Modele odpowiedzi i schemat oceniania Arkusza I

Modele odpowiedzi i schemat oceniania Arkusza I
Zadanie 1 (1 pkt.)
psalterium; 1 pkt za prawidłowe podkreślenie;
Zadanie 2 (2 pkt.)
technika: „cantus firmus”; element zaznaczony w nutach: głos tenorowy;
1 pkt. za każdy poprawnie wskazanie nazwy techniki; 1 pkt. za zaznaczenie głosu tenoru;
Zadanie 3 (1 pkt.)
prawda; 1 pkt za poprawne podkreślenie;
Zadanie 4 (1 pkt.)
klasycyzm lub: szkoła mannheimska lub: wczesny klasycyzm (odpowiedź akceptowana:
XVIII w.); 1 pkt za poprawne wskazanie epoki;
Zadanie 5 (2 pkt.)
synkretyzm - pierwotny (naturalny) związek (współdziałanie) słowa (poezji), gestu (tańca)
i dźwięku (muzyki); lub – łączenie elementów różnych dyscyplin sztuki (tańca, poezji,
muzyki, sztuk plastycznych) w nową formę artystyczną;
przykłady zjawiska: pieśni taneczne i misteria religijne okresów przedklasycznych (do VI w.
p.Ch.) i), dramat okresu klasycznego (VI w.p.n.e. i później); liryka i epika śpiewana (np.
elegia, pean, oda, skolion, hymn);
1 pkt za wyjaśnienie pojęcia synkretyzmu; 1 pkt za wskazanie przykładu zjawiska w kulturze
greckiej;
Zadanie 6 (3 pkt)
nazwy części: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei; (odpowiedź
akceptowana: bez Benedictus);
szeroki zakres poprawnych odpowiedzi, odpowiedzi oczekiwane: G. P. da Palestrina,
B. Pękiel, J. S. Bach, W. A. Mozart , L. van Beethoven, Fr. Schubert;
1 pkt za właściwe nazwy stałych części mszy; 1 pkt za właściwą kolejność części; 1 pkt za
nazwiska trzech kompozytorów reprezentujących różne ( minimum dwie) epoki;
Zadanie 7 (3 pkt.)
przykładowe cechy stylu: obsada wielochórowa, obsada wokalno-instrumentalna (lub – chóry
wokalno-instrumentalne), faktura polifoniczna, faktura i technika polichóralna, technika
koncertująca, dialogowanie grup wykonawców, kontrasty rejestrów, duży ambitus wokalny,
harmonika modalna, basso sequente;
1 pkt. za jedną poprawnie wskazaną cechę stylu, , 2 pkt – za dwie cechy, 3 pkt – za trzy
cechy;
Zadanie 8 (2 pkt.)
przykładowe cechy stylu: pierwszoplanowa rola kolorystyki dźwiękowej, rodzaj brzmienia
orkiestry (brak dużej siły brzmienia, preferowanie barw miękkich, łączenie skrajnych
rejestrów, eksponowanie instrumentów solowych, szczególnie fletu i harfy), melodyka oparta
na skalach modalnych (całotonowa i pentatonika), harmonika oparta na nowej akordyce
(akordy jednorodne np. kwartowo-kwintowe, sekundowe) i paralelnym łączeniu
(przesuwaniu) struktur, zacieranie różnic fakturalnych między polifonią i homofonią,
energetyka formy oparta na falowaniu napięć (np. harmonicznych, dynamicznych);
muzyka środkiem przekazu wrażeń (wizualnych, zmysłowych, intelektualnych);
1 pkt. za jedną poprawnie przedstawioną cechę stylu, 2 pkt – za dwie cechy;
Zadanie 9 (1 pkt.)
1.pieśń 2.motet 3.opera 4.koncert solowy 5.poemat symfoniczny
1 pkt za właściwą kolejność;
Zadanie 10 (2 pkt.)
odpowiedzi oczekiwane: utwór z tekstem polskim – np. Chwała tobie gospodzinie, Bądź
wiesioła panno czysta, O najdroższy kwiatku; utwór z tekstem łacińskim – np. Cracovia
civitas, Breve regnum erigitur, Magnificat lub inne kompozycje Mikołaja z Radomia lub
Piotra z Grudziądza;
1 pkt za jedno poprawnie wskazane dzieło; 2 pkt za dwa poprawnie wskazane dzieła =
jednego utworu wielogłosowego z tekstem polskim i jednego z tekstem łacińskim;
Zadanie 11 (2 pkt.)
1. J. de Près + Leonardo da Vinci
2. C. Monteverdi + T. Tasso
3. R.Schumann + H. Heine
4. I. Strawiński + W.Niżyński
1 pkt za właściwe połączenie par i 1 pkt za poprawną chronologię;
Zadanie 12 (3 pkt.)
wykonawcy partii: organów, wiolonczeli i lutni;
epoka: barok lub: wczesny klasycyzm; (odpowiedź akceptowana: XVIII w.);
funkcja: muzyka religijna lub: muzyka kościelna
1 pkt za prawidłowe wskazanie wykonawców, 1 pkt za poprawne wskazanie epoki, 1 pkt za
poprawne określenie funkcji muzyki;
Zadanie 13 (8 pkt.)
nazwa techniki – wariacyjna (odp. akceptowana: wariacje figuracyjne);
kolejność chronologiczna przykładów: a = 2, b = 3, c = 1;
przyporządkowanie epokom: a = klasycyzm, b = XX w., c = renesans;
cechy stylu : szeroki klucz odpowiedzi, podano odpowiedzi oczekiwane:
przykład a; prosta harmonika funkcyjna, typowa dla klasycyzmu obsada wykonawcza
(klasyczna orkiestra symfoniczna), kształtowanie okresowe, typ figuracji (rozdrobnienie
melodyczne i rytmiczne);
przykład b; neoklasyczna tonalność (modyfikowana harmonika funkcyjna) i akordyka,
kolorystyka rejestrów i współbrzmień jako środek techniki wariacyjnej, perkusyjne
traktowanie fortepianu;
przykład c; faktura polifoniczna, instrument charakterystyczny dla epoki = klawesyn (szpinet,
wirginał), harmonika modalna; melodyka i figuracja z dominacją pochodów gamowych,
ornamentyka instrumentalna typowa dla renesansu;
1 pkt. za poprawne określenie techniki kompozytorskiej, 1 pkt. za poprawną chronologię,
po 1 pkt. za poprawne określenie każdej z trzech epok, po 1 pkt. za wskazanie cechy stylu
umożliwiającej rozpoznanie każdej z trzech epok;
Zadanie 14 (4 pkt.)
kompozytor: Franciszek Schubert
tytuły dzieł: szeroki zakres poprawnych odpowiedzi, odpowiedzi oczekiwane: VIII Symfonia
h – moll, Kwintet fortepianowy A – dur (Forellenquintett), cykle pieśni Piękna młynarka,
Podróż zimowa, Sonaty fortepianowe, Sonaty na skrzypce i fortepian, Momenty muzyczne
(Moments musicaux) i inne;
podkreślenie elementów tekstu umożliwiających rozpoznanie kompozytora - oczekiwane
podkreślenie pozycji wymienionych w liście w punktach: b, c, d, e, ( => Wiedeń, rok 1828;
=> kwartet smyczkowy d–moll, => 4 Impromptus na fortepian, => Fantazja na fortepian, =>
pieśni do słów Goethego, Klopstocka, Schobera, => pieśni chóralne;
1 pkt za podanie nazwiska kompozytora; 1 pkt. za poprawnie wymieniony tytuł jednego
utworu, 1 pkt – za poprawnie wskazany tytuł utworu, 2 pkt – za dwa tytuły; 1 pkt za
podkreślenie trzech elementów umożliwiających identyfikację kompozytora.
Zadanie 15 (3 pkt.)
odpowiedzi oczekiwane: inne instrumenty solowe (np. nowe: fortepian, klarnet, kontrabas);
dominacja fortepianu jako instrumentu solowego; skład orkiestry (klasyczna orkiestra
symfoniczna bez basso continuo), inne proporcje partii solowej i orkiestrowej (większa rola
solisty; kształtowanie okresowe; faktura homofoniczna; ustalenie form kolejnych części cyklu
(forma sonatowa w I części); improwizowane, wirtuozowskie kadencje;
za przedstawienie jednej spośród podanych cech = 1 pkt., za przedstawienie dwóch = 2 pkt,
za przedstawienie trzech = 3 pkt;
Zadanie 16 (4 pkt.)
stylizacja – kształtowanie dzieła zgodnie z wymaganiami określonego (wybranego) stylu
(historycznego, indywidualnego, regionalnego, ludowego) lub gatunku; nadawanie cech
określonego stylu; celowe wykorzystanie przez twórcę środków artystycznych właściwych
dla innego twórcy lub epoki czy ośrodka;
archaizacja – jeden z rodzajów stylizacji, polega na wykorzystaniu przez kompozytora we
własnym utworze cech stylu historycznego (np. tonalności, techniki, faktury, formy
muzycznej, tekstu słownego);
przykłady – szeroki klucz poprawnych odpowiedzi, odpowiedzi oczekiwane:
stylizacja – np. Fr. Chopin np. Mazurki, Rondo a la Krakowiak; J. S. Bach – Suity angielskie,
Suity francuskie, R. Schumann - Karnawał: Paganini, Chopin, I.Strawiński - Ragtime
archaizacja np. – T.Baird – Suita Cola Breugnon, C. Orff – Carmina Burana, I. Strawiński –
Symfonia psalmów, K. Szymanowski – Stabat Mater, I. J. Paderewski – Menuet;
za dobre wyjaśnienie jednego pojęcia = 1pkt, za dobre wyjaśnienie obu = 2 pkt;
za prawidłowo podany przykład = 1 pkt, za dwa przykłady = 2 pkt.
Zadanie 17 (5 pkt.)
argumenty w przypadku akceptacji twierdzenia: - pierwsza, romantyczna, polska opera
narodowa (polska tematyka obyczajowa, libretto w języku polskim, stylizacje polskiej pieśni i
polskich tańców); - pierwszy, wielki sukces teatralny opery polskiej (mający wpływ na
rozwój gatunku w Polsce oraz na zmiany repertuaru Teatru Narodowego i tym samym kulturę
muzyczną Warszawy); - doskonałe połączenie uniwersalnych, europejskich cech gatunku z
cechami narodowymi; - dzieło obecne w repertuarze teatrów operowych Polski i świata, co
jest świadectwem jego wartości;
argumenty w przypadku negacji twierdzenia: - Halka nie jest pierwszą operą polską, ani
pierwszą operą narodową (wcześniej => M. Kamieński, J. Stefani, K. Kurpiński); - inne opery
Moniuszki, np. Straszny dwór, Hrabina, Verbum nobile, mają więcej elementów polskich,
pełniej reprezentują styl narodowy; - Halka nie jest najlepszą operą Moniuszki, Straszny dwór
posiada większe walory muzyczne i dramatyczne; - Halka nie wpłynęła w istotny sposób na
twórczość operową kompozytorów polskich;
za przedstawienie stanowiska = 1 pkt; za omówienie jednego (każdego z czterech) argumentu
= po 1 pkt;
Zadanie 18 (3 pkt.)
daty graniczne baroku: 1600 – 1750, odpowiedzi akceptowane: daty początkowe => 1580,
1594 lub 1597, daty końcowe => 1730, 1740
argumenty za przyjęciem daty początkowej 1600 = pierwsze zachowane dramma per musica
Euridice J.Periego i G. Cacciniego oraz Rappresentatione di anima... E. Cavalieriego;
powstanie nowego gatunku; nowe techniki kompozytorskie (monodia akompaniowana, basso
continuo, techn. koncertująca) i nowego stylu (stile rappresentativo);
odpowiedzi akceptowane: 1580 = zmiany techniki kompozytorskiej (monodia akomp.,
technika koncertująca), estetyki muzycznej (stosunek do tekstu, działalność Cameraty
florenckiej); nowe formy i gatunki muzyczne (dramma per musica, monodia); 1594 (1597) =
pierwsza, nie zachowana dramma per musica Dafne Periego; 1594 = śmierć Palestriny i
Lassa.
argumenty za przyjęciem daty końcowej 1750 = śmierć J. S.Bacha, największego
kompozytora epoki;
odpowiedzi akceptowane: 1730 = wystąpienie cech nowego stylu (uproszczenie harmoniki
i faktury – homofonia, eksponowanie melodyki, kształtowanie symetryczne) w takich
gatunkach muzycznych jak: sonata na instr. klawiszowe, klawesynowa miniatura instrum.,
opera; 1740 = początek działalności szkół starowiedeńskiej i mannheimskiej (nowy typ
aparatu wykonawczego – orkiestra symfoniczna, nowe gatunki – symfonia, kwartet
smyczkowy), reformy neapolitańskiej opery seria, krystalizacja opery buffa;
1 pkt za spójne wskazanie dat granicznych baroku; 1 pkt za podanie wyjaśnienia przyjętej
daty inicjalnej; 1 pkt za poprawne wyjaśnienie daty zamykającej epokę;
Zadanie 19 (3 pkt.)
szeroki zakres prawidłowych odpowiedzi, odpowiedzi oczekiwane:
1. Orfeusz i Eurydyka: dramma per musica Euridice - J. Peri, G. Caccini; opera Orfeusz –
Cl.Monteverdi, Orfeusz i Eurydyka - Ch.W.Gluck, balet Orfeusz I. Strawińskiego;
2. Faust - J.W. Goethe: F. Liszt - symfonia programowa Faustowska, Ch. Gounod – opera
liryczna Faust; H. Berlioz –symfonia programowa Potępienie Fausta, Fr. Schubert – pieśń
Małgorzata przy kołowrotku;
3. Psalmy Dawida: M. Gomółka – Melodie na psałterz polski, I.Strawiński – Symfonia
psalmów, K. Penderecki Psalmy Dawida, H. M. Górecki - psalm na tenor, chór i orkiestrę
Beatus vir;
1 pkt za trzy 3 pełne (kompozytor i tytuł) i prawidłowe odpowiedzi , 2 pkt, za cztery i pięć
odpowiedzi, 3 pkt - za sześć odpowiedzi;
Zadanie 20 (4 pkt.)
cechy właściwe dla stylu okresu klasycznego (odpowiedzi oczekiwane): cechy metrorytmiczne gawota (formuła rytmiczna, metrum i tempo tańca klasycznego), forma właściwa
dla XVIII wiecznego tańca, forma da capo (ABA1), przejrzysta homofonia, symetria
kształtowania formy, budowa okresowa, prosta harmonika funkcyjna, figury melodyczne
typowe dla muzyki klasycznej, skład orkiestry;
cechy stylu typowe dla muzyki 1 poł. XX w., (odpowiedzi oczekiwane): niespodziewane
łamanie konwencji klasycznych, modyfikacje formuł melodycznych i metro-rytmicznych,
barwienie dysonansami harmoniki funkcyjnej, zaskakujące modulacje, żartobliwy charakter –
„karykatura” (silne wyeksponowanie cech typowych dla muzyki XVIII w.);
1 pkt za prawidłowo wskazaną cechę stylu klasycznego, 2 pkt. za dwie cechy tego stylu;
1 pkt. za prawidłowo wskazaną cechę stylu muzyki I poł. XX w. , 2 pkt – za dwie cechy tego
stylu;
Zadanie 21 (1 pkt.)
odpowiedź: b - 1 pkt
Zadanie 22 (1 pkt.)
należy wpisać: systemu równomiernie temperowanego; 1 pkt za wpisanie poprawnej nazwy;
Zadanie 23 (2 pkt.)
notacja graficzna; epoka = II poł. XX w.; 1 pkt za podanie poprawnej nazwy notacji;
1 pkt, za poprawne wskazanie epoki;
Zadanie 24 (9 pkt.)
odpowiedzi oczekiwane:
Wesele Figara => opera komiczna (buffa), cechy: - doskonała koordynacja muzyki i słowa; realizacja efektów komicznych środkami muzycznymi; - ograniczenie (zmiana proporcji)
partii solowych na rzecz zespołowych (dramatyczny dialog w miejsce lirycznego monologu);
- dostosowanie formy muzycznej do fabuły dramatycznej;
Don Giovanni => opera półpoważna (semiseria), cechy: - połączenie cech opery poważnej z
cechami opery komicznej (komiczny wątek z tragicznym zakończeniem); - uwertura
integralną częścią dzieła (motywy uwertury wykorzystane w toku opery, zapowiedź formy
romantycznej); - rozbudowanie składu orkiestry (do trzech zespołów) oraz jej roli w celu
budowania napięcia dramatycznego; kształtowanie melodyki, harmoniki czy metrum
odpowiednio do przebiegu akcji scenicznej (np. dla uzyskania efektu komicznego w tzw. arii
z katalogiem Leporella, polimetria w scenie tanecznej);
(odp. akceptowana: Don Giovanni => opera seria);
Idomeneo, re di Creta => opera poważna (seria), cechy: - radykalne ograniczenie koloratury, ograniczenie arii na rzecz partii zespołowych; - wyraziste role i wątki postaci
drugoplanowych; - rola orkiestry w budowaniu formy i charakteru dramatycznego opery;
Czarodziejski flet => singspiel (śpiewogra), cechy: - przeciwstawienie świata fantastycznego i
realnego w warstwie dramatycznej i muzycznej (zapowiedź opery romantycznej); - motywy
przypominające (postaci, przedmiotów); - partie mówione w miejsce recytatywów dla
podkreślenia opozycji dramatycznej; - nowa jakość gatunku przez połączenie cech opery
buffa, seria i singspielu; - radykalne ograniczenie koloratury (używana tylko jako środek
charakterystyki postaci);
(inne oczekiwane tytuły: Cosi fan tutte jako przykład opery buffa, Uprowadzenie z seraju
jako przykład singspielu);
1 pkt. za wskazanie tytułu i poprawne określenie rodzaju jednej opery Mozarta, 2 pkt – za
wskazanie i określenie dwóch, 3 pkt – za wskazanie i określenie trzech; po 1 pkt za podanie
jednej cechy (dwie cechy dla każdego z trzech tytułów) jako rzeczowego argumentu
uzasadniającego znaczenie wybranych dzieł w historii opery (max. punktów za wskazanie
cech = 6); Uwaga! ocenie podlegają tylko argumenty spójne z wybranymi dziełami;
Zadanie 25 (10 pkt.)
szeroki zakres poprawnej argumentacji, odpowiedzi oczekiwane:
styl (okres) neoromantyczny, cechy stylu: - formy i gatunki (etiuda, preludium, sonata,
symfonia, uwertura, pieśń), - harmonika (rozszerzona tonalność), - intensywnie liryczna
wyrazowość, - inspiracje literackie typowe dla muzyki okresu neoromantyzmu (polska i
niemiecka poezja współczesna); przykłady dzieł: Preludia na fortepian op.1, Wariacje
fortepianowe b-moll op.3 i h-moll op. 10, II Sonata fortepianowa A-dur op.21, Uwertura
koncertowa E-dur op.12, II Symfonia B-dur op.19, 3 Fragmenty z poematów J. Kasprowicza
na głos i fortepian op.5
styl (okres) impresjonistyczny (odp. akceptowana: ekspresjonistyczny), cechy stylu:
intensywność (żarliwość) emocjonalna, - bogata kolorystyka (rozszerzenie składu orkiestry,
zakresu środków kolorystycznych poszczególnych instrumentów), - pierwszoplanowa rola
barwy, - rozszerzenie środków harmonicznych do granic tonalności dur-moll (chromatyzacja,
paralelne łączenia współbrzmień), - rozszerzenie możliwości brzmieniowych, fakturalnych i
techniki wirtuozowskiej skrzypiec, - swobodne formy, - tematyka orientalna, antyczna i
baśniowa, - programowość; przykłady dzieł: III Symfonia „Pieśń o nocy” op.27, cykle
miniatur: „Metopy” op. 29, „Mity” op. 30, „Maski” op. 34, I Koncert skrzypcowy op. 35, I
kwartet smyczkowy op. 37, Pieśni Muezzina Szlonego op.42, opera Król Roger op.46;
styl (okres) narodowy, cechy stylu: - nowe źródła inspiracji muzycznych: folklor podhalański
(polski), rodzima tradycja, poezja polska okresu „dwudziestolecia”; - formy i gatunki
właściwe dla muzyki okresu klasycyzmu i epok wcześniejszych (muzyka religijna), formotwórcza rola rytmu i barwy; przykłady dzieł: cykle pieśni – Słopiewnie op. 46 i Rymy
dziecięce op.49, Pieśni kurpiowskie op.58; Mazurki op. 50, Stabat Mater op. 53, balet
Harnasie op. 55, IV Symfonia koncertująca op. 60, II Koncert skrzypcowy op. 61.
1 pkt za wskazanie jednego stylu, 2 pkt – za wskazanie dwóch, 3 pkt – za wskazanie trzech
stylów; 1 pkt za omówienie jednego stylu, 2 pkt – za omówienie dwóch, 3 pkt – za omówienie
trzech; 1 pkt za podanie tytułów dwóch utworów reprezentatywnych dla jednego stylu, 2 pkt
– za podanie po dwa tytuły dla dwóch stylów, 3 pkt – za podanie po dwa tytuły dla trzech
stylów; 1 pkt za kompozycję i logikę wypowiedzi;
Zadanie 26 (4 pkt)
szeroki zakres poprawnych odpowiedzi, odpowiedzi oczekiwane:
Kolonia, Studio Muzyki Elektronicznej + K. Stockhausen, M. Kagel
Warszawa, Studio Eksperymentalne PR + Wł. Kotoński, K. Penderecki, B. Schäffer
Mediolan, Studio Muzyki Elektronicznej + L. Nono, L. Berio, B. Madeira,
Paryż, Studio Muzyki Konkretnej + P. Schaeffer, P. Henry, F. B. Mâche, L. Ferrari
Nowy York, Studio muzyki na taśmę + V. Ussachevsky, J.Cage
1 pkt - za każdy dobrze wskazany ośrodek, 1 pkt - za poprawne wskazanie kompozytora
związanego z ośrodkiem; 4 pkt -za dwa ośrodki i dwa nazwiska kompozytorów
Zadanie 27 (1 pkt.)
1D, 2E, 3B, 4A; 1 pkt za cztery właściwe połączenia;
Zadanie 28 (2 pkt.)
wielka orkiestra symfoniczna; (odpowiedź akceptowana – romantyczna orkiestra
symfoniczna); epoka: neoromantyzm; (odpowiedź akceptowana – romantyzm);
1 pkt za pełną nazwę zespołu i 1 pkt za właściwe wskazanie epoki;
Zadanie 29 (3 pkt)
gatunek: sekwencja (lub: sekwencja rymowana); przykłady: Stabat Mater – np. G. P. da
Palestriny, G. B. Pergolesiego, K. Szymanowskiego;
1 pkt – za trafne określenie gatunku (rodzaju) utworu, 1 pkt – za dobry przykład dzieła
wykorzystującego sekwencję, 2 pkt. za dwa przykłady;
Zadanie 30 (10 pkt.)
odpowiedzi oczekiwane: W. A. Mozart, , Fr. Chopin, H. Wieniawski
przykładowe uzasadnienia:
Mozart: umiejętności wykonawcze (klawesyn, fortepian, skrzypce, organy) i twórcze od
5-go, podróże koncertowe od 6-go roku życia (Wiedeń, Monachium, Paryż, Londyn, Włochy,
Mannheim); twórczość dziecięca (tańce, wczesne opery La finta semplice i Bastien und
Bastienne, symfonie);
Fr.Chopin: występy publiczne od wczesnego dzieciństwa, twórczość dziecięca i młodzieńcza
(m. in polonezy, wariacje), uznanie artystów koncertujących w Warszawie, entuzjastyczne
opinie J. Elsnera, R.Schumanna i in.
H. Wieniawski: występy publiczne od 9. roku życia, ukończenie w wieku 11 lat (ze złotym
medalem) studiów wiolinistycznych w Konserwatorium Paryskim i podjęcie tam po 5-ciu
latach studiów kompozytorskich; twórczość młodzieńcza – Grande Caprice fantastique op.1,
Wariacje na temat mazurka 1947, Rondo alla Polacca, Romance, Grand duo polonaise op.8
1948, Scherzo-tarantella op.16 ); koncerty i podróże artystyczne od 12 roku życia (wspólnie z
bratem, pianistą), wielkie tournee rosyjskie i wiedeńskie; opinie St. Moniuszki, H. Berlioza;
1 pkt. za wskazanie jednego kompozytora, który był „cudownym dzieckiem”, 2 pkt – za
wskazanie dwóch kompozytorów; po 1 pkt za podanie argumentu uzasadnienia = po max.
cztery argumenty dla każdego z dwóch kompozytorów (1 – 8 pkt).
-