Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013
Wersja po konsultacjach
Warszawa, 16 listopada 2006r.
1
1
SPIS TREŚCI
1
Spis treści ........................................................................................................................... 2
2
ZASADY OGÓLNE .......................................................................................................... 4
3
ZASADY KWALIFIKOWANIA PROJEKTÓW ............................................................. 6
3.1
4
Zasięg geograficzny kwalifikowalności..................................................................... 6
3.1.1
Projekty realizowane w ramach celu „Konwergencja”...................................... 6
3.1.2
Projekty realizowane w ramach celu „Europejska Współpraca Terytorialna” .. 6
3.2
Ocena kwalifikowalności projektu............................................................................. 8
3.3
Trwałość projektu....................................................................................................... 8
ZASADY KWALIFIKOWANIA WYDATKÓW............................................................. 9
4.1
Ramy czasowe kwalifikowalności ............................................................................. 9
4.2
Ocena kwalifikowalności wydatku ............................................................................ 9
4.3
Dokumentowanie wydatków.................................................................................... 10
4.4
Zakaz podwójnego finansowania ............................................................................. 10
4.5
Zasada elastyczności (ang. cross-financing) ............................................................ 11
4.6
Projekty generujące przychód i dochód .................................................................. 11
4.7
Wkład niepieniężny.................................................................................................. 12
4.8
Opłaty finansowe i koszty finansowych instrumentów zabezpieczenia ................. 13
4.9
Amortyzacja ............................................................................................................. 14
4.9.1
Zakup środków trwałych stanowiący część wydatków inwestycyjnych ......... 14
4.9.2
Wydatki na zakup sprzętu będącego środkiem trwałym do użytku na czas
realizacji projektu............................................................................................................. 15
4.10
Zakup gruntu – nieruchomości niezabudowanej...................................................... 15
4.11
Zakup nieruchomości zabudowanej ......................................................................... 16
4.12
Koszty zastosowania technik (ew. form) finansowania nie powodujących
natychmiastowego przeniesienia prawa własności .............................................................. 16
4.12.1
Leasing ............................................................................................................. 17
4.12.2
Inne techniki finansowania............................................................................... 19
4.13
Podatek od towarów i usług i inne podatki .............................................................. 19
4.14
Koszty ogólne........................................................................................................... 19
4.15
Pomoc techniczna..................................................................................................... 20
4.16
Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka (venture capital), fundusze gwarancyjne,
fundusze pożyczkowe, w tym holding funduszy. ................................................................ 20
2
4.17
5
Mieszkalnictwo ........................................................................................................ 22
WYDATKI NIEKWALIFIKOWANE ............................................................................ 23
3
2
ZASADY OGÓLNE
1. Niniejszy dokument zawiera wytyczne dotyczące kwalifikowania dla funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności w myśl art. 56 ust. 4 Rozporządzenia Rady (WE)
nr 1083/2006 ustanawiającego ogólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.
2. Niniejsze zasady odnoszą się do wydatków ponoszonych przez beneficjenta zarówno
w ramach współfinansowania krajowego jak i ze środków wspólnotowych w ramach
realizacji projektu współfinansowanego z funduszy strukturalnych lub z Funduszu
Spójności.
3. Na potrzeby niniejszych wytycznych pod pojęciem beneficjenta rozumie się podmiot
określony we wniosku o dofinansowanie (ten zapis obowiązuje do czasu podpisania
umowy o dofinansowanie) i wskazany w umowie o dofinansowanie. Tylko beneficjent
lub inny podmiot upoważniony w umowie o dofinansowanie projektu może dokonać
wydatków
kwalifikowanych.
Wyjątek
stanowią
projekty
realizowane
przez
partnerstwa, w przypadku których wydatki mogą być ponoszone przez wszystkich
partnerów. Zmiana beneficjenta powinna być zatwierdzona przez odpowiednią
instytucję, która jest stroną umowy o dofinansowanie zawartej z beneficjentem.
4. Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym może dodatkowo wydać wytyczne
ustanawiające szczegółowe zasady dotyczące kwalifikowania wydatków dla
projektów współfinansowanych w ramach danego Programu Operacyjnego. Wytyczne
wydane przez Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym mogą ustanawiać
bardziej restrykcyjne zasady dotyczące kwalifikowania wydatków niż określone w
niniejszym dokumencie.
5. Kwalifikowalność podmiotów, które mogą starać się o wsparcie z funduszy
strukturalnych lub Funduszu Spójności określa bezpośrednio Program Operacyjny.
Interpretację związaną z definicją poszczególnych kategorii określonych w Programie
Operacyjnym
wydaje
Instytucja
Zarządzająca
Programem
Operacyjnym
z
poszanowaniem odpowiednich przepisów krajowych i wspólnotowych.
6. Zakres przedmiotowy kwalifikowalności wydatków określa Instytucja Zarządzająca.
Zakres ten musi być zgodny z odpowiednimi przepisami wspólnotowymi, w tym w
szczególności z:
4
•
Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.
ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i
uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1260/1999;
•
Rozporządzeniem Komisji (WE) nr ......... z dnia ........ ustanawiającym zasady
wdrażania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.
ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i
uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999;
•
Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11
lipca 2006 r ustanawiającym Fundusz Spójności i uchylającym rozporządzenie
(WE) nr 1164/94;
•
Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1081/2006 z dnia 5
lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającym
rozporządzenie (WE) nr 1784/1999;
•
Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1080/2006 z dnia 5 lipca
2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającym
rozporządzenie (WE) nr 1783/1999.
7. W przypadku projektu lub grupy projektów objętych wyłączeniem blokowym bądź
programem pomocowym zatwierdzonym przez Komisję Europejską, wyłączenie
blokowe bądź program pomocowy, może ustalać bardziej restrykcyjne zasady
dotyczące kwalifikowania wydatków niż niniejsze wytyczne.
5
3
ZASADY KWALIFIKOWANIA PROJEKTÓW
3.1
Zasięg geograficzny kwalifikowalności
3.1.1
Projekty realizowane w ramach celu „Konwergencja”
8. Jako generalną zasadę przyjmuje się, iż projekt współfinansowany z funduszy
strukturalnych lub Funduszu Spójności musi być realizowany w granicach
administracyjnych obszaru objętego programem, w ramach którego jest realizowany
tj.:
•
w przypadku Programów Regionalnych - w regionie, którego dotyczy dany
program (NUTS II),
•
w przypadku Programu Operacyjnego Polska Wschodnia – w regionach
wskazanych w programie (NUTS II), tj. w województwach:
a. warmińsko-mazurskim,
b. podlaskim,
c. lubelskim,
d. podkarpackim,
e. świętokrzyskim.
•
w przypadku pozostałych Programów Operacyjnych - na terenie całego kraju.
9. Odstępstwa od tej zasady możliwe są tylko za zgodą Instytucji Zarządzającej i tylko w
sytuacji, kiedy projekt przynosi znaczące korzyści dla obszaru objętego wsparciem
przez dany program. Jako zgodę rozumie się w tej sytuacji umieszczenie
odpowiedniego postanowienia w Programie Operacyjnym lub akceptację realizacji
projektu w takim kształcie w umowie/decyzji o dofinansowaniu.
3.1.2
Projekty realizowane w ramach celu „Europejska Współpraca Terytorialna”
3.1.2.1 Współpraca przygraniczna
10. Jako generalną zasadę przyjmuje się, że w przypadku programów realizowanych w
ramach celu „Europejska Współpraca Terytorialna” (EWT) w zakresie współpracy
przygranicznej, projekt współfinansowany z funduszy strukturalnych musi być
realizowany w granicach administracyjnych obszaru objętego programem (NUTS III).
Obszar ten jest każdorazowo określony w programie operacyjnym z uwzględnieniem
wykazu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006
ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
6
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i
uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.
11. W należycie uzasadnionych przypadkach wsparciem funduszy strukturalnych objęte
mogą zostać podmioty mające swoją siedzibę poza obszarami wsparcia danego
programu, a mianowicie na terenie tych obszarów (poziom NUTS III), które sąsiadują
z obszarami objętymi wsparciem w ramach danego programu operacyjnego, a także na
terenie obszarów otoczonych przez obszary sąsiadujące. Wartość środków
przeznaczonych na projekty realizowane przez tego typu podmioty nie może
przekroczyć granicy 20% alokacji EFRR przyznanej na dany program.
12. Dodatkowo za kwalifikowane uznane mogą być wydatki poniesione przez tych
partnerów biorących udział w projekcie, których stała siedziba mieści się poza
obszarami wsparcia przewidzianymi w ramach danego programu, o ile bez udziału
tego partnera cele projektu nie mogłyby zostać osiągnięte.
3.1.2.2 Pozostałe projekty
13. W odniesieniu do projektów współpracy transnarodowej co do zasady zasięg
geograficzny i kwalifikowalność projektów z tym związana jest określona w
programie operacyjnym zgodnie z wykazem, o którym mowa w art. 5 ust. 2
Rozporządzenia Rady ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz
Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.
14. W należycie uzasadnionych przypadkach, ze środków EFRR współfinansowane mogą
być wydatki ponoszone przez partnerów projektu mających siedzibę poza obszarem
wsparcia, na którym realizowany jest projekt, o ile wydatki te przynoszą korzyści
regionom objętym wsparciem programu w ramach którego realizowany jest projekt.
15. W zakresie projektów współpracy międzyregionalnej, sieci współpracy i wymiany
doświadczeń kwalifikowane są projekty na terenie całej Wspólnoty Europejskiej.
3.1.2.3 Współpraca z regionami spoza Wspólnoty Europejskiej
16. W należycie uzasadnionych przypadkach, ze środków EFRR współfinansowane mogą
być, wydatki które w związku z realizacją danego projektu ponoszone są poza
granicami Wspólnoty Europejskiej. Wydatki te muszą jednak przynosić korzyści
obszarom objętym wsparciem w ramach danego programu operacyjnego. Suma tego
rodzaju wydatków nie może przekroczyć granicy 10% alokacji EFRR przyznanej na
dany program.
7
3.2
Ocena kwalifikowalności projektu
17. Ocena kwalifikowalności projektu następuje na etapie wyboru wniosków o
dofinansowanie i polega na sprawdzeniu czy przedstawiony projekt może stanowić
przedmiot współfinansowania w ramach danego programu.
18. W zakresie kwalifikowalności projektu sprawdzane są m. in. następujące elementy:
•
czy projekt jest zgodny z horyzontalnymi politykami Wspólnoty, w tym w
szczególności z politykami w zakresie: konkurencji, zamówień publicznych,
środowiska, równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz społeczeństwa
informacyjnego?
3.3
•
czy projekt jest zgodny z dokumentem programowym?
•
czy projekt przyczynia się do realizacji celów danego działania?
•
czy beneficjent jest uprawniony do złożenia wniosku w ramach danego działania?
Trwałość projektu
19. W związku z postanowieniami artykułu 57 Rozporządzenia Rady nr 1083/2006 każdy
projekt współfinansowany ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu
Spójności musi zachować trwałość przez okres pięciu lat od daty przekazania
beneficjentowi płatności końcowej.
20. Pojęcie „trwałości projektu” rozumiane jest jako niepoddanie projektu tzw. znaczącej
modyfikacji tj.:
1) modyfikacji mającej wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub
powodującej uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub
podmiot publiczny; oraz
2) wynikającej z rozporządzenia prawem własności elementu infrastruktury
przyznającego określonemu podmiotowi nieuzasadnione korzyści lub z
zaprzestania działalności produkcyjnej
21. Znacząca modyfikacja oznacza jednoczesne spełnienie jednego z warunków
wymienionych w punkcie 1 i jednego z warunków wymienionych w punkcie drugim,
a ponadto pomiędzy tymi warunkami musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy
(tzn. pkt 2 to przyczyna, a pkt. 1 – skutek).
22. Wydatki poniesione na rzecz projektu, który zostanie poddany znaczącym
modyfikacjom będą objęte procedurą odzyskiwania zgodnie z art. 98–102
Rozporządzenia Rady nr 1083/2006.
8
4
4.1
ZASADY KWALIFIKOWANIA WYDATKÓW
Ramy czasowe kwalifikowalności
23. Pod pojęciem okresu kwalifikowania wydatków należy rozumieć okres, w którym
mogą być ponoszone wydatki kwalifikowane.
24. Początek okresu kwalifikowalności wydatków stanowi data otrzymania przez Komisję
Europejską Programu Operacyjnego lub data 1 stycznia 2007 r., w zależności od tego,
która z tych dat jest wcześniejsza. W przypadku projektów rozpoczętych przed datą 1
stycznia 2007 r. lub datą otrzymania przez Komisję Europejską Programu
Operacyjnego, do kosztów kwalifikowanych zaliczamy wydatki faktycznie poniesione
po tej dacie. Wydatki poniesione wcześniej nie stanowią wydatku kwalifikowanego.
25. Koniec okresu kwalifikowalności wydatków na potrzeby rozliczenia z Komisją
Europejską stanowi data 31 grudnia 2015 r. Datę końcową kwalifikowalności
wydatków
dla
beneficjentów
określa
Instytucja
Zarządzająca
Programem
Operacyjnym uwzględniając czas potrzebny na dokonanie zamknięcia pomocy w
ramach programu i końcowe rozliczenie z Komisją.
26. W przypadku działań objętych wyłączeniem blokowym bądź programem pomocowym
zatwierdzonym przez Komisję Europejską, obowiązują ramy czasowe w nim
określone.
4.2
Ocena kwalifikowalności wydatku
27. Ocena kwalifikowalności wydatku polega na analizie zgodności jego poniesienia z
obowiązującymi przepisami. Oceny takiej dokonuje się zarówno na etapie wyboru
wniosku, jak i podczas jego realizacji.
28. Na etapie wyboru wniosków sprawdzeniu podlega potencjalna kwalifikowalność
wydatków ujętych we wniosku, w tym zwłaszcza następujące elementy:
•
czy wydatek jest zgodny z postanowieniami Programu Operacyjnego?
•
czy wydatek jest niezbędny do realizacji przedłożonego projektu?
•
czy wydatek jest efektywny?
29. Przyjęcie danego projektu do realizacji i podpisanie z beneficjentem umowy o
dofinansowanie nie oznacza, że wszystkie wydatki, które beneficjent przedstawi do
refundacji w trakcie realizacji projektu, będą kwalifikować się do współfinansowania.
9
30. Kwalifikowalność poniesionych wydatków oceniana jest w trakcie realizacji projektu,
kiedy beneficjent przedkłada kolejne wnioski o płatność. Wówczas sprawdzeniu
podlegają przede wszystkim:
•
poniesienie przedłożonego wydatku w ramach współfinansowanego projektu,
•
poniesienie wydatku zgodnie z kryteriami ustalonymi przez Komitet Monitorujący
danego Programu Operacyjnego,
•
zgodność przedkładanych do refundacji wydatków z kategoriami wydatków
wynikającymi z postanowień umowy o dofinansowanie projektu. Kategorie te
mogą być ujęte we wniosku o dofinansowanie projektu, stanowiącym załącznik do
umowy,
•
zgodność z obowiązującymi przepisami prawa wspólnotowego oraz prawa
krajowego,
4.3
•
zasadność poniesienia danego wydatku dla realizacji projektu
•
efektywność poniesionego wydatku,
•
sposób udokumentowania wydatków.
Dokumentowanie wydatków
31. Do współfinansowania kwalifikuje się wydatek, który został faktycznie poniesiony
przez beneficjenta.
32. Pod pojęciem wydatku faktycznie poniesionego należy rozumieć wydatek poniesiony
w znaczeniu kasowym tj. jako rozchód środków pieniężnych z kasy lub rachunku
bankowego Beneficjenta.
33. O ile Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym nie określi tego inaczej, jako
dowód poniesienia wydatku rozumie się opłaconą fakturę lub inny dokument
księgowy o równoważnej wartości dowodowej wraz z dołączonym wyciągiem z
operacji na wyodrębnionym rachunku bankowym, o którym mowa w pkt. 49,
stanowiącym
element
oceny
zasadności
refundacji
poniesionych
wydatków
kwalifikowanych..
34. Zasady dokumentowania kosztów związanych z wkładem niepieniężnym, amortyzacją
oraz innych kosztów określa Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym.
4.4
Zakaz podwójnego finansowania
10
35. Podwójne finansowanie oznacza niedozwolone zrefundowanie całkowite lub
częściowe danego wydatku dwa razy ze środków publicznych - wspólnotowych lub
krajowych.
36. Podwójnym finansowaniem jest w szczególności:
•
zrefundowanie tego samego wydatku w ramach dwóch różnych projektów
współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności.
•
zrefundowanie kosztów podatku VAT ze środków funduszy strukturalnych lub
Funduszu Spójności, a następnie odzyskanie tego podatku ze środków budżetu
państwa w oparciu o Ustawę o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004
r. z późn. zm.
•
zakupienie środka trwałego z udziałem środków dotacji krajowej, a następnie
zrefundowanie kosztów amortyzacji tego środka trwałego w ramach funduszy
strukturalnych lub Funduszu Spójności.
4.5
Zasada elastyczności (ang. cross-financing)
37. Co do zasady, program operacyjny finansowany jest tylko z jednego funduszu.
Oznacza to, że wydatki kwalifikowane w ramach danego programu muszą być zgodne
z przepisami wspólnotowymi odnoszącymi się do danego funduszu. Wyjątkiem są
programy współfinansowane łącznie ze środków Funduszu Spójności oraz EFRR.
38. O ile Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym dopuści taką możliwość oraz
w przypadku, gdy wymaga tego realizacja danego projektu, katalog poniesionych
wydatków współfinansowanych przez określony fundusz może zostać poszerzony o
wydatki kwalifikowane w ramach innego funduszu. Wartość tego rodzaju
poniesionych wydatków nie może stanowić jednak więcej niż 10% kosztów
kwalifikowanych, zrefundowanych na poziomie priorytetu danego programu
operacyjnego (taka możliwość dotyczy jedynie EFRR i EFS).
39. W przypadku EFS Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym może podnieść
procentową wartość kosztów kwalifikowanych, o których mowa w punkcie 37 do
15%, z poszanowaniem artykułu 3 ustęp 7 Rozporządzenia 1081/2006.
4.6
1
Projekty generujące przychód i dochód 1
Ze względu na liczne uwagi oraz nieprecyzyjną terminologię jaka posługuje się rozporządzenie ogólne zapisy
niniejszego rozdziału mogą ulec zmianie po opracowaniu wytycznych w zakresie sporządzania analizy
finansowej dla projektów inwestycyjnych
11
40. Na potrzeby niniejszych wytycznych pod pojęciem „dochodu” należy rozumieć
dochód, o którym mowa w art. 55 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006.
41. Zdyskontowana suma przychodów osiągniętych w projekcie w okresie jego
współfinansowania oraz w okresie późniejszym (właściwym dla danej kategorii
inwestycji) pomniejsza proporcjonalnie wszystkie wydatki kwalifikowane. Suma ta
zostaje odjęta od wydatków kwalifikowanych w całości lub proporcjonalnie do tego,
w jakim stopniu do ich osiągnięcia przyczyniły się wydatki kwalifikujące się do
wsparcia z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności.
42. W przypadku, gdy nie wszystkie koszty inwestycji są kwalifikowane do
współfinansowania,
dochód
zostaje
przyporządkowany
proporcjonalnie
do
kwalifikowanych i niekwalifikowanych części kosztu inwestycji.
43. Szczegółowe określenie metodologii obliczania i przedstawiania w projekcie
generowanego dochodu, a także sposobu jego monitorowania będzie przedmiotem
odrębnych wytycznych.
44. Powyższych zasad nie stosuje się do projektów podlegających zasadom dotyczącym
pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 Traktatu.
4.7
Wkład niepieniężny
45. Wkład niepieniężny wniesiony na rzecz projektu przez beneficjenta publicznego lub
prywatnego w postaci dóbr lub usług, za które nie dokonano płatności, stanowi koszt
kwalifikowany przy założeniu, że:
•
polega na wniesieniu nieruchomości w rozumieniu art. 46 § 1 kodeksu cywilnego,
urządzeń lub materiałów (surowców), badań, pracy wysokokwalifikowanej lub
nieodpłatnej pracy wykonywanej przez wolontariuszy;
•
jego wartość może zostać w niezależny sposób wyceniona oraz jeśli zaistnieje taka
konieczność- zweryfikowana;
46. W przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego w postaci terenu niezabudowanego
lub terenu zabudowanego, dodatkowo zastosowanie mają zasady określone w pkt.
4.11 oraz 4.12.
47. W przypadku nieodpłatnej pracy wykonywanej przez wolontariuszy, jej wartość
określa się z uwzględnieniem ilości poświęconego czasu na jej wykonanie oraz
średniej stawki godzinowej lub dziennej za dany rodzaj pracy.
48. W przypadku wniesienia przez beneficjenta wkładu niepieniężnego do projektu,
współfinansowanie z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności nie może
12
przekroczyć wartości całkowitych wydatków kwalifikowanych, pomniejszonych o
wartość wkładu niepieniężnego.
4.8
Opłaty finansowe i koszty finansowych instrumentów zabezpieczenia
49. Koszty otwarcia oraz prowadzenia wyodrębnionego rachunku bankowego są
kosztami kwalifikowanymi, o ile wymóg prowadzenia takiego rachunku jest określony
przez IZ lub wynika z przepisów krajowych aktów prawnych.
50. Niżej wymienione rodzaje wydatków kwalifikują się do współfinansowania z
funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, o ile nie są zakazane na mocy
obowiązujących przepisów praw wspólnotowego bądź krajowego oraz ich poniesienie
jest bezpośrednio związane z projektem oraz niezbędne do jego przygotowania lub
realizacji:
•
koszt
przygotowania
biznes
planu,
studium
wykonalności
projektu,
opracowania map lub szkiców lokalnych sytuujących projekt, oceny
oddziaływania na środowisko, oceny wykonalności finansowej i trwałości
projektu oraz innej dokumentacji technicznej której przygotowania wymagają
odpowiednie przepisy prawa wspólnotowego bądź krajowego lub wytyczne IZ
programem operacyjnym
•
koszty otwarcia i prowadzenia odrębnego rachunku bankowego dla celów
realizacji projektu oraz opłaty pobierane od dokonywanych transakcji
finansowych, których dokonanie jest niezbędne dla realizacji projektu,
•
koszty porad prawnych, opłaty notarialne, koszty doradztwa udzielonego przez
ekspertów finansowych lub technicznych,
•
koszty audytu i koszty księgowości,
•
koszty obsługi finansowych instrumentów zabezpieczających realizację
umowy o dofinansowanie, w szczególności takich jak poręczenie lub
gwarancja.
13
51. Niżej wymienione rodzaje wydatków kwalifikują się do współfinansowania z
funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, o ile ich poniesienie jest niezbędne
dla przygotowania bądź realizacji projektu oraz nie są zakazane na mocy
obowiązujących przepisów prawa wspólnotowego bądź krajowego:
•
koszty otwarcia i prowadzenia odrębnego rachunku bankowego dla celów
realizacji
projektu
oraz
opłaty
pobierane
od
dokonywanych
transakcji
finansowych, których dokonanie jest niezbędne dla realizacji projektu,
•
koszty porad prawnych, opłaty notarialne, koszty doradztwa udzielonego przez
ekspertów finansowych lub technicznych,
•
koszty audytu i koszty księgowości,
•
koszty
obsługi
instrumentów
zabezpieczających
realizację
umowy
o
dofinansowanie.
4.9
Amortyzacja
52. Odpisy amortyzacyjne z tytułu spadku wartości środków trwałych stanowią koszt
kwalifikowany, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
•
odpisy amortyzacyjne dotyczą środka trwałego, który jest niezbędny do
prawidłowej realizacji projektu i bezpośrednio wykorzystywany do jego
wdrażania;
•
zakup środka trwałego nie był wcześniej finansowany ze środków dotacji krajowej
ani wspólnotowej;
•
kwalifikowana wartość odpisów amortyzacyjnych odnosi się wyłącznie do okresu
realizacji danego projektu;
•
wartość odpisów amortyzacyjnych została obliczona zgodnie z Ustawą o
rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz.U.02.76.694, z późn. zm.)
53. W przypadku, gdy zakupiony środek trwały wykorzystywany jest także w innych
celach niż realizacja projektu, kwalifikowana jest tylko ta część odpisu
amortyzacyjnego, która odpowiada proporcji wykorzystania środka trwałego w celu
realizacji projektu.
4.9.1
Zakup środków trwałych stanowiący część wydatków inwestycyjnych
54. Wydatek na zakup środków trwałych, które będą na stałe zainstalowane w ramach
projektu będzie wydatkiem kwalifikowanym pod warunkiem, że środki te będą
14
włączone w rejestr środków trwałych podmiotu odpowiedzialnego za realizację oraz
wydatek ten będzie traktowany jako wydatek inwestycyjny zgodnie z zasadami
rachunkowości.
4.9.2
Wydatki na zakup sprzętu będącego środkiem trwałym do użytku na czas realizacji
projektu
55. Wydatki na przenośne środki trwałe nie zainstalowane na stałe w projekcie, zakupione
lub wytworzone w celu realizacji projektu (np. samochody, komputery meble,
drukarki, itp.) mogą być kwalifikowane w wysokości odpowiadającej odpisom
amortyzacyjnym w okresie, w którym były wykorzystywane dla realizacji projektu.
Oznacza to, iż wartość rezydualna (księgowa wartość likwidacyjna) środków trwałych
po zakończeniu realizacji projektu nie jest wydatkiem kwalifikowanym.
56. Wydatki na zakup środków trwałych zakupionych na czas realizacji projektu powinny
być przewidziane we wniosku o dofinansowanie, stanowiącym załącznik do umowy o
dofinansowanie projektu.
4.10 Zakup gruntu – nieruchomości niezabudowanej
57. Przez pojęcie gruntu na potrzeby niniejszych wytycznych rozumie się teren
niezabudowany stanowiący odrębny przedmiot własności w myśl odpowiednich
przepisów kodeksu cywilnego.
58. Zakup takiego terenu kwalifikuje się do współfinansowania ze środków EFRR i
Funduszu Spójności przy spełnieniu następujących warunków:
•
wydatek poniesiony na zakup terenu niezabudowanego jest kwalifikowany tylko
do wysokości 10 % całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu (z
zastrzeżeniem postanowień pkt. 96);
•
koszt zakupu nie przekracza wartości rynkowej terenu niezabudowanego, a jego
wartość potwierdzona jest operatem szacunkowym sporządzonym przez
uprawnionego rzeczoznawcę w rozumieniu Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami; nieruchomość wykorzystywana jest tylko do celów
realizacji
projektu,
zgodnie
z przeznaczeniem
określonym
w
umowie
dofinansowanie projektu;
59. Ponadto, za kwalifikowane można uznać jedynie wydatki poniesione na zakup terenu,
który jest niezbędny do realizacji projektu.
15
60. Wydatki bezpośrednio związane z zakupem terenu, takie jak wydatki poniesione
w związku ze sporządzeniem odpowiednich map, wynagrodzenie rzeczoznawcy oraz
opłaty notarialne mogą być uznane za kwalifikowane za zgodą Instytucji
Zarządzającej Programem Operacyjnym.
4.11 Zakup nieruchomości zabudowanej
61. Przez pojecie nieruchomości zabudowanej należy rozumieć nieruchomość gruntową
zgodnie z przepisami art. 4 ust 1 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami -
„(…) grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem
budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności”;
62. Zakup takiej nieruchomości kwalifikuje się do współfinansowania ze środków EFRR i
Funduszu Spójności przy spełnieniu następujących warunków:
•
koszt zakupu nieruchomości zabudowanej nie przekracza jej wartości rynkowej, a
wartość nieruchomości jest potwierdzona operatem szacunkowym sporządzonym
przez uprawnionego rzeczoznawcę w rozumieniu Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997
r. o gospodarce nieruchomościami;
•
nieruchomość wykorzystywana jest tylko do celów realizacji projektu, zgodnie z
przeznaczeniem określonym w umowie dofinansowania projektu;
63. W przypadku zakupu nieruchomości zabudowanej z zamiarem wyburzenia
stojącego(ych) na niej budynku(ów), koszty kwalifikowane zakupu nieruchomości
należy obliczyć zgodnie z zasadą określoną w rozdziale 4.11 niniejszych wytycznych.
W omawianej sytuacji koszt samego budynku nie jest kosztem kwalifikowanym,
natomiast koszt jego wyburzenia stanowi koszt kwalifikowany.
64. Ponadto, za kwalifikowane można uznać jedynie wydatki poniesione na zakup
nieruchomości zabudowanej, która jest niezbędna do realizacji projektu.
65. Zakup nieruchomości zabudowanej powinien być przewidziany we wniosku o
dofinansowanie i uwzględniony w umowie o dofinansowanie projektu.
66. Wydatki bezpośrednio związane z zakupem nieruchomości zabudowanej, takie jak
wydatki poniesione w związku ze sporządzeniem odpowiednich map, wynagrodzenie
rzeczoznawcy oraz opłaty notarialne mogą być uznane za kwalifikowane za zgodą
Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym.
4.12 Koszty
zastosowania
technik
(ew.
form)
finansowania
nie
powodujących
natychmiastowego przeniesienia prawa własności
16
67. Jako koszty zastosowania technik finansowania w projektach współfinansowanych ze
środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności rozumie się wydatki na te
techniki finansowania, które nie powodują natychmiastowego przeniesienia na
podmiot użytkujący prawa własności do danego dobra.
4.12.1 Leasing
68. Wydatki poniesione w związku z leasingiem kwalifikują się do współfinansowania z
funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności z zastrzeżeniem postanowień
niniejszych wytycznych.
69. Dopuszcza się możliwość kwalifikowania następujących form leasingu przy
spełnieniu szczegółowych warunków określonych poniżej:
•
leasingu finansowego,
•
leasingu operacyjnego,
•
leasingu zwrotnego.
70. Refundacja kosztów faktycznie poniesionych może zostać skierowana zarówno na
rzecz Leasingobiorcy (podmiot korzystający z danego dobra) jak i bezpośrednio
Leasingodawcy (podmiot finansujący zakup danego dobra).
71. W przypadku refundacji na rzecz Leasingodawcy, wzajemne stosunki pomiędzy
organem udzielającym pomocy wspólnotowej, Leasingodawcą (będącym w tym
przypadku bezpośrednim odbiorcą pomocy wspólnotowej) i Leasingobiorcą
(Beneficjentem), w zakresie przedmiotu leasingu, reguluje porozumienie stanowiące
załącznik do umowy o dofinansowanie projektu, podpisane pomiędzy Beneficjentem a
organem udzielającym pomocy wspólnotowej.
72. W przypadku, o którym mowa w pkt. 72, Beneficjent niezwłocznie po podpisaniu
umowy o dofinansowanie projektu jest zobligowany powiadomić Leasingodawcę o
tym fakcie.
73. W przypadku wypowiedzenia umowy leasingu przed upływem minimalnego okresu
leasingu, bez uzyskania zgody właściwych organów, Leasingodawca jest obowiązany
zwrócić
odpowiednim
organom
krajowym
część
pomocy
Wspólnotowej
odpowiadającej pozostałemu okresowi leasingu.
4.12.1.1 Leasing finansowy
17
74. Pod pojęciem leasingu finansowego rozumie się taką umowę leasingu w ramach której
ryzyko oraz pożytki z tytułu posiadania przedmiotu leasingu są przeniesione na
Beneficjenta współfinansowanego projektu.
75. W przypadku leasingu finansowego kwota kwalifikowana do współfinansowania nie
może być wyższa, niż kwota na którą opiewa dowód poniesienia wydatku wystawiony
Leasingododawcy przez dostawcę współfinansowanego aktywa.
76. Za kwalifikowane nie można uznać kosztów związanych z umową leasingu, a w
szczególności:
•
podatku,
•
marży finansującego,
•
odsetek od refinansowania kosztów,
•
kosztów ogólnych,
•
opłat ubezpieczeniowych
77. W przypadku gdy okres obowiązywania umowy leasingu przekracza końcową datę
rozliczenia płatności pomocy wspólnotowej, jedynie wydatki powiązane z ratami
leasingowymi przypadającymi do zapłaty i rzeczywiście zapłaconymi do momentu
końcowej daty płatności z tytułu pomocy mogą być uważane za kwalifikujące się.
4.12.1.2 Leasing operacyjny
78. Pod pojęciem leasingu operacyjnego rozumie się taką umowę leasingu w ramach
której ryzyko oraz pożytki z tytułu posiadania przedmiotu leasingu nie są przeniesione
na Beneficjenta współfinansowanego projektu.
79. W przypadku leasingu operacyjnego za okres kwalifikowalności wydatków na
współfinansowanie rat leasingowych w tym przypadku można uznać jedynie okres
realizacji projektu, do momentu ostatecznego jego rozliczenia (do wypłacenia
płatności końcowej),
80. Za kwalifikowane nie można uznać kosztów związanych z umową leasingu,
a w szczególności:
•
podatku,
•
marży finansującego,
•
odsetek od refinansowania kosztów,
•
kosztów ogólnych,
•
opłat ubezpieczeniowych
18
4.12.2 Inne techniki finansowania
81. Koszty innych technik finansowania kwalifikują się do współfinansowania z funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:
•
wydatki związane z zastosowaniem ww. technik finansowania zostaną wskazane
we wniosku o dofinansowanie;
•
beneficjent wykaże, iż zastosowanie ww. technik finansowania jest najbardziej
efektywną metodą pozyskania danego wyposażenia;
•
ww. wydatki zostaną wyszczególnione w umowie o dofinansowanie projektu.
4.13 Podatek od towarów i usług i inne podatki
82. Podatek od towarów i usług (VAT) może być uznany za wydatek kwalifikowany tylko
wtedy, gdy został rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez Beneficjenta oraz
beneficjent nie ma prawnej możliwości odzyskania podatku VAT.
83. Możliwość odzyskania podatku VAT należy rozpatrywać w świetle Ustawy o podatku
od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U.2004 nr 54 poz.535 z późn. zm.)
84. Inne podatki i opłaty (w szczególności podatki bezpośrednie oraz składki na
ubezpieczenie społeczne związane z wynagrodzeniem), które wynikają ze
współfinansowania przez fundusze strukturalne lub Fundusz Spójności, nie stanowią
wydatków kwalifikowanych, chyba że zostały rzeczywiście i ostatecznie poniesione
przez beneficjenta.
4.14 Koszty ogólne
85. Koszty ogólne to koszty, które nie mogą zostać bezpośrednio przyporządkowane do
konkretnego produktu lub usługi. Do kategorii kosztów ogólnych należą m. in. opłaty
czynszowe, koszty administracyjne, opłaty za energię, ogrzewanie.
86. Koszty ogólne są kosztami kwalifikowanymi pod następującymi warunkami:
•
kalkulacja tych kosztów jest oparta na rzeczywistych kosztach związanych z
realizacją danego projektu lub rzeczywistych kosztach projektu tego samego typu,
•
koszty te zostały wyodrębnione jako odpowiednia proporcja kosztów ogólnych
związanych bezpośrednio z realizacją projektu, zgodnie z należycie uzasadnioną,
rzetelną i bezstronną metodologią,
•
koszty opłat czynszowych, opartych na średnich kosztach, nie mogą przekroczyć
25% tych kosztów bezpośrednich projektu, które mogą mieć wpływ na poziom
19
kosztów ogólnych. Poprzez koszty bezpośrednie projektu należy na potrzeby tej
zasady rozumieć wszystkie koszty kwalifikujące się do współfinansowania.
•
kalkulacja opłat czynszowych powinna być należycie udokumentowana i
okresowo weryfikowana,
•
koszty osobowe mogą stanowić wydatek kwalifikowany w przypadku nowych
pracowników zatrudnionych przez beneficjenta na potrzeby realizacji projektu lub
w przypadku pisemnego oddelegowania wcześniej zatrudnionych pracowników do
realizacji nowych zadań związanych z realizacją projektu.
4.15 Pomoc techniczna
87. Kwalifikowane w ramach pomocy technicznej są następujące kategorie kosztów
ponoszone przez instytucje zaangażowane w zarządzanie i wdrażanie funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności:
•
koszty związane z zarządzaniem funduszami strukturalnymi i Funduszem
Spójności,
•
koszty związane z wdrażaniem programów współfinansowanych z funduszy
strukturalnych lub z Funduszu Spójności,
•
koszty związane z nadzorem i kontrolą ww. programów,
•
koszty związane z monitorowaniem i oceną wdrażania funduszy strukturalnych i
Funduszu Spójności,
•
koszty związane z promocją i informacją poniesione zgodnie z planem
komunikacji.
4.16 Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka (venture capital), fundusze gwarancyjne,
fundusze pożyczkowe, w tym holding funduszy.
88. Środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego mogą współfinansować:
•
fundusze kapitału podwyższonego ryzyka i fundusze pożyczkowe,
•
fundusze finansujące kapitał:
•
•
funduszy kapitału podwyższonego ryzyka,
•
funduszy pożyczkowych,
holding funduszy, o których mowa w pkt 1-2.
89. Wsparcie funduszy, o których mowa w pkt. 80 skierowane jest do następujących grup
podmiotów:
•
średnie i małe przedsiębiorstwa ( w tym również mikroprzedsiębiorstwa),
20
•
strony umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz podmioty utworzone w
celu wykonania tej umowy,
•
inne podmioty realizujące projekty wynikające z zintegrowanych planów
zrównoważonego rozwoju miejskiego (np. lokalne programy rewitalizacji).
90. Faktyczne poniesienie wydatku w przypadku funduszy, o których mowa w pkt. 80
następuje w momencie dokonania transferu środków pieniężnych z kasy lub rachunku
bankowego instytucji udzielającej wsparcia na konto wspieranego funduszu.:
91. Beneficjent w celu uzyskania współfinansowania na utworzenie określonego funduszu
dołącza do przedkładanego projektu biznesplan, zawierający:
•
charakterystykę rynku docelowego, do którego będzie skierowany fundusz,
•
kryteria i warunki finansowania,
•
budżet operacyjny funduszu,
•
opis partnerów współfinansujących,
•
opis, w jaki sposób zostanie zapewniona niezależność zarządzania funduszem,
•
wielkość wkładu wniesionego przez partnerów współfinansujących,
•
przepisy wewnętrzne funduszu,
•
uzasadnienie i przewidywane wykorzystanie udziału środków finansowych
pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
•
politykę wychodzenia z inwestycji i przepisy dotyczące likwidacji funduszu,
włącznie z ponownym wykorzystaniem zwrotów przypisanych do wkładu z EFRR
92. Fundusze powinny być zarządzane przez niezależne, profesjonalne zespoły z
wystarczającym
doświadczeniem
w
zarządzaniu
podmiotami
gospodarczymi
prezentującym niezbędne umiejętności i wiarygodność do zarządzania funduszem
kapitału podwyższonego ryzyka. Zespół zarządzający powinien zostać wybrany na
podstawie selekcji w drodze konkursu, przy uwzględnieniu poziomu przewidywanych
opłat. Fundusz zostaje ustanowiony jako niezależny podmiot prawny zarządzany na
podstawie umowy udziałowców lub też jako wydzielona jednostka finansowa w
ramach istniejącej instytucji finansowej. W drugim przypadku, „fundusz” jest
przedmiotem oddzielnej umowy wykonawczej, określającej w szczególności
posiadanie oddzielnych rachunków, odróżniających nowe zasoby zainwestowane w
fundusz (w tym wkład funduszy strukturalnych) oraz zasoby wstępnie dostępne w
danej instytucji.
21
93. Wszyscy uczestnicy funduszu wnoszą wkład pieniężny. Komisja nie może zostać
partnerem ani udziałowcem funduszu.
94. Koszty zarządzania funduszem nie mogą przekraczać średniorocznie:
•
w przypadku funduszy gwarancyjnych oraz holdingu funduszy - 2% kapitału
początkowego funduszu,
•
w przypadku pozostałych funduszy – 5 (7)% kapitału początkowego funduszu
95. Wkłady do funduszy z funduszy strukturalnych i innych źródeł publicznych, jak
również inwestycje prowadzone przez fundusze w poszczególnych małych i średnich
przedsiębiorstwach, podlegają przepisom dotyczącym pomocy państwa.
96. W przypadku sektora MŚP fundusze mogą inwestować wyłącznie w przedsiębiorstwa
będące na etapie powstawania, wczesnej działalności (włącznie z kapitałem
założycielskim) lub rozwoju i wyłącznie w działania, które osoby zarządzające
funduszem uznają za gospodarczo rentowne. Ocena rentowności powinna brać pod
uwagę wszystkie źródła dochodów danego przedsiębiorstwa. Fundusz nie inwestuje w
przedsiębiorstwa, które znajdują się w trudnej sytuacji w rozumieniu wytycznych
Wspólnoty dotyczących zasad udzielania pomocy państwa na ratowanie i
restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (zgodnie z
wytycznymi KE - Dz. U. C 288 z 9.10.1999, str. 2)
97. Dodatkowo w przypadku utworzenia holdingu funduszy, umowa założycielska
powinna zawierać postanowienia regulujące:
•
przekazywanie środków w ramach danego programu operacyjnego do holdingu,
•
sposób oceny, wyboru i udzielania akredytacji pośrednikom finansowym oraz
przekazywanie funduszy do pośredników finansowych,
•
kwestię monitorowania wdrażanych działań lub działań podejmowanych przez
członków funduszu holdingowego
•
kwestię sprawozdawczości prowadzonej przez holding na rzecz Instytucji
Zarządzającej.
4.17 Mieszkalnictwo
98. Wydatki poniesione na mieszkalnictwo kwalifikują się do współfinansowania pod
następującymi warunkami:
•
wydatki te muszą zostać poniesione w ramach projektów wpisujących się w
zintegrowane plany rozwoju miejskiego (lokalne programy rewitalizacji) lub osi
22
priorytetowej dla obszarów zdegradowanych lub zagrożonych fizyczną degradacją
i wykluczeniem społecznym,
•
alokacja z EFRR na cele mieszkaniowe ograniczona jest do poziomu 3% w ramach
poszczególnych programów operacyjnych,
•
wydatki ponoszone są wyłącznie na: renowację wspólnych części wielorodzinnych
budynków mieszkalnych tj.:
o odnowę następujących części głównej struktury budynku: dach, fasada,
okna i drzwi fasady, klatka schodowa, korytarze wewnętrzne i zewnętrzne,
wejście i jego struktury zewnętrzne, winda;
o instalacje techniczne budynku;
o działania w zakresie oszczędności energetycznej.
•
udostępnienie nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrej jakości
poprzez renowację i zmianę wykorzystania istniejących budynków stanowiących
własność władz publicznych lub własność podmiotów działających w celach
niezarobkowych.
99. Wydatki poniesione na budownictwo mieszkaniowe nie kwalifikują się do wsparcia ze
środków Funduszu Spójności oraz, z zastrzeżeniem postanowień rozdziału 4.6
niniejszych wytycznych, ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
5
WYDATKI NIEKWALIFIKOWANE
100.
W oparciu o art. 56, ust. 4 Rozporządzenia Rady nr 1083/2006 z dnia 11 lipca
2006 oraz przepisy rozporządzeń dotyczących poszczególnych funduszy, za
niekwalifikowane uznaje się poniższe kategorie wydatków:
•
koszty prowizji i odsetek ponoszonych w ramach zobowiązań finansowych (za
wyjątkiem projektów, których głównym celem jest zmniejszenie wielkości tego
typu obciążeń ponoszonych przez beneficjenta),
•
koszty prowizji pobieranych w ramach operacji wymiany walut oraz ujemne
różnice kursowe ponoszone w ramach wdrażania i realizowania projektu,
•
wydatek poniesiony na środek trwały, który był współfinansowany ze środków
krajowych lub wspólnotowych w przeciągu 10 lat poprzedzających złożenie
wniosku o dofinansowanie projektu,
•
koszty kar i grzywien, a także koszty procesów sądowych (z wyjątkiem kosztów
związanych z odzyskiwaniem kwot nienależnie wypłaconych po akceptacji
23
Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym) oraz koszty realizacji
ewentualnych postanowień wydanych przez sąd,
•
koszty kredytu,
•
koszt podatku VAT, który może zostać odzyskany w oparciu o przepisy krajowe tj.
Ustawę o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r z późn. zm.,
•
koszt zakupu nieruchomości niezabudowanej przekraczający 10 % wartości
całkowitych
kosztów
kwalifikowanych
projektu
w
projektach
współfinansowanych w ramach EFRR i Funduszu Spójności,
W przypadku projektów współfinansowanych ze środków EFRR wyższy udział
procentowy jest dopuszczalny tylko w projektach związanych z ochroną
środowiska naturalnego, za zgodą Instytucji Zarządzającej danym Programem
Operacyjnym,
•
wydatki poniesione na mieszkalnictwo w ramach projektów współfinansowanych
przez Fundusz Spójności.
101.
Z poszanowaniem zasady elastyczności za koszty niekwalifikowane w
przypadku EFS uznaje się:
•
koszty zakupu nieruchomości zabudowanych i niezabudowanych,
•
koszty zakupu wyposażenia, mebli, pojazdów, infrastruktury.
24