Kryteria oceny rozłożenia strumienia ładunków w sieci logistycznej

Kryteria oceny rozłożenia strumienia ładunków w sieci logistycznej

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
z. 75
Transport
2010
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
Politechnika Warszawska Wydzia Transportu
KRYTERIA OCENY ROZOENIA STRUMIENIA
ADUNKÓW W SIECI LOGISTYCZNEJ
UWZGLDNIAJC KOMODALNO
TRANSPORTU
Rkopis dostarczono, grudzie 2010
Streszczenie: W referacie zaproponowano kryteria oceny rozoenia strumienia adunków
uwzgldniajc komodalno transportu. Przedstawiono kryteria racjonalizacji rozoenia strumieni
adunków w sieci transportowo-magazynowej oraz ich mierniki. Opisano czynniki wpywajce na
ocen systemów logistycznych, które bezporednio wpywaj na komodalno transportu.
Przedstawiono równie kryteria efektywnego wykorzystania elementów sieci transportowomagazynowej.
1. WPROWADZENIE
Globalizacja gospodarki wiatowej sprawia, e transport nie jest w stanie speni
oczekiwa odbiorców wewntrznych i midzynarodowych. Aby zaspokoi stale rosnce
potrzeby w zakresie dystrybucji towarów nie wystarczy zwiksza liczby pojazdów
i poprawia stan infrastruktury. Rozwizaniem tego problemu jest komodalno transportu,
rozumiana jako optymalne wykorzystanie rodków transportowych przy minimalizacji
kosztów globalnych uzyskanych wskutek konsolidacji adunków na poszczególnych
cigach transportowych.
Koszt realizacji przewozów i efektywno transportu s funkcj przyjtych w danym
systemie rozwiza organizacyjnych oraz cech infrastruktury. Dowolna zmiana tych
uwarunkowa powoduje okrelon zmian rozoenia strumieni, a w konsekwencji zmian
oceny komodalnoci systemu transportowo-magazynowego. Optymalne sterowanie
rozkadem strumieni adunków w podsystemie transportowo-magazynowym wymaga
znajomoci mierników. Wane jest rozpoznanie czynników wpywajcych na rozkad
strumieni adunków w tych podsystemach, które wpywaj na efekty funkcjonowania
transportu w badanej sieci transportowej.
6
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
Rozpoznanie czynników wymagane jest równie przy podejmowaniu decyzji
dotyczcych poprawy efektywnoci biecego funkcjonowania przewozów jak
i w rozwizaniach globalnych. Rozpoznanie czynników racjonalizacji rozkadu potoku
adunków w systemach transportowo-magazynowych, w kategoriach bada systemowych
wie si z okreleniem celów racjonalnego dziaania oraz ustaleniem kryteriów oceny
systemów logistycznych.
2. CZYNNIKI WPYWAJCE NA RACJONALIZACJ
ROZKADU STRUMIENI ADUNKÓW
Badania dotyczce rozpoznania systemu naley rozpocz od okrelenia gównego celu
bada, którym w analizowanym przypadku jest racjonalizacja rozoenia strumieni
adunków w sieci transportowo-magazynowej.
Identyfikacja sieci pozwala na ustalenie czynników warunkujcych rozkad strumieni
adunków. Procedur identyfikacji sieci stanowi nastpujce etapy:
1. okrelenie podsystemu;
2. zdefiniowanie otoczenia podsystemu (
róde strumieni oraz miejsc ich ujcia);
3. wykonanie opisu strukturalnego podsystemu obejmujcego:
okrelenie czci skadowych podsystemu i jego otoczenia – istotnych z punktu
widzenia celu bada;
okrelenie wzajemnych zalenoci midzy wyrónionymi obiektami podsystemu
i jego otoczenia tj. wewntrznych i zewntrznych struktur podsystemu;
4. wykonanie opisu funkcjonalnego podsystemu, które sprowadza si do okrelenia
istotnych charakterystyk wyrónionych w podsystemie elementów.
Sie transportowo-magazynowa, to uporzdkowany oraz wewntrznie spójny
i zewntrznie zaleny ukad odpowiednich wzów poczonych drogami
charakteryzujcymi si okrelon przepustowoci oraz czasem przejazdu zalenym od
stopnia wykorzystania przepustowoci.
Na potrzeby racjonalizacji rozoenia strumieni adunków naley przeprowadzi analiz
sieci transportowo-magazynowej przeprowadzon z punktu widzenia komodalnoci. Aby
to wykona wyróniono nastpujce czynniki wpywajce na racjonalizacj:
1. Czynniki warunkujce wielko
popytu:
struktura gospodarki narodowej;
specjalizacja i kooperacja produkcji;
lokalizacja zakadów produkcyjnych;
technologia produkcji;
organizacja obrotu towarowego;
warunki realizacji sprzeday;
powizania kooperacyjne;
preferencje w zakresie wyboru rodzaju transportu oraz technologii przewozu;
polityka taryfowa ;
2. Czynniki warunkujce wielko
poday:
system oraz wielko zasilania transportu ;
Kryteria oceny rozoenia strumienia adunków w sieci logistycznej …
7
system pobudzania transportu ;
stan infrastruktury technicznej transportu;
stan oraz struktura potencjau produkcyjnego transportu;
organizacja systemów i procesów przewozowych;
stan i funkcjonowanie zaplecza technicznego transportu;
3. Czynniki warunkujce poziom kosztów
wielkoci i struktura potrzeb przewozowych;
powizania transportowe;
techniczne wyposaenie punktów adunkowych;
organizacja pracy w punktach adunkowych;
narzdzia zarzdzania transportem:
stan i wykorzystanie potencjau przewozowego;
stan gospodarnoci w transporcie;
wydajno pracy w transporcie;
4. Czynniki warunkujce jako
usug transportowych
szybko, niezawodno i terminowo dostaw,
bezpieczestwo przewozów.
Wyszczególnione czynniki wpywajce na komodalno transportu maj charakter
zmienny. Wartoci te s mierzalne lub niemierzalne. Naley dy, o ile jest to moliwe do
wyraania wartoci cech czynników racjonalizacji w postaci mierzalnej. Okrelenie
szczegóowych zalenoci midzy cechami czynników racjonalizacji transportu
towarowego wymaga prowadzenia bada statystycznych.
3. KRYTERIA OCENY SYSTEMU TRANSPORTOWOMAGAZYNOWEGO
3.1. ZAOENIA
Przyjmujemy, e ocena systemu logistycznego powinna uwzgldnia kryteria
wszystkich stron uczestniczcych w formuowaniu tej oceny, tj.: dostawców usug
logistycznych oraz nabywców. Z uwagi na rónorodny charakter czstkowych funkcji celu
reprezentowanych przez kadego uczestnika procesu decyzyjnego trudno uzyska
rozwizanie satysfakcjonujce kadego z uczestników. Fakt ten jest podstawowym
argumentem przemawiajcym za potrzeb poszukiwania metod pozwalajcych na ocen
decyzji z punktu widzenia wielu kryteriów. Podstawowa trudno w praktycznej realizacji
koncepcji wielokryterialnej funkcji celu wynika z tego, e tylko w wyjtkowych
przypadkach mamy do czynienia z decyzj zapewniajc wzajemn zgodno
poszczególnych czstkowych funkcji kryteriów. Z reguy uwzgldnienie w modelu
wielokryterialnego programowania matematycznego wicej ni jednej funkcji kryterium
prowadzi do jednoznacznie najlepszego rozwizania, tj. takiego, które zapewniaoby
optimum wyboru ze wzgldu na wszystkie kryteria jednoczenie.
8
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
Jedna z metod wielokryterialnej oceny rozoenia strumieni adunków polega na
wykorzystaniu relacji dominacji zdefiniowanej za pomoc tzw. wska
ników zgodnoci
i niezgodnoci ocen kryteriów w celu wyznaczenia najlepszego wariantu rozoenia
strumieni adunków przy spenieniu naoonych ogranicze na infrastruktur sieci
transportowej.
Naley rozway wiele wariantów alternatywnego rozoenia strumieni adunków i na
tej podstawie dokona ich oceny, a nastpnie dokona wyboru jednego z wariantów
w oparciu o wielokryterialn funkcj celu. Formuuje adekwatne do istniejcej (lub
prognozowanej) sytuacji transportowej, zadania optymalizacyjne rozoenia strumieni
adunków w okrelonej sieci transportowej.
W wyniku rozwizania sformuowanych zada optymalizacyjnych dla rónych funkcji
kryteriów i dla rónych ukadów ogranicze uzyskuje si niezbdne dane dla
wielokryterialnej oceny rozoenia strumieni adunków.
Wyniki wielokryterialnej oceny rozoenia strumieni adunków w sieci transportowej,
przekazywane s decydentom z danej dziedziny. Ich akceptacja otrzymanego rozwizania
koczy poszukiwanie rozwizania problemu. W przypadku braku akceptacji decydentów
otrzymanych wyników wielokryterialnej oceny powtarza si formuowanie zada
optymalizacyjnych oraz ich rozwizanie uwzgldniajc sugestie decydentów przez
wprowadzenie dodatkowych ogranicze lub modyfikacj funkcji kryterium.
3.2. KRYTERIA RACJONALIZACJI ROZOENIA STRUMIENI
ADUNKÓW W SIECI TRANSPORTOWEJ
Zgodnie z zasad racjonalnego dziaania ekonomicznym kryterium racjonalizacji
rozkadu strumieni adunków w sieci transportowej moe by wzrost korzyci
spoecznych, znajdujcy wyraz w zwikszeniu liczby lub poprawie jakoci wykonywanych
zada przewozowych, przy staym poziomie zwizanych z tym kosztów bd
te obnienie
kosztów obsugi ruchu w sieci przy okrelonej wielkoci oraz jakoci przewozów.
O jakoci usug przewozowych decyduj takie cechy transportu jak: czas i terminowo
dostaw (przejazdów), bezpieczestwo ruchu pojazdów. Zarówno skrócenie czasu
pokonywania odlegoci jak i poprawa bezpieczestwa ruchu pojazdów przyczyniaj si do
obnienia kosztów spoecznych transportu co odpowiada drugiemu z wymienionych wyej
kryteriów. Ponadto wzrost liczby przewozów w jednostce czasu pociga za sob spadek
kosztów jednostkowych transportu. Z powyszego wynika, e koszty transportu stanowi
podstawowe ekonomiczne kryterium racjonalizacji rozkadu strumieni adunków w sieci
transportowej.
Pojcie „koszt transportu” wyraane jest w szeregu definicjach zalenych od zakresu
i przedmiotu zdarze spoeczno-gospodarczych których ono dotyczy. Najbardziej ogólnym
pojciem okrelajcym istot kosztów transportu w skali makroekonomicznej jest
„spoeczny koszt transportu”. Oznacza on sum nakadów pracy spoecznej, zarówno
ywej jak i uprzedmiotowionej, ponoszonych w zwizku ze wiadczeniem usug
transportowych.
Spoeczne koszty transportu, w odrónieniu od kosztu wasnego przedsibiorstw
transportowych, ujmuj obok nakadów ponoszonych na transport (poszczególne podmioty
Kryteria oceny rozoenia strumienia adunków w sieci logistycznej …
9
transportowe) take nakady wystpujce poza transportem (w jego otoczeniu), lecz
wynikajce z realizacji dziaalnoci transportowej. Racjonalizacja rozoenia strumieni
adunków w sieci transportowej, przy uwzgldnieniu kryterium kosztu, polega na
dokonaniu takiego podziau zada przewozowych, midzy poszczególne rodzaje
transportu, który zapewnia minimalizacj cznego kosztu obsugi.
Przyjmujc koszt transportu jako kryterium racjonalizacji rozkadu strumieni adunków
zaznaczy naley, e moe nim by w obsudze danego strumienia:
1. czny koszt obsugi wszystkim rodzajami transportu uczestniczcymi w tej obsudze;
2. przecitny koszt jednostkowy okrelony dla wszystkich rodzajów transportu;
3. koszt kracowy okrelony dla wszystkich rodzajów transportu.
Kad z wymienionych pozycji kosztów okrela mona w kategoriach kosztu
spoecznego bd
te kosztu wasnego podmiotów transportowych. Racjonalny wybór
drogi transportu oraz technologii przemieszczania to taki, który zapewni pen obsug
strumieni adunków zgodnie z ustalonymi parametrami jakociowymi, przy moliwie
najniszych kosztach.
W celu ustalenia cakowitego kosztu przemieszczania strumieni adunków w sieci
transportowej, przy udziale rónych gazi transportu, konieczna jest znajomo kosztów
jednostkowych ponoszonych przez kady z rodzajów transportu obsugujcego dany
strumie. Jednostkowe koszty przemieszczania okrelone dla poszczególnych dróg
transportowych, koszty pobytu strumienia lub jego czci w wzach sieci oraz odlegoci
midzy tymi wzami stanowi baz danych wejciowych do rachunku efektywnoci,
natomiast wielkoci strumieniu adunków przemieszczane midzy wzami sieci
transportowej na poszczególnych jego drogach uznawane s za zmienne decyzyjne.
Poniewa transport adunków w Polsce odbywa si gównie wykorzystujc transport
drogowy i kolejowy w artykule ograniczono si do zdefiniowania kosztów jednostkowych
transportu w odniesieniu do przewozów kolejowych i drogowych.
W przypadku transportu kolejowego uwzgldniajc poszczególne fazy procesu
przewozowego koszty jednostkowe transportu kolejowego zale od:
kosztów przemieszczania 1 tony adunku na odlego 1 km, w odniesieniu do
dziaalnoci eksploatacyjnej - Kktpe;
kosztów rozrzdu 1 tony adunku, na odlegoci 1 km, w odniesieniu do dziaalnoci
eksploatacyjnej- Kktre;
kosztów operacji pocztkowych i kocowych przypadajce na 1 ton adunku,
w odniesieniu do dziaalnoci eksploatacyjnej - Kktope;
kosztów przemieszczania 1 tony adunku na odlego 1 km, zwizane z uytkowaniem
infrastruktury kolejowej Kktpi;
kosztów zwizanych z uytkowaniem infrastruktury kolejowej - Kkrpi;
kosztów operacji pocztkowych i kocowych przypadajce na 1 ton adunku,
zwizane z uytkowaniem infrastruktury kolejowej.- Kktopi;
wspóczynnika narzutu kosztów staych w odniesieniu do dziaalnoci eksploatacyjnej Koe;
wspóczynnika narzutu kosztów staych w odniesieniu do dziaalnoci zwizanej
z uytkowaniem infrastruktury kolejowej - Koinf;
odlegoci, na jak przemieszczany jest adunek- l.
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
10
kosztów wykonania 1 tkm w fazie rozrzdu, w zakresie dziaalnoci eksploatacyjnejczne koszty przewozu 1 tony adunku na odlego l km - Kktkm re;
kosztów wykonania 1 tkm w fazie przemieszczania, w zakresie dziaalnoci
eksploatacyjnej- Kktkmre
kosztów wykonania 1 tkm w fazie przemieszczania, w czci dotyczcej uytkowania
infrastruktury kolejowej - Kktkmpi;
kosztów wykonania pracy 1 tkm w fazie rozrzdu, w czci dotyczcej uytkowania
infrastruktury kolejowej - Kktkrpi;
czne koszty przewozu 1 tony adunku na odlego l km Kkt s opisane wzorem:
t
Kk
topi
tri
tpi
tope
tre
tpe
[Kk
Kk Kk
] ˜ K oe [ K k K k K k
] ˜ K o inf
(1)
Natomiast czne koszty przypadajce na 1 tonokilometr Kktkm wyraone zostay
w postaci wzoru :
K ktkm
[ K ktkm
pe
K ktkm re K ktope
] ˜ K oe [ K ktkm
l
pi
K ktkm ri K ktopi
] ˜ K o inf (2)
l
Natomiast w przypadku transportu drogowego uwzgldniajc koszty jednostkowe
transportu kolejowego zale od::
kosztów zalenych od przebiegu w z/wozokilometr - Kk;
kosztów zalenych od czasu pracy w z/wozogodzin- Kg;
kosztów zalenych od czasu posiadania taboru w z/wozodzie - Kd;
wspóczynnik wykorzystania taboru - A A =De / Di (De - wozodni pracy taboru
(wykorzystania), Di - wozodni inwentarzowe taboru (posiadania na stanie));
wspóczynnik wykorzystania przebiegu - B B = Ki / K
(Ki -przebieg adowny (w kilometrach), K - przebieg ogóem (w kilometrach))
wspóczynnik wykorzystania adownoci - C C = Q /q (Q - masa przewiezionego
adunku, w tonach, q - adowno pojazdu w tonach);
redniego dobowego czasu pracy w godzinach - Td ;
rednia prdkoci technicznej w km/godz. - Vt ;
czas postoju na 1 ton adunku, w godz. - Tp.
czne koszty przewozu 1 tony adunku na odlego l w z/t transportem
samochodowym Kst s opisane wzorem:
K st
[
Kg
T pt ( K
Kk
Kd
]˜l B ˜q ˜C
B ˜ q ˜ C ˜V t
A ˜ B ˜ C ˜ q ˜Vt ˜Td
g
˜ A ˜Td K d )
(3)
A Td
Natomiast czne koszty przypadajce na 1.tonokilometr Kstkm wyraone zostay
w postaci wzoru :
K stkm
Kg
Tpt ( K g ˜ A ˜Td K d )
Kk
Kd
B ˜ q ˜ C B ˜ q ˜ C ˜Vt A ˜ B ˜ C ˜ q ˜Vt ˜ Td
A ˜ Td ˜ l
(4)
Kryteria oceny rozoenia strumienia adunków w sieci logistycznej …
11
Odmienny sposób liczenia oraz róny zakres kosztów ujmowanych we wzorach na
koszty jednostkowe sprawia, e porównanie kosztów jednostkowych transportu
samochodowego z kosztami jednostkowymi transportu kolejowego nie jest atwe.
W kosztach jednostkowych transportu samochodowego uwzgldniane s gównie
koszty bezporednie i porednie zwizane z utrzymaniem i eksploatacj taboru wraz
z zapleczem technicznym i eksploatacyjnym. Koszty uytkowania infrastruktury drogowej,
ponoszone przez przewo
ników w formie podatku drogowego, stanowi jedynie
nieznaczn cz danych kosztów faktycznie zwizanych z eksploatacj tej infrastruktury
przez firmy transportu samochodowego.
Innym elementem rónicujcym koszty jednostkowe porównywanych rodzajów
transportu jest wyodrbnienie w przypadku kolei dwojakiego rodzaju pojazdów tj.
pojazdów trakcyjnych (lokomotywy elektryczne i spalinowe) oraz pojazdów wagonowych.
Konsekwencj takiego podziau jest odrbna ewidencja kosztów obu rodzajów
pojazdów. Z powodu rónic koszty jednostkowe obu rodzajów transportu winny by
porównywane, z pominiciem kosztów uytkowania infrastruktury transportowej bd
te
w warunkach upodmiotowienia kosztów spoecznych transportu.
Problemem ze wzgldu na brak danych jest okrelenie kosztów eksploatacyjnych oraz
koszty utrzymania infrastruktury transportowej
Podstaw ustalania kosztów przewozów kolejowych stanowi:
system ewidencji kosztów funkcjonujcy w PKP (FK);
podzia kosztów wspólnych na koszty obciajce ruch pasaerski i ruch towarowy;
parametry techniczno-eksploatacyjne (w podziale na rodzaje trakcji itp.);
stawki jednostkowe odnoszce si do poszczególnych mierników kosztów.
Do kosztów eksploatacyjnych kolejowych przewozów towarowych zalicza si:
koszty odprawy adunków ;
koszty operacji na stacjach rozrzdowych i manewrowych;
koszty zasadniczej pracy przewozowej - koszty te zwizane s z eksploatacj wagonów
towarowych i pojazdów trakcyjnych w prowadzeniu pocigu.
koszty zuycia energii i paliwa trakcyjnego.
Natomiast szacujc koszty jednostkowe uytkowania sieci dróg krajowych przez
ciarowy transport drogowy wykorzystuje si do tego celu:
wyniki bada redniodobowego ruchu na sieci dróg krajowych,
przelicznikowy ruch pojazdów samochodowych na sieci dróg krajowych który
skorygowany zosta wspóczynnikami przelicznikowymi wymogów dotyczcych
przepustowoci sieci oraz wspóczynnikami przelicznikowymi obcie osi pojazdu na
o porównywaln 10 Mg,
czne nakady na sie drogow (amortyzacj i biece utrzymanie).
Na przykad projekcie [6] do oblicze rozoenia strumieni adunków przyjto koszt
cakowity Kc [z/tkm] przewiezienia jednostki adunku na odlego jednostkow zaleny
od:
kosztu zakupu rodka transportowego-C;
trwaoci rodka transportowego-Z;
czasu trwania obsug technicznych-Ԃ ;
prdkoci handlowej przewoenia adunku-V;
kosztu pokonania jednostki odlegoci przez rodek transportowy-e;
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
12
pac brutto, zaogi rodka transportowego, przypadajce na jednostk czasu-L;
wielkoci przewoonego adunku-Q;
odcinka czasu przewozu-ɒǢ
udziau czasu wykonywania zada przewozowych w czasie eksploatacji rodka
transportowego-Ʉ;
udziau czasu wykonywania zada w czasie uytkowania rodka transportowego Ɂ;
adownoci rodka transportowego q;
intensywnoci przewozu-;
wielkoci oprocentowania rodków obrotowych-;
wartoci jednostkowej przewoonego adunku-W;
stosowanej mary-ɂ.
Uwzgledniajce powysze koszt przewiezienia jednostki adunku na odlego
jednostkow mona zapisa wzorem [2]:
Kc
1 ªQ º §
1
˜ « » ¨¨ 1 H ˜
Q « q »©
K
·
§
¸
¨
ª§
Q ¸
C
· L º ·¸ U ˜ W ¨ O
«¨ Z - ˜ V ˜ G e ¸ ˜ V » ¸ O ¨ V ªQ º ¸
¹
©
¼¹
¨
2 d « » ¸¸
¨
«q»¹
©
(5)
Kompleksowym kryterium racjonalizacji rozkadu strumieni adunków jest spoeczny
koszt transportu obejmujcy wszelkie nakady ponoszone przez spoeczestwo na
dziaalno transportow. Istotnym elementem kosztów spoecznych transportu s koszty
zewntrzne.
Koszty zewntrzne transportu oznaczaj negatywne skutki dziaalnoci transportowej
dla rodowiska naturalnego i ycia czowieka. Koszty te obciaj w równej mierze cae
spoeczestwo a wic wszystkich podatników. Uwzgldniaj one:
koszty zanieczyszcze powietrza, wody, gleby i ocieplenia klimatu;
koszty haasu;
koszty wypadków, oprócz czci kosztów paconych przez uytkowników;
koszty zatoczenia, oprócz ponoszonych przez samych uytkowników pojazdów;
koszty utraconej produkcji z terenów zajmowanych pod infrastruktur transportow,
które nie s rekompensowane przez uytkowników transportu;
koszty infrastruktury, w czci w jakiej ponoszone s przez cae spoeczestwo.
4. KRYTERIUM EFEKTYWNEGO WYKORZYSTANIA
ZASOBÓW DLA RÓNYCH POWIZA
TRANSPORTOWO-MAGAZYNOWYCH
Efektywne wykorzystanie zasobów podsystemów transportowo-magazynowych
oznacza maksymalizowanie obcienia prac przy minimalizacji kosztów tej pracy.
Kryteria efektywnoci wykorzystania zasobów mog zosta rozwaone ze wzgldu na:
Kryteria oceny rozoenia strumienia adunków w sieci logistycznej …
13
1. rodki transportu:
Suma pustych przebiegów dla danego obszaru w okrelonym przedziale czasu
wyraona w liczbie kilometro-pojazdach. Podawana oddzielnie dla kadego rodzaju
transportu lub porównana z przewiezion mas towarow.
Stopie wykorzystania adownoci rodków transportu podawany oddzielnie dla
kadego rodzaju transportu .
Praca przewozowa wyraona w tonokilometrach, podana dla danego obszaru
w okrelonym okresie czasu lub porównana z cakowit przewiezion mas towarow.
rednia prdko handlowa dla danej gazi transportu podawana ogólnie, bd
w wybranej relacji transportowej.
Koszt jednostkowy pracy rodków transportowych w rozbiciu na gazie transportu.
2. Infrastruktur punktow (terminale przeadunkowe oraz centra logistyczne):
Wykorzystanie moliwoci skadowania (przecitne zapenienie obszarów
skadowania).
Dobowy czas pracy obiektów.
Wydajno ukadów przeadunkowych w porównaniu z wydajnoci obszarów
skadowania i przetwarzania strumieni materiaów.
Stosunek wykorzystywanych zdolnoci przeadunkowych do teoretycznej wydajnoci
przeadunkowej na wejciu i wyjciu z obiektu w warunkach idealnych.
Stopie wykorzystania urzdze transportu wewntrznego.
Koszt przejcia jednej jednostki materiau przez obiekt logistyczny.
3.
Organizacj pracy w wieloszczeblowej strukturze dystrybucji:
Ilo ruchu w danym obszarze w okrelonym okresie czasu.
rednia liczba operacji przeadunkowych przypadajca na dan mas towarow.
Stosunek czasu jazdy do czasu oczekiwania na ekspedycj, operacje przeadunkowe,
rozrzdzanie, planowanie itp. podawany w odniesieniu do tony materiau
przewiezionego lub ogólnie dla sumy wszystkich przewozów w danym obszarze.
Stosunek kosztu przewiezienia adunku w transporcie bezporednim do kosztu
przewiezienia tego samego adunku wykorzystujc struktur wieloszczeblow.
Czas przewiezienia adunku w transporcie bezporednim do czasu przewiezienia tego
samego adunku z wykorzystaniem okrelonej struktury wieloszczeblowej.
Ilo ruchu w danym obszarze.
W przypadku elementów punktowych w tym centrów logistycznych zasadniczym
problemem jest odpowiednia (sprzyjajca racjonalizacji rozoenia strumieni
logistycznych) organizacja. Dla potrzeb wyznaczenia waciwej organizacji centrów
logistycznych w sieci transportowej niezbdne jest opracowanie kryteriów, które bd
stanowiy wska
niki oceny jakoci rozwizania. Zasadniczo do oceny elementów
punktowych stosuje si :
1.
Kryteria techniczne tzw. uytkowe obejmujce, m.in.:
mierniki powierzchniowe,
miernik kubaturowy dla oceny rozwiza przestrzennych systemu,
dobow pracochonno procesu przepywu adunków i informacji ze wzgldu na prac
potrzebnych pracowników i prac potrzebnych urzdze,
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
14
oraz liczb potrzebnych pracowników i urzdze, itp.
2.
Kryteria ekonomiczne (kosztowe) obejmujce, m.in.:
statyczny i dynamiczny miernik nakadów,
miernik kosztu przejcia jednostki adunku przez system,
kosztowy miernik rozwizania organizacyjnego projektowanego systemu,
kosztowy miernik mechanizacji i automatyzacji, itp.
3.
Kryteria jakociowe obejmujce m.in.:
niezawodno funkcjonowania systemu,
elastyczno systemu,
moliwo rozbudowy, itp..
Jednym z syntetycznych mierników oceny elementów punktowej infrastruktury jest
m.in.:
1. Koszt przejcia jednostkowego adunku przez hierarchiczny system dystrybucji:
min min
s S
c l s  CL
^J ( s, c ( s ) , z ( a , b
l
i
j
) , rt ( a i , b j ))
`
(6)
gdzie:
J ( s, cl ( s ), z( ai ,b j ), rt ( ai ,b j )) - koszt przejcia przez hierarchiczny system dystrybucji
zaleny od: liczby poziomów hierarchii centrów logistycznych, liczby róde i uj popytu
na usugi logistyczne, wielkoci funkcji popytu oraz liczby relacji transportowych
w strukturze sieci logistycznej;
2. Cakowita dobowa pracochonno
sprowadzona dla systemu:
­
k cj l s °
cl s min ® ¦ RU ˜ c s sS
c s CL
k jbl
c l s CL °̄ l
½
°
¾,
°¿
(7)
gdzie: RUcl s – dobowa pracochonno rzeczywista w cl(s)-tym centrum logistycznym;
k cj l s – koszty utrzymania urzdze w cl(s)-tym centrum logistycznym; k cjbl s – bazowe
koszty jednostkowe utrzymania urzdze w cl(s)-tym centrum logistycznym;
3. Minimalizacji kosztów cakowitych realizacji zadania logistycznego:
^
`
min min K(ai ) KU (s, cl (s), z(ai ,b j ), rt (ai ,b j )) K(b j )
sS cl s CL
(8)
gdzie: K(ai) – koszt nadania adunku u ai-tego dostawcy; K(bj) – koszt wydania adunku u
bj-tego odbiorcy; KU ( s, cl ( s) , z (ai ,b j ) , rt (ai ,b j )) – koszt przewozu zaleny od: liczby
poziomów hierarchii centrów logistycznych, liczby róde i uj popytu na usugi
Kryteria oceny rozoenia strumienia adunków w sieci logistycznej …
15
logistyczne, wielkoci funkcji popytu oraz liczby relacji transportowych w strukturze sieci
logistycznej.
5. WNIOSKI
W artykule zaproponowano przykadowe kryteria oceny rozoenia strumienia
adunków w sieci logistycznej. Uwzgldniajc jako podstawowy cel osignicie
komodalnoci w transporcie, wane jest rozpoznanie czynników wpywajcych na rozkad
strumieni adunków w sieci. Istotne z punktu komodalnoci czynniki to: wielko popytu,
wielko poday, poziom kosztów oraz jako usug transportowych.
Ocena efektywnoci wykorzystania zasobów sieci transportowo-magazynowej powinna
uwzgldnia :
1. w odniesieniu do przewozów- koszty jednostkowe transportu w rozbiciu na rodzaje
transportu;
kolejowy;
drogowy;
2. w odniesieniu do caego systemu koszt przejcia jednostkowego adunku przez
wieloszczeblowy system dystrybucji, cakowita dobow pracochonno sprowadzon
dla systemu oraz minimalizacj kosztów cakowitych realizacji zadania logistycznego.
Artyku jest efektem prac realizowanych w ramach grantu rozwojowego R10 002706/2009
nt. ”Model systemu logistycznego Polski jako droga do komodalnoci transportu w Unii
Europejskiej”. Realizacja projektu zostaa dofinansowana przez Narodowe Centrum
Bada i Rozwoju
Bibliografia
1. Ambroziak T., Jacyna I.: Projektowanie regularnych hierarchicznych sieci logistycznych Zeszyty
Naukowe nr 71 P.W. Warszawa 2010.
2. Chojnacki A., Markow J.: Analiza kosztów przewozowych w transporcie samochodowym Zeszyty
Naukowe nr 70 P.W. Warszawa 2009.
3. Dodatek do zacznika do komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego i Komitetu Regionów Logistyka transportu towarowego w Europie
– klucz do zrównowaonej mobilnoci Bruksela, dnia 28.6.2006 SEC(2006) 820.
4. Grant KBN Nr 9 T12C042 14 pt. Wielokryterialne rozoenie potoku ruchu w multimodalnym korytarzu
transportowym, Warszawa 1999.
5. Sprawozdanie z realizacji Zadania Nr 1 Grantu Rozwojowego R10 002706 nt. ”Model systemu
logistycznego Polski jako droga do komodalnoci transportu w Unii Europejskiej”
6. Sprawozdanie z realizacji Zadania Nr 7 Grantu Rozwojowego R10 002706 nt. ”Model systemu
logistycznego Polski jako droga do komodalnoci transportu w Unii Europejskiej”
16
Tomasz Ambroziak, Jolanta ak
CRITERIA FOR ASSESSING THE DISTRIBUTION OF MATERIAL FLOWS IN THE
LOGISTICS NETWORK WITH TAKING INTO ACCOUNT CO-MODALITY
OF TRANSPORT
Summary: The paper presents criteria for evaluating the Logistic System according to co-modality of
transport. Transport and warehouse subsystems have been identified as the part of the Logistic System The
criteria for rationalizing distribution of material flow in the transport network and the measures for this
criteria are proposed. The factors of assessment of transport and warehouse subsystems that directly affect
the transport co-modality are described. Moreover the criteria for efficient use of transportation and storage
resources are presented.
Keywords: Logistics systems, transportation, consolidation
Recenzent: Jerzy Kwanikowski