Dział XV. Układ oddechowy

UKŁAD ODDECHOWY
Zadanie 1. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono pęcherzyki
Zadanie 4. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono budowę pęcherzyka płucnego człowieka. Wyjaśnij
na przykładzie jednego, przestawionego na rysunku elementu budowy pęcherzyka płucnego
płucne oplecione siecią naczyń krwionośnych. Określ
przystosowanie pęcherzyka do pełnionej funkcji.
znaczenie gęstej sieci naczyń krwionośnych oplatających
pęcherzyki płucne.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………….............................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 2. (2 pkt) Poniższy rysunek obrazuje
w sposób uproszczony budowę nabłonka
jednowarstwowego, wielorzędowego
wyścielającego, miedzy innymi, drogi
oddechowe. Wyjaśnij, na czym polega
adaptacja w budowie nabłonka dróg
oddechowych do pełnienia określonych
funkcji przez tą tkankę. W odpowiedzi
uwzględnij dwa elementy budowy nabłonka
oddechowego przedstawione na rysunku.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono dwa
rodzaje tkanki nabłonkowej człowieka.
Przyporządkuj każdemu z przedstawionych na
rysunkach nabłonków po jednym z wymienionych
niżej miejsc jego występowania w organizmie
człowieka.
A. zewnętrzna powierzchnia ciała (naskórek)
B. drogi oddechowe (tchawica, oskrzela)
C. jelito cienkie
I ............................ II .............................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt). Schemat pęcherzyków płucnych człowieka oplecionych naczyniami
krwionośnymi. Ustal, w którym z naczyń
krwionośnych uwzględnionych na schemacie płynie
krew bardziej natlenowana. Odpowiedź krótko
uzasadnij.
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt). Wpływ wysiłku fizycznego na pracę układu oddechowego można zaobserwować
podczas lekcji wychowania fizycznego, kiedy uczniowie biegną na 60 m. Zaplanuj obserwację
wpływu wysiłku fizycznego na układ oddechowy, podając parametr, który będzie obserwowany
i sposób przeprowadzenia obserwacji.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
UKŁAD ODDECHOWY
Zadanie 7. (2 pkt). W gardle krzyżują się dwie drogi: pokarmowa z oddechową. Wejście z gardła do
krtani otwiera lub zamyka ruchoma chrząstka tzw. nagłośnia. Wyjaśnij związek przestrogi: „Nie
rozmawiaj przy jedzeniu!” z funkcją nagłośni.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 8. (2 pkt.) Poniższe schematy przedstawiają mechanizm wentylacji płuc ze szczególnym
uwzględnieniem roli przepony. Ustal, który z rysunków (A czy B) przedstawia wdech. Swój wybór
uzasadnij jednym argumentem.
............................................................... .....................
....................................................................................
............................................................... .....................
Zadanie 12. (2 pkt.) Podaj nazwę związku
chemicznego, którego budowę przedstawia
schemat. Zaznacz strzałką i podpisz miejsce, w
którym gromadzona jest energia w tym
związku.
.........................................
Zadanie 13. (1 pkt.). W tabeli przedstawiono
porównanie składu chemicznego dwóch
rodzajów powietrza (wdychanego
i wydychanego).
Powietrze I
Powietrze II
Tlen
ok. 21%
ok. 16%
Azot
ok. 78%
ok. 78%
Argon i inne gazy
ok. 1%
ok. 1%
Dwutlenek węgla
ok. 0,03%
ok. 4%
Na podstawie analizy powyższych danych ustal i podaj wraz z uzasadnieniem, który z rodzajów
powietrza (I czy II) jest wdychany przez człowieka.
............................................................... .....................
....................................................................................
....................................................................................
............................................................... .....................
Zadanie 9. (2 pkt.) Schemat przedstawia budowę
mitochondrium. Wskaż na nim strzałką i podaj nazwę
Zadanie 14. (1 pkt.). Jaką budowę mają płuca człowieka?
struktury, w której zachodzi cykl Krebsa.
…………………………………………………………………………………………...
............................................................... .....................
Zadanie 10. (1 pkt.) Podaj nazwę etapu oddychania
komórkowego, który może przebiegać zarówno
w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Określ miejsce jego zachodzenia w komórce.
............................................................... .....................
Zadanie 15. (2 pkt). Uczeń ma do dyspozycji: zlewkę szklaną, wodę wapienną [roztwór Ca(OH)2],
rurkę szklaną. Podaj kolejność czynności ucznia, który na lekcji biologii sprawdzi, że w powietrzu
wydychanym znajduje się CO2.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
UKŁAD ODDECHOWY
Zadanie 16. (3 pkt). Schemat ilustruje procesy zachodzące w erytrocytach.
a) Określ, gdzie w organizmie zachodzi proces I, a gdzie proces II.
b) Wyjaśnij, co oznacza, że oksyhemoglobina jest utlenowaną hemoglobiną.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt). Człowiek silnie reaguje na zmiany stężenia dwutlenku węgla we krwi – jednego
z czynników zaburzających równowagę wewnętrzną organizmu. Uzupełnij poniższy tekst, wpisując
w odpowiedniej formie określenia wybrane spośród wymienionych.
hamowanie, pobudzenie, podwyższenie, rdzeń kręgowy, rdzeń przedłużony, obniżenie
Zadanie 20. (3 pkt). Na schemacie przedstawiono budowę układu oddechowego człowieka.
Wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi prowadzi do ................................................................ pH
krwi, co powoduje .......................................................................................... ośrodka oddechowego
zlokalizowanego w ........................................................................................ . W efekcie zwiększa się
częstotliwość i głębokość oddechów.
Zadanie 18. (2 pkt). W jamie nosowej wyróżnia się okolicę węchową, dzięki której odczuwane są
zapachy i okolicę oddechową, w której wdychane powietrze zostaje oczyszczone, ogrzane
i nawilżone. Podaj dwie cechy budowy jamy nosowej umożliwiające jej pełnienie dwóch z wyżej
wymienionych funkcji.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 19. (1 pkt). Na uproszczonym wykresie przedstawiono zmiany objętości powietrza w
płucach. Na podstawie analizy wykresu przyporządkuj każdej ze strzałek od 1 do 3 odpowiedni
opis:
A – jest to objętość powietrza wymieniana w płucach podczas głębokiego wdechu i wydechu.
B – jest to objętość powietrza wymieniana w płucach podczas spokojnego wdechu i wydechu.
C – jest to objętość powietrza, którą można usunąć z płuc po zakończeniu spokojnego wdechu.
D – jest to część powietrza, której nie da się usunąć z płuc nawet przy maksymalnym wdechu
i wydechu.
1 ............, 2 ............, 3 .............
a) Wpisz (obok liter od A do D), nazwy zaznaczonych na rysunku elementów budowy
układu oddechowego.
b) Podaj nazwę procesu zachodzącego w płucach.
.......................................................................................................................................................
UKŁAD ODDECHOWY
Zadanie 21. (1 pkt). Wymiana gazowa w płucach zachodzi na zasadzie dyfuzji. Niezależnie od
wysokości nad poziomem morza zawartość tlenu w powietrzu jest taka sama (21%), zmienia się
natomiast jego ciśnienie parcjalne. W tabeli przedstawiono wartości ciśnienia parcjalnego tlenu w
naczyniach włosowatych płuc oraz w powietrzu atmosferycznym na różnych wysokościach n.p.m.
Na podstawie powyższych informacji wyjaśnij, uwzględniając mechanizm wymiany gazowej,
dlaczego aby przebywać na wysokości 8 tys. m n.p.m., powinno się używać butli z tlenem.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
UKŁAD ODDECHOWY