piersiowej, co pozwala na napełnienie się krwią komór serca. MasaŜ
wykonujemy z szybkością 80 uciśnięć na minutę.
Technika masaŜu
Chorego układamy na plecach na twardym podłoŜu. Ucisk mostka powinien być
silny, szybki i krótki. Dokonywany jest nadgarstkami ratownika ułoŜonymi jeden na
drugim. Miejscem ucisku jest linia środkowa ciała tuŜ poniŜej połowy długości
mostka.
MasaŜ serca jest skuteczny tylko w połączeniu ze sztucznym oddychaniem. JeŜeli
akcję ratowniczą prowadzi jeden ratownik, musi wykonać zarówno sztuczne
oddychanie, jak i masaŜ serca (rys.10). Po kaŜdych 2 wdmuchnięciach powietrza do
płuc dokonuje się 15 uciśnięć na mostek. Liczba sztucznych oddechów powinna
wynosić 16-20 na minutę. Przy dwóch ratownikach ( rys.11 ) jeden wykonuje
sztuczne oddychanie (1wdech) a drugi masaŜ serca ( 5 uciśnięć ).
Pojawienie się samoistnego tętna na duŜych tętnicach szyjnych świadczy lub udowych,
a potem na tętnicach obwodowych, świadczy o powrocie czynności serca. Badanie
tętna na tętnicach szyjnych powinno być delikatne i krótkie, aby nie spowodować ich
ucisku, a tym samym utrudnienia dopływu krwi do mózgu ( rys.12 ). Reakcja źrenic na
światło w postaci ich zwęŜenia oraz ustępowanie sinicy świadczą o skutecznej akcji
ratowniczej.
Materiały zebrała i przygotowała Joanna Springer
Literatura :
„Pierwsza pomoc w nagłych przypadkach” - Otton Warno
„Podręcznik pierwszej pomocy” – M.Buchfelder, A.Buchfelder