Parafia św. Franciszka w South Omaha, Neb

arafia św. Franciszka w South Omaha, Neb.
P
Historya Polska w Ameryce, X. Wacław Kruszka, Tom XI,
Milwaukee, WI, 1907, p. 105-108.
(założona r. 1898)
Odrodzona parafia Niepokal. Poczęcia w Omaha tak szybko rosła, że już w roku 1898 okazała
się potrzeba dzielenia i utworzenia osobnej parafii polskiej w pobliskim South Omaha.
Miasto South Omaha graniczy z miastem Omaha. Ma jednak swój własny zarząd. Założono
je w r. 1884. Nazywają je „Magiczne", bo tak prędko wzrosło, że wkrótce stanęło, jako trzecie
w stanie Nebraska liczbą mieszkańców i rozległością handlu. Do tego wzrostu przyczyniły się
przede wszystkim wielkie rzezalnie — Packing Houses. Interes ich, razem z połączoną kompanią
sprzedaży bydła (Stock Yards), tworzy targowisko rozmaitego bydła tak doniosłe, iż South Omaha
tylko miastu Chicago ustępuje pierwszeństwem w tym względzie i poniekąd też miastu Kansas
City. Około 8,000 ludzi znajduje tu pracę. Sama tylko kompania Cudahy and Co. w jednym
półroczu wysłała 60 wagonów mięsa do Chin. Takich Packing Houses czyli rzezalni jest tu pięć.
W tych to rzezalniach przeważnie też Polacy znajdują zarobek.
Pierwszy Polak przybył tu i osiadł w roku 1884. Był to Wojciech Boruch, z zawodu szewc. W
następnych latach, z postawieniem i powiększeniem rzezalń, rodacy zewsząd przybywali, to z
Chicago, to z Nebraski, to wreszcie z Europy. Tak, że gdy w roku 1894 było polskich rodzin 25, a
w roku 1898 około 35, to od roku 1898 (założenia parafii) aż do 1903 (budowy szkoły), doszła
liczba rodzin do 120. Dwa lata później było 160 rodzin. A oprócz rodzin, kilkaset samotnych
Polaków. Nadto osiadło tu około 200 dorosłych Litwinów (30 rodzin), z których znaczna część
uczęszcza do kościoła polskiego.
Założycielem parafii św. Franciszka w South Omaha był ks. Teobald Kałamaja, ówczesny
proboszcz z Omaha. Na początku roku 1898 zwołano „walną gromadę"; prócz księdza, stawiło
się ośmiu: Józef i Stan Wawrzynkiewicz, Jakub Bajster, M. Stelmach, A. Niedzielski, J. Badura, J.
Szymański, A. Cera. W lecie 1898 kupiono baptyski kościółek (25x40 stóp) i lotę za $750. Protestancki zbór przerobiono na kościół katolicki, który 15 maja 1899 poświęcono. Parafia dostała
patrona św. Franciszka a Paulo, na życzenie wielu, którzy należeli do towarzystwa (pod tym
imieniem; atoli w roku 1902 tytuł przeniesiono na św. Franciszka z Asyżu.
1
W lipcu 1899 nastał ks. Dyonizy Czech, O. F. M., jako pierwszy stały proboszcz — choć nie
mieszkał przy kościele, lecz w klasztorze w Omaha, a kiedykolwiek przybył do South Omaha,
podejmowali go gościnnie pp. Bajstrowie. Ks. Czech założył chór śpiewaków, sam ich często
ćwiczył, przygrywając na skrzypkach. Na organistę wybrał M. Buglewicza. Ks. Dyonizy Czech —
„mały ksiądz", jak go lubili nazywać, w jesieni roku 1900 przeniesiony został do stanu Missouri;
za niego spłacono wszystek dług, a nadto parę set dolarów pozostało w kasie na budowę szkoły.
Na jego miejsce przybył z Missouri ks. Menander Jaroszewicz, O. F. M., za którego dwuletnich
rządów zakupiono nowe miejsce pod kościół (4 loty na 32 ulicy), gdzie też kościółek przeprowadzono w roku 1902. Dla niezdrowia i nieznajomości dostatecznej ludu i języka, ks. Jaroszewicz
zrezygnował i przeniósł się do Radomia, IL, gdzie po uciążliwej podróży do chorego w grudniu
1902 rażony został paraliżem; nie umarł — jednak nie ma nadziei, żeby wyzdrowiał.
Po nim w South Omaha nastąpił, od 20 lipca 1902, ks. Cyryl Mitera, O. F .M, przybyły z Ashland, Wis., młody i gorliwy kapłan. Za tego wybudowano z drzewa kosztem $5,000 dwupiętrowy
gmach, 40x 70 stóp, poświęcony 7 grudnia 1902, który odtąd służy za kościół, szkołę i kancelarię
dla księdza. Stary kościół w lecie roku 1903 przebudowano na mieszkanie dla Sióstr, kosztem
$2,000 W lutym 1903 otworzono szkołę, z tymczasowym nauczycielem Stanisławem Gazińskim;
dzieci zapisało się 45. We wrześniu 1903 dwie Siostry Franciszkanki z Lafayette, Ind., objęły
szkołę, dwie klasy z 65 dziećmi, których liczba z końcem roku szkolnego urosła w dwójnasób.
W następującym roku szkolnym (1904-5) przepełniły się dwie klasy, otworzono trzecią. W roku
1906 było 170 dzieci i 4 Siostry. Około 15 dzieci polskich chodziło do szkół publicznych. Mimo
wydatku $8,000 za ks. Mitery dług kościelny w r. 1905. wynosił tylko $2,000. Bractwa kościelne
są: 1) Różańcowe dla kobiet, 2) Niepokalanego Poczęcia dla starszych panien, 3) św. Agnieszki
dla młodszych panien, 4) św. Stanisława K. dla chłopców.
W roku 1906. nastąpił, jako proboszcz ks. Władysław Czech, O. F. M.
W South Omaha przy kościele irlandzkim P. Maryi jest asystentem ks. Antoni Wojciechowski.
2