Pszenica jara

Pszenica jara
Pszenicy jarej uprawia się w Polsce znacznie mniej niż ozimej z uwagi na
nieco mniejszą jej plenność. Jej znaczenie gospodarcze jest jednak duże ze
względu na większą, niż w pszenicy ozimej, zawartość glutenu w ziarnie.
Zrejonizowane obecnie w Polsce odmiany pszenicy jarej charakteryzują się
niską i odporną na wyleganie słomą, nadającą się dobrze do zbioru
mechanicznego, dobrym wykorzystaniem nawozów mineralnych oraz wysoką
plennością.
Pszenica jara ma wysokie wymagania glebowe, co wynika ze słabo
rozwiniętego systemu korzeniowego, a to z kolei czyni ją mało odporną na
suszę. Najbardziej odpowiednie są dla niej gleby zasobne w składniki
pokarmowe o uregulowanych stosunkach wodnych, niezakwaszone, o pH 6-7,
systematycznie nawożone i wapnowane, niezachwaszczone i niezaperzone.
Możliwa jest także uprawa pszenicy jarej na glebach gliniasto-piaszczystych,
będących w wysokiej kulturze. Nieodpowiednie są natomiast gleby lekkie,
piaszczyste, podmokłe i kwaśne.
Pszenica jara w porównaniu z ozimą zawiera więcej białka i tłuszczu, a
mniej włókna surowego. Odznacza się także większą zawartością glutenu,
którego ilość i jakość decyduje o wartości wypiekowej mąki. Z tego powodu
ziarno odmian pszenicy jarej posiada bardzo dobrą jakość technologiczną.
Wartość technologiczną odmian pszenicy ujęto w cztery grupy: E – elitarna,
A – jakościowa, B – chlebowa, C – pozostałe. Na cele młynarsko-piekarskie
przydatne są odmiany z grupy E, A, B.
Tabela 29. Pszenica jara – odmiany badane w 2014 r.
Lp.
Odmiana
Rok wpisania do:
KRO
LOZ
1
Tybalt
2005
2007
2
Łagwa
2009
2010
3
Ostka
Smolicka
2010
2012
4
Kandela
2010
2012
5
SMH 87
2011
6
Arabella
2011
7
Izera
2012
2013
Hodowca (lub polski przedstawiciel
dla odmian zagranicznych)
Irena Szyld
62-800 Kalisz ul. Celtycka 41 a
Małopolska H R sp. z o.o.
30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4
HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR
63-740 Kobylin Smolice 146
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR
63-740 Kobylin Smolice 146
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
Małopolska H R sp. z o.o.
30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4
Grupa
jakości
A
A
A
A
*)
A
A
8
KWS Torridon
2012
9
Struna
2013
10
Mandaryna
2014
11
Harenda
2014
*) – Odmiana pszenicy twardej.
2014
KWS Lochow Pl. sp. z o.o. Kondratowice 57-150 Prusy, ul. Słowiańska 5
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27
64-000 Kościan
Małopolska H R sp. z o.o.
30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4
A
A
A
B
Tabela 30. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2014 r.
Wyszczególnienie
Kompleks glebowy
Klasa bonitacyjna gleby
pH gleby
Zasobność gleby mg/100 g
P205
K2 0
Mg
Przedplon
Data siewu
Data zbioru
Nawożenie
N na poziomie a1 kg/ha
N na poziomie a2 kg/ha
P205 kg/ha
K20 kg/ha
Nawożenie dolistne l/ha
Krzyżewo
Szepietowo
Rumejki
2
III b
6,7
4
III a
6,0
4
IV a
5,9
27,0
17,9
7,1
Groch siewny
28.03
29.08
30,5
15,5
7,7
Groch siewny
02.04
04.08
8,7
11,7
8,7
Ziemniaki
01.04
07.08
55
95
60
90
87
127
60
60
73
113
60
90
Forthial – 2 x 1 l.
Basfoliar – 2 x 3 l.
Plonowit Z II – 1,5 l.
Basfoliar 36 – 1,5 l.
Sumi Alpha 330 EC – 0,25 l.
Herbicydy dawka
Sekator 125 OD – 0,15 l.
Lintur 70 WG – 150 g
Axial EC+Adigor EC – 0,4 +1 l.
Eforia 0,65 ZC – 0,3 l.
Puma Uniwersal 069 EW – 1 l.
Gold + Sekator 125 OD – 1 l. + 0,15 l.
Fungicydy dawka
Input 460 EC – 1,0 l.
Artea 330 EC – 0,5 l.
Credo 600 SC – 2 l.
Reveller 280 SC – 0,8 l.
Input 460 EC – 1 l.
Soligor 425 EC – 0,8 l.
Cerone 480 SL – 0,75 l.
Moddus 250 EC – 0,4 l.
Cerone 480 SL – 0,75 l.
Insektycydy
Antywylegacz poziom a2
Tabela 31. Plon ziarna (dt z ha), ważniejsze cechy i porażenie przez choroby odmian pszenicy jarej w 2014 r., na poziomie a 1.
Dojrzałość
woskowa **)
58,4
68,7
x
x
14,1
98
9,0
44,4
x
7,7
7,8
7,2
Rdza
brunatna
Masa tysiąca
nasion
79,0
Septorioza
liści
Wyleganie
przed zbiorem
dni
Mączniak
Wysokość
roślin
g
% wzorca
Skala 90
Odchylenie
od wzorca (dt)
cm
Średnia
A2 – A1 (dt)
Wzorzec
Szepietowo
Odmiana
Krzyżewo
Lp.
Choroby
Skala 90
1
Tybalt
79,4
53,8
66,6
- 2,1
97
13,0
91
9,0
44,1
206
8,8
7,7
7,3
2
KWS Torridon
73,7
55,9
64,8
- 3,9
94
15,0
90
9,0
42,5
206
7,0
7,0
6,8
3
Harenda
84,0
65,5
74,8
6,0
109
14,3
102
9,0
44,3
206
7,3
7,2
7,5
4
Łagwa
77,4
60,3
68,8
0,1
100
10,6
102
9,0
43,6
206
8,0
6,3
7,0
5
Ostka Smolicka
71,1
56,0
63,6
- 5,2
93
15,9
105
9,0
41,9
206
7,8
6,2
7,5
6
Kandela
75,0
54,9
65,0
- 3,8
95
16,5
97
9,0
43,6
205
8,3
8,0
7,3
7
Arabella
71,3
61,0
-7,8
89
16,0
100
9,0
41,6
204
8,0
5,5
6,5
8
Izera
71,7
53,4
62,6
- 6,2
91
16,8
105
9,0
41,4
204
7,8
6,5
7,8
9
Struna
78,9
56,3
67,6
- 1,1
98
21,2
105
8,2
43,3
205
7,8
6,7
7,5
10
Mandaryna
77,3
53,9
65,6
- 3,1
95
25,4
106
9,0
39,1
205
8,8
6,8
7,5
11
SMH 87 *)
50,9
48,0
49,4
- 19,3
72
11,5
88
6,8
44,9
7,8
6,2
7,0
– Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką.
*) – Odmiana pszenicy twardej.
**) – Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU.
Rdza
brunatna
Masa tysiąca
nasion
Septorioza
liści
Wyleganie
przed zbiorem
g
Mączniak
Wysokość
roślin
Skala 90
Średnia
cm
Szepietowo
% wzorca
Choroby
Krzyżewo
Odchylenie
od wzorca (dt)
Tabela 32. Plon ziarna (dt z ha), ważniejsze cechy i porażenie przez choroby odmian pszenicy jarej w 2014 r., na poziomie a 2.
Wzorzec
98,4
67,3
82,8
x
x
88
9,0
48,5
9,0
8,9
8,4
1
Tybalt
96,9
62,2
79,6
- 3,3
96
84
9,0
47,7
9,0
9,0
8,5
2
KWS Torridon
97,5
62,1
79,8
- 3,0
96
81
9,0
46,2
9,0
8,7
8,3
3
Harenda
100,6
77,5
89,1
6,3
108
92
9,0
46,2
9,0
8,7
8,5
4
Łagwa
89,3
69,5
79,4
- 3,4
96
94
9,0
46,5
9,0
8,3
8,3
5
Ostka Smolicka
87,8
71,2
79,5
- 3,3
96
95
9,0
47,4
8,8
8,3
8,8
6
Kandela
96,5
66,4
81,5
- 1,4
98
93
9,0
46,5
9,0
8,8
8,8
7
Arabella
92,5
77,0
-5,9
93
86
9,0
44,2
9,0
7,5
7,0
8
Izera
90,2
68,6
79,4
- 3,5
96
97
9,0
46,0
8,8
8,7
8,5
9
Struna
101,0
76,5
88,8
5,9
107
95
9,0
45,2
9,0
8,5
8,3
10
Mandaryna
99,9
82,2
91,0
8,2
110
87
9,0
42,2
8,5
8,7
8,8
11
SMH 87 *)
61,6
60,3
61,0
- 21,9
74
82
7,2
48,1
9,0
7,7
8,0
Lp.
Odmiana
– Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką.
*) – Odmiana pszenicy twardej.
Skala 90
Tabela 33. Średnie wyniki plonowania odmian pszenicy jarej w latach ( % wzorca).
Poziom a1
Lp.
Rok
Odmiana
Wzorzec dt z ha
Poziom a2
Lata
Rok
2012 – 14 2013 – 14
2012
2013
2014
64,9
62,0
68,7
65,2
Lata
2012 – 14 2013 – 14
2012
2013
2014
65,4
77,2
81,5
82,8
80,5
82,2
1
Tybalt
101
98
97
99
98
100
108
96
101
102
2
KWS Torridon
101
106
94
100
100
103
102
96
100
99
3
Harenda
109
x
x
108
x
x
4
Łagwa
5
104
104
100
103
102
97
102
96
98
99
Ostka Smolicka
94
100
93
96
97
94
97
96
96
97
6
Kandela
98
101
95
98
98
101
99
98
99
99
7
Arabella
98
104
89
97
97
99
100
93
97
97
8
Izera
110
108
91
103
100
110
99
96
102
98
9
Struna
105
98
x
102
98
107
x
103
95
x
x
110
x
x
78
80
76
78
10 Mandaryna
11 SMH 87 *)
Liczba doświadczeń
*) – Odmiana pszenicy twardej.
75
87
72
4
4
2
74
81
74
4
4
2
Charakterystyka odmian
(na podstawie listy opisowej odmian)
HARENDA (2014). Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność bardzo dobra.
Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni.
Odporność na rdzę brunatną – duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną
plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów – dość
duża, na mączniaka prawdziwego – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość
dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość
późny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość duże, gęstość w stanie
zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba
opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu dość duże. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja
na zakwaszenie gleby dość duża.
MANDARYNA (2014). Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność bardzo
dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy
niż średnio dla gatunku. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i
septoriozę plew – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość
liści, septoriozy liści oraz fuzariozę kłosów – średnia. Rośliny dość wysokie, o
dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny,
dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe,
gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość
mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość
glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna
mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.