Nr 705. Sposoby i środki finansowe w zakresie pobudzania

88
Zdzisław Wołodkiewicz-Donimirski
Biuro Studiów i Ekspertyz
BSE
Informacja nr 705
(IP-89G)
Sposoby i środki finansowe w zakresie pobudzania powstawania nowych miejsc
pracy w małych i średnich przedsiębiorstwach
według projektu ustawy budżetowej na rok 2000
W projekcie do ustawy budżetowej na rok 2000 (uzasadnienie, punkt 5.1.5.) zakłada się
pobudzanie aktywności gospodarczej małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), wzrost ich
konkurencyjności, zwiększenie ich udziału w produkcie krajowym brutto, eksporcie i
nakładach inwestycyjnych. Ma to przyczynić się do zmniejszenia bezrobocia na wsi i w
małych miastach. Realizacja powyższych zadań nastąpi poprzez:
1. uproszczenie systemu podatkowego, wraz z obniżaniem stawek podatku dochodowego
oraz rozszerzeniem zakresu stosowanie zryczałtowanych form opodatkowania,
2. wprowadzenie korzystniejszych regulacji dotyczących amortyzacji,
3. wsparcie przedsięwzięć innowacyjnych i wdrożeniowych podejmowanych przez
przedsiębiorstwa,
4. ułatwienie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania przede wszystkim przez
rozbudowę i dokapitalizowanie sytemu poręczeń,
5. ograniczenie obciążeń i barier biurokratycznych.
Na podstawie wstępnej (brak czasu na bardziej pogłębione badanie) analizy wyżej
wymienionych, planowanych przedsięwzięć mających pobudzić aktywność gospodarczą
małych i średnich przedsiębiorstw sformułować można następujące uwagi:
a) Obniżenie stawek podatku dochodowego nastąpi przy jednoczesnej likwidacji ulg
inwestycyjnych i mieszkaniowych oraz przy utrzymaniu takich niekorzystnych warunków dla
prowadzenia działalności gospodarczej jak: wysoka realna stopa procentowa oznaczająca
drogi kredyt (w projekcie ustawy budżetowej przewiduje się, że w średnioroczna stopa 3miesięcznego kredytu na rynku międzybankowym wyniesie 12%, przy wzroście cen towarów
i usług konsumpcyjnych o 5,7%), duże obciążenia firm wydatkami na ubezpieczenia
społeczne, brak wyraźnej polityki proeksportowej (w projekcie ustawy budżetowej
przewiduje się niewielką aprecjację złotego, likwidację preferencyjnych ulg w podatku
dochodowym przeznaczonych właśnie dla eksporterów). W rezultacie może okazać się, że
zaoszczędzone na podatku dochodowym środki zamiast na inwestycje zostaną przeznaczone
na luksusową konsumpcję, w dużym stopniu z importu.
b) Obniżenie stawek podatku dochodowego nie doprowadzi w 2000 r. do poprawy pozycji
konkurencyjnej małych firm w stosunku do większych podmiotów. Jak wiadomo,
obowiązujące w 1999 r. stawki podatku dochodowego wynoszą 34% dla osób prawnych i 40%
(trzecia najwyższa stawka) dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. W 2000
r. stawki te mają być, zgodnie z propozycjami rządu, obniżone w pierwszym przypadku do 30%,
a w drugim przypadku do 36%. Oznacza to, że zostanie utrzymana różnica 6 punktów
procentowych w podatku dochodowym, na korzyść dużych firm.
c) Z zapowiedzi Ministerstwa Finansów wynikało, że w zamian za zlikwidowanie ulg
inwestycyjnych zaproponuje się przedsiębiorcom szybszą amortyzację. Tymczasem, jak wynika
z przygotowanego w tym resorcie projektu, zmiany w przepisach o amortyzacji będą
stosunkowo nieznaczne. Nie nastąpi wyraźne podwyższenie stosunkowo niskich stawek
amortyzacyjnych (największe podwyżki to o 1,5 pkt procentowego). W wielu przypadkach
podwyżka polega na tym, że dotychczasowe stawki widełkowe ministerstwo chce zastąpić jedną
stawką nie wyższą niż górna obowiązująca dotychczas. Jeśli chodzi o stawki amortyzacyjne
dotyczące budowli, to np. przewiduje się, że czas amortyzowania budowli skróci się zaledwie z
BSE
89
25 do 23 lat. Warto ponadto pamiętać, że proponowane zmiany w amortyzacji poprzedziło
wyraźne zaostrzenie tych przepisów na początku 1999 r.
d) na podstawie informacji uzyskanych w Ministerstwie Gospodarki, w Departamencie
Rzemiosła, Małych i Średnich Przedsiębiorstw (materiał pt. „Małe i średnie przedsiębiorstwa a
tworzenie nowych miejsc pracy”) wiadomo, że w projekcie ustawy budżetowej na 2000 r.
znalazły się środki finansowe przeznaczone na realizację przedsięwzięć innowacyjnych i
wdrożeniowych MSP, a także na ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do zewnętrznych źródeł
finansowania i promocję małych i średnich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych w łącznej
kwocie 26,7 mln zł. Biorąc pod uwagę fakt, że liczba aktywnych MSP w Polsce wynosi ok. 1,6
mln, oznacza to, że na jedno przedsiębiorstwo przypada statystycznie łączna pomoc z tytułu
realizacji punktu 3 i 4 w wysokości 16,7 zł. Przyjmując, że tylko co setne przedsiębiorstwo
skorzysta z tej pomocy oznacza to kwotę 1670 zł. Nie wydaje się, żeby była to znacząca kwota.
Podsumowując, można stwierdzić, że biorąc pod uwagę sposób przewidywanych
rozwiązań systemowych i wielkość angażowanych środków finansowych należy mieć duże
wątpliwości, czy w 2000 r. nastąpi pobudzenie aktywności gospodarczej małych i średnich
przedsiębiorstw. Bez tego niemożliwe będzie powstanie nowych miejsc pracy w tym
sektorze.