Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu

ZDROWIE DOBROSTAN 4/2013
DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO
ROZDZIAŁ XV
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Poznań Karol Marcinkowski University of Medical Sciences
RENATA RASIŃSKA, IWONA NOWAKOWSKA
Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu
Midwives’ satisfaction with work and the level of optimism
Praca jest jedną z podstawowych działalności człowieka, która wypełnia mu ponad połowę życia i oprócz materialnych efektów przyczynia się ona do powstawania
więzi społecznych [16]. Satysfakcja z pracy to pozytywne i negatywne uczucia oraz
postawy, które odnoszą się do realizowanych przez pracowników obowiązków zawodowych [23]. Może być pozytywna, jeśli osoba pracująca jest zadowolona z
powierzonych zadań oraz warunków pracy bądź negatywna jeśli nie spełnia jego
oczekiwań. Zadowolenie z pracy jest uczuciową reakcja przyjemności lub przykrości, doznawaną w związku z wykonywaniem określonych zadań, funkcji lub ról [2].
Czynniki wpływające na zadowolenie z wykonywanej pracy to osiągnięcia zawodowe, uznanie przełożonych, możliwość wykorzystania zdobytej wiedzy, posiadane
umiejętności, doświadczenia, szansa na podwyższanie kwalifikacji czy zajmowania
prestiżowego stanowiska [27]. Natomiast przyczynami niezadowolenia w środowisku pracy mogą być niskie płace, konflikty interpersonalne czy złe warunki pracy.
Zadowolenie z pracy rośnie wraz z wiekiem, i jest wyższe u pracowników dojrzałych, niż u młodych [23]. W teorii organizacji istnieje przekonanie o związku
miedzy zadowoleniem z pracy a wydajnością z pracy [2]. Niezadowolenie z pracy
wpływa na niską wartość pracy [23], a pracownicy wtedy są mniej zaangażowani w
wykonywane przez nich zadania. Natomiast pracownicy realizujący się zawodowo i
odczuwający satysfakcję dokładniej i staranniej wykonują powierzone im zadania.
Dla wielu organizacji gospodarczych problem zadowolenia pracowników z pracy
jest podstawowym celem i miernikiem efektywności organizacyjnej [22]. Osoby
silnie zaangażowane w pracę wykazują silniejsze reakcje emocjonalne na sukcesy
lub porażki. Satysfakcja z pracy może mieć charakter ogólnego zadowolenia z pracy
lub zadowolenia cząstkowego. Pracownicy mogą być zadowoleni z zarobków, a
niezadowoleni z warunków pracy [8]. Ogólne zadowolenie z pracy nie jest sumą
cząstkowych elementów pracy, ale zarówno ogólne jak i cząstkowe zadowolenie z
pracy jest ważnym czynnikiem zdrowia psychicznego. Wszystkie zmiany w systemie organizacyjnym wpływają na satysfakcje cząstkowe i zadowolenie ogólne,
przyczyniając się do ogólnego dobrostanu pracowników w miejscu pracy i do ogólnego zadowolenia z życia.
Na podstawie modeli zadowolenia z pracy można wyjaśnić założenie, że satysfakcja z pracy wiąże się z wyższą wydajnością, produkcyjnością, zaangażowaniem i
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4 /2013
Dobrostan społeczeństwo
lojalnością [2]. Jeden z modeli human ralations zakłada, że produkcyjność jest
funkcją stopnia doświadczanego niezadowolenia oraz spostrzeganej instrumentalności wykonywanych zadań względem nagród. Drugi model Lawlera i Portera zakłada,
że wydajność jest przyczyną zadowolenia z pracy. Dobre wykonanie zadań w pracy
mogą prowadzić do nagród, które prowadzą do satysfakcji z pracy. Satysfakcja jest
skutkiem zaspokojenia potrzeb i jeśli praca zaspokaja potrzebę osiągnięć to stymuluje pracownika do lepszego wykonywania zadań. Pracownicy niezadowoleni z pracy
są częściej nieobecni w pracy i częściej szukają innej pracy. W wypadku absencji
ważne są satysfakcje cząstkowe. Zadowolenie z pracy nigdy nie jest przyczyną decyzji o zmianie pracy lub o porzuceniu pracy. Satysfakcja z pracy może mieć wpływ
na lojalność wobec organizacji. Niska satysfakcja z pracy prowadzi do zachowań
szkodzących organizacji. Przeciwieństwem zachowań szkodzących jest przywiązanie do organizacji. Obejmuje ono akceptację wartości i celów organizacji, wolę
wydatkowania wysiłku na rzecz organizacji oraz pragnienie pozostania w organizacji. Przywiązanie jest silnie skorelowane z zadowoleniem z pracy.
Aktywność zawodowa może nieść za sobą negatywne skutki [3]. W wypadku
przeciążenia, zagrożone zostają mechanizmy radzenia sobie z wymaganiami pracy,
co powoduje skrajne przeciążenie czy wypalenie zawodowe. Psychiczne przeciążenie pracą może być m.in. wyrażone liczbą wymaganych zadań, które pracownik
musi podjąć lub presja czasu. Przeciążenie pracą jest objawem przekroczenia możliwości adaptacyjnych organizmu. Obciążenie pracą może wywołać w organizmie
człowieka stany pozytywne. Czasami obciążenie pracą jest akceptowalnym i aktywnie wykorzystywanym aspektem pracy w budowaniu przez pracowników własnej
tożsamości zawodowej. Niekorzystnym zjawiskiem jest przeciążenie pracą, które
wiąże się z przekroczeniem punktu krytycznego, poza którym nie ma już dla organizmu człowieka żadnych pozytywów. Przeciążenie jest zagrożeniem dla zdrowia
fizycznego.
Intensywne, występujące dzień po dniu, osobiste zaangażowanie powoduje silne
napięcia nerwowe. Nieuchronną konsekwencją jest proces wypalenia zawodowego
[17], które może przybierać dwa oblicza. Pierwsze to ogólny stres społecznokulturowy, przeżywany jako ogólne rozczarowanie egzystencjalne. Drugie to rodzaj
stresu zawodowego, związanego z warunkami pracy. Oba oblicza wzajemnie się
warunkują. W wypadku wypalenia zawodowego złość i gniew jest wyrazem chronicznego wyczerpania, poczucia wykorzystywania przez innych, poczucia wstydu,
samo obwiniania się oraz poczucia braku sensu działania. Najważniejszymi czynnikami wypalenia zawodowego są: niski prestiż zawodu, anonimowość czy wysokie
wymagania w pracy. Powoduje ono zmiany w zachowaniu się.
Według Mądrzyckiego optymizm i pesymizm wyraża się w skłonności do przeżywania dodatnich i ujemnych uczuć, zadowolenia lub niezadowolenia z życia [18].
Czapiński definiuje optymizm vs. pesymizm jako skłonność do przypisywania raczej pozytywnych bądź negatywnych znaczeń wartościujących niejednoznacznym
obszarom rzeczywistości [5]. Optymiści stosują strategie radzenia sobie ukierunkowane na problem, bardziej adaptacyjne skoncentrowane na emocjach [18]. Pesymiści natomiast skłonni są do zaprzeczania, odwracania uwagi i zaprzestawania działań. Optymiści łatwiej niż pesymiści przystosowują się do zmian sytuacji życiowej.
236
Renata Rasińska, Iwona Nowakowska
Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu
Poziom optymizmu pełni funkcję modyfikującą w różnych działaniach i zachowaniach. Koreluje on pozytywnie z wysoką samooceną, przekonaniem do własnej
wartości i skuteczności, poczuciem wewnętrznej kontroli.
Optymizm dyspozycyjny jako cecha osobowości charakteryzuje się ogólnym
oczekiwaniem, że w przyszłości zdarzy się więcej dobrych niż złych rzeczy [25].
Osoby posiadające tę cechę potrafią mimo trudności osiągać wyznaczone przez
siebie cele. Dobierają w taki sposób strategie radzenia sobie z niepowodzeniami,
aby były one maksymalnie skuteczne.
Praca położnych jest zajęciem bardzo odpowiedzialnym, inspirującym i jednocześnie dającym wiele satysfakcji [1]. W swojej codziennej rutynowej pracy mają
one również do czynienia z bólem, chorobą a czasami i śmiercią. Nawet najbardziej
entuzjastycznie nastawione do swojej profesji położne stają wobec stresów emocjonalnych, czynników stresogennych spowodowanych intensywną pracą z kobietami
cierpiącymi oraz ich dziećmi, rodzinami. Położna musi posiadać wszechstronne
zdolności i umiejętności. Musi być nieomylna, gdyż ponosi odpowiedzialność za
zdrowie i życie zarówno kobiet, jak i ich dzieci. Dodatkowe obciążenia w pracy
położnych to [24] nadmierne, sprzeczne i bezzasadne wymagania przełożonych,
sztywne normy struktury instytucjonalnej, pozazawodowe wymagania, rywalizacje i
niejasne kompetencje i role, społeczno-psychologiczny klimat, rozbieżności między
oczekiwaniami a realnością, nadmierna praca położnych, konieczność stałego dokształcania się oraz codzienny kontakt z problemami emocjonalnymi.
Celem badania była analiza satysfakcji z pracy oraz pomiar optymizmu położnych, jak również jego wpływu na satysfakcję i zmęczenie z pracy.
CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁU BADAWCZEGO
Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego przy pomocy anonimowej ankiety wśród 87 położnych. Średnia wieku badanych wynosiła 39,2 lat ±
4,98 lat, natomiast średni staż pracy wynosił 16,8±5,09 lat. Obliczenia statystyczne
wykonano przy użyciu pakietu Statistica 10,0. Aby sprawdzić zależność poszczególnych odpowiedzi na pytania od wybranych zmiennych zastosowano test chikwadrat, przyjmując poziom istotności p=0,05.
METODY BADAŃ
Ocenę analizy satysfakcji z pracy położnych przeprowadzono za pomocą pytań
w kwestionariusza ankiety własnego autorstwa (opartego m.in. na Kopenhaskim
Inwentarzu Wypalenia Zawodowego), natomiast pomiar optymizmu przeprowadzono przy pomocy Testu Orientacji Życiowej LOT-R.
WYNIKI
Badane położne deklarują pozytywną ogólną satysfakcję z życia (56,5% jest
średnio zadowolonych, 39,1% zadowolonych i tylko 4,3% niezadowolonych). Analizując różne aspekty życia można zauważyć, że kobiety są najmniej zadowolone ze
237
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4 /2013
Dobrostan społeczeństwo
swoich dochodów i sytuacji finansowej (31,8%), warunków materialnych (18,2%)
oraz perspektyw życiowych (9,1%).
Wśród badanej grupy aż 47,8% wskazuje na skłonność do optymizmu, 26,1%
wskazuje na nastawienie pesymistyczne. Dla 26,1% kobiet nie można było wyraźnie wyodrębnić czy są one pesymistkami czy optymistkami.
Tab. I
Zmęczenie w pracy
zawsze często czasem rzadko
1. Jak często czuje się Pani
0,0%
zmęczona?
2. Czy czuje Pani, że każda godzina
0,0%
pracy jest męcząca?
3. Jak często czuje się Pani
0,0%
wykończona?
4. Czy jest Pani zmęczona pracą
0,0%
z pacjentami?
5. Jak często czuje się Pani
0,0%
wyczerpana fizycznie?
6. Czy czuje się Pani wykończona
4,3%
pod koniec dnia pracy?
7. Czy zastanawia się Pani
jak długo będzie w stanie
0,0%
kontynuować pracę z pacjentami?
8. Jak często czuje się Pani
0,0%
wyczerpana emocjonalnie?
9. Czy jest Pani wyczerpany rano
0,0%
na myśl o kolejnym dniu w pracy?
10. Jak często czuje się Pani
osłabiona i podatna na zachorowa- 0,0%
nia?
11. Jak często myśli Pani:
0,0%
Nie mogę już tego dłużej znieść?
12. Czy w wolnym czasie ma Pani
wystarczającą ilość energii
13,0%
dla rodziny i przyjaciół?
43,5% 47,8%
nigdy/
prawie nigdy
4,3%
4,3%
43,5% 52,2%
4,3%
13,0% 39,1% 47,8%
0,0%
4,3%
47,8% 34,8%
13,0%
4,3%
60,9% 34,8%
0,0%
17,4% 56,5% 21,7%
0,0%
17,4% 56,5% 17,4%
8,7%
8,7%
39,1% 52,2%
0,0%
8,7%
26,1% 34,8%
30,4%
0,0%
39,1% 52,2%
8,7%
4,3%
21,7% 43,5%
30,4%
0,0%
52,2% 26,1%
8,7%
0,0%
Źródło: Badania własne
Z analizy danych z tabeli I widać, że badane położne czują się zmęczone
(47,8% odpowiedzi „czasem” i 43,5% „często”). Kobiety nie czują aby każda godzina ich pracy była męcząca (43,5% „czasami” i 52,2% „rzadko”). Niewiele kobiet
czuje także, że jest wykończona z powodu pracy (39,1% „czasem” i 47,8% „rzad238
Renata Rasińska, Iwona Nowakowska
Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu
ko”). Aż 47,8% badanych czuje się wyczerpana pracą z pacjentem (47,8% „czasem” i 34,8% „rzadko”). Położne czują się zmęczone fizycznie (aż 60,9% odpowiedzi „czasem”), natomiast nie czują się wyczerpane emocjonalnie (52,2% odpowiedzi „rzadko”). Po koniec dnia kobiety czują się wykończone (17,4% „często” i
56,5% „czasem”). Natomiast na myśl o kolejnym dniu w pracy rano rzadko lub
wcale nie czują się wyczerpane (odpowiednio 34,8% i 30,4%). W związku z tak
wyczerpującą pracą badane położne czasem zastanawiają się jak długo będą w stanie kontynuować pracę z pacjentami. Pomimo tego kobiety nie czują się osłabione
i podatne na zachorowania (52,2% „czasem”) oraz nie myślą, że nie mogą już tego
znieść. Aż 52,2% badanych położnych uważa, że w wolnym czasie ma wystarczającą ilość energii dla rodziny i przyjaciół. W badaniu nie potwierdzono hipotezy, że
zmęczenie w pracy zależy od poziomu optymizmu (wszystkie pytania są niezależne
statystycznie od poziomu optymizmu p>0,05).
Tab. II Analiza zadowolenia z wybranych czynników wpływających na pracę
zdecydowanie
tak
wynagrodzenie
4%
atmosfera w miejscu pracy
17%
wyposażenie oddziału
13%
raczej
tak
22%
53%
65%
raczej zdecydowanie
nie
nie
61%
13%
26%
4%
22%
0%
Źródło: Badania własne
Badana grupa położnych jest zdecydowanie niezadowolona ze swojego wynagrodzenia (aż 74%). Większy poziom zadowolenia kobiety wykazują w przypadku
atmosfery w pracy (70%) i wyposażenia oddziału (78%).
Tab. III Ocena obecnej pracy
tak
daje poczucie, że wykonywane
przez Panią zadania są ważne i mają sens
jest interesująca
wymaga doskonalenia posiadanych
umiejętności, poznawania nowych rzeczy
daje pewność zatrudnienia
i poczucie stabilizacji
pozwala na pełne wykorzystanie
posiadanych kwalifikacji
jest zgodna z Pani wykształceniem
przynosi dobre zarobki
ani tak
nie
ani nie
73%
23%
4%
52%
39%
9%
70%
26%
4%
44%
48%
8%
56%
35%
9%
87%
17%
13% 0%
26% 57%
Źródło: Badania własne
239
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4 /2013
Dobrostan społeczeństwo
Najwięcej badanych (87%) ocenia, że praca jest zgodna z ich wykształceniem.
Zdecydowana większość badanych twierdzi, że wykonywane przez nich zadania
mają sens (73%), że pozwala na pełne wykorzystanie własnych kwalifikacji (70%)
oraz jest interesująca (52%). Mniej niż połowa badanych deklaruje, że ich praca daje
pewność zatrudnienia i poczucie stabilizacji (44%), a najmniej osób twierdzi, że
przynosi dobre zarobki (17%).
DYSKUSJA
Według Indeksu Satysfakcji Pracowników ogólna satysfakcja Polaków z pracy w
badaniu z 2010 roku kształtowała się na poziomie 52 punktów i była niższa od średniej europejskiej, wynoszącej 60 punktów [22]. Wynik ten świadczył o umiarkowanym zadowoleniu respondentów ze swojej sytuacji zawodowej. Z drugiej strony
satysfakcja polskich pracowników była w 2010 roku najwyższa od 2007 roku (rok w
którym rozpoczęto Polsce badania). Zdaniem ekspertów nastroje polskich pracowników wydawały się być powiązane z sytuacją na polskim rynku pracy (wzrost wymagań i bardziej krytyczne podejście pracowników do miejsca zatrudnienia).
W raporcie z badań przeprowadzanych przez Centrum Badań Opinii Społecznej
od kilku lat poziom zadowolenia jest na podobnym poziomie [10]. Satysfakcję z
przebiegu pracy zawodowej deklaruje około trzech piątych aktywnych i byłych
pracowników (59%). Co czwarty (25%) jest ze swojej pracy średnio zadowolony, a
co dziesiąty (11%) jest niezadowolony. Przebieg swojej kariery stosunkowo lepiej
oceniają ludzie o wyższym statusie zawodowym: członkowie kadry kierowniczej i
specjaliści z wyższym wykształceniem, prywatni przedsiębiorcy, a ponadto ludzie
dobrze sytuowani. W badaniach z 2009 roku wynika [9], że zdecydowana większość
aktywnych zawodowo Polaków (78%) jest zadowolona ze swojej pracy. Pozostali
albo źle ją oceniają (11%), albo wystawiają oceny wskazujące na stosunek ambiwalentny (11%). Odsetek osób zadowolonych ze swojej pracy wyraźnie wzrósł w 2006
roku i od tego czasu w zasadzie się nie zmienił. Badane pielęgniarki podobnie jak
Polacy w badaniu twierdzą, że wykonywane przez nich zadania mają sens, wymaga
doskonalenia posiadanych umiejętności, poznawania nowych rzeczy oraz pozwala
na pełne wykorzystanie posiadanych kwalifikacji. Zdecydowana większość ocenia,
że praca jest zgodna z ich wykształceniem. Oceny pracy pod względem zarobków
wypadają gorzej niż pod względem pozostałych aspektów. Zadowolone ze swoich
zarobków stanowią najmniejszą grupę osób i ich odsetek jest mniejsze od podanych
w raporcie (17% vs. 40%).
W I Ogólnopolskim Badaniu Satysfakcji z Pracy przeprowadzonym w marcu
2011roku przez firmę Sedlak & Sedlak z pracy zawodowej zadowolonych jest zaledwie 33% Polaków [19]. Ocena satysfakcji z pracy w bardzo dużym stopniu uzależniona jest od zajmowanego stanowiska i wysokości wynagrodzenia. Dla wielu wynagrodzenie to podstawowy czynnik decydujący o satysfakcji z pracy. Ze swoich
zarobków zadowolonych jest tylko 21% Polaków. Zaledwie 29% Polaków pozytywnie ocenia organizację pracy w swoich firmach. Im większe przedsiębiorstwo i
staż zawodowy, tym mniejsze zadowolenie ze sposobu organizacji pracy. Zdecydowana większość Polaków (62%) jest zadowolona z atmosfery panującej w firmie.
240
Renata Rasińska, Iwona Nowakowska
Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu
Badane położne deklarują dość wysoki poziom zadowolenia z pracy. Podobne
wyniki otrzymano w badaniach podobnej grupy zawodowej jaką są pielęgniarki [12,
15]. W tej grupie najważniejszą przyczynę niezadowolenia z pracy upatrywano w
dotychczasowych badaniach w niskich zarobkach [4, 13]. Jednak mimo braku satysfakcji finansowej, osoby pracujące w zawodzie pielęgniarki bardzo cenią swoją
pracę i zazwyczaj deklarują wysoki poziom zadowolenia z jej wykonywania [13].
Aspekt finansowy negatywnie wpływa na poziom zadowolenia zarówno położnych
jak i pielęgniarek [27], ponieważ płace obu grup nie są wysokie, stąd największym
czynnikiem wpływającym na poziom zadowolenia z pracy są właśnie zarobki. Pielęgniarki w badaniach Czekirdy i wsp. [6] wskazują na brak zadowolenia z miesięcznych wynagrodzeń oraz sygnalizują pogarszanie się ich sytuacji materialnej.
Organizacja i warunki panujące w zakładzie pracy są ważne w kontekście satysfakcji życiowej [27]. Czynnikami różnicującymi poziom satysfakcji zawodowej
pielęgniarek są wynagrodzenie, atmosfera w miejscu pracy i wyposażenie oddziału.
W badaniu położnych otrzymano podobne wyniki, świadczące o wpływie wymienionych czynników na zadowolenie z pracy. Przy czym położne były mniej zadowolone z wyposażenia oddziału, jednak tak jak pielęgniarki uważały, że wysoki standard wyposażenia stanowiska pracy ma istotny, ale nie znaczący, wpływ na zadowolenie z pracy.
Głównym celem projektu European NEXT-Study była diagnoza przyczyn, z powodu których pielęgniarki przedwcześnie rezygnują z pracy w swoim zawodzie
[20]. Wśród potencjalnych źródeł przedwczesnego odchodzenia z zawodu rozważono wpływ: zróżnicowania zawodowego, oceny sytuacji na rynku pracy, samopoczucia psychicznego i fizycznego oraz psychospołecznych i fizycznych cech pracy.
Silnym wyznacznikiem zamiaru odejścia z zawodu jest niskie zadowolenie z pracy,
rozumiane jako reakcja emocjonalna na pracę, oparta na porównaniu jej oczekiwanych i pożądanych właściwości, z tym co faktycznie jest doświadczane. Jest to wielowymiarowe pojęcie, na które składają się uczucia i oceny dotyczące szeregu istotnych elementów pracy (płaca, poczucie własnej wartości, możliwości rozwoju i
szanse awansu, autonomia itd.) powiązanych z indywidualnym systemem wartości
pracownika. Niską satysfakcję można więc traktować jako akumulację niespełnionych oczekiwań wobec pracy. Następnym, co do ważności wyznacznikiem odejścia
z zawodu jest wypalenie zawodowe, rozumiane jako poczucie emocjonalnego wyczerpania. Fakt, że pielęgniarki odczuwające silne wypalenie zawodowe, częściej
zastanawiają się nad odejściem z zawodu jest zrozumiały, jeśli weźmiemy pod uwagę, że wyczerpanie emocjonalne jest zjawiskiem charakterystycznym dla tych zawodów, których strukturalną cechą jest bliska interakcja z innymi ludźmi. Najsłabszym z uwzględnionych wyznaczników odchodzenia z zawodu okazało się zadowolenie z wynagrodzenia. Kierunek zaobserwowanej zależności jest w tym przypadku
zgodny z oczekiwaniami – im niższe dochody, tym częściej pojawia się chęć odejścia z pracy. W grupie wymiarów związanych z wymaganiami pracy największe
znaczenie ma właściwa organizacja czasu pracy. Źle ułożony grafik zajęć i zmian
wyraźnie sprzyja rozmyślaniom nad odejściem. Podobnie jak sprzyjają im wymagania ilościowe, na które składają się takie elementy, jak: monotonia wykonywanych
zadań, tempo pracy i jej właściwe rozłożenie w czasie, odpowiedni czas na wywią241
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4 /2013
Dobrostan społeczeństwo
zanie się z obowiązków, możliwości odpoczynku, narażanie się na popełnianie błędów itp.
Optymizm w świetle badań jest jedną ze zmiennych przeciwdziałających wypaleniu zawodowemu, szczególnie w zakresie wyczerpania emocjonalnego i obniżonego poczucia osiągnięć osobistych [26]. Pesymiści w większym stopniu niż optymiści są podatni na wyczerpanie emocjonalne. Optymizm jest istotnym elementem
odporności psychicznej na stresujące zdarzenia życiowe.
Praca powinna być źródłem radości życiowej i dlatego zadowolenie z pracy ma
ogromne znaczenie dla każdego, kto pracuje [14]. Ponadto może i powinna ona
oddziaływać na człowieka pozytywnie, nie należy zapominać o możliwościach jej
negatywnego oddziaływania. Niektóre sytuacyjne aspekty pracy (np. finansowy
system motywacyjny, wyposażenie stanowiska pracy, procedury oceny pracowniczej, zakres samodzielności wykonywanych zadań) mogą wpływać na zadowolenia
pracowników [7]. Wysoki poziom zadowolenia z pracy powoduje rzeczywistą poprawę zdrowia, a zadowolony pracownik nie ma powodów, aby unikać pracy, nie
symuluje złego samopoczucia i nie szuka pretekstów do nieobecności. Wysoki poziom satysfakcji z pracy pozwala na pełne zaangażowanie w pracę bez większych
subiektywnych kosztów (np. wypalenia zawodowego). Możliwa jest więc większa
akceptacja konieczności dłuższej pracy. Taki pracownik nie widzi sensu symulacji
pracy oraz w większym stopniu jest gotów ponosić współodpowiedzialności za
efekty organizacji. Zadowolony pracownik wykazuje się też uczciwym stosunkiem
do swojej pracy i pracodawcy. Podsumowując, satysfakcja jest ważnym, subiektywnym odczuciem pracownika, które prowadzi do wielu pozytywnych efektów w
funkcjonowaniu człowieka w pracy, które dają się bezpośrednio przełożyć także na
efekty organizacji.
WNIOSKI
1. Badane położne deklarują pozytywną ogólną satysfakcję z życia. Najmniej zadowolone są ze swoich dochodów i sytuacji finansowej, warunków materialnych
oraz perspektyw życiowych.
2. Kobiety czują się zmęczone wykonywaną pracą ale nie czują się osłabione i
podatne na zachorowania.
3. Badane położne stwierdzają, że praca jest zgodna z ich wykształceniem oraz, że
wykonywane przez nich zadania mają sens, a praca pozwala na pełne wykorzystanie własnych kwalifikacji oraz jest interesująca
4. Większość badanych kobiet wskazuje na skłonność do optymizmu a jego poziom
nie wpływa istotnie na zmęczenie w pracy.
PIŚMIENNICTWO
1. Alexander J., Levy V., Roch S. (red.): Praktyka położnicza, t. IV Wyd. Lek.
PZWL, Warszawa 1995. [za:] Płotka A., Michalik E., Makara-Studzińska M.,
Szymona K., Karakuła H., Płachecka L., Kowal A.: Zjawisko wypalenia w pracy
242
Renata Rasińska, Iwona Nowakowska
Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu
zawodowej położnych a cechy osobowości. Annales Universitates Mariae CurieSkłodowska, Lublin VOL.LX, SUPPL. XVI, 7, SECTIO D,2005 s.153-162
2. Bańka A.: Psychologia organizacji. [w:] J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T. 3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2005, s. 320-350
3. Bańka A.: Psychologia pracy. [w:] J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik
akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T.
3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2005, s. 283-320
4. Bogusz M., Olek E.: Rola menedżera w zakładzie opieki zdrowotnej w procesie
motywowania pracowników. Pielęgniarstwo Polskie 2001; 1 (11): 271 [za:] Kunecka D., Kamińska M., Karakiewicz B.: Analiza czynników wpływających na
zadowolenie z wykonywanej pracy w grupie zawodowej pielęgniarek. Badanie
wstępne. Problemy Pielęgniarstwa 2007, tom 15, zeszyt nr 2, 3 s.192-196
5. Czapiński J.: Wartościowanie - zjawisko inklinacji pozytywnej (O naturze optymizmu). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985 [za:] Terelak J.F.,
Mystkowski M.: Optymizm a wypalenie zawodowe nauczycieli. Studia Psychologica UKSW 10 (2010) s.153-178
6. Czekirda M., Pabiś M., Jarosz M.J.: Poczucie satysfakcji z pracy pielęgniarek
województwa lubelskiego. Pielęgniarstwo XXI wieku 2008, 2-3, (23-24), 10-15
[za:] Zielińska-Więczkowska H., Buśka A.: Satysfakcja zawodowa pielęgniarek
na tle wybranych czynników środowiska pracy. Pielęgniarstwo XXI wieku,
2010, 3-4 (32-33)
7. Czerw A.: Zastosowanie psychologii pozytywnej w zarządzaniu
http://www.inzynieriapersonalna.pl/public/publikacje/media/1273161497
zastosowanie-psychologii-pozytywnej-w-zarzadzaniu-czesc-ii.pdf, data dostępu
18.02.2013
8. Derbis R, Bańska A.: Poczucie jakości życia a swoboda działania i odpowiedzialność. PWN SPiA, 1998
9. Feliksiak M.: Zadowolenie z pracy i mobilność zawodowa. Komunikat z badań
CBOS. BS/156/2009. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_001_13.PDF,
data dostępu 18.02.2013
10. Feliksiak M.: Zadowolenie z życia. Komunikat z badań CBOS. BS/1/2013.
http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_001_13.PDF, data dostępu 18.02.
2013
11. Juczyński Z.: Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pracownia
testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa
2001.
12. Kosińska M., Pilarz Z.: Satysfakcja pielęgniarek z pracy zawodowej i jej uwarunkowania. Annales Universitates Mariae Curie-Skłodowska, Lublin
VOL.LX, SUPPL. XVI, 236, SECTIO D,2005 s.46-53
243
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4 /2013
Dobrostan społeczeństwo
13. Kucharz M.: Badanie poziomu satysfakcji pielęgniarek z pracy zawodowej.
Akademia Ekonomiczna w Krakowie 2005. http://wizard.ae.krakow.pl/ [za:]
Kunecka D., Kamińska M., Karakiewicz B.: Analiza czynników wpływających
na zadowolenie z wykonywanej pracy w grupie zawodowej pielęgniarek. Badanie wstępne. Problemy Pielęgniarstwa 2007, tom 15, zeszyt nr 2, 3 s.192-196
14. Kunecka D.: Satysfakcja pracownika a jakość usług medycznych. Probl Hig
Epidemiol 2010, 91(3): 451-457
15. Kunecka D., Kamińska M., Karakiewicz B.: Analiza czynników wpływających
na zadowolenie z wykonywanej pracy w grupie zawodowej pielęgniarek. Badanie wstępne. Problemy Pielęgniarstwa 2007, tom 15, zeszyt nr 2, 3 s.192-196
16. Lubrańska A.: Psychologia pracy. Podstawowe pojęcia i zagadnienia, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008, s.12
17. Maslach C.: Wypalenie zawodowe. [w:] P.G. Zimbardo, F.L. Ruch (red.) Psychologia i życie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s.623-628
[za:] Bańka A.: Psychologia pracy. [w:] J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej.
T. 3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2005, s. 283-320
18. Mądrzycki T.: Osobowość jako system tworzący i realizujący plany. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1996 [za:] Juczyński Z.: Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pracownia testów Psychologicznych
Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2001.
19. Podsumowanie I Ogólnopolskiego Badania Satysfakcji z Pracy.
http://www.hrnews.pl/reports/Sedlak%20&%20Sedlak_Raport%20Podsumowan
ie%20Og%C3%B3lnopolskiego%20Badania%20Satysfakcji%20z%20Pracy.pdf,
data dostępu 18.02.2013
20. Radkiewicz P., Widerszal-Bazyl M., Pokorski J., Pokorska J., Ogińska H.,
Pietsch E.: Dlaczego pielęgniarki wcześnie odchodzą z zawodu? Bezpieczeństwo
Pracy 7-8/2004 s. 31-34
21. Richbell S: Welfare services and the quality of working life. [w:] F.Avaqllone,
j.Arnold, K. de Witte (red.) Feelings work in Europe. Milano;Guerini, 1997,
s.387-392 [ za:] Bańka A.: Psychologia organizacji. [w:] J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T. 3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk
2005, s. 320-350
22. Satysfakcja Polaków z pracy 2010.
http://www.egospodarka.pl/52751,Satysfakcja-Polakow-z-pracy-2010. 1. 39. 1.
html, data dostępu 18.02.2013
23. Schulz D. P., Schulz S. E.: Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy. Wydawnictwo. Naukowe PWN, Warszawa 2002, s.296
24. Sęk H. (red.): Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie.
PWN, Warszawa 2000. [za:] Płotka A., Michalik E., Makara-Studzińska M.,
244
Renata Rasińska, Iwona Nowakowska
Satysfakcja z pracy położnych a poziom optymizmu
Szymona K., Karakuła H., Płachecka L., Kowal A.: Zjawisko wypalenia w pracy
zawodowej położnych a cechy osobowości. Annales Universitates Mariae CurieSkłodowska, Lublin VOL.LX, SUPPL. XVI, 7, SECTIO D,2005 s.153-162
25. Siwy-Hudowska
A.:
Sukces
wspomagany…
optymizmem
http://www.antydoping.pl/plik/2009/File/2009/01/prezentacja_nr_15.pdf,
data
dostępu 18.02.2013
26. Terelak J.F., Mystkowski M.: Optymizm a wypalenie zawodowe nauczycieli.
Studia Psychologica UKSW 10 (2010) s.153-178
27. Zielińska-Więczkowska H., Buśka A.: Satysfakcja zawodowa pielęgniarek na tle
wybranych czynników środowiska pracy. Pielęgniarstwo XXI wieku, 3-4 (3233)/2010
STRESZCZENIE
Praca jest jedną z podstawowych działalności człowieka, która wypełnia mu ponad połowę życia. Dla wielu organizacji problem zadowolenia pracowników z pracy
jest podstawowym celem i miernikiem efektywności. Wszystkie zmiany w systemie
organizacyjnym wpływają na satysfakcje cząstkowe i zadowolenie ogólne, przyczyniając się do ogólnego dobrostanu pracowników w miejscu pracy i do ogólnego
zadowolenia z życia. Celem badania była analiza satysfakcji z pracy oraz pomiar
optymizmu położnych, jak również jego wpływu na satysfakcję i zmęczenie z pracy.
Ocenę analizy satysfakcji z pracy położnych przeprowadzono za pomocą pytań w
kwestionariusza ankiety własnego autorstwa (opartego m.in. na Kopenhaskim Inwentarzu Wypalenia Zawodowego), natomiast pomiar optymizmu przeprowadzono
przy pomocy Testu Orientacji Życiowej LOT-R. Badane położne deklarują pozytywną ogólną satysfakcję z życia. Najmniej zadowolone są ze swoich dochodów i
sytuacji finansowej, warunków materialnych oraz perspektyw życiowych. Kobiety
czują się zmęczone wykonywaną pracą ale nie czują się osłabione i podatne na zachorowania. Badane położne stwierdzają, że praca jest zgodna z ich wykształceniem
oraz, że wykonywane przez nich zadania mają sens, a praca pozwala na pełne wykorzystanie własnych kwalifikacji oraz jest interesująca. Większość badanych kobiet
wskazuje na skłonność do optymizmu a jego poziom nie wpływa istotnie na zmęczenie w pracy.
ABSTRACT
Work is one of the basic human activities. It fills more than half of the man’s
life. For many organizations the problem of employees’ satisfaction with work is the
primary aim and a measure of efficiency. All changes in the organizational system
affect the partial and general satisfaction, contributing to the general wellbeing in
the workplace and general satisfaction with life. The aim of the research was the
analysis of satisfaction with work and measurement of optimism among midwives,
and its impact on satisfaction and tiredness of work. The evaluation analysis of satisfaction with work of midwives was carried out by means of the questionnaire pre245
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4 /2013
Dobrostan społeczeństwo
pared by the author herself (based on the Copenhagen Burnout Inventory) while the
measurement of optimism was conducted using the Test of Life Orientation LOT-R.
Researched midwives declare positive general satisfaction with life. They are the
least satisfied with their income and financial situation, the material conditions and
prospects of life. Women feel tired with work but they do not feel weakened and
prone to get sick. Researched midwives say that the work is consistent with their
education and that tasks make sense and work allows them to use their qualifications
and it is interesting. Most of the researched women indicate a propensity to optimism and its level is not significantly affected by tiredness at work.
Artykuł zawiera 30253 znaki ze spacjami
246