bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy

Gleba – najbardziej zewnętrzna powłoka litosfery składająca
się z luźnych cząsteczek mineralnych i organicznych, powietrza
i wody. Cechą charakterystyczną gleby są procesy
glebotwórcze takie jak: klimat, woda, drobnoustroje glebowe,
rośliny, zwierzęta oraz działalność człowieka.
Załóżmy, ze na powierzchni ziemi znajduje się lita skała.
Pierwszym z procesów glebotwórczych jest wietrzenie. Polega
to na rozdrobnieniu skały przez działanie czynników
atmosferycznych takich jak: woda, zróżnicowanie temperatury
oraz nasłonecznienie. Z czasem powodują one też rozpad
chemiczny skały. Te wszystkie czynniki prowadzą do powstania
zwietrzeliny. W ten sposób z tak zwanej skały macierzystej
tworzy się dolny poziom glebowy – warstwa mineralna. W ten
czas między rozkruszoną skałę dostaje się woda opadowa i
zaczynają się rozwijać tam mikroorganizmy, grzyby, muchy,
porosty, a nawet trawy. Gdy rośliny obumierają zaczynają się
rozkładać dzięki bakteriom. Z obumarłych roślin i
mikroorganizmów powstaje warstwa organiczna ziemi zwaną
próchnicą, która występuje w górnych warstwach gleby
stanowiąc od 3% do 12% jej składu. Jednak nie tylko składniki
mineralne i próchnica znajdują się w glebie, żyją tam też dużo
drobnych zwierząt takich jak np. dżdżownice, mrówki, myszy.
Gleba nie ma konkretnej ilości poszczególnych
składników. Ilość danej substancji zależy od jej typu. Skład
procentowy gleby przedstawia się następująco: 45% części
mineralne, 25% woda, 25% powietrze, 5% substancje
organiczne. Im więcej zawiera na substancji organicznych, jest
dobrze uwodniona i napowietrzona tym jest żyźniejsza, czyli ma
dużą zdolność do zaopatrywania roślin w wodę, tlen i składniki
pokarmowe. Pod względem fizycznym gleba stanowi
mieszankę ciał wszystkich trzech stanów skupienia - ciał
stałych, ciekłych i gazowych. Ciała stałe to cząsteczki zwane
też grudkami o zróżnicowanej wielkości, od nawet 0,0001 mm
do kilku milimetrów oraz okruchy skalne, kamyki i szczątki
obumarłych roślin i zwierząt, resztki pożniwne i obornik. Grudki
gleby są nasiąknięte wodą, a dokładniej wodnym roztworem
różnych soli i gazów atmosferycznych. Wolne szczeliny między
stałymi fragmentami są wypełnione powietrzem. Skład
chemiczny gleby jest równie bogaty. Główne składniki
chemiczne to: krzemionka, krzemiany, sole (gównie węglany,
azotany, siarczany i fosforany) takich metali jak: żelazo, wapń,
potas, sód i magnez oraz w mniejszych ilościach mangan,
miedź, chrom i kobalt.
Charakterystyczne rośliny sawanny to trawy, pojedyncze
drzewa i kolczaste zarośla.Fauna formacj trawiastej– ssaki
lądowe: zwierzęta kopytne, drapieżniki. Typowe dla: sawanny
są zwierzęta padlinożerne, stepów zwierzęta roślinożerne oraz
gryzonie. Drapieżnikami stepów są wilki lisy i rysie.Tundra –
jest trawiastą formą klimatu polarnego, typową dla wybrzeży
Azji, Am.Płn. i Europy. Rosną tam mchy, porosty, krzewinki
jagodowe, karłowe wierzby, brzozy, wrzos. Roślinność tundry
jest niska, rzadko przekracza metr wysokości. Jest to
roślinność charakterystyczna dla strefy zimnej.Tundrę przez
cały rok zamieszkują różnorodne zwierzęta. Są to: norniki,
ryjówki, lemingi, lisy polarne, renifery, ptaki wodne i błotne,
niedźwiedzie polarne, zające bielaki, motyle, trzmiele, komary.
Gdy kończy się lato rozpoczynają się wędrówki zwierząt i
ptaków na południe. Zostają te które są zdolne przetrwać w
trudnych warunkach zimowych.Formacja pustynna – typowe
dla tej formacji są kserofity. Roślinność występuje głównie w
oazach. Przedstawicielem tej formacji są suche i ostre trawy,
kolczaste krzewy, liczne sukulenty(gatunki magazynujące
wodę):aolesy, kaktusy, opuncje. Spotyka się również
rozchodniki, drzewa butelkowe, tamaryszki, akacje i palmy
daktylowe. W czasie sporadycznych bardzo obfitych opadów
deszczów roślinność rozrasta się bardzo szybko i szybko
ginie(efemerydy).Fauna formacji pustynnej – jest uboga. Żyją w
niej różne gatunki gadów, płazów i owadów. Spotyka się tam
szakale, sępy, hieny, liski pustynne i antylopy. Drapieżniki są
bardzo nieliczne – mrówkojad, puma, ryś.Roślinność górska –
w górach występuje zjawisko piętrowości klimatyczno –
roślinnej. Poszczególne piętra roślinne mają swoje
odpowiedniki w strefach roślinnych poszczególnych szerokości
geograficznych .
bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...
Najniższe piętro zajmują lasy liściaste, następnie lasy iglaste,
krzewiaste, karłowate zarośla i hale wysokogórskie. Na
terenach górskich najliczniejsza grupę zwierząt stanowią:
świstaki, norniki, zające, kozy, lamy. Bogaty jest świat ptaków i
owadów. W wysokich partiach gnieżdżą się ptaki drapieżne:
orły, sępy, kondory.Zależnie od głębokości wyróżnia się 3
poziomy określające warunki życia świata organicznego:-litoral
– strefa przybrzeżna -pelagial – strefa morza otwartego -batial
– warstwa wody o głębokości od 200 do 1000m.-abysal –
głębiny oceaniczneW wymienionych poziomach wód występuje
świat organiczny, dostosowany do panujących tam warunków:bentos – na dnie(otwornice, gąbki)-nekton – w toni
wodnej(ryby, ssaki morskie)-plankton – na powierzchni
wód.Zasoby naturalne Ziemi – surowce, które można czerpać
ze środowiska przyrodniczego, dzisiaj lub w przyszłości, w celu
zaspokajania potrzeb życiowych i rozwoju gospodarki.
Głównymi źródłami są litosfera, hydrosfera, biosfera i
atmosfera. Zasoby naturalne:-organiczne: gleby, lasy,
roślinność lądowa o wartościach spożywczych, zwierzęta
lądowe i wodne o wartościach spożywczych i przemysłowychnieorganiczne: a)metaliczne – metale – żelazo, miedź, cynk,
ołów, wolfram, złoto, srebro, platyna, rtęćb)niemetaliczne –
materiały budowlane, paliwa kopalne(węgiel, ropa naftowa, gaz
ziemny), woda(rzeki, jeziora), powietrze(tlen, azot,
argon).Głównym źródłem pozyskiwania surowców jest
mineralnych jest litosfera. Skorupa ziemska zbudowana jest z
minerałów skałotwórczych. Zaledwie 9 pierwiastków: O, Si, Al.,
Ca, K, Mg, Ti stanowi 99% masy skorupy ziemskiej, a tylko 1%
pozostałe pierwiastki. Drugim źródłem jest hydrosfera – woda i
jej skład chemiczny. Najwięcej wody gromadzą zbiorniki mórz i
oceanów. Znajdujące się w nich wody stanowią 97,2%
hydrosfery, wody znajdujące się w lodowcach i lądolodach –
2,15%, a pozostałe wody 0,65%.W największym stopniu
występują: chlor, sód, siarka, magnez, wapń, potas, brom.
Morza i oceany mogą być źródłem pozyskiwania wody słodkiej,
zwłaszcza na obszarach, gdzie występuje jej deficyt (Kuwejt,
Katar).Szelfy mórz i oceanów zawierają złoża ropy naftowej,
gazu ziemnego, soli kamiennej, potasowej i fosforowej. Na dnie
zalegają rozległe konkrencje, zwane bułami manganowymi.
Hydrosfera – oprócz surowców mineralnych, dostarcza dużej
ilości wód mineralnych, posiadających wartości lecznicze, a
także różnorodnych surowców organicznych, niezbędnych do
życia ludziom.Trzecie źródło – atmosfera. W jej skład wchodzą:
azot, tlen, argon, z nieznaczną domieszką gazów. Spośród nich
azot występuje w największych ilościach. Wymienione gazy są
pobierane z atmosfery również dla celów gospodarczych.
Pobrane z atmosfery gazy wracają do niej po pewnym czasie,
dlatego uważa się je jako niewyczerpalne. Zasoby przyrody:
Niewyczerpalne: wiatry, prądy morskie, światło słoneczne
Wyczerpalne:a)odnawialne: woda, powietrze, rośliny,
zwierzęta, glebab)nieodnawialne: zasoby energetyczne, rudy
metali, skały, organizmy żywe, biocenozyZasoby naturalne są
wykorzystywane od początków istnienia człowieka. Większość
zasobów jest nieodnawialna. Do nich zalicza się surowce
mineralne i wody podziemne, a to ze względu na długi czas
tworzenia się tych złóż.Złoża węgla kamiennego powstały około
320mln. lat temu, ropy naftowej i gazu około 40mln, węgla
brunatnego około 20mln lat temu. Odnowienie jest więc
niemożliwe w czasie liczonym na miarę człowieka.
Nieodnawialne są też procesy mineralizacji złóż, zachodzące w
skorupie ziemskiej, a także warunki klimatyczne i związany z
nimi świat roślin i zwierząt. Bardzo powolne jest tempo
odnawiania zbionikoów wody podziemnej. Do odnawialnych
zasobów zasobów naturalnych należą: gazy uzyskiwane z
atmosfery, woda, gleby oraz świat roślinny i zwierzęcy, bowiem
one odznaczają się zdolnością regeneracji, umożliwiającej
zachowanie równowagi całego systemu przyrody. Należy
zwrócić uwagę na coraz szersze wykorzystywanie
odnawialnych surowców energetycznych, uznawanych za mniej
uciążliwe dla środowiska. Należą do nich: energia słoneczna,
energia wiatru, wód płynących, wód geotermalnych –
pochodzących z wnętrza Ziemi. Tempo odnawiania zasobów
jest różne: najszybciej regeneruje się atmosfera, hydrosfera i
biosfera.
bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...