PDFotwiera się w nowym oknie

Sygn. akt VIA Ca 1105/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 lipca 2010 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SA Lidia Sularzycka
Sędzia SA Regina Owczarek – Jędrasik (spr.)
Sędzia SA Teresa Mróz
Protokolant
sekr. sąd. Karolina Kulibska
po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2010 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z odwołania „[…] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i Wspólnicy –
Spółki Komandytowej” w Ś. Ś. (poprzednio […] Sp. z o.o. w Ś. Ś.) od decyzji
Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia […] czerwca 2007 r.
nr RWR […]
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
z udziałem zainteresowanych: A. O., […] Sp. z o. o. w Rz., […]Sp. z o.o. w N. S.,
[…] Sp. z o. o. w Z. G., M. M., L. B., B. F., […] Sp. z o. o. w K., […] Sp. z o. o. w
Z. G., […] Sp. z o.o. w R. W., […] Sp. j. w K., […] Sp. z o. o. w P., […] Sp. z o. o.
w Ch. W., […] Sp. z o. o. we W., […] E. i K. B. Sp. j. w Ch., T. P., […] A. T., J. T.
Sp. j. w L. […]U. T., J. T. sp. j. w L.) , K. S., M. P. i […] Sp. z o.o. we W.
oraz sprawy z odwołania […] Sp. z o.o. we W. od decyzji Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia […] czerwca 2007 r. nr RWR […]
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
2
z udziałem zainteresowanych: A. O., […] Sp. z o. o. w Rz., […] Sp. z o.o. w N. S.,
[…] Sp. z o. o. w Z. G., M. M., L. B., B. F., […] Sp. z o. o. w K., […] Sp. z o. o. w
Z. G., […] Sp. z o.o. w R. W., […] Sp. j. w K., […] Sp. z o. o. w P.,[…] Sp. z o. o.
w Ch. W., […] Sp. z o. o. we W., […] E. i K. B. Sp. j. w Ch., T. P., […] A. T., J. T.
Sp. j. w L., K. S., M. P. i „[…] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i
Wspólnicy – Spółki Komandytowej” w Ś. Ś.
o ochronę konkurencji i karę pieniężną
na skutek apelacji powoda „[…] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i
Wspólnicy – Spółki Komandytowej” w Ś. Ś.
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów
z dnia 7 maja 2009 r.
sygn. akt XVII AmA 140/07
I.
oddala apelację;
II.
zasądza od „[…] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i Wspólnicy
– Spółki Komandytowej” w Ś. Ś. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt)
złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.
Sygn. akt VIA Ca 1105/09
UZASADNIENIE
Decyzją Nr RWR […] z dnia […] czerwca 2007r. Prezes Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów / dalej
Prezes UOKiK/ uznał za
praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz określony w art.5
ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i
konsumentów porozumienie zawarte pomiędzy
„[…]” Sp. z o.o.
w Ś. Ś. / dalej Spółka „[…]”/ a 20 przedsiębiorstwami na krajowym rynku
sprzedaży dachówki ceramicznej, polegające na ustalaniu cen odsprzedaży
3
dachówki „[…]” odbiorcom końcowym i stwierdził zaniechanie jej
stosowania z dniem […] października 2005r. / punkt I decyzji/ . W punkcie
II decyzji Prezes UOKiK nałożył na „ […]” Sp. z o.o. z siedzibą w Ś. Ś.
karę pieniężną w wysokości 622.165,75 zł.
W decyzji jako strony porozumienia poza Spółką „[…]” wskazano:
1/ A. O. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą […] „[…]” A.
O. z siedzibą w K.,
2/ […] Sp. z o.o. z siedzibą w Rz.,
3/ […] „[…]” Sp. z o.o. z siedzibą w N. S.,
4/ […] Sp. z o.o. z siedzibą w Z. G.,
5/ M. M. prowadzącego działalność gospodarczą […] z siedzibą w G.,
6/ L. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą […] z siedzibą w
B.,
7/ B. F. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą […] „[…]” z
siedzibą w O.,
8/ […] Sp. z o.o. z siedzibą w K.,
9/ […] Sp. z o.o. z siedzibą w Z. G.,
10/ […] Sp. z o.o. z siedzibą w R. W.,
11/ […] Sp. j. z siedzibą w K.,
12/ […] Sp. z o.o. z siedzibą we W.,
13/ […] Sp. z o.o. z siedzibą w P.,
14/ […] „[…]” Sp. z o.o. z siedzibą w Ch. W.,
15/ […] Sp. z o.o. z siedzibą we W.,
16/ „[…]” […] E. i K. B. Sp. j. z siedzibą w Ch.,
17/ T. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą […] z siedzibą
w W.,
18/ […] „[…]” U. T., J. T. Sp. j. z siedzibą w L.,
4
19/ K. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą […] z siedzibą
w K.,
20 / M. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą „[…]” z
siedzibą w G.
Od wyżej wskazanej decyzji odwołanie złożyli : Spółka „[…]” oraz
[…] Sp. z o.o. we W. Sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania
i rozstrzygnięcia.
Wyrokiem z dnia 7 maja 2009r. sygn. akt XVII AmA 140 / 07 Sąd
Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
oddalił odwołania i orzekł o kosztach procesu, przyjmując za podstawę
rozstrzygnięcia następujące ustalenia.
Spółka „[…]”
produkuje między innymi dachówki , przy czym
specjalizuje się w produkcji dachówek ceramicznych zakładkowych o
nazwie handlowej :dachówka średzka falista. Sprzedaż swoich wyrobów
Spółka
„[…]”
prowadzi
poprzez
sieć
odbiorców
hurtowych,
rozmieszczonych na terenie całego kraju, z którymi ma zawarte umowy
sprzedaży.
W 2005r. Spółka
„[…]” wprowadziła promocję na dachówkę
ceramiczną koloru miedzianego. W związku z tym Spółka „[…]” wysłała
do swoich odbiorców hurtowych pismo /ofertę/, w którym poinformowała,
że z dniem […] lipca 2005r. zostaje wprowadzona promocja na dachówkę
koloru miedzianego w cenie detalicznej brutto w wysokości 27,49 zł / m2
oraz że promocja będzie obowiązywać do końca września lub do
wyczerpania zapasów. W piśmie zastrzeżono, że „Warunkiem promocji jest
przestrzeganie przez Państwa ceny sprzedaży w/w ceny”. W zamian za
sprzedaż dachówki koloru miedzianego w cenie detalicznej w wysokości
27,49 zł / m2 dystrybutorzy otrzymali możliwość jej zakupu w cenie niższej
5
ok. 30%-40% oraz rabat w wysokości 6% za dokonywanie płatności
gotówką.
Spółka „[…]” prosiła o potwierdzenie faksem akceptacji warunków
promocji.
Dystrybutorzy – uczestnicy postępowania potwierdzili pisemnie
Spółce
„[…]”
gotowość wzięcia udziału w promocji, akceptując jej
warunki.
Kwestię wprowadzenia promocji na dachówkę koloru miedzianego
omawiano […] lipca 2005r. na spotkaniu Zarządu Spółki „[…]” z
przedstawicielami / reprezentantami/ regionalnymi. W notatce sporządzonej
na okoliczność tego spotkania wskazano, że sprzedaż w cenie innej niż
ustalona cena detaliczna w wysokości 27,49zł będzie skutkować
wstrzymaniem dostaw dachówki dla danej firmy.
Dystrybutorzy stosowali w okresie promocji, przedłużonym do […]
października 2005r., zróżnicowane ceny detaliczne dla dachówki koloru
miedzianego zakupionej po cenach promocyjnych. Czasem cena ta wynosiła
1,77 zł netto / 2,16 zł brutto / za sztukę przy cenie 27,43 zł za metr
kwadratowy. Natomiast przy cenie promocyjnej określonej przez Spółkę
„[…]” na 27, 49 za metr kwadratowy i założeniu, że 1 metr kwadratowy
zawiera 12,7 szt. dachówek cena za 1 sztukę mogła być zaokrąglona do 1,77
zł netto lub 1,78 zł netto / 2,1brutto / za sztukę. Przedmiotową dachówkę
uczestnicy postępowania sprzedawali także po cenach zarówno wyższych,
jak i niższych niż wyżej wskazane.
Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że
między Spółką „[…]”
a dystrybutorami – uczestnikami postępowania
doszło do zawarcia porozumienia polegającego na ustaleniu ceny sprzedaży
detalicznej dachówki koloru miedzianego odbiorcom końcowym. Do tego
porozumienia doszło poprzez wysłanie […] lipca 2005r. przez Spółkę
6
„[…]”
do
swoich
odbiorców
hurtowych
/
dystrybutorów/
pisma
informującego o promocji na dachówkę koloru miedzianego polegającej na
ustaleniu ceny detalicznej dachówki z zastrzeżeniem, że warunkiem
skorzystania z promocji jest przestrzeganie ustalonej ceny oraz następnie
przez potwierdzenie i zaakceptowanie przez dystrybutorów / uczestników
postępowania antymonopolowego / drogą faksową warunków promocji i
wyrażenie chęci wzięcia udziału w promocji na warunkach ustalonych przez
Spółkę „[…]”.
Stroną inicjującą zawarcie porozumienia była Spółka „[…]”, która
stworzyła program promocji i nakłoniła uczestników postępowania do
zaakceptowania jej zasad, wysyłając informację o promocji w identycznej
formie do wszystkich uczestników przedmiotowego postępowania.
W ocenie Sądu I instancji Prezes UOKiK przyjął słusznie, że ustalona
przez Spółkę „[…]”
cena odsprzedaży dachówki koloru miedzianego
odbiorcom końcowym w wysokości 27,49 zł za metr kwadratowy była ceną
sztywną, a nie sugerowaną. O charakterze ceny uzgodnionej jako ceny
sztywnej świadczy zastrzeżenie, że warunkiem promocji jest przestrzeganie
takiej właśnie ceny. Sąd Okręgowy podkreślił, że dla stwierdzenia
zarzucanej praktyki decydujące znaczenie ma sam fakt uzgodnienia cen
ustalony przy uwzględnieniu treści porozumienia i dorozumianej intencji
jego uczestników w chwili jego zawierania, natomiast nie ma znaczenia, czy
ceny ustalone były rzeczywiście stosowane przez przedsiębiorców
działających na rynku.
Według Sądu Okręgowego pismo skierowane przez producenta do
dystrybutorów wyłączyło konkurencję między dystrybutorami i odebrało
każdemu z nich swobodę decyzji co do własnego ustalenia detalicznej ceny
produktu. Przez przyjęcie przez uczestników postępowania warunków
promocji określonych w wyżej wskazanym piśmie doszło do zawarcia
7
porozumienia, którego przedmiotem było ujednolicenie poziomu cen
sprzedaży detalicznej dachówki Spółki „[…]”
koloru miedzianego.
Zdaniem Sądu Okręgowego porozumienie zmierzało zatem do ograniczenia
lub wyeliminowania konkurencji cenowej.
Wobec powyższego Sąd I instancji uznał, że przedmiotowe
porozumienie stanowi praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą
zakaz określony
w art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o
ochronie konkurencji i konsumentów / tj. Dz. U. z 2005r., Nr 244, poz. 2080
ze zm./ , co w sposób oczywisty narusza interes publiczny, o którym mowa
w art. 1 ust.1 wyżej wskazanej ustawy.
Sąd Okręgowy uznał za słuszne stanowisko Prezesa UOKiK, że
w rozpoznawanym przypadku rynkiem właściwym jest w ujęciu
geograficznym
obszar całego kraju, w ujęciu zaś produktowym- rynek
sprzedaży dachówki ceramicznej. Na polskim rynku pokryć dachowych
można wyróżnić cztery grupy produktów, a mianowicie : blachę / tzw.
blachodachówkę /, dachówkę ceramiczną, dachówkę bitumiczną oraz papę.
Blacha i papa nie tworzą z dachówką ceramiczną jednej grupy produktowej,
gdyż różnią się między sobą: ceną, właściwościami / w tym fizycznymi/,
jakością, jak też możliwościami uznania ich przez nabywców za substytuty.
W ocenie Sądu orzekającego badania przeprowadzone przez Prezesa UOKiK
wśród uczestników postępowania oraz innych przedsiębiorców działających
na rynku budowy domów i mieszkań / deweloperów / wykazały, że także
dachówki betonowe nie stanowią substytutu dla dachówek ceramicznych,
między innymi z uwagi na inne parametry techniczne oraz niższą cenę –
około 15 do 30 %. Zdaniem Sądu orzekającego za słusznością stanowiska o
braku substytucyjności innych pokryć dachowych w stosunku do dachówek
ceramicznych przemawiają również okoliczności związane z realizacją
procesu inwestycyjnego w budownictwie.
8
Sąd
Okręgowy
podzielił
stanowisko
Prezesa
UOKiK
,
że
porozumienie, którego dotyczy spór, ma charakter porozumienia pionowego
/ wertykalnego/, gdyż zostało zawarte na różnych szczeblach obrotu. Sąd I
instancji ustalił, że do przedmiotowego porozumienia nie ma zastosowania
żadne z wyłączeń
ustanowionych w przepisach powoływanej ustawy o
ochronie konkurencji
i konsumentów, ani w przepisach rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2002r. w sprawie wyłączenia określonych
porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających
konkurencję / Dz. U. Nr 142, poz. 1189 ze zm./. Sąd I instancji podkreślił, że
wyłączenia nie stosuje się do porozumień wertykalnych, które bezpośrednio
lub pośrednio, samodzielnie lub w powiązaniu z innymi okolicznościami
zależnymi od stron porozumienia , mają na celu lub powodują ograniczenie
prawa nabywcy do ustalania cen sprzedaży przez narzucenie przez dostawcę
minimalnych lub o określonej wysokości / sztywnych / cen sprzedaży
towarów objętych porozumieniem. Dlatego też dla rozstrzygnięcia w danej
sprawie nie ma znaczenia udział Spółki „[…]” w rynku właściwym.
W konsekwencji Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Prezesa UOKiK,
że zachowania rynkowe wymienionych w decyzji przedsiębiorców nosiły
znamiona porozumienia, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia
15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
Wyrok z dnia 7 maja 2009r. został zaskarżony przez powodową
Spółkę „[…]” apelacją, która zarzuca mu:
I naruszenie prawa materialnego polegające na:
1/ błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art.1 ust.1 i ust.2, art. 4
pkt4 oraz art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie
konkurencji i konsumentów poprzez błędne uznanie, że zachowanie stron
w ramach promocji dachówki ceramicznej koloru miedzianego stanowiło
9
porozumienie
ograniczające konkurencję w rozumieniu wskazanych
przepisów,
2/ błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 56k.c. i art. 65 § 1 k.c.
poprzez uznanie, że zachowania stron stanowiły oświadczenia woli , które
należało tłumaczyć jako porozumienie w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy
wyżej wymienionej naruszające art.5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy , a nie – jak
wskazywały na to okoliczności sprawy – szeregu czynności składających się
na zorganizowanie i przeprowadzenie prawnie dopuszczalnej sprzedaży
promocyjnej dachówek koloru miedzianego,
3/ błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 5 ust.1 pkt 1 w
związku
z art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. poprzez błędne
uznanie, że rynkiem właściwym w niniejszej sprawie jest krajowy rynek
sprzedaży dachówki ceramicznej, co miało istotny wpływ na wynik sprawy,
gdyż doprowadziło do niezastosowania przez Sąd art. 11 ust.2 w związku z
art. 7 ust.1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i
konsumentów i § 8 pkt1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 grudnia
2002r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych spod
zakazu porozumień ograniczających konkurencję,
II naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na rozstrzygnięcie
polegające na:
1/ naruszeniu art. 227, art.233 i art.299 k.p.c. poprzez zaniechanie
wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego,
co doprowadziło do rażącej sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią
tego materiału oraz do przekroczenia przez Sąd granic swobodnej oceny
dowodów poprzez przyjęcie, że:
- podana w piśmie cena promocyjna była ceną sztywną, a nie sugerowaną,
-dystrybutorzy mieli odebraną swobodę decyzji co do ustalenia własnej ceny
sprzedaży produktów,
10
-rygorem niepotwierdzenia wzięcia udziału w promocji lub nieprzestrzegania
przez konkretnego dystrybutora ceny odsprzedaży było niedokonanie przez
powodową Spółkę „[…]”
sprzedaży takiemu dystrybutorowi dachówki
koloru miedzianego po cenie promocyjnej,
2/ błędnym ustaleniu stanu faktycznego będącego konsekwencją wadliwej
oceny materiału dowodowego.
Apelująca Spółka […]”
wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku w
całości poprzez niestwierdzenie stosowania przez „[…]” Sp. z o.o. praktyki
ograniczającej konkurencję
i naruszającej zakaz określony w art. 5 ust.1
pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r.
o ochronie konkurencji i
konsumentów oraz uchylenie kary pieniężnej nałożonej na Spółkę „[…]”,
ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I
instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na rzecz powódki
kosztów procesu według norm przepisanych.
Sąd Apelacyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Apelacja jest niezasadna.
W toku postępowania apelacyjnego powodowa Spółka „[…]” została
przekształcona w spółkę komandytową pod firmą
„[…] Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością i wspólnicy- Spółka Komandytowa” / dalej
apelująca Spółka Komandytowa/, która wstąpiła do procesu po stronie
powodowej. Ponadto w toku postępowania apelacyjnego przedsiębiorca ,
działający pod firmą „[…] „[…]” U. T., J. T. Spółka”, zmienił firmę na
„[…] „[…]” A. T., J. T. Spółka Jawna”.
Nietrafne
są zarzuty apelacji o naruszeniu przez Sąd I instancji
przepisów prawa procesowego, mających wpływ na rozstrzygnięcie.
Sąd Okręgowy oparł się na materiale zebranym w sprawie , ocenił
wszechstronnie ten materiał i poczynił prawidłowe ustalenia co do faktów
istotnych dla rozstrzygnięcia.
11
Jak trafnie przyjął Sąd I instancji, poprzez wystąpienie przez Spółkę
„[…]” z propozycją zawartą w piśmie z dnia […] lipca 2005r. oraz
przyjęcie tej propozycji przez dystrybutorów wskazanych w decyzji doszło
między tymi podmiotami do uzgodnienia skutkującego nawiązaniem
porozumienia, o jakim mowa w art. 4 pkt 4 „b” ustawy z dnia 15 grudnia
2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów / dalej uokik z 2000r./ ,
którego przedmiotem było uzgodnienie ceny detalicznej brutto na dachówkę
ceramiczną koloru miedzianego w wysokości 27,49 zł / m2 w okresie
promocji na tę dachówkę rozpoczynającym się 12 lipca 2005r.,taka cena
miała być stosowana do końca września lub wyczerpania zapasów. Według
uzgodnienia przestrzeganie tej ceny detalicznej było „warunkiem promocji”.
Apelacja zarzuca błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 56
i art.65§ 1 k.c. poprzez przyjęcie, że wyżej wskazane czynności stanowiły
oświadczenia woli, które należało tłumaczyć jako zawarcie przez Spółkę
„[…]” z dystrybutorami porozumienia, o którym mowa w art.4 pkt 4 uokik z
2000r. , a nie jak wskazywały na to okoliczności, szeregu czynności
składających
się
na
zorganizowanie
i
przeprowadzenie
prawnie
dopuszczalnej sprzedaży promocyjnej dachówek koloru miedzianego.
Jednakże Sąd Okręgowy – wbrew zarzutowi apelacji- nie ustalił, że
powyższe czynności doprowadziły do wymiany między stronami zgodnych
oświadczeń woli, lecz przyjął, że były to czynności uzgodnienia o jakich
mowa w art. 4 pkt 4 lit. „b” uokik z 2000r. W świetle tego przepisu
porozumienie może być nawiązane w jakikolwiek sposób i w jakiekolwiek
formie; chodzi o jakikolwiek bezpośredni lub pośredni kontakt między
przedsiębiorcami, których celem lub skutkiem jest wpływanie na decyzje
rynkowe niektórych z nich lub ujawnianie ich zamierzeń. Okoliczność zaś,
że powyższe uzgodnienie było elementem promocji polegającej na obniżeniu
ceny hurtowej dachówki miedzianej dla dystrybutorów, nie podważa
12
ustalenia Sądu I instancji co do zawiązania wskazanego porozumienia,
gdyż jego nawiązanie może także polegać na uzgodnieniu poszczególnych
klauzul o określonej treści.
Trafnie również ustalił Sąd Okręgowy, że w porozumieniu jego
uczestnicy uzgodnili cenę detaliczną, czyli cenę po której dachówki miały
być odprzedawane osobom trzecim, a mianowicie odbiorcom końcowym,
o charakterze ceny sztywnej, przez którą rozumie się cenę ściśle określoną
co do wysokości / § 10 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13
sierpnia 2002r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych
spod
zakazu
porozumień
ograniczających
konkurencję
;
dalej
rozporządzenie z dnia 13 sierpnia 2002r.; v. też art.537 § 1k.c./. W piśmie
bowiem z dnia […] lipca 2005r. cenę detaliczną dachówki koloru
miedzianego podano w oznaczonej kwocie, a nadto zastrzeżono, że
przestrzeganie tej ceny jest „warunkiem promocji”. Te dwie okoliczności
przesądzają o tym, że przedmiotem uzgodnienia była cena detaliczna
sztywna i taka cena została zaakceptowana przez uczestników tegoż
porozumienia. W tym stanie rzeczy twierdzenia niektórych uczestników
porozumienia , złożone w toku postępowania administracyjnego oraz w toku
niniejszego procesu, o traktowaniu tej ceny jako ceny sugerowanej nie mogą
stanowić podstawy do oceny charakteru uzgodnionej ceny jako sprzeczne
z treścią uzgodnień wynikających z dowodów w postaci pisma z dnia […]
lipca 2005r. oraz pism i faksów dystrybutorów potwierdzających akceptację
warunków promocji.
Ustalenia o zawiązaniu porozumienia, w którym uzgodniono
detaliczną cenę sztywną na dachówkę koloru miedzianego w okresie
promocji, nie podważa bezsporna okoliczność, że dystrybutorzy, będący
uczestnikami porozumienia, nie zawsze stosowali cenę detaliczną w
wysokości ceny uzgodnionej. Okoliczność ta świadczy o tym, że nawiązane
13
porozumienie nie było w pełni wykonywane, co nie jest wystarczające dla
zmiany ustalenia co do treści porozumienia w momencie jego zawiązania.
Wyżej wskazanych ustaleń Sądu I instancji nie podważa również fakt,
że dachówkę po cenie promocyjnej sprzedawano także dystrybutorom,
którzy nie potwierdzili swojego udziału w promocji. Ta okoliczność
wskazuje, że niektórzy dystrybutorzy nie związali się porozumieniem co do
ceny detalicznej. Natomiast z tej okoliczności nie można wyprowadzić
wniosku, że cena uzgodniona w porozumieniu miała charakter ceny
sugerowanej.
Kolejnym faktem istotnym dla rozstrzygnięcia jest ustalenie celu lub
skutku nawiązanego porozumienia. W świetle bowiem przepisu art. 5 ust.1
uokik z 2000r. zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest
wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na
rynku właściwym. W razie ustalenia, że celem ocenianego porozumienia jest
ograniczenie konkurencji, nie ma już potrzeby analizy skutków jego
stosowania oraz udowodnienia, że wywołało ono negatywne dla konkurencji
skutki na rynku.
Dla stwierdzenia celu porozumienia konieczne jest zbadanie jego
treści. Cel / zamiar / porozumienia powinien być ustalony na podstawie
kryteriów obiektywnych. Jeśli treść porozumienia zawiera oczywiste
ograniczenia konkurencji nie jest konieczne badanie rzeczywistego zamiaru
stron, ani też kontekstu ekonomicznego. Cel antykonkurencyjny zasadniczo
należy
przypisać
porozumieniom
zawierającym
postanowienia
wyspecyfikowane w art. 5 ust. 1 uokik z 2000r. Wśród tych porozumień w
punkcie 1 wyżej powołanego przepisu wskazano porozumienia polegające
na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub
sprzedaży towarów. Do tych porozumień nie stosuje się wyłączeń
ustanowionych w art. 6 ust.1 uokik
z 2000r. Jak wynika z przepisu art. 6
14
uokik z 2000r. rozróżnia się porozumienia zawierane między konkurentami
/ porozumienia poziome/ oraz między przedsiębiorstwami działającymi na
różnych szczeblach obrotu / porozumienia pionowe- wertykalne / .
Stosownie do przepisu § 10 pkt 1 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2002r.
wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję nie
stosuje się do porozumień wertykalnych, które bezpośrednio lub pośrednio,
samodzielnie lub w powiązaniu z innymi okolicznościami zależnymi od
stron tych porozumień , mają na celu lub powodują ograniczenie prawa
nabywcy do ustalenia ceny sprzedaży przez narzucenie przez dostawcę
minimalnych lub o określonej wysokości / sztywnych / cen sprzedaży
towarów
objętych
porozumieniem.
W
świetle
powyższego
prawo
antymonopolowe kwalifikuje pionowe / wertykalne / porozumienia cenowe,
ustalające ceny minimalne lub sztywne, jako ciężkie ograniczenie
konkurencji, czyli takie, których samo zawarcie należy traktować jako
mające na celu ograniczenie konkurencji. Każde bowiem uzgodnienie
skierowane przeciw osobom trzecim/ niebędącym stroną porozumienia/
może
prowadzić
do
ograniczenia
konkurencji.
Do
ustalenia
antykonkurencyjnego celu porozumienia wystarczy stwierdzenie, że jego
uczestnicy ograniczyli swoją swobodę w stosunkach z osobami trzecimi, na
podstawie wspólnego uzgodnienia.
Zakazany jest zatem sam zamiar
wywołania przez przedsiębiorców – w następstwie uzgodnionych działańnegatywnych
dla
konkurencji
skutków.
Zakazem
wynikającym
z przytoczonych przepisów jest objęty sam zamiar zrezygnowania / w
całości lub w części / ze swej suwerenności w zakresie podejmowania
decyzji gospodarczych.
W tym stanie rzeczy- skoro jak już ustalono między Spółką „[…]”
jako producentem a dystrybutorami zostało nawiązane porozumienie, w
którym uzgodniono na okres promocji na dachówki koloru miedzianego
15
sztywną cenę detaliczną, czyli stosowaną w stosunkach z osobami trzecimi
– odbiorcami końcowymi,
to -jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy –
porozumienie to miało cel antykonkurencyjny, a mianowicie ograniczający
konkurencję, dystrybutorzy bowiem według postanowień porozumienia
zrzekli się swobodnego kształtowania ceny z dalszymi odbiorcami.
Dokonanego ustalenia nie podważają twierdzenia Spółki „[…]” ,
według których rzeczywistym celem porozumienia nie było ograniczenie
konkurencji, lecz stworzenie wszystkim uczestnikom obrotu, w tym
konsumentom,
możliwości
zakupu
dachówek
miedzianego po cenie niższej niż stosowana
ceramicznych
do czasu promocji
koloru
oraz
promowanie dachówki ceramicznej koloru miedzianego przez obniżenie jej
ceny. Jak wskazano cel porozumienia jest oceniany według kryteriów
obiektywnych, nie ma zatem potrzeby badania subiektywnych zamiarów
stron porozumienia.
Ponadto powyższe twierdzenia strony dotyczą celu
promocji, nie zaś celu ocenianego porozumienia co do ceny sztywnej
detalicznej. Powiązanie tego porozumienia z promocją nie jest wystarczające
dla przyjęcia, że cel promocji jest równoznaczny z celem porozumienia, ani
też że w sytuacji, gdy promocja jest dopuszczalna , to i porozumienie
wertykalne co do ceny sztywnej detalicznej jest dopuszczalne.
Apelacja podnosi, że w praktyce dystrybutorzy nie stosowali
uzgodnionej ceny detalicznej, jednakże jak wskazano zakazaną praktykę
antykonkurencjyjną stanowi już samo zawiązanie porozumienia.
Wobec powyższego prawidłowe jest ustalenie Sądu Okręgowego, że
Spółka „[…]” oraz dystrybutorzy wskazani w zaskarżonej decyzji dopuścili
się praktyki ograniczającej konkurencję określonej przepisem art. 5 ust.1 pkt
1 uokik z 2000r., co narusza interes publiczny w rozumieniu art.1 ust.1 uokik
z 2000r.
16
Brak jest także podstaw do podważenia ustaleń Sądu I instancji co do
prawidłowego wyznaczenia w decyzji rynku właściwego terytorialnie oraz
produktowo.
W decyzji
Prezes UOKiK przyjął, że rynkiem właściwym
w rozpoznawanym przypadku jest
krajowy rynek sprzedaży dachówek
ceramicznych.
administracyjnym
W
postępowaniu
uczestnicy
nie
kwestionowali takiego wyznaczenia rynku pod względem geograficznym
oraz nie kwestionowali stanowiska, że blacha i papa nie tworzą z dachówką
ceramiczną jednej grupy produktowej. W związku z tym w decyzji podano
przyczyny, dla których Prezes UOKiK uznał rynek krajowy jako właściwy
geograficznie oraz przyjął, że blacha i papa nie należą do jednej grupy
produktowej z dachówką ceramiczną. Jeśli chodzi o substytucyjność
dachówek ceramicznych i betonowych, to Prezes UOKiK przeprowadził
badanie rynku, ustalając, że na 30 podmiotów biorących udział w badaniu
43,3% udzielających odpowiedzi nie klasyfikuje dachówek betonowych jako
substytutywnych względem dachówek ceramicznych, 20% zaś uważa je za
substytuty. Odwołując się do tego badania oraz wskazując, że dachówki
ceramiczne i betonowe mają inne parametry techniczne oraz że cena
dachówek betonowych jest niższa od ceny dachówek ceramicznych ok.1530% oraz iż koszt ułożenia dachu z dachówek ceramicznych jest wyższy niż
z dachówki betonowej Prezes UOKiK przyjął w decyzji, że dachówki
betonowe nie są substytutem dachówek ceramicznych.
W odwołaniu Spółka „[…]” zarzuciła nieprawidłowe wskazanie w
decyzji, że rynkiem właściwym w niniejszej sprawie jest krajowy rynek
sprzedaży dachówek ceramicznych. Natomiast Spółka „[…]” nie zgłosiła
żadnych wniosków dowodowych w tym zakresie. Dopiero na rozprawie 23
kwietnia 2009r. Spółka „[…]” zgłosiła wniosek o dopuszczenie dowodu
z
opinii
biegłego
na
okoliczność
określenia
rynku
właściwego,
17
produktowego i terytorialnego w odniesieniu do dachówki, będącej
przedmiotem promocji. Sąd I instancji prawidłowo oddalił ten wniosek jako
spóźniony w świetle przepisu art. 479 28 §3 oraz art. 479 12 §1k.p.c. / protokół
z rozprawy – k. 537-539/.
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy był uprawniony oprzeć się na
umotywowanych twierdzeniach Prezesa UOKiK oraz przeprowadzonych
przez niego badaniach rynku. Dokonane przez Prezesa UOKiK badania
rynku stanowiły podstawę do oceny, gdyż podstawowym kryterium
wyróżnienia
rynku
właściwego
jest
wzajemna
substytutywność
/
wymienialność / danych towarów właśnie z punktu widzenia nabywcy,
którego potrzeby dane dobra mają zaspakajać. O tym, czy dany towar jest
substytucyjny powinna decydować ocena dokonana przez nabywców
kierujących się takimi czynnikami jak: przeznaczenie towaru, jego cena oraz
właściwości. Rynek pod względem przedmiotowym, tworzą towary, które z
punktu widzenia nabywcy charakteryzują się bliską substytutywnością, przy
czym gdy produkty nie różnią się w istotny sposób co do ich przeznaczenia i
właściwości kryterium branym pod uwagę przy wyznaczeniu rynku
relewantnego asortymentowo winna być cena towaru. W rozpoznawanym
przypadku
nie było kwestionowane stanowisko Prezesa UOKiK, że
dachówka ceramiczna różni się cenowo od pozostałych pokryć dachowych.
Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że ewentualne
niewłaściwe określenie w danej sprawie rynku właściwego nie mogło mieć
wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż zawiązanie porozumienia wertykalnego
mającego na celu lub powodującego ograniczenie prawa nabywcy do
ustalania ceny sprzedaży przez narzucenie przez dostawcę minimalnych lub
sztywnych cen sprzedaży towarów objętych porozumieniem stanowi czyn
ograniczający konkurencję bez względu na udział dostawcy w rynku
właściwym . Takie porozumienie nie jest wyłączone spod zakazu ani na
18
podstawie art.6 ani art. 7 ust.1 uokik z 2000r. w związku z § 10 pkt 1
rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2002r.
W konsekwencji należy stwierdzić, że Sąd I instancji ustalił
prawidłowo fakty istotne dla rozstrzygnięcia. Nietrafne są zatem zarzuty
apelacji
o naruszeniu prawa procesowego przez dokonanie błędnych
ustaleń, nierozważenie całego materiału dowodowego i naruszenie przepisu
art.233 k.p.c.
Chybione są także zarzuty naruszenia przepisów art. 227 oraz 299
k.p.c. Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 227 k.p.c. wymaga
wykazania faktów, które są istotne dla rozstrzygnięcia, nie zostały zaś
zbadane w postępowaniu przed Sądem I instancji
oraz wniosków
dowodowych, zmierzających do wykazania tych faktów, które zostały
oddalone przez Sąd I instancji. Apelacja nie spełnia tych wymogów. W
postępowaniu przed Sądem Okręgowym nie został zgłoszony wniosek o
dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron, w związku z tym oraz wobec
treści art. 47914b k.p.c. nie mogło dojść do naruszenia przepisu art.299 k.p.c.
W tym miejscu należy podkreślić, że apelująca Spółka Komandytowa
nie może skutecznie powoływać się w postępowaniu apelacyjnym także na
fakt oddalenia wniosku dowodowego zgłoszonego w celu zbadania rynku
właściwego, jako że nie wniosła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.
W konsekwencji należy stwierdzić, iż- jak trafnie ustalił Sąd
Okręgowy- Spółka „[…]” oraz przedsiębiorcy wskazani w decyzji dopuścili
się czynu stanowiącego praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającego
zakaz ustanowiony przepisem art. 5 ust.1 pkt 1 uokik z 2000r., nieobjętego
wyłączeniami określonymi w art. 6 i art.7 uokik z 2000r.
Wobec powyższego chybione są zarzuty apelacji niewłaściwego
zastosowania powoływanych przepisów oraz błędnej ich wykładni.
19
Jeśli chodzi o zarzut niezastosowania art.11 ust.2 uokik z 2000r.
w związku z art.7 ust.1 tej ustawy oraz § 8 pkt 1 rozporządzenia z dnia 13
sierpnia 2002r., to należy wskazać, że §8 pkt 1 rozporządzenia z dnia 13
sierpnia 2002r. nie może być
w sprawie zastosowany z uwagi
na
wyłączenie ustanowione w § 10 pkt1 tego rozporządzenia. W postępowaniu
przed Sądem I instancji
Spółka „[…]” nie wykazała także- wbrew
dyspozycji art.11 ust. 3 uokik z 2000r.-, aby zarzucane porozumienie
spełniało wymogi określone przepisem art. 7 ust.1 uokik z 2000r., dlatego
też brak jest podstaw do zastosowania w danej sprawie art. 11 ust2 uokik z
2000r.
Z tych względów zaskarżony wyrok jest prawidłowy, apelacja zaś jako
niezasadna podlega oddaleniu stosownie do przepisu art. 385 k.p.c.
O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sporu zgodnie z przepisami art. 98 §1 i §3, art.
99, art.108 § 1 i art. 109 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 14ust.3
pkt1 oraz §12ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez
radcę prawnego ustanowionego z urzędu / Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm./.