Wielkanoc - zwyczaj święcenia potraw

Wielkanoc - zwyczaj święcenia potraw
Wpisany przez Krzysztof Żołądek
niedziela, 31 marca 2013 21:19 - Poprawiony niedziela, 31 marca 2013 21:23
Święconka to tradycyjny zestaw potraw przygotowywanych w Wielką
Sobotę. Zwyczaj święcenia pokarmów pochodzi jeszcze z czasów
wczesnego średniowiecza, choć swymi korzeniami może sięgać nawet
okresu pogaństwa. W Polsce nie zawsze było to powszechne - jeszcze przed
II wojną światową świąteczne pożywienie święcono tylko w domach
szlacheckich.
Koszyk wielkanocny obecnie znajduje się w każdym domu osób wierzących. Na świecie od
około VII wieku, a w Polsce od średniowiecza, poza mięsem i ciastem to właśnie on znajduje
się na wielkanocnym stole, a zawartość koszyczka różni się w zależności od regionu Polski.
Liczba produktów obecnie zależna jest od zasobności portfela, jednak niezmienna jest
symbolika pokarmów.
W wielkanocnych koszyczkach można znaleźć zazwyczaj osiem
potraw. Najważniejszą z nich jest wykonana z ciasta, chleba lub lukru figurka baranka - to znak
Chrystusa, którego katolicy nazywają "barankiem bożym". Symbolizuje zwycięstwo życia, ale
też pokorę i łagodność. Obok w koszyku znajdują się jajka - podobnie jak baranek
symbolizującego zwycięstwo życia nad śmiercią, a także odradzającego się życia.
Jednocześnie symbolizuje płodność. Do koszyczka wkładane są jajka ugotowane wcześniej na
twardo. Zwyczaj malowania jaj ma swoje korzenie w pogańskim święcie zwanym "Jare", które
rozpoczynało wiosnę. Najpopularniejszą metodą ich barwienia jest gotowanie w łupinkach
cebuli, co nadaje jajkom barwę od pomarańczowej do brązowej. Powszechny był też swego
czasu zwyczaj obdarowywania osób szanowanych czarnymi pisankami. Z kolei fioletowe
najczęściej dostawali starzy kawalerowie.
Kolejnymi potrawami są
wędliny, które mają za zadanie zapewnić zdrowie, płodność i dostatek wszystkim domownikom.
Zazwyczaj są to wyroby wieprzowe, które bardzo często pochodzą z tzw. tradycyjnego uboju i
przetwórstwa. Obok wędlin, szynek i kiełbas w koszyczku znajduje się także chleb, jako symbol
Ciała Chrystusa i jego przemiany znanej z tradycji Wielkiego Czwartku. Ma dać dobrobyt i
pomyślność. Także ciasto bardzo często wkładane jest do święconki, choć od niedawna. Jest
uważane za znak umiejętności i w założeniu poświęcone ma pomóc podnosić swoje
kwalifikacje - nie tylko kulinarne.
Kolejnym elementem symbolicznym w wielkanocnym zestawie jest chrzan - oznaka siły
człowieka. Obecnie coraz częściej nakładany w kieliszek wprost ze sklepowego słoika, ale
dawniej do święconki dodawano cały kawałek chrzanu. Podczas świątecznego śniadania
krojono go na plasterki i podawano gościom. Podobnie jak i sól - symbol prostoty życia. Według
dawnych wierzeń miała ona odstraszać zło i siły nieczyste, a domowników oczyszczać z
grzechu. Także pieprz wędruje do koszyczków - najczęściej zmielony.
1/2
Wielkanoc - zwyczaj święcenia potraw
Wpisany przez Krzysztof Żołądek
niedziela, 31 marca 2013 21:19 - Poprawiony niedziela, 31 marca 2013 21:23
Bardzo często w koszyczkach, także tych przygotowywanych na terenie regionu
świętokrzyskiego, można znaleźć ser, miód czy masło.
Wielkanocne koszyczki strojone bukszpanem lub gałązkami borówki i baziami odwołują się do
nadziei. Bukszpan odnosi się do zmartwychwstania i nieskończoności życia, zaś bazie mają
zapewnić nagrodę w Niebie.
{fcomment}
2/2