Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Str 1 / 7 2016

Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 1 / 7
I OSK 1389/16 - Wyrok
Data orzeczenia
2016-11-04
Data wpływu
2016-06-06
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Dariusz Chaciński
Roman Ciąglewicz /przewodniczący sprawozdawca/
Wojciech Jakimowicz
Symbol z opisem
6144 Szkoły i placówki oświatowo-wychowawcze
6401 Skargi organów nadzorczych na uchwały rady gminy w przedmiocie ... (art. 93 ust. 1
ustawy o samorządzie gminnym)
Hasła tematyczne
Oświata
Sygn. powiązane
III SA/Lu 566/15
Skarżony organ
Wójt Gminy
Treść wyniku
Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy
Dz.U. 2004 nr 256 poz 2572; art. 17 ust. 4, art. 59 ust. 1, 63, art. 104 ust. 1; Ustawa z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty - tekst jednolity
Dz.U. 2015 nr 0 poz 1515; art. 7 ust. 2; Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym - tekst jednolity
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Roman Ciąglewicz
(spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Wojciech Jakimowicz Sędzia del. WSA Dariusz Chaciński
Protokolant starszy asystent sędziego Ewa Dubiel po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2016r. na
rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Związku Nauczycielstwa Polskiego
od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 30 listopada 2015 r.
sygn. akt III SA/Lu 566/15 w sprawie ze skarg Wojewody Lubelskiego i Prokuratora
Okręgowego w Zamościu na uchwałę Rady Gminy Leśniowice z dnia 13 listopada 2014 r. nr
XXX/186/2014 w przedmiocie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i
gimnazjum oraz określenie granic ich obwodów oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 30 listopada 2015 r., sygn. akt III SA/Lu 556/15 Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Lublinie po rozpoznaniu skarg Wojewody Lubelskiego i Prokuratora
Okręgowego w Zamościu na uchwałę Rady Gminy Leśniowice z dnia 13 listopada 2014 r., nr
XXX/186/2014, w przedmiocie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i
gimnazjum oraz określenia granic ich obwodów, stwierdził nieważność § 5 zaskarżonej
uchwały; w pozostałym zakresie skargę oddalił.
Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
W dniu 13 listopada 2014 r. Rada Gminy Leśniowice, na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz przepisu art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie gminnym podjęła uchwałę nr XXX/186/2014. Uchwałą tą Rada
Gminy ustaliła plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjum prowadzonych przez
Gminę Leśniowice wraz z określeniem granic ich obwodów (§ 1 uchwały), plan sieci
publicznych szkół podstawowych i gimnazjum prowadzonych przez Stowarzyszenie
Oświatowo Samorządowe wraz z określeniem granic ich obwodów (§ 2 uchwały), stwierdziła
utratę mocy obowiązującej wcześniejszej uchwały Rady Gminy Leśniowice nr XXVII/89/10 z 29
kwietnia 2010 r. w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjum
oraz określenia granic ich obwodów, oraz uchwały nr XXIX/179/214 Rady Gminy Leśniowice z
4 września 2014 r. w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i
gimnazjum oraz określenia granic ich obwodów (§ 3). Wykonanie uchwały powierzono w § 4
Wójtowi Gminy oraz w § 5 uchwalono, że nowa uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku
2016-12-08 09:31
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 2 / 7
Urzędowym Województwa Lubelskiego i wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Skargę na powyższą uchwałę wniósł Wojewoda Lubelski w dniu 31 marca 2015 r. oraz
Prokurator Prokuratury Okręgowej w Zamościu – w dniu 26 czerwca 2015 r.
Wojewoda Lubelski zaskarżył uchwałę w części obejmującej § 5 w brzmieniu "i wchodzi w
życie z dniem podjęcia", wnosząc o stwierdzenie nieważności we wskazanym zakresie.
Podniósł, że zaskarżona uchwała w części obejmującej § 5 w brzmieniu : "i wchodzi w życie z
dniem podjęcia", w sposób istotny narusza art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu
aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1484) oraz art.
88 ust. 1 Konstytucji RP.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w Zamościu, zaskarżonej uchwale Rady Gminy Leśniowice
Nr XXX/186/2014 również zarzucił naruszenie art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2000 r. o
ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych w związku z art. 88 ust. 1
Konstytucji RP. Prokurator wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w całości.
W odpowiedzi Wójt Gminy Leśniowice wniósł o oddalenie skarg. Podniósł, że w § 5 uchwały Nr
XXX/186/2014 z 13 listopada 2014 r. wystąpił błąd pisarski, który został sprostowany w trybie
uchwały zmieniającej pierwotne brzmienie tego postanowienia. W piśmie z 20 maja 2015 r.
organ gminy przedłożył uchwałę nr V/30/2015, z 19 maja 2015 r., zmieniającą uchwałę w
sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjum oraz określenia
granic ich obwodów, poprzez nadanie postanowieniu § 5 uchwały nr XXX/186/2014 nowego
brzmienia: "Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku
Urzędowym Województwa Lubelskiego". Wykonanie tej uchwały zostało powierzone Wójtowi
Gminy (§ 2), a w § 3 określono, że wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w
Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego.
Związek Nauczycielstwa Polskiego, który został dopuszczony do udziału w postępowaniu w
charakterze uczestnika postępowania krytycznie ocenił rozwiązania przyjęte przez Radę
Gminy Leśniowice ze względu na nałożenie się obwodu szkoły podstawowej prowadzonej
przez Gminę z obwodami szkół podstawowych prowadzonych przez Leśniowskie
Stowarzyszenie Oświatowo-Samorządowe, co może skutkować powstaniem sporu
kompetencyjnego na gruncie przepisu art. 19 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. ZNP wyraził
pogląd, że uchwała jest kolejnym etapem reformy oświaty, której celem jest pozbawienie
uczniów zamieszkałych na terenie gminy dostępu do szkół prowadzonych przez samorząd.
Dostrzegł także niezgodność § 5 uchwały z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów
normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.
Na rozprawie w dniu 19 listopada 2015 r. Sąd, na podstawie art. 111 § 2 ustawy P.p.s.a.,
połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia – sprawy ze skargi Wojewody
Lubelskiego oraz ze skargi Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Zamościu na uchwałę Rady
Gminy Leśniowice nr XXX/186/2014 z dnia 13 listopada 2014 r., prowadzone dotychczas pod
sygnaturami III SA/Lu 566/15 i III SA/Lu 906/15 i postanowił prowadzić je pod wspólną
sygnaturą III SA/Lu 566/15.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uznał, że skarga jest zasadna w zakresie
odnoszącym się do części zaskarżonego aktu prawa miejscowego, tj. postanowienia § 5. Sąd
stwierdził, że minimalny czternastodniowy okres od daty ogłoszenia uchwały do daty jej
wejścia w życie, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu
aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172
ze zm.) – nie został zachowany, chociaż przedmiot regulacji objęty zaskarżoną uchwałą Rady
Gminy Leśniowice, nie uzasadniał skrócenia tego terminu. Z treści przepisu art. 4 ust. 2
2016-12-08 09:31
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 3 / 7
powołanej ustawy wynika zresztą jednoznacznie, że skrócenie terminu zarezerwowane jest
wyłącznie dla aktów prawnych, z wyłączeniem aktów prawa miejscowego, gdyż te mają
charakter lokalny, zatem ważny interes państwa nie może stanowić przesłanki uzasadniającej
skrócenie w stosunku do nich czternastodniowego terminu, o którym mowa w ust. 1 ustawy.
Tym bardziej brak podstaw do zastosowania w odniesieniu do skarżonej uchwały, przepisu z
ustępu 5, pozwalającego na nadanie aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej.
Brak ustanowienia w kontrolowanej uchwale ustawowego vacatio legis, Sąd ocenił jako
przejaw nieprawidłowej legislacji, stanowiący istotne naruszenie prawa.
Sąd uznał, że należy dać prymat normie prawnej zawartej w art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu
aktów normatywnych. Zawarte tam kategoryczne sformułowanie: akty normatywne (...),
ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich
ogłoszenia (...) wskazuje na to, że przepis ten zawiera normę powszechnie obowiązującą, a
więc ma on zastosowanie w sytuacji gdy dany akt normatywny wskazuje termin wejścia w
życie w sposób nieprawidłowy, co niewątpliwie ma miejsce w rozpoznawanej sprawie, gdyż w
§ 5 zaskarżonej uchwały, po słowach "uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym
Województwa Lubelskiego" – dodano "i wchodzi w życie z dniem podjęcia". O ile pierwsza
część postanowienia odpowiada prawu, o tyle druga w sposób oczywisty narusza zawartą w
przepisie art. 4 ust. 1 zasadę vacatio legis. Nieprawidłowe wskazania w uchwale co do trybu jej
wejścia w życie, nie przesądzają jednak o nieważności tego aktu normatywnego – w całości.
Sąd powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 czerwca 2011 r.,
sygn. akt III GSK 632/10, w którym NSA pokreślił bezwzględnie obowiązujący charakter
przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych, wynikający z kategorycznego
sformułowania "... wchodzą w życie po upływie czternastu dni od ich ogłoszenia ...". Wyraził
tam nawet dalej idący pogląd, a mianowicie, że przepis art. 4 ust 1 tej ustawy, ma
zastosowanie także do przypadku, gdy dany akt w ogóle "nie zawiera postanowień w tym
zakresie". W orzeczeniu tym podkreślono, że obowiązek wprowadzania vacatio legis do aktów
normatywnych wynika z zasad: bezpieczeństwa prawnego, pewności obrotu prawnego,
poszanowania praw nabytych, czy ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego
przez nie prawa – wywodzonych z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego
(art. 2 Konstytucji RP). Naczelny Sąd Administracyjny opowiedział się za pozbawieniem mocy
obowiązywania – jedynie wadliwie skonstruowanego postanowienia określającego tryb wejścia
w życie uchwały organu będącej przedmiotem skargi a następnie skargi kasacyjnej.
W ocenie Sądu pierwszej instancji, na gruncie rozpoznawanej sprawy pogląd ten również
należy uznać za aktualny. Zdaniem Sądu, istotne jest również, że zasadnicza treść uchwały
nie była przez skarżących kwestionowana. Sąd, dokonując kontroli legalności zaskarżonego
aktu, również nie stwierdził innych naruszeń prawa. Oceny tej nie zmieniają zarzuty
podniesione przez uczestnika postępowania w piśmie z dnia 3 czerwca 2015 r. Zwłaszcza
wysoki poziom ogólności ich sformułowania nie uzasadniał przekonania o naruszeniu przez
organ przepisów art. 17 ust. 4 i 19 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Zatem nie było podstaw
do stwierdzenia nieważności zaskarżonego aktu normatywnego w całości. Tego rodzaju
sankcja byłaby nieadekwatna do zakresu naruszenia i zbyt dolegliwa w kontekście następstw
jakie uchwała wywołana w sferze praw podmiotowych jednostek, których dotyczy ze względu
na rodzaj objętej nią materii (publiczne szkoły podstawowe i gimnazjum prowadzone przez
Gminę). Stanowisko to dodatkowo wzmacnia argumentacja zaczerpnięta z uzasadnienia
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2001 r., sygn. akt K 27/01, że treść
przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych wskazuje, że został on
ustanowiony po to aby nie musieć traktować przepisu o wejściu w życie danego aktu jako
przepisu nierozerwalnie związanego z całym aktem (OTK 2001/7/209). Stwierdzenie
nieważności tylko wadliwie skonstruowanego § 5 zaskarżonej uchwały, prowadzi niewątpliwie
do pozbawienia go mocy obowiązywania, jednak brak regulacji w tym zakresie, zgodnie z
poglądem NSA wyrażonym w powołanym wyroku, zostaje niejako zastąpiony (wypełniony)
2016-12-08 09:31
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 4 / 7
treścią art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych.
Wobec powyższego, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, na podstawie art. 147 § 1
P.p.s.a. stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w części, oddalając skargę w pozostałym
zakresie na podstawie art. 151 P.p.s.a.
W skardze kasacyjnej Związek Nauczycielstwa Polskiego zaskarżył wyrok w całości. Zarzucił
naruszenie prawa materialnego, tj.:
1) art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2015
r. poz. 2156 z późn. zm.) poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że rada
gminy ma prawo przesądzić w drodze uchwały, iż ten sam obszar gminy stanowi obwód
szkolny dla więcej niż jednej szkoły podstawowej,
2) art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty poprzez jego błędną
wykładnię polegającą na przyjęciu, że rada gminy ma prawo przesądzić w drodze uchwały, iż
ten sam obszar gminy stanowi obwód szkolny dla więcej niż jednego gimnazjum,
3) art. 17 ust. 4 w zw. z art. 63 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty poprzez
jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż rada gminy ma prawo przesądzić, że
uchwała określająca granice obwodów publicznych szkół podstawowych i publicznych
gimnazjów wejdzie w życie w trakcie roku szkolnego.
Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie oraz zasądzenie
postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej Związek podniósł, że Sąd nie wziął pod uwagę art. 63
ustawy o systemie oświaty. Początkowa i końcowa data roku szkolnego wskazana w tym
przepisie wyznaczają czasookres, w ramach którego winna funkcjonować jednolita organizacja
pracy danej szkoły publicznej umożliwiająca realizację przez uczniów obowiązku szkolnego. W
tym celu ustawodawca ustanowił m.in. zakaz przeprowadzania likwidacji szkoły podstawowej
lub gimnazjum prowadzonych przez gminę z inną datą aniżeli 31 sierpnia danego roku. W
związku z tym, że likwidacja szkoły wiąże się z koniecznością zmiany sieci szkół i granic
obwodów, także i zmiana sieci nie może zostać przeprowadzona później aniżeli z dniem 31
sierpnia danego roku szkolnego, ze skutkiem na przyszły rok szkolny. Wobec analogicznej
zasady w zakresie dokonywania zmiany w określeniu sieci i granic obwodów placówek
oświatowych z przyczyn innych niż likwidacja, zmiany te nie mogą być przeprowadzane w
trakcie trwania danego roku szkolnego. Ustalenie przez Radę Gminy Leśniowice w trakcie roku
szkolnego obwodu dla Publicznego Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sielcu oraz dla
Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Leśniowicach - prowadzonych przez
Leśniowskie Stowarzyszenie Oświatowo-Samorządowe, w sytuacji gdy gmina Leśniowice nie
zlikwidowała prowadzonego przez siebie gimnazjum (którego obwód obejmuje teren całej
gminy), jak również nie zlikwidowała gminnej Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w
Leśniowicach (której obwód pokrywa się z obwodem Szkoły Podstawowej im. Tadeusza
Kościuszki w Leśniowicach - prowadzonej przez Leśniowskie Stowarzyszenie
Oświatowo-Samorządowe) w ocenie skarżącego kasacyjnie, jest sprzeczne z art. 17 ust. 4 w
zw. z art. 63 ustawy o systemie oświaty.
Ponadto postanowienia § 1 pkt 1 i § 2 pkt 1-4 skutkują nałożeniem na siebie obwodu Szkoły
Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Leśniowicach prowadzonej przez gminę Leśniowice
z obwodami szkół podstawowych prowadzonych przez Leśniowskie Stowarzyszenie
Oświatowo-Samorządowe. Rozwiązania te naruszają art. 17 ust. 4 ustawy o systemie oświaty,
2016-12-08 09:31
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 5 / 7
gdyż użyty w tym przepisie zwrot "obwód" należy rozumieć jako obszar wydzielony z terenu
gminy i przypisany wyłączenie jednej szkole podstawowej albo jednemu gimnazjum. Art. 17
ust. 4 ustawy o systemie oświaty nakłada na gminę obowiązek wskazania granic
wyznaczających koniec jednego, a zarazem początek kolejnego obwodu, tak aby obwody te
na siebie się nie nakładały.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Prokurator Okręgowy w Zamościu oraz Gmina Leśniowice
wnieśli o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Przepis art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) stanowi, że Naczelny Sąd
Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak pod rozwagę
nieważność postępowania. W niniejszej sprawie okoliczności skutkujące nieważność
postępowania, określone w art. 183 § 2 pkt 1 – 6 P.p.s.a., nie zachodzą.
Przed odniesieniem się do zagadnień wyartykułowanych w podstawach kasacji konieczne jest
rozważenie legitymacji Związku Nauczycielstwa Polskiego do wniesienia skargi kasacyjnej w
niniejszej sprawie. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną może z
urzędu badać, czy skarga została wniesiona przez stronę (art. 173 § 2 P.p.s.a.). Analizę
rozpocząć należy od przypomnienia, że Związek Nauczycielstwa Polskiego przystąpił do
postępowania sądowego w niniejszej sprawie ze skargi innych podmiotów, które nie wniosły
skargi kasacyjnej. W związku z tym, od razu przywołać warto pogląd, za którym skład
orzekający w niniejszej sprawie opowiada się, według którego, podmiot, który przystąpił do
postępowania sądowego w sprawie ze skargi innego podmiotu, ma legitymację do wniesienia
skargi kasacyjnej także wtedy, gdy ten inny podmiot nie korzysta z prawa do wniesienia skargi
kasacyjnej (patrz m.in. wyrok NSA z dnia 19 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 836/12, ONSA i
WSA 2013/1/6; wyrok NSA z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. akt II GSK 1706/15). Jest
niewątpliwe, że z prawa do wniesienia skargi kasacyjnej podmiot, który został dopuszczony do
udziału w sprawie w charakterze uczestnika, może korzystać w granicach skargi. Kwestie te są
rozważane właśnie z tego powodu, że wątpliwości co do legitymacji Związku mogą wynikać z
tego, że podstawy kasacji nie są tożsame z zarzutami skarg wniesionych przez organ nadzoru
oraz przez prokuratora. Nadto, skarga wniesiona przez Wojewodę Lubelskiego ograniczona
była do części, tj. § 5 uchwały Rady Gminy Leśniowice nr XXX/186/2014, z dnia 13 listopada
2014 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Zamościu również postawił zarzut naruszenia art.
4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych
aktów prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172 ze zm. – obecnie: Dz. U. z 2016 r. poz.
296), jednak wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w całości. Sąd pierwszej
instancji zbadał legalność wszystkich unormowań zaskarżonej uchwały. Obszernie odniósł się
do zarzutów Wojewody i Prokuratora Okręgowego, ale stwierdził, że nie doszło także do
innych naruszeń prawa. Zauważył, że oceny tej nie zmieniają zarzuty podniesione przez
uczestnika postępowania w piśmie z dnia 3 czerwca 2015 r. Nie ma więc wątpliwości, że
przedmiotem sprawy przed Sądem pierwszej instancji była cała uchwała. W tej sytuacji,
wniesienie skargi kasacyjnej przez uczestnika postępowania, opartej na innych podstawach,
niż zarzuty podmiotu wnoszącego skargę do Sądu pierwszej instancji, mieści się w granicach
sprawy i nie narusza zasady dyspozycyjności, umożliwiającej stronie rozporządzanie
przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego w ramach przysługujących jej na mocy
obowiązujących przepisów uprawnień procesowych (co do zakresu zasady dyspozycyjności
patrz: wyrok NSA z dnia 24 października 2006 r., sygn. akt II OSK 71/06, ONSA i wsa
2007/3/64).
2016-12-08 09:31
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 6 / 7
Odniesienie się do zarzutów kasacji rozpocząć można od stwierdzenia, że wbrew
wnoszącemu kasację, nie doszło do naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię
art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 2572 ze zm. – obecnie: Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm.). Rada gminy ma prawo
określić w drodze uchwały, że ten sam obszar gminy stanowi obwód szkolny dla więcej, niż
jednej szkoły podstawowej. Rada może także określić w drodze uchwały, że ten sam obszar
gminy stanowi obwód szkolny dla więcej, niż jednego gimnazjum. Stwierdzenia te odnoszą się
do stanu, w którym rada, tak jak w niniejszej sprawie, określa granice obwodów szkół
publicznych prowadzonych przez gminę oraz szkół publicznych prowadzonych przez inny
podmiot. Przepis art. 17 ust. 4 nie może być wykładany w sposób sprzeczny z ustrojową
normą art. 5 ust. 5 ustawy o systemie oświaty, stanowiącą, że zakładanie i prowadzenie
m.in. publicznych szkół podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami
integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych,
szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i
schroniskach dla nieletnich, należy do zadań własnych gmin. Jest to, zgodnie z art. 104
ust. 1 ustawy o systemie oświaty w związku z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515 ze zm. – obecnie: Dz. U. z 2016 r.
poz. 446), zadanie o charakterze obowiązkowym. Tego obowiązku gminy nie może
zastąpić rozwiązanie polegające na powierzeniu wykonywania zadań w zakresie
zakładania i prowadzenia placówek oświatowych innemu podmiotowi (por. wyrok NSA z
dnia 9 lutego 2006 r., sygn. akt I OSK 1372/05; wyrok NSA z dnia 5 grudnia 2006 r., sygn.
akt I OSK 1377/06). W konsekwencji, dzieci mają prawo do edukacji w publicznej szkole
podstawowej prowadzonej przez gminę. Możliwość spełniania przez dzieci obowiązku
szkolnego w szkole publicznej prowadzonej przez podmiot inny, niż gmina nie jest
obowiązkiem, ale uprawnieniem, wynikającym z art. 16 ust. 5 ustawy o systemie
oświaty. Obwody szkół publicznych (podstawowych i gimnazjów, w tym przypadku
szkoły podstawowej i gimnazjum) prowadzonych przez gminę powinny zatem
obejmować teren gminy. Dodać warto, że zgodnie z zastrzeżeniem art. 17 ust. 4, szkole
publicznej prowadzonej przez osobę fizyczną lub osobę prawną, inną niż jednostka
samorządu terytorialnego, nie ustala się obwodu, chyba że osoba prowadząca wystąpi z
takim wnioskiem (art. 58 ust. 2 zdanie drugie ustawy o systemie oświaty). W tej sytuacji,
utworzenie szkół publicznych prowadzonych przez inne podmioty skutkuje,
wynikającym z art. 17 ust. 4 ustawy o systemie oświaty, obowiązkiem określenia przez
radę gminy granic obwodów tych szkół, przy czym obwody te mogą w części pokrywać
się z obwodami szkół publicznych prowadzonych przez gminę.
Nie jest zasadny zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 17 ust. 4 w zw. z art. 63 ustawy
z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty poprzez jego błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, iż rada gminy ma prawo przesądzić, że uchwała określająca granice obwodów
publicznych szkół podstawowych i publicznych gimnazjów wejdzie w życie w trakcie roku
szkolnego. Przepis art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, w zakresie w jakim stanowi, że
szkoła publiczna, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, może być zlikwidowana z końcem roku
szkolnego przez organ prowadzący szkołę, nie ma zastosowania do określania granic
obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów, na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy o
systemie oświaty. Zakaz ustanowienia takiej regulacji w trakcie roku szkolnego, w rozumieniu
art. 63 ustawy o systemie oświaty, nie wynika wprost z art. 17 ust. 4. Nie ma także przepisu
odsyłającego, jak chociażby w przypadku przekształcenia szkoły lub placówki (art. 59 ust. 6
ustawy o systemie oświaty). Nadto, uchwały o likwidacji lub przekształceniu szkoły mają inny
charakter i skutek, niż uchwała określająca granice obwodów. Ta ostatnia nie wywołuje zmian
w zakresie kontynuowania nauki w tej samej szkole w której dziecko rozpoczęło naukę na
początku roku szkolnego. Zmiany te są następstwem ewentualnej likwidacji lub
przekształcenia szkoły. Z przynależnością terytorialną wiąże się proces rekrutacji do szkół.
2016-12-08 09:31
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Str 7 / 7
Uchwała określająca granice obwodów nie wywołuje żadnych skutków w tym zakresie w ciągu
roku szkolnego, gdyż proces rekrutacji na dany rok szkolny jest już zakończony. Natomiast
obowiązki gminy wynikające z art. 17 ust. 2 ustawy, także powiązane z zamieszkiwaniem
dziecka w obwodzie szkoły, powinny być realizowane w ciągu roku szkolnego według stanu z
początku roku szkolnego. Ewentualne zmiany w granicach obwodów szkolnych dokonane w
ciągu roku szkolnego nie mogą pociągać za sobą zmian w tym zakresie. Przepisy art. 17 ust.
1-4 ustawy o samorządzie gminnym odczytane w powiązaniu z zakazami ustanowionymi w art.
59 ust. 1 tej ustawy pozwalają na przyjęcie, że dziecko które rozpoczęło z początkiem roku
szkolnego naukę w szkole publicznej, ma prawo do kontynuowania nauki w tej szkole do
zakończenia roku szkolnego na tych zasadach, na których rozpoczęło naukę, w tym także z
zachowaniem uprawnień przysługujących na podstawie art. 17 ust. 2-3a ustawy o systemie
oświaty. W konsekwencji, nie ma podstaw do formułowania tezy o istnieniu normy zakazującej
podjęcia uchwały rady gminy określającej granice obwodów szkolnych w trakcie roku
szkolnego.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 P.p.s.a., oddalił
skargę kasacyjną.
2016-12-08 09:31