Bieżące prace legislacyjne w Ministerstwie Gospodarki.

Warszawa, 1 września 2013 r.
DZIAŁANIA DEREGULACYJNE
Kluczowe obszary deregulacji
W Ministerstwie Gospodarki zidentyfikowano obszary wymagające działań deregulacyjnych
ułatwiających wykonywanie działalności gospodarczej. Do najważniejszych należą:
1) usprawnienie systemu tworzenia prawa,
2) system konsultacji
z przedsiębiorcami,
społecznych
(publicznych)
i
poprawa
dialogu
3) badanie skutków regulacji: ocena wpływu (OW) i ocena skutków regulacji (OSR),
4) uproszczenie regulacji i barier prawnych, w tym zmniejszenie obciążeń
administracyjnych,
5) zwalczanie zatorów płatniczych,
6) elektronizacja procedur administracyjnych,
7) upowszechnienie polubownego rozstrzygania sporów gospodarczych (mediacja),
8) zmniejszenie uciążliwości kontroli przedsiębiorców,
9) uproszczenie procedur podatkowych,
10) zmiana prawa upadłościowego i naprawczego (przyjęcie nowego prawa
restrukturyzacyjnego).
Ministerstwo Gospodarki sukcesywnie podejmuje działania mające na celu doskonalenie
otoczenia regulacyjnego i poprawę instytucjonalnego otoczenia biznesu, tak aby zapewnione
zostały warunki sprzyjające funkcjonowaniu i rozwojowi przedsiębiorców. Podejmowane
działania mają charakter kompleksowy i zmierzają do:
poprawy systemu tworzenia prawa (działania pozalegislacyjne)
wprowadzenia konkretnych ułatwień i uproszczeń w prawie dotyczącym
warunków wykonywania działalności gospodarczej (działania legislacyjne)
I. Działania w zakresie poprawy systemu stanowienia prawa (pozalegislacyjne)
1) Program „Lepsze Regulacje 2015”
Rada Ministrów w styczniu 2013 roku przyjęła Program „Lepsze Regulacje 2015”. Program
opracowało Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Rządowym Centrum Legislacji oraz
Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.
Program „Lepsze Regulacje 2015” zawiera ponad 30 działań (systemowych
i organizacyjnych) dla administracji, które wpłyną na poprawę jakości otoczenia
regulacyjnego, a w konsekwencji również na podniesienie konkurencyjności polskich
przedsiębiorstw i polskiej gospodarki. W programie wyznaczono trzy cele szczegółowe:
1) przejrzyste tworzenie prawa skutecznie rozwiązującego rzeczywiste problemy.
2) ciągłe doskonalenie istniejącego otoczenia prawnego.
3) poprawa komunikacji z interesariuszami.
W ramach Programu Lepsze Regulacje 2015 będą realizowane m.in. następujące zadania:
a) Propagowanie i doskonalenie systemu konsultacji społecznych/publicznych
Celem programu Lepsze Regulacje 2015 jest poszerzenie konsultacji projektów aktów
prawnych. Konsultacje obejmą wszystkie etapy tworzenia i obowiązywania prawa:
analizy problemu, który może być przedmiotem regulacji,
przygotowywania projektu założeń aktu prawnego,
przygotowywania projektu aktu prawnego,
przygotowania oceny skutków regulacji ex post (po pewnym okresie
obowiązywania).
b) Pilotażowy system konsultacji on-line
Projekt konsultacji on-line ma na celu stworzenie internetowej platformy wymiany
w procesie stanowienia prawa analiz, propozycji i
rekomendacji, oraz ich
przechowywanie i archiwizowanie. Prace nad systemem były prowadzone we
współpracy z partnerami społecznymi. System konsultacji on-line składa się z dwóch
modułów:
1) Aplikacji Legislatora, czyli edytora ułatwiającego legislatorowi tworzenie
dokumentów i zarządzanie nimi w procesie konsultacji wewnętrznych
(resortowych i wewnątrzadministracyjnych) oraz konsultacji społecznych,
2) portalu, czyli platformy komunikacji ze stroną społeczną.
W
Ministerstwie
Gospodarki
(www.konsultacje.gov.pl).
wdrożony
został
system
pilotażowy
c) Wytyczne przeprowadzania Oceny Wpływu (OW)
Przedmiotem wytycznych będzie przygotowanie systemu kompleksowej Oceny
Wpływu (OW). OW to proces analizy wpływu regulacji na zjawiska podlegające
regulacji (np. prowadzenie działalności gospodarczej). Na postawie OW powstają
następujące dokumenty:
1) test regulacyjny - analityczne zestawienia prognozowanych skutków
podejmowanych działań w formie testu regulacyjnego,
2) OSR – ocena skutków regulacji (uwzględniając zasadę proporcjonalności,
czyli zakładającą dostosowanie instrumentów do wagi i złożoności
analizowanego zjawiska),
Wytyczne OW będą zawierały zasady przeprowadzania konsultacji (czyli jak i kiedy
przeprowadzać konsultacje społeczne w procesie tworzenia dokumentów rządowych,
aby maksymalnie wykorzystać ich potencjał).
Załącznikiem do Wytycznych będą ustandaryzowane wzory dokumentów
analitycznych. Wytyczne zostaną dostosowane do obowiązujących uregulowań
prawnych w zakresie OSR i konsultacji społecznych.
d) Przygotowanie testu MŚP
Test MŚP będzie polegał na przeprowadzeniu pogłębionej, szczegółowej analizy
wpływu nowoproponowanych rozwiązań prawnych na małe i średnie
przedsiębiorstwa.
MG we współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
przeprowadzi pilotażowy projekt wdrożenia „testu MŚP”. Na podstawie pilotażu
zostaną określone zasady oraz warunki przeprowadzania testu.
2) Zasada „dwóch terminów”
Zasada „dwóch terminów” (ang. Common Commencement Dates - CCD) zakłada, że przepisy
wchodzą w życie dwa razy do roku. W myśl opracowywanej w MG zasady, przepisy mające
wpływ na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej wchodziłyby w życie
1 stycznia i 1 czerwca, z przynajmniej miesięcznym okresem oczekiwania na wejście w życie
przepisów od daty publikacji (vacatio legis). MG przeprowadziło szerokie uzgodnienia
międzyresortowe i ze środowiskiem akademickim i prawniczym.
Celem propozycji jest poprawa funkcjonowania przedsiębiorstw, w szczególności mikro,
małych i średnich, poprzez:
skuteczne i racjonalne planowanie działalności,
skrócenie czasu poświęconego na analizę i dostosowanie do nowych
przepisów,
obniżenie kosztów wykonywania działalności gospodarczej,
zwiększenie zaufania obywateli i przedsiębiorców do państwa.
Projekt założeń przewiduje wyjątki od zasady „dwóch terminów”. Wyjątki dotyczyłyby
bezpieczeństwa i zdrowia publicznego, klęsk żywiołowych, eliminacji ewidentnych luk
prawnych, wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, oraz wejścia w życie
przepisów przyjętych celu dochowania terminu wdrożenia dyrektyw Unii Europejskiej lub
realizacji innych zobowiązań międzynarodowych.
Szacuje się, że dzięki wprowadzeniu w/w zasady do systemu prawa przedsiębiorcy mogą
zaoszczędzić do 3 godzin miesięcznie (czyli prawie tydzień pracy w roku), co może przynieść
oszczędności w wysokości ok. 1,3 mld zł rocznie.
II. Działania legislacyjne
MG sukcesywnie podejmuje działania na rzecz doskonalenia regulacji gospodarczych. MG
przede wszystkim kieruje się potrzebą:
1) zmniejszenia obciążeń administracyjnych i uproszczenie procedur administracyjnych,
2) ograniczenia barier prawnych,
3) poprawy płynności finansowej przedsiębiorstw i ograniczenia tzw. zatorów
płatniczych.
Konkretne zmiany legislacyjne dają realne korzyści przedsiębiorcom i obywatelom.
Rozwiązania przygotowywane są na podstawie analizy rzeczywistych problemów
w działalności gospodarczej. MG stale współpracuje z organizacjami przedsiębiorców i
innymi resortami.
Poniżej są przybliżone działania zrealizowane (cz. A) i działania w trakcie realizacji (cz. B).
A.
Działania zrealizowane
1) I ustawa deregulacyjna – ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier
administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (przepisy ustawy weszły
w życie z dniem 1 lipca 2011 r.).
Najważniejsze rozwiązania wprowadzone ustawą:
a) oświadczenia w miejsce zaświadczeń - 217 zaświadczeń wymaganych
w procedurach administracyjnych uregulowanych w 77 ustawach zastąpiono
oświadczeniami, m.in. zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności
gospodarczej; zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców w KRS;
zaświadczenie o nadaniu numeru NIP i REGON; zaświadczenie o dochodach,
nie zaleganiu z płatnościami wobec organów podatkowych oraz ZUS,
b) kopie w miejsce oryginałów - umożliwiono załączanie zwykłych kopii zamiast
przedkładania oryginałów dokumentów lub ich poświadczonych kopii
w niektórych procedurach administracyjnych,
c) leasing konsumencki - wprowadzono możliwości zawierania umów leasingu
z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej poprzez
zniesienie dotychczasowych barier w prawie podatkowym,
d) możliwość przekształcania przedsiębiorców–osób fizycznych w spółki
kapitałowe – wcześniejszy stan prawny wymagał skomplikowanych procesów
przekształceniowych. Dzięki zmianie w Kodeksie spółek handlowych
przekształcenie nie powoduje utraty dorobku przedsiębiorcy i nabytych praw
(tzw. sukcesja praw),
e) obniżenie kosztów sądowych wpisu do rejestru przedsiębiorców - koszty
sądowe wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców obniżono z 1000 zł do 500
zł, natomiast koszty związane z dokonaniem zmiany we wpisie z 400 zł do 250
zł.
Wg szacunków wprowadzone rozwiązania umożliwią zmniejszenie wydatków
obywateli i firm nawet o ok. 5 mld zł rocznie.
2) II ustawa deregulacyjna - ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych
obowiązków obywateli i przedsiębiorców (przepisy ustawy weszły w życie
1 stycznia 2012 r.).
Wybrane rozwiązania wprowadzone ustawą:
a) redukcja kosztów związanych z publikacją sprawozdań finansowych –
zlikwidowano Monitor Polskiego B, w konsekwencji przedsiębiorcy zostali
zwolnieni z kosztownego obowiązku publikacji sprawozdania finansowego
w tym dzienniku – dotychczasowy koszt prawie 800 zł za stronę,
b) zobowiązanie Ministra Finansów do wydawania ogólnych interpretacji
podatkowych – wzmocniony został mechanizm wydawania na wniosek
podatników ogólnych interpretacji podatkowych, gdy organy podatkowe oraz
organy kontroli skarbowej niejednolicie stosują prawo,
c) wydłużenie o 6 miesięcy terminu na wykorzystanie zaległego urlopu –
wydłużenie okresu rozliczenia do 30 września następnego roku uelastyczniło
organizację pracy w przedsiębiorstwach,
d) skrócenie z 10 do 5 lat okresu przedawnienia należności z tytułu składek do
ZUS i KRUS – ta zmiana wzmocniła pewność przedsiębiorców co do stanu
zobowiązań wobec ZUS oraz zmniejszyła koszty związane z
przechowywaniem dokumentów,
e) zmniejszenie częstotliwości przekazywania ubezpieczonemu przez płatnika
informacji o zapłaconych składkach do ZUS i NFZ – zmiana zmniejszyła
koszty związane z przygotowywaniem i drukowaniem dokumentów
ubezpieczeniowych,
f) wprowadzenie możliwych zwolnień i wyłączeń w zakresie podatku akcyzowego
na węgiel – wykorzystano wcześniej nie wdrożone do prawa polskiego
rozwiązania z prawa unijnego.
Wg szacunków wprowadzone rozwiązania umożliwią zmniejszenie wydatków
obywateli i firm nawet o ok. 3 mld zł rocznie.
3) III ustawa deregulacyjna - ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji
niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (przepisy ustawy weszły
w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.).
Ustawa wprowadziła przede wszystkim rozwiązania mające na celu poprawę
płynności finansowej przedsiębiorstw, ograniczenie zatorów płatniczych oraz redukcję
obciążeń administracyjnych. Wprowadzonych zostało 30 zmian w 16 ustawach.
Wybrane rozwiązania:
a) ułatwienia w metodzie kasowej rozliczania podatku VAT dla małych
podatników – zniesiono obowiązek zapłaty podatku VAT przez małego
podatnika w rozliczeniach kasowych, gdy kontrahent będący czynnym
podatnikiem VAT nie zapłaci mu za dostarczony towar lub wykonaną usługę,
b) ułatwienia w skorzystaniu z ulgi na złe długi w VAT - odformalizowano
procedury,
c) ułatwienia w korzystaniu z leasingu - np. skrócono minimalny wymagany
okresu leasingu nieruchomości – z 10 do 5 lat czy umożliwiono cesję
przedmiotu leasingu,
d) ułatwienia w zakresie podatku akcyzowego - zmniejszono obowiązki
informacyjne i wprowadzono ułatwienia w procedurach, np.: uregulowano
kwestię następstwa prawnego i przekazania znaków akcyzy,
e) usprawnienia kontaktu administracji z przedsiębiorstwami – wprowadzono
publikację interpretacji przez ZUS, NFZ, KRUS; zniesiono uznaniowość
administracyjną w zakresie określenia prawa niższych zaliczek na podatek
dochodowy,
f) ograniczenie obowiązku przekazywania informacji przez podmioty
korzystające ze środowiska – zmniejszono liczbę organów, do których
przedsiębiorcy zobowiązani są przekazywać informacje,
g) ograniczenie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów nieopłaconych
wydatków – wprowadzono rozwiązania dyscyplinujące dłużników do
dokonywania płatności kontrahentom – w przypadku nieuregulowania kwoty
z faktury podatnik-dłużnik musi dokonać korekty kosztów uzyskania
przychodu.
Według szacunków dokonanych w oparciu o raport z pomiaru obciążeń
administracyjnych redukcja obowiązków informacyjnych na kwotę ponad 10 mln zł
rocznie.
4) Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
Jeden z największych problemów polskich przedsiębiorstw stanowią opóźnione
płatności od kontrahentów. W celu ograniczenia tego problemu, wdrożone zostały
przez MG konkretne rozwiązania prawne zwiększające dyscyplinę płatniczą oraz
bezpieczeństwo i pewność obrotu gospodarczego.
Ustawa ta wprowadziła:
a) możliwość naliczania odsetek ustawowych po upływie 30 dni od dnia
spełnienia świadczenia i doręczenia faktury dłużnikowi,
b) wprowadzono maksymalny 60-dniowy termin zapłaty dla organów
publicznych dla administracji rządowej i jednostek samorządu
terytorialnego,
c) ograniczenie terminu płatności między przedsiębiorcami - termin nie
powinien, co do zasady, przekraczać 60 dni),
d) wprowadzono ryczałt 40 euro jako rekompensatę za koszty dochodzenia
roszczeń przez wierzyciela.
B)
Działania w trakcie realizacji
1) IV ustawa deregulacyjna – projekt ustawy o ułatwieniu warunków wykonywania
działalności gospodarczej.
Rządowe Centrum Legislacji opracowało projekt ustawy w oparciu o założenia
przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 23 kwietnia br. Projekt ustawy został
przekazany do zaopiniowania przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Dokument
zawiera 45 zmian w prawie gospodarczym. Zniesienie samych obowiązków
informacyjnych ujętych w projekcie założeń ustawy powinno przynieść
przedsiębiorcom blisko 300 mln zł oszczędności rocznie.
Wybrane propozycje:
a) „Pakiet portowy” – wydłużenie terminu na rozliczenie VAT w imporcie przez
wiarygodnych przedsiębiorców (ang. Authorized Economic Operator - AEO;
skrócenie czasu kontroli granicznych,
b) wyłączenie z VAT usług bezpłatnej pomocy prawnej udzielanej osobom
niezamożnym – zwiększenie dostępności bezpłatnych porad prawnych dla osób
niezamożnych,
c) umożliwienie zachowania ważności orzeczenia lekarskiego przy zmianie
pracodawcy – co do zasady zniesienie dokonywania obowiązkowych badań
pracownika przy zmianie pracodawcy,
d) zniesienie obowiązku potwierdzania zgłoszenia rejestracyjnego dla celów VAT
– zmniejszenie kosztów rozpoczynania działalności gospodarczej),
e) rozszerzenie możliwości udzielania poręczeń dla przedsiębiorców przez
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)
oraz wojewódzkie FOŚiGW (ułatwienie dostępu przedsiębiorców do
finansowania inwestycji),
f) zwolnienie pracowników z podatku dochodowego od dowozu do zakładu pracy
transportem zbiorowym organizowanym przez pracodawcę – zmniejszenie
obowiązków ewidencyjnych, ułatwienie rozliczeń podatkowych.
2) Projekt ustawy o standaryzacji niektórych wzorów pism w procedurach
administracyjnych
Celem projektowanej regulacji jest standaryzacja wzorów pism w procedurach
administracyjnych i elektronizację procedur.
Na elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP) znajdzie się 71
wzorów pism określonych w 22 ustawach. Nowe przepisy umożliwią złożenie
wniosków on-line w konkretnych procedurach administracyjnych (np. o wydanie
zezwolenia, nadanie uprawnień).
Elektroniczna forma kontaktu z urzędem zaoszczędzi czas obywateli
i przedsiębiorców. Pozytywnie wpłynie na szybkość postępowań i efektywność
procedur administracyjnych (łatwiejsze uzyskanie rozstrzygnięcia administracyjnego,
skrócenie czasu rozpatrywania wniosków), zmniejszy obciążenia administracyjne.
3) Projekt założeń do projektu ustawy o standaryzacji niektórych wzorów pism w
procedurach administracyjnych (II)
Celem projektowanej regulacji jest standaryzacja wzorów pism w procedurach
administracyjnych i elektronizacja procedur w 39 ustawach oraz w 183 procedurach.
Obecnie trwają prace analityczne nad projektem założeń w Ministerstwie Gospodarki.
4) Zmiana przepisów o upadłości (współpraca z Ministerstwem Sprawiedliwości) –
trwa opracowywanie projektu założeń
Obecnie trwa przygotowanie założeń do nowych przepisów regulujących upadłość
i postępowania naprawcze. Nowe prawo restrukturyzacyjne będzie zawierało
rozwiązania sprzyjające utrzymaniu przedsiębiorstw, które przechodzą trudności.
MG uczestniczy w pracach powołanego przez Ministra Sprawiedliwości Zespołu ds.
Nowelizacji Prawa upadłościowego i naprawczego. MG projektuje i proponuje zmiany
uwzględniające realia i potrzeby życia gospodarczego.
Główne założenia nowelizacji:
a) prymat utrzymania działalności nad upadłością – głównym założeniem nowej
regulacji jest rozszerzenie tych postępowań, które nie zmierzają do likwidacji
przedsiębiorcy ale umożliwiają skorzystanie z prostych, szybkich
i elastycznych procedur, których głównym celem jest zachowanie ciągłości
działania przedsiębiorcy.
b) nowe procedury restrukturyzacyjne – założenia nowego prawa przewidują
wprowadzenie 4 nowych rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych:
postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia układu;
postępowanie w przedmiocie zawarcia układu na wstępnym zgromadzeniu
wierzycieli;
postępowanie układowe;
postępowanie sanacyjne.
Wspólną cechą tych postępowań jest restrukturyzacja dłużnika oraz możliwość
zastosowania
ich
zarówno
przez
przedsiębiorców
zagrożonych
niewypłacalnością, jak i niewypłacalnych. Postępowania różnią się zakresem
ingerencji sądu w stosunki prawne dłużnika.
c) zmiana definicji niewypłacalności – nowa definicja ma na celu ułatwienie
dłużnikom określenia tego momentu i będzie uwzględniała przesłanki
ekonomiczne związane z płynnością finansową dłużnika oraz z nadmiernym
zadłużeniem.
d) Centralny Rejestr Upadłości (CRU) – utworzenie kompleksowego
elektronicznego serwisu poświęconego tematyce upadłości ma na celu
poprawę dostępności do sądów upadłościowych i naprawczych, poprzez
zwiększenie ich skuteczności, efektywności i sprawności.
CRU będzie miejscem publikacji decyzji, orzeczeń i ogłoszeń podejmowanych
w toku wszystkich toczących się postępowań upadłościowych
i restrukturyzacyjnych. Ponadto, w CRU dostępne będą inne informacje istotne
dla uczestników postępowania np.: dane sądów upadłościowych, syndyków
I biegłych, wykazy spraw upadłościowych z możliwością wyszukiwania oraz
wzory pism i formularzy.
5) Centra Arbitrażu i Mediacji
W MG trwają prace nad koncepcją upowszechniania mediacji w sporach pomiędzy
przedsiębiorcami (sieć lokalnych Centrów Arbitrażu i Mediacji).
Dialog i rozwiązanie konfliktu na drodze mediacji zwiększają szanse utrzymania
relacji biznesowych między partnerami. Mediacja może być nie tylko rozwiązaniem
bardziej przyjaznym dla przedsiębiorców niż rozwiązanie sądowe, ale również
tańszym. Prostota postępowania, niższe koszty i krótszy czas na przeprowadzenie
postępowania w porównaniu z postępowaniem sądowym.
Projektowi będzie towarzyszyła analiza obecnych ram prawnych mediacji. Powołany
zostanie zespół wybitnych ekspertów z tej dziedziny, którzy będą wspierać MG w tych
pracach.
6) Elektronizacja archiwizacji akt pracowniczych
Ministerstwo Gospodarki wraz z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej,
Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa
Narodowego analizuje możliwość wprowadzenia uproszczeń w zakresie
przechowywania akt pracowniczych.
Głównym celem prac jest wypracowanie ram prawnych i metod przechowywania
takich akt w formie elektronicznej.
7) Procedury kontrolne
Ministerstwo Gospodarki prowadzi prace analityczne w zakresie funkcjonowania
przepisów dotyczących kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców.
Wykonane zostały także badania ankietowe wśród przedsiębiorców. Mają one ustalić,
co jest najbardziej uciążliwe przy prowadzeniu kontroli. Wyniki badań ankietowych
zostaną upublicznione na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki.
Powyższe działania mają na celu określenie zakresu zmian legislacyjnych w ustawie
o swobodzie działalności gospodarczych i innych ustawach regulujących kontrole.