Ustawa XCV z 2009 r. w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk

Ustawa XCV z 2009 r.
w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk dystrybucyjnych wobec
dostawców w zakresie produktów rolnych i spożywczych
Mając na względzie znaczenie wzajemnego zaufania i współpracy między
organizacjami uczestniczącymi w produkcji i przetwarzaniu żywności, stanowiącymi
integralną część węgierskiej drogi produkcji i handlu żywnością, będącymi
uczestnikami łańcucha dostawy żywności, a także w celu wspierania rozwiązywania
sporów i wdrażania norm etyki zawodowej, zapewniania zrównoważonej pozycji
wszystkich uczestników negocjacji rynkowych, zachowania bezpieczeństwa dostaw
żywności i zaufania konsumentów, Parlament przyjmuje niniejszą ustawę:
Postanowienia ogólne
Artykuł 1
Niniejsza ustawa ma na celu zapewnienie uczciwych praktyk handlowych
między organizacjami zajmującymi się obrotem produktami rolnymi i spożywczymi a
ich dostawcami.
Artykuł 2
(1) Niniejsza ustawa ma zastosowanie do:
a) osób prawnych, stowarzyszeń niemających osobowości prawnej, podmiotów
gospodarczych i osób fizycznych (w tym producentów żywności, prywatnych
przedsiębiorców i gospodarstw rodzinnych) biorących udział w wytwarzaniu i
przetwarzaniu produktów rolnych i spożywczych, jak również producentów i grup
producentów wymienionych w oddzielnej ustawie;
b) osób prawnych, stowarzyszeń niemających osobowości prawnej, podmiotów
gospodarczych i osób fizycznych, które zajmują się redystrybucją produktów rolnych i
spożywczych bez ich przekształcania (przetwarzania) bądź sprzedażą takich
produktów dla konsumentów, w tym organizacji z nimi stowarzyszonych zgodnie z
Ustawą C z 2000 r. w sprawie księgowości (dalej: "Ustawa o księgowości"), jak
również osób trzecich - współpracowników, którzy świadczą usługi związane z
dostawą lub sprzedażą rzeczonych produktów lub organizacji utrzymujących
bezpośrednie kontakty handlowe z dostawcą tych produktów.
(2) Dla celów niniejszej ustawy:
a) "dostawca" oznacza każdą osobę prawną, stowarzyszenie niemające
osobowości prawnej, podmiot gospodarczy lub osobę fizyczną, która uczestniczy w
wytwarzaniu i przetwarzaniu produktów rolnych i spożywczych, jak również
2
producenta lub grupę producentów wymienioną w odnośnym akcie prawnym, która
sprzedaje wytworzone i przetworzone produkty handlowcom;
b) "zachowanie dystrybutora" oznacza wszelkie postępowanie, działanie lub
zaniechanie handlowca lub osoby bądź organizacji działającej w jego imieniu w
związku z zakupem lub sprzedażą produktu;
c) "handlowiec" oznacza każdą osobę prawną, stowarzyszenie niemające
osobowości prawnej, podmiot gospodarczy lub osobę fizyczną, w tym organizacje z
nimi stowarzyszone zgodnie z Ustawą o księgowości, a w przypadku wspólnego
nabywania - wszystkie firmy wchodzące w skład grupy zaopatrzeniowej, które w
celach zarobkowych sprzedają produkt nabyty bezpośrednio lub pośrednio od
dostawcy, bądź odsprzedają produkt bez jego przekształcania (przetwarzania)
konsumentowi, jak również osoby trzecie - współpracowników, którzy świadczą
usługi związane z dostawą lub sprzedażą takim osobom rzeczonych produktów, bądź
organizacji utrzymujące bezpośrednie kontakty handlowe z dostawcą tych produktów;
d) "produkty rolny i spożywczy": każdy produkt, który może być sprzedany
konsumentowi bez dalszego przetwarzania, wymieniony w art. 2 Rozporządzenia
(WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r.
ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiającego procedury w
zakresie bezpieczeństwa żywności.
Nieuczciwe zachowania dystrybutorów
Artykuł 3
(1) Zakazuje się dystrybutorom nieuczciwych zachowań.
(2) Nieuczciwe zachowanie ma miejsce, gdy:
a) ustanawia się warunki dla dostawcy, zgodnie z którymi ryzyko jest dzielone
w taki sposób, że zapewnia to jednostronne korzyści handlowcowi;
b) stosuje się klauzulę umowną nie uwzględniającą zobowiązań związanych z
wadliwym wykonaniem i przewidującą w odniesieniu do produktów dostarczanych
handlowcowi przez dostawcę:
ba) zobowiązanie dostawcy do wykupu lub odebrania produktu, lub:
bb) wykupienie lub odebranie produktu po cenie obniżonej niewspółmiernie do
cech produktu i jego dalszej użyteczności dla dostawcy;
c) handlowiec samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej - współpracownika
przenosi na dostawcę w całości lub częściowo koszty służące interesom
przedsiębiorstwa handlowca, w szczególności koszty związane z utworzeniem
przedsiębiorstwa oraz jego działalnością i funkcjonowaniem;
d) handlowiec samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej - współpracownika
obciąża dostawcę opłatą za wyznaczenie go jednym ze swoich dostawców lub za
włączenie do asortymentu lub utrzymywanie przez handlowca zapasów danego
produktu;
3
e) handlowiec samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej - współpracownika
obciąża dostawcę opłatą z jakiegokolwiek tytułu:
ea) za usługę faktycznie niezrealizowaną;
eb) za jakąkolwiek czynność wykonaną przez handlowca, która nie jest
związana ze sprzedażą na rzecz konsumenta i która nie stanowi usługi dodatkowej na
rzecz dostawcy, w szczególności za umieszczenie produktu w określonym miejscu w
swoim sklepie, jeśli nie stanowi to usługi dodatkowej dla dostawcy;
ec) wymóg korzystania lub wykonywanie usług, których dostawca nie
potrzebuje i które nie służą jego interesom;
ed) opłaty za usługi zażądane przez dostawcę i faktycznie wykonane przez
handlowca są również uznawane za zachowanie nieuczciwe, jeśli są one
niewspółmierne do tych usług;
f) wymaganie od dostawcy partycypacji w rabatach udzielanych konsumentowi
przez handlowca, przez czas dłuższy niż okres udzielania rabatu, nawet jeśli wkład
dostawcy jest tylko częściowy lub ma charakter dodatkowy i towarzyszy rabatowi
udzielanemu przez handlowca;
g) jeśli na dostawcę przerzuca się koszty wynikające z sankcji nałożonej przez
władze z powodu naruszenia przez handlowca przepisów prawa dotyczących
prowadzonej przez niego działalności;
h) jeśli wynagrodzenie za produkt jest wypłacane dostawcy później niż w
terminie trzydziestu dni od odbioru, z wyjątkiem sytuacji wadliwego wykonania;
i) jeśli wymaga się obniżki ceny w zamian za zapłatę należności w ustalonym
terminie;
j) jeśli handlowiec wyklucza stosowalność odsetek za zwłokę, kar umownych i
innych dodatkowych zobowiązań umownych gwarantujących wykonanie umowy;
k) z wyjątkiem produktów wytwarzanych pod własną marką handlowca - jeśli
na handlowcu spoczywa wyłączny obowiązek sprzedaży bez proporcjonalnego
wynagrodzenia, lub jeśli żąda się stosowania najbardziej korzystnych warunków w
odniesieniu do danego handlowca w porównaniu z innymi handlowcami;
l) jeśli między handlowcem a dostawcą obowiązuje umowa ustna i nie zostanie
ona sporządzona na piśmie w ciągu trzech dni roboczych od zgłoszenia odnośnego
żądania przez dostawcę;
m) jeśli handlowiec składa dostawcy lub zmienia złożone zamówienie
dotyczące produktu, nie udzielając rozsądnego terminu na jego realizację;
n) jeśli handlowiec jednostronnie zmienia umowę z obiektywnie
nieuzasadnionych powodów, które nie wynikają z okoliczności uznawanych jako
zewnętrzne w stosunku do działalności handlowca;
o) jeśli handlowiec nie opublikuje Zasad Prowadzenia Działalności, o których
mowa w ustępie (5), jeśli nie przestrzega opublikowanych przez siebie Zasad lub
stosuje warunki, które nie są zawarte w Zasadach;
p) jeśli handlowiec ogranicza prawowite używanie przez dostawcę własnego
znaku towarowego.
(3) Za nieważne uznaje się każde postanowienie umowy zawierające
nieuczciwe zachowanie dystrybutora lub mające na celu uniknięcie zakazu
4
ustanowionego w niniejszej ustawie. Pominięcie publikacji Zasad Prowadzenia
Działalności, o których mowa w ust. (5) nie powoduje samo w sobie nieważności
zawartych tam postanowień.
(4) Dostawca nie może prawomocnie wyrazić zgody na nieuczciwe w stosunku
do siebie zachowania dystrybutora.
(5) Handlowiec opublikuje na swojej stronie internetowej warunki mające
zastosowanie w odniesieniu do usług, jakie ma wykonywać na rzecz dostawcy w
związku z dystrybucją produktu, w formie Zasad Prowadzenia Działalności zgodnie z
ust. (6) jako ogólne warunki umowne, oraz - z wyprzedzeniem - ich zaktualizowane
wersje uwzględniające ewentualne wprowadzone zmiany. Jeśli nie posiada strony
internetowej - wywiesi Zasady w sposób widoczny dla wszystkich, w miejscu
prowadzenia działalności. Prześle je również właściwemu organowi administracji
rolnej.
(6) Zasady Prowadzenia Działalności, o których mowa w ust. (5), muszą
precyzować usługi oferowane przez handlowca na rzecz dostawcy, warunki
obowiązujące w odniesieniu do takich usług, maksymalną opłatę należną za usługi, jak
również warunki włączania i wyłączania dostawców z listy dostawców handlowca.
(7) Obowiązek opracowania i opublikowania Zasad Prowadzenia Działalności,
o których mowa w ust. (5) nie dotyczy handlowców, których przychód netto za
poprzedni rok, obliczony zgodnie z art. 6 ust. 3, nie przekracza dwudziestu miliardów
forintów węgierskich.
Przepisy proceduralne
Artykuł 4
(1) Organ administracji rolnej podejmuje postępowanie o naruszenie zakazu
nieuczciwych zachowań dystrybutora na wniosek bądź z urzędu. Nie można
wszczynać postępowania na podstawie niniejszej ustawy, postępowania w toku należy
umorzyć a rozstrzygnięcia nakładające sankcje zgodnie z tą ustawą należy uchylić,
jeśli postępowanie o wykroczenie wszczęte przeciwko handlowcowi na podstawie art.
7 Ustawy CLXIV z 2005 r. w sprawie handlu lub art. 21 Ustawy LVII z 1996 r. w
sprawie zakazu nieuczciwych praktyk rynkowych i ograniczania konkurencji,
zakończyło się wyrokiem niekorzystnym dla handlowca lub podjęciem zobowiązania.
Postępowanie wszczęte z mocy niniejszej ustawy należy wstrzymać na czas trwania
postępowania z art. 7 Ustawy CLXIV z 2005 r. w sprawie handlu lub art. 21 Ustawy
LVII z 1996 r. w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk handlowych i ograniczania
konkurencji.
(2) Postępowanie przed organem administracji rolnej podlega postanowieniom
Ustawy o ogólnych zasadach regulaminu i procedur administracyjnych.
Nieprzekraczalny termin rozpatrywania spraw wynosi dwa miesiące. W
5
uzasadnionych sporadycznych przypadkach naczelnik organu może przedłużyć ten
termin o dodatkowe dwa miesiące, powiadamiając jednocześnie o tym zainteresowaną
stronę.
(3) W celu stwierdzenia zgodności z niniejszą ustawą oraz w celu znalezienia
dowodów koniecznych do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, urzędnik organu
procesowego upoważniony do przeprowadzenia kontroli na miejscu ma prawo:
a) wchodzić na teren i do pomieszczeń będących przedmiotem kontroli;
b) badać dokumenty i media stanowiące lub związane z przedmiotem kontroli,
oraz sporządzać ich kopie lub wyciągi zgodnie z odrębnymi przepisami dotyczącymi
ochrony danych osobowych i zachowania tajemnicy;
c) dokumentować postępowanie wykonując na miejscu fotografie i nagrania
głosowe;
d) otwierać i wchodzić do zamkniętych biur, sklepów i pomieszczeń
służbowych nawet wbrew woli osób tam przebywających i nawet wtedy, gdy
pomieszczenia mają również charakter mieszkalny, a także kontrolować środki
transportu i dokumentację.
(4) Decyzja wydana przez organ administracji rolnej w postępowaniu
prowadzonym z mocy niniejszej ustawy nie podlega zaskarżeniu w trybie
administracyjnym.
Udział organizacji reprezentujących interesy
Artykuł 5
(1) Organizacja zawodowa reprezentująca interesy dostawców może
występować w charakterze strony w postępowaniu administracyjnym wszczętym o
naruszenie niniejszej Ustawy.
(2) Prawo procesowe przyznane w ustępie (1) nie ma wpływu na prawo
dostawcy do dochodzenia swoich roszczeń wobec osoby naruszającej prawo.
Sankcje stosowane za naruszenie zakazu nieuczciwych praktyk dystrybutora
Artykuł 6
(1) Jeśli organ procesowy stwierdzi, że handlowiec prowadzi nieuczciwe
praktyki dystrybucyjne, nakłada grzywnę [dosłownie: grzywna z tytułu nadzoru nad
ścieżką produktu].
(2) Minimalny wymiar grzywny wynosi sto tysięcy, a maksymalny - pięćset
milionów forintów węgierskich, z tym jednak zastrzeżeniem, że nie może przekroczyć
dziesięciu procent przychodu netto osiągniętego przez handlowca w roku obrotowym
poprzedzającym wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie.
6
(3) Przychód netto ustala się na podstawie skonsolidowanego przychodu netto
wykazanego w sprawozdaniu finansowym lub uproszczonym sprawozdaniu
finansowym (dalej zwane zbiorowo "sprawozdaniem finansowym") za rok obrotowy
poprzedzający wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie. Jeśli okres działalności
handlowca przed dniem takiej decyzji jest krótszy niż jeden rok, dane oblicza się
proporcjonalnie w stosunku rocznym. Jeśli brak jest wiarygodnych informacji na temat
przychodu netto uzyskanego przez handlowca w roku obrotowym poprzedzającym
wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie, wysokość grzywny ustala się w oparciu o
przychód netto uzyskany w ostatnim roku obrotowym z autentycznym zamknięciem.
Jeśli handlowiec nie dysponuje jeszcze sprawozdaniem finansowym, bierze się pod
uwagę biznesplan na rok, w którym wszczęto postępowanie. Jeśli brak jest takiego
biznesplanu, bierze się pod uwagę przychód netto wykazany przez handlowca na
żądanie organu i wyliczany zgodnie z zasadami sporządzania wstępnego bilansu
zawartymi w Ustawie o księgowości, przy założeniu, że dniem księgowym jest dzień
rozpoczęcia postępowania.
(4) Jeśli w ciągu dwóch lat od ostatecznej decyzji nakładającej grzywnę lub
zatwierdzającej zobowiązanie handlowiec ponownie podejmie zachowania
nieuczciwe, wymiar grzywny nie może być niższy niż 1,5 kwoty grzywny nałożonej
poprzednio, nie mniej niż pięćset tysięcy i nie więcej niż dwa miliardy forintów
węgierskich, przy czym jako górny limit przyjmuje się nadal dzisięć procent
przychodu netto uzyskanego przez handlowca w roku obrotowym poprzedzającym rok
wydania decyzji stwierdzającej naruszenie.
(5) Niezależnie od postępowania prowadzonego na podstawie niniejszej
ustawy, pokrzywdzony dostawca ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu nieuczciwego
zachowania dystrybutora bezpośrednio przed sądem w trybie postępowania cywilnego.
(6) Postępowania na podstawie niniejszej ustawy nie można wszcząć po
upływie trzech lat od zaistnienia nieuczciwego zachowania dystrybutora. Jeśli
bezprawne zachowanie ma charakter ciągły, okres przedawnienia liczy się od
momentu zakończenia takiego zachowania. Jeśli bezprawne zachowanie polega na
zaniechaniu eliminacji określonej sytuacji lub warunku, okres przedawnienia liczy się
dopiero po ustaniu rzeczonej sytuacji lub warunku. Czasu trwania postępowania
odwoławczego nie wlicza się do okresu przedawnienia.
(7) Kwotę grzywny ustala się z uwzględnieniem wszystkich istotnych
okoliczności sprawy, w szczególności zakresu i stopnia naruszania interesu, czasu
trwania i powtarzalności naruszenia, korzyści uzyskanych w wyniku naruszenia oraz
wielkości firmy handlowca.
(8) Organ administracji rolnej opublikuje na swojej stronie internetowej, a
minister właściwy dla spraw polityki rolnej opublikuje w dzienniku urzędowym i na
stronie internetowej ministerstwa nazwę (firmę) i adres (siedzibę) handlowca
podejmującego nieuczciwe praktyki, stwierdzone naruszenie, kwotę nałożonej
7
grzywny, informację o ewentualnym uchyleniu decyzji, informację o rozpoczęciu
procedury kontroli sądowej, treści ostatecznego orzeczenia, oraz informację o decyzji
nakazującej spełnienie podjętego zobowiązania zgodnie z art. 8 ust. 1. Takie dane są
usuwane i nie mogą być ponownie ogłaszane po upływie dwóch lat od ostatecznej
decyzji stwierdzającej naruszenie.
Artykuł 7
(1) Grzywna jest płatna w terminie piętnastu dni od doręczenia decyzji o
nałożeniu grzywny.
(2) Jeśli grzywna nie zostanie zapłacona, do jej kwoty dolicza się odsetki za
zwłokę w wysokości podanej w Ustawie o ogólnych zasadach regulaminu i procedur
administracyjnych. Na żądanie organu orzekającego, grzywnę wraz z odsetkami
pobiera w ramach podatku krajowy organ podatkowy.
(3) Jeśli grzywna nałożona na osobę prawną lub stowarzyszenie
przedsiębiorstw niemające osobowości prawnej nie zostanie zapłacona przez stronę
zobowiązaną i nie ma możliwości jej ściągnięcia, wzywa się do jej zapłaty członka
zarządu lub kierownictwa, na którym w momencie naruszenia prawa spoczywała
odpowiedzialność odszkodowawcza, bądź osobę odpowiedzialną zgodnie ze statutem
(prawem) za zobowiązania danej osoby prawnej lub stowarzyszenia przedsiębiorstw
bez osobowości prawnej.
(4) Dopuszcza się możliwość
zabezpieczenia zapłaty grzywny.
orzeczenia
środka
nakazowego
dla
(5) Kwota grzywny wpłacana jest na konto nakładającego ją organu i stanowi
ona przychód własny tego organu.
(6) Za zgodą ministra właściwego do spraw polityki rolnej, kwota grzywny
otrzymana przez organ administracji rolnej może być wykorzystana wyłącznie na cele
ochrony zdrowia konsumentów i ochrony interesów wszystkich uczestników łańcucha
dostaw, na realizację zadań rządowych promujących bezpieczną produkcję i
dystrybucję odpowiedniej jakości żywności, oraz na zorganizowaną działalność w
zakresie kształtowania świadomych zachowań konsumenckich.
Artykuł 8
(1) Jeśli przed wydaniem przez organ administracji rolnej merytorycznej
decyzji w danej sprawie zainteresowany handlowiec zobowiąże się na piśmie do
określonej zmiany swjego postępowania i przestrzegania postanowień niniejszej
ustawy, co może posłużyć interesowi publicznemu, organ administracji rolnej może
zakończyć postępowanie bez orzekania o naruszeniu lub braku naruszenia, nakładając
jednocześnie na handlowca obowiązek wykonania podjętego zobowiązania i zapłaty
kosztów procesowych.
8
(2) Niezależnie od wydania orzeczenia zgodnie z treścią ust. (1), istnieje
możliwość wszczęcia nowego postępowania w razie istotnej zmiany okoliczności
sprawy lub stwierdzenia, że orzeczenie oparte było na nieprawdziwych informacjach
dotyczących stanu faktycznego, które mogłyby mieć wpływ na podjętą decyzję. W
nowym postępowaniu podejmuje się decyzję dotyczącą wcześniejszego orzeczenia
wydanego zgodnie z ust. (1).
(3) Organ administracji rolnej kontroluje wykonanie zobowiązania zawartego w
orzeczeniu, o którym mowa w ust. (1). Do badania kontrolnego mają zastosowanie jeśli trzeba - postanowienia zawarte w artykule 4.
(4) Jeśli handlowiec nie wykona podjętego zobowiązania, organ administracji
rolnej może nałożyć grzywnę zgodnie z art. 6, chyba że wykonanie zobowiązania stało
się bezzasadne ze względu na zmianę okoliczności. W takim przypadku oraz w
sytuacji, gdy handlowiec wykonał zobowiązanie, badanie kontrolne ulega
zakończeniu.
Artykuł 9
Organ administracji rolnej może zakazać handlowcowi stosowania przepisu
zawartego w Zasadach Handlowych, o których mowa w art. 3 ust. 5, jeśli jego
sformułowanie jest niejednoznaczne, usługa lub wynagrodzenie nie są ściśle określone
bądź opłata naliczona przez handlowca jest niewspółmierna do kosztów.
Postanowienia końcowe
Artykuł 10
(1) Niniejsza ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku.
(2) Z dniem 1 stycznia 2010 r. traci ważność każde postanowienie umowne
sprzeczne z treścią niniejszej ustawy, które zawarto przed momentem wejścia w życie
ustawy i które nie zostanie zrealizowane do tego momentu.
(3) Rząd otrzymuje upoważnienie do wyznaczenia w drodze dekretu organu
administracji rolnej.
(4) Handlowiec opublikuje Zasady Handlowe, o których mowa w art. 3 ust. 5 w
terminie do 1 stycznia 2010 r. oraz prześle je organowi administracji rolnej.
(5) Uchyla się część dotyczącą roku 2009 w art. 10 ust. 2 Ustawy XVI z roku
2003 w sprawie regulacji rynku rolnego.