Koncepcja „cyfrowych świetlic” - materiał do dyskusji na forum PCRS -

Katarzyna Kamecka-Lach
Stowarzyszenie „Centrum na Wschodzie”
www.scnw.pl
/2011-04-10/
Koncepcja „cyfrowych świetlic”
- materiał do dyskusji na forum PCRS „CYFROWE ŚWIETLICE” – idea zrodziła się w Stowarzyszeniu „Centrum
na Wschodzie” (CnW), a została zainspirowana akcją „Polska Cyfrowa
Równych Szans” http://www.facebook.com/polskacyfrowa
Zacznijmy od świetlic…
Wiejskie świetlice - niegdyś centralny punkt wsi, przestrzeń
aktywności kulturalnej, edukacyjnej i miejsce spotkań towarzyskich. Dziś
to zazwyczaj „martwy” budynek, popadający w ruinę. Rewitalizacja
przestrzeni wiejskiej nie powinna odbywać się z pominięciem świetlicy, a
może właśnie od świetlicy należy rozpocząć ów proces? Zamykanie małych
wiejskich szkół pozbawia przecież wieś dostępu do jakiegokolwiek innego
miejsca rozwijania aktywności, integracji mieszkańców, budowania
wspólnoty lokalnej.
Potencjał świetlic
Większość świetlic nie jest technicznie przygotowana do przyjęcia
nowych funkcji, wynikających z aktualnych potrzeb mieszkańców wsi, a
wśród nich także zadań, dotyczących cyfrowej alfabetyzacji.
A tymczasem, wiejskie świetlice same w sobie posiadają cechy,
które mogłyby stanowić o ich przewadze nad innymi potencjalnymi
miejscami działań Latarników PCRS (bibliotekami, GOK-ami, szkolnymi
pracowniami, itp.). Oto najważniejsze z tych cech:
1) lokalizacja – świetlica jest najbliżej głównych adresatów akcji PCRS
mieszkających na wsi. Dla seniora dotarcie np. do gminnej
biblioteki, znajdującej się kilka kilometrów od domu, bywa
problemem nie do pokonania
2) liczebność – świetlice, co prawda w różnym stanie technicznym, ale
są w większości wsi
3) przyjazna atmosfera - poczucie że jest się „u siebie”, brak
dyskomfortu związanego z nowym miejscem, nowymi ludźmi.
Łatwiej będzie przełamać opór adresatów działań, ich strach przed
tym, co nowe, nieznane
4) elastyczność godzinowa – szkoły, biblioteki zwykle czynne w
sztywnych ramach czasowych, np. tylko do godz. 16.00, 18.00.
1
Organizacja zajęć z mieszkańcami wsi uwarunkowana jest zaś
pracami polowymi i godzinami gospodarskich obrządków.
…i ograniczenia
Oto niektóre techniczne ograniczenia, dyskwalifikujące wiejskie
świetlice jako miejsca działań Latarników PCRS:
1)
2)
3)
4)
brak stanowisk komputerowych
brak łącza internetowego
często bardzo zły stan techniczny budynku
brak ogrzewania (oprócz dyskomfortu dla uczestników, chodzi też o
bezpieczeństwo sprzętu komputerowego)
5) niewystarczający system zabezpieczenia budynku
Likwidacja wymienionych barier wymaga ścisłej współpracy z
lokalnym samorządem. Warto zauważyć, że nie wszystkie konieczne
inwestycje muszą wiązać się od razu z dużymi nakładami finansowymi,
można poszukać tańszych rozwiązań.
Dla przykładu, CnW wraz ze Stowarzyszeniem Bioregion rozpoczyna
akcję „Oddaj Babci Komputer!” – osoby fizyczne, firmy, instytucje
mogą przekazywać używany, nieco przestarzały, ale nadal sprawny sprzęt
komputerowy na rzecz wiejskich świetlic (ale tylko tych, które spełniają
już pewne wymogi, m.in. lokalowe i bezpieczeństwa). Szczegółowe
ogłoszenie dotyczące akcji zostanie zamieszczone 12 kwietnia 2011 r. na
stronie www.scnw.pl
Uwaga: Idea „cyfrowych świetlic” nie ma na celu uczynienia z nich
pracowni komputerowych! W każdej świetlicy objętej projektem
przewidujemy utworzenie nie więcej niż 2-3 stanowisk komputerowych z
Internetem. W grę wchodzą zatem wyłącznie zajęcia indywidualne z
Latarnikiem oraz grupowe spotkania motywujące do podejmowania
pierwszych prób z Internetem - w CnW nazywamy je „podwieczorkami
w sieci”.
Kto zaopiekuje się świetlicą?
Ważna przeszkoda w realizacji koncepcji „cyfrowych świetlic”, od
której właściwie należałoby zacząć, tkwi jednak nie w kwestiach
technicznych ale potencjalne osobowym – wiejskie świetlice zazwyczaj
nie posiadają dobrego opiekuna. Z urzędu, jest to zwykle sołtys, ale
jego podstawowe zadanie sprowadza się do pilnowanie kluczy,
utrzymywania względnego porządku i udostępniania świetlicy dla potrzeb
zebrań wiejskich oraz rodzinnych uroczystości mieszkańców.
Kiedyś świetlicami opiekowały się koła gospodyń wiejskich. Tam,
gdzie koła nadal istnieją, świetlice zwykle są zadbane i dość aktywne, ale
kół jest coraz mniej, a próby ich reaktywacji nie zawsze możliwe.
2
Niektóre świetlice są obecnie oddane do dyspozycji miejscowych
jednostek OSP, co przynajmniej obliguje urzędy gmin do utrzymywania
budynku we względnie dobrym stanie technicznym.
Świetlicowy pilnie poszukiwany!
Dobrym rozwiązaniem wydaje się zatem ustanowienie przez urząd
gminy (albo GOK) funkcji tzw. świetlicowego, przy czym nie może to być
przypadkowa osoba. Pozostaje także kwestia wynagrodzenia za jej pracę,
przynajmniej kawałka etatu, uzupełnianego poprzez honorarium za
koordynowanie projektów realizowanych w świetlicy.
Świetlicowy (świetlicowa) – to osoba, która nie tylko
zaopiekowałaby się budynkiem i wyposażeniem, ale podjęła także różne
działania, które do świetlicy przyciągnęłyby mieszkańców. Najlepiej, aby
był to lokalny animator, społecznik, inicjator zmian. Świetlicowy powinien
zatem posiadać cechy Latarnika PCRS…
Konkluzje – świetlica jak z obrazka?
Idea „cyfrowych świetlic” to zatem nic
innego, jak pomysł zaangażowania wiejskich
świetlic w akcje zgodne z PCRS, a nawet
ustanowienia w nich swoistej „bazy” dla
latarniczych działań w środowisku wiejskim.
Idealnym rozwiązaniem byłoby bowiem połączenie
funkcji świetlicowego z funkcją latarnika PCRS.
Przystosowanie świetlic do pełnienia tej
nowej funkcji wymaga jednak zwykle sporych
nakładów finansowych. Nakłady te będą dla gminy
uzasadnione o ile dostrzeże (i będzie chciała
dostrzec) przyszłe korzyści społeczne wynikające z
bieżących inwestycji.
Uruchomienie „cyfrowych świetlic” to jedno z
ważnych zadań, które CnW zamierza realizować
pod hasłem „Otwórzmy drzwi wiejskich świetlic – na oścież!”. Inne
projekty, odnoszące się do naszych celów statutowych, to np. „Świetlica –
inkubator wiejskiej przedsiębiorczości”, „Debatująca świetlica”, „Kobieta w
wiejskiej świetlicy”. Jak szeroko drzwi świetlic uda się otworzyć w dużym
stopniu zależy od dobrej woli samorządów, dostępności środków
finansowych oraz naszej umiejętności zmobilizowania lokalnej energii
społecznej.
3