Globalne współzależności

Joanna Żepielska
Odpowiedzialne podejście
do konsumpcji
Scenariusz zajęć z edukacji globalnej dla klas 4-6 szkoły podstawowej
Informacja o scenariuszu
Wzrost konsumpcji to jedna z najważniejszych przyczyn narastających na świecie problemów ekologicznych.
Propagowanie modelu konsumpcji w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo i ciągłe kreowanie popytu
na produkty i usługi materialne powoduje coraz większą dewastację środowiska i konflikty społeczne.
Podczas zajęć pragniemy przygotować uczniów do świadomej konsumpcji. Jak konsumować dobra i usługi
w sposób zrównoważony?
Polska Akcja
Humanitarna
Dział Edukacji
Humanitarnej
ul. Szpitalna 5/3
00-031 Warszawa
e-mail: [email protected]
Internet: www.pah.org.pl
tel.: (022) 828 88 82, 828 90 98
fax: (022) 831 99 38
Główne zagadnienia zajęć
– odpowiedzialna konsumpcja
– właściwa postawa konsumencka
– produkcja odpadów
– kodeks Zielonego Konsumenta
Cele zajęć
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien
– tłumaczyć czym jest odpowiedzialna konsumpcja
– wymieniać sposoby ograniczania niepotrzebnych odpadów
– rozpoznawać produkty przyjazne środowisku
– ocenić siebie, na ile jest lub mógłby być Zielonym Konsumentem
Metody i techniki pracy
– dyskusja
– burza mózgów
– praca w parach
Kluczowe pojęcia
– odpowiedzialna konsumpcja
– kodeks
– Zielony Konsument
Środki dydaktyczne:Kolorowe markery, papierowa taśma malarska, kartki formatu A4, duże
arkusze szarego papieru, różne opakowania (np. torebka papierowa, plastikowa „reklamówka”, torba płócienna, butelka szklana, butelka PET) i produkty
w opakowaniach (np. owoce w plastikowym opakowaniu i owoce luzem)
16
Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.
Czas: 90 minut
Literatura:E. Osuch, W. Osuch, A. Kassenberg, Geografia z ochroną i kształtowaniem
środowiska, podręcznik dla zasadniczych szkół zawodowych, WSiP, Warszawa
2003
M. Huma, M. Krzystkiewicz, Kupuj odpowiedzialnie! Twoje pieniądze
kształtują świat. Poradnik dla uczniów szkół ponadpodstawowych, Polska
Zielona Sieć, Kraków 2007
M. Huma, Jak kupować by nie dać się upolować. Poradnik odpowiedzialnego
konsumenta, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Kraków 2006
Małgorzata Rutkowska – Paszta „Prawa człowieka w edukacji obywatelskiej”
Warszawa, 1998, WSiP, wydanie pierwsze
Ulrich Baer „Gry dyskusyjne – materiały pomocnicze do pracy z grupą”, Lublin
1997, Wydawnictwo „KLANZA”, wyd. I
Przebieg zajęć
CZAS
CO TRZEBA ZROBIĆ ?
10 min
1. Podaj uczniom temat zajęć.
15 min
2. Czym jest odpowiedzialna konsumpcja?
a. Stosując metodę burza mózgów poproś uczniów, aby
zapisali na małych kartkach skojarzenia związane
z pojęciem odpowiedzialna konsumpcja.
b. Wyjaśnij uczniom, że codzienne wybory ludzi mają wpływ
na stan środowiska przyrodniczego i na stan zdrowia ludzi,
którzy w przyszłości będą zamieszkiwać Ziemię.
c. Wyjaśnij uczniom, że poczucie odpowiedzialności za nasze
codzienne wybory nazywa się odpowiedzialną konsumpcją.
d. Wspólnie z uczniami sformułuj prawidłowe znaczenie tego
pojęcia i zawieś je w widocznym miejscu klasy.
20 min
3. Produkcja odpadów
a. Poproś uczniów, aby w parach postarali się zdefiniować
pojęcia śmieć, odpad. Odczytajcie utworzone definicje na
forum klasy.
b. Połóż na stole kilka różnych opakowań lub produktów
w różnych opakowaniach.
c. Poproś uczniów, aby zastanowili się, które opakowania są
przyjazne dla środowiska, a które nie.
d. Zapytaj uczniów z czego wykonane są poszczególne
opakowania? Które z produktów można kupić w innym
opakowaniu lub bez opakowania?
e. U
zupełnij wypowiedzi uczniów. Powiedz, że idąc na zakupy
warto mieć ze sobą własną torbę wielokrotnego użytku.
W ten sposób ograniczamy ilość niepotrzebnych odpadów
(plastikowych „reklamówek”).
Globalne współzależności
MATERIAŁY
UWAGI
Materiał pomocniczy
nr 1 – Definicja
zrównoważonego
rozwoju
Materiały pomocnicze
znajdują się na końcu
scenariusza.
Kartki papieru formatu
A4 do robienia notatek,
kolorowe markery,
arkusz szarego papieru,
papierowa taśma
malarska do wieszania
plakatów (materiał
dodatkowy dla
nauczyciela)
Materiał pomocniczy
nr 2 – Opis metody
burza mózgów
Różne opakowania
(np. torebka
papierowa, plastikowa
„reklamówka”, torba
płócienna, butelka
szklana, butelka
PET) i produkty
w opakowaniach
(np. owoce luzem
i owoce w plastikowym
opakowaniu)
17
Uwaga!
Nauczycielu! W tym miejscu możesz zrobić przerwę prowadzeniu zajęć. Drugą część zajęć
możesz poprowadzić na następnej lekcji.
30 min
4. W jaki sposób mogę być Zielonym Konsumentem?
a. Poproś uczniów, aby każdy indywidualnie zapisał na kartce
papieru swoją propozycję i zawiesił w widocznym miejscu
(wyjaśnij uczniom co kryje się pod nazwą Zielony Konsument).
b. Poproś uczniów o odczytanie swoich propozycji.
c. Na podstawie propozycji uczniów stwórzcie wspólny klasowy
kodeks Zielonego Konsumenta
15 min
Kolorowe markery,
arkusze szarego
papieru, kartki
formatu A4 do
notatek, papierowa
taśma malarska do
zawieszenia plakatu
5. Podsumowanie
Zapytaj uczniów, co oni sami mogą zrobić, aby ograniczyć
produkcję odpadów.
Materiały pomocnicze
Materiał pomocniczy nr 1 – Definicje zrównoważonego rozwoju
Definicja pojęcia zrównoważony rozwój, opracowana przez Światową Komisję ds. Środowiska i Rozwoju
w 1986 r.
Zrównoważony rozwój to taki, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez pozbawiania przyszłych
pokoleń możliwości zaspokajania ich potrzeb.
Definicja pojęcia zrównoważony rozwój, opracowana na Konferencji ONZ Środowisko i Rozwój w Rio
de Janeiro w 1992 r.:
Rozwój zrównoważony jest to strategia przekształceń ekologicznych, społecznych, techniczno-technologicznych i organizacyjnych, których celem jest osiągnięcie racjonalnego i trwałego poziomu dobrobytu
społecznego, umożliwiającego przekazanie go następnym pokoleniom, bez obawy zagrożenia destrukcją
zasobów przyrody i ekosystemów.
Materiał pomocniczy nr 2 – Opis metody Burza mózgów
Jest to metoda, która powstała w latach sześćdziesiątych w USA. Za jej twórcę uważany jest Alex F. Osborn.
Burzę mózgów zalicza się do strategii zbiorowego rozwiązywania problemów. Stosując ją można, poprzez
uaktywnienie indywidualnych możliwości umysłowych uczniów, zespołowo tworzyć pomysły i szukać nowych rozwiązań.
Sposób przeprowadzenia
1. N
auczyciel określa problem, nad którym będą pracować uczniowie i dba o przygotowanie środków pomocniczych.
2. N
auczyciel uzasadnia potrzebę zajęcia się problemem. Im problem będzie bardziej otwarty i mający wiele
różnych, możliwych rozwiązań, tym większe szanse pobudzenia kreatywności i aktywności uczniów.
3. N
auczyciel wyjaśnia grupie znaczenie metody burza mózgów, podkreślając szczególnie obowiązujące
w niej zasady:
a. jeszcze przed rozpoczęciem sesji należy ustalić czas na zgłaszanie pomysłów;
b. nie wolno krytykować pomysłów podczas ich zgłaszania;
18
Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.
c. należy zgromadzić jak najwięcej pomysłów, ocenę ich jakości odkładając na później;
d. im bardziej oryginalne rozwiązanie, tym lepiej.
4. Wszystkie zgłaszane pomysły są zapisywane, nauczyciel dba o to, aby każdy uczeń miał szansę zgłoszenia
swego pomysłu.
5. Jeżeli tego wymaga postawiony problem, pomysły są porządkowane i analizowane. Te, które mogą doprowadzić do rozwiązania problemu dopracowywane w szczegółach.
Zalety metody
– przy aktywności pracującej grupy duża liczba pomysłów i rozwiązań,
– metoda łatwa, nie wymagająca specjalnego przygotowania ani wyposażenia (wystarczy kreda i tablica).
Wady metody
– trudność w zaangażowaniu całej grupy w aktywne uczestnictwo w pracy zespołu.
Pisemna ocena burzy mózgów
Pisemna ocena burzy mózgów wykorzystuje założenia intelektualne metody, wywodzącej się z USA. Zakłada się więc, że najwięcej pożytecznych pomysłów rodzi się wtedy, gdy wszystkie są zapisane bez ich
uprzedniego wartościowania, wstępnych osądów czy eliminowania.
Funkcjonowanie metody
Każdy z uczestników gry otrzymuje kilka karteczek formatu pocztówkowego i grubo piszący flamaster.
Prowadzący jest zaopatrzony w rolkę taśmy klejącej oraz 5 kropek z papieru samoprzylepnego. Uczestnicy
w ciągu 10 - 20 minut maja zapisać na otrzymanych karteczkach swoje pomysły (pytania, hasła, tezy, idee
itd.). W tym czasie nie powinni ze sobą rozmawiać. Każda karteczka może zawierać tylko jeden pomysł.
Prowadzący grę na bieżąco zbiera karteczki z pomysłami i przykleja je taśmą do ściany, bez uprzedniego sortowania. W ten sposób pobudzi uczestników gry do kolejnych pomysłów. Następnie prowadzący likwiduje
karteczki z takimi samymi pomysłami, a pozostałe sortuje tematycznie, stosując kryteria zaproponowane
przez uczestników gry stojących w półkolach. Dopiero teraz przystępuje się do oceny pomysłów na podstawie wspólnie uzgodnionych kryteriów (np. Które pomysły uważam za najłatwiejsze do zrealizowania?).
Uczestnicy przyznają pomysłom odpowiednią liczbę kropek, przyklejając je na wybranych karteczkach.
Istnieje możliwość przydzielenia wszystkich kropek jednemu pomysłowi lub rozdzielenia ich pomiędzy kilka.
Grę można zakończyć dyskusją w małych grupach lub w grupie zasadniczej, a jej tematem będzie ocena
pomysłów. Największa korzyść stosowania tej metody polega na bogactwie pomysłów, które uzyskujemy
podczas jej stosowania.
Globalne współzależności
19