Cel w jakim badanie zostało przeprowadzone Poruszana

Warunki życia społeczeństwa polskiego - problemy i strategie
ID
P0049
Opisowy tytuł zbioru danych
Warunki życia społeczeństwa polskiego - problemy i
strategie
Pełna nazwa instytucji przekazującej
dane
Fundacja „Centrum Badania Opinii Społecznej”
Osoba prowadząca badanie
prof. dr hab. Krzysztof Zagórski
Osoba/osoby kontaktowe
Język zbioru danych
PL
Język dokumentacji
PL
Flagi
LOG.P FIL.P UDC.A CDB.A FRE.A DSC.A
Cel w jakim badanie zostało przeprowadzone
Wszechstronne zbadanie różnych aspektów szeroko pojmowanych warunków życia, problemów z
nimi związanych oraz strategii radzenia sobie z trudnościami. Chodziło także o sporządzenie
społecznej i terytorialnej "mapy" warunków życia społeczeństwa polskiego i określenie ich
zróżnicowań.
Poruszana problematyka badawcza
Ocena sytuacji kraju, miejscowości zamieszkania i rodziny,
Zadowolenie z życia ogółem i z różnych jego aspektów,
Stan psychiczny,
Zaradność i bezradność,
Sieć kontaktów osobistych i rodzinnych,
Dodatkowa działalność zarobkowa i zmierzająca do poprawy warunków życia,
Korzystanie z pomocy społecznej i indywidualnej oraz udzielanie takiej pomocy,
Zadania i oceny władz lokalnych,
Subiektywne i obiektywne warunki bytu,
Struktura dochodów indywidualnych i gospodarstwa domowego,
Zaspokojenie potrzeb,
Aspiracje materialne i edukacyjne,
Oszczędności, pożyczki, kredyty,
Warunki mieszkaniowe,
Wyposażenie w dobra materialne,
Budżet czasu i zaspokojenie potrzeb w tym względzie,
Praca i bezrobocie (w tym praca za granicą),
Komunikacja i dojazdy do pracy i szkoły,
Kontakty z instytucjami prawa i porządku publicznego oraz poczucie bezpieczeństwa,
Korzystanie ze służby zdrowia,
Skład demograficzny gospodarstwa domowego,
Gospodarstwo rolne i gospodarowanie na roli,
Infrastruktura w miejscowości zamieszkania,
Samoidentyfikacje społeczne.
Jednostka badania
Zastosowany system wag umożliwia analizę danych dotyczących respondenta oraz jego gospodarstwa
domowego (w zależności od tego, czego dotyczą pytania)
Dobór próby
Typ zastosowanej w badaniu próby
Próba losowo-adresowa
1. Koncepcja doboru próby
Badanie zostało zrealizowane w gospodarstwach domowych należących do dwu niezależnych
prób. Pierwsza była próbą ogólnopolską umożliwiającą uzyskanie danych dla Polski i
województw oraz wybranych aglomeracji, druga zaś dla wybranych gmin. Próby te losowane
były przy wykorzystaniu schematu losowania wielostopniowego, przy czym jednostkami
losowania pierwszego stopnia były obwody spisowe, zaś na drugim stopniu losowane były
mieszkania. W wylosowanym mieszkaniu dobierane było gospodarstwo domowe (jeśli było w
nim więcej niż jedno gospodarstwo), zaś w gospodarstwie domowym respondent.
Obwody spisowe przed losowaniem były, oddzielnie w każdym województwie, warstwowane
według klas miejscowości. Jako operat losowania obwodów spisowych i mieszkań
wykorzystano istniejący w GUS system TERYT.
2. Operat losowania
Próby do wszystkich realizowanych przez GUS badań gospodarstw domowych dobierane są
przy zastosowaniu schematu losowania dwustopniowego. Operat losowania wykorzystywany
przy doborze tych prób oparty jest o system TERYT tj. rejestr podziału terytorialnego kraju.
W systemie tym funkcjonują dwa rodzaje jednostek pierwszego stopnia:
1. ok. 178 000 obwodów spisowych zawierających średnio ok. 68 mieszkań,
2. ok. 33 000 rejonów statystycznych średnio po ok. 377 mieszkań.
Jeden rejon statystyczny może składać się maksymalnie z 9 obwodów spisowych. Terytorium
Polski podzielone jest w pełni na rejony statystyczne i obwody spisowe. Oznacza to, że
istnieją rejony i obwody niezamieszkane o zerowej liczbie mieszkań.
W zależności od specyfiki konkretnego badania za jednostki pierwszego stopnia przyjmuje się
rejony lub obwody. W przypadku niektórych badań zachodzi potrzeba łączenia obwodów
albo rejonów, jeżeli nie spełniają wymogów badania co do minimalnej liczby mieszkań w
rejonie bądź obwodzie. W badaniu "Jak się nam żyje ?" jako jednostki losowania pierwszego
stopnia wykorzystano obwody spisowe. Są to jednostki mniejsze i bardziej zwarte niż rejony
statystyczne, co znacznie ułatwia realizację badania, zwłaszcza na terenach wiejskich.
Obwody spisowe nie spełniające warunku minimalnej liczby mieszkań łączone były z
sąsiednimi, w ramach tego samego rejonu statystycznego. Jednostkami losowania drugiego
stopnia były mieszkania. Dla każdego wylosowanego obwodu stworzone zostały wykazy
mieszkań zamieszkanych, które stanowiły operaty losowania drugiego stopnia. Dla próby
pierwszej przyjęto, że obwód spisowy powinien liczyć co najmniej 6 mieszkań, zaś w próbie
drugiej, w zależności od gminy, od 7 do 21 mieszkań.
3. Warstwowanie i alokacja jednostek pierwszego stopnia
Obwody spisowe przed losowaniem zostały pogrupowane w warstwy. W przypadku próby
pierwszej (ogólnopolskiej) ustalono, że województwa z wydzieloną aglomeracją tj.:
dolnośląskie,
lubelskie,
łódzkie,
małopolskie,
mazowieckie,
pomorskie,
śląskie,
wielkopolskie
podzielone zostaną najpierw na trzy części: miasto wojewódzkie, pozostała część aglomeracji,
pozostała część województwa. W pozostałych województwach wydzielono dwie części:
miasto wojewódzkie oraz pozostałe miasta i gminy województwa.
Następnie w każdym województwie, oddzielnie w każdej części, tworzone były warstwy
obejmujące miasta o zbliżonej liczbie mieszkańców, względnie gminy wiejskie z
sąsiadujących ze sobą powiatów. Liczba utworzonych w ten sposób warstw zależała od
specyfiki danego województwa tj. struktury miast i gmin ze względu na liczbę mieszkańców
oraz ze względu na założoną liczebność próby w danym województwie. Łącznie utworzono
473 warstwy: najwięcej w woj. mazowieckim - 57, najmniej w woj. opolskim - 16. W pięciu
największych miastach: Warszawie, Łodzi, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu warstwami były
dzielnice. Ponadto 123 większe miasta stanowiły samodzielne warstwy. Utworzono 182
warstwy wiejskie: najwięcej w woj. małopolskim i mazowieckim - po 17, najmniej w
opolskim - 6 warstw.
Próba pierwsza liczyła 40 002 mieszkania. W województwach z aglomeracjami losowano po
ok. 3000 mieszkań, z czego ok. 2000 lokowanych było w aglomeracji, zaś ok. 1000 mieszkań
w pozostałej części województwa. W pozostałych województwach losowano po ok. 2000
mieszkań, po ok. 1000 w mieście wojewódzkim i w reszcie województwa. Z kolei, w
poszczególnych częściach w każdym z województw próba mieszkań rozdzielana była
pomiędzy warstwy proporcjonalnie do populacyjnej liczby mieszkań w warstwach.
W odniesieniu do próby pierwszej przyjęto, że w każdym z wylosowanych obwodów
spisowych losowanych będzie 6 mieszkań. W związku z tym, liczba obwodów spisowych
losowanych z pojedynczej warstwy stanowiła ok. 1/6 ustalonej wcześniej próby mieszkań.
Próba druga (próba gmin) liczyła łącznie 25 668 mieszkań w 64 wybranych gminach. Gminy
te były bardzo zróżnicowane ze względu na liczbę mieszkańców, poziom urbanizacji i gęstość
zaludnienia. Z tych powodów liczba losowanych do próby mieszkań wahała się od 200 w
takich gminach jak Wąsosz czy Pielgrzymka do ponad 1000 w miastach stanowiących
powiaty jak np. Toruń lub Radom. W większości gmin nie stosowano warstwowania,
albowiem nie było możliwości dzielenia tych gmin na mniejsze podzbiory. Jedynie w 15
gminach miejsko-wiejskich stosowano warstwowanie na obszary miejski i wiejski. W
miastach w wylosowanych obwodach dobierano do próby, w zależności od miasta, od 7 do 20
mieszkań. W gminach wiejskich oraz w częściach wiejskich gmin miejsko-wiejskich
losowano od 14 do 21 mieszkań w wylosowanych uprzednio obwodach spisowych.
4. Losowanie obwodów spisowych
Losowanie obwodów spisowych przeprowadzane było w próbie pierwszej oddzielnie w
każdej warstwie, zaś w próbie drugiej oddzielnie w każdej wybranej gminie, jeżeli nie była to
próba miejsko-wiejska. W celu wylosowania próby zastosowano procedurę Hartle`a-Rao. Jest
to losowanie systematyczne z prawdopodobieństwami proporcjonalnymi do wielkości
jednostek pierwszego stopnia, po ich uprzednim losowym uporządkowaniu.
W analogiczny sposób przeprowadzone zostało losowanie obwodów spisowych we
wszystkich warstwach w poszczególnych województwach. Łącznie do próby pierwszej
wylosowano 6667 obwodów spisowych, zaś do próby drugiej 2963 obwody.
5. Losowanie mieszkań, gospodarstw domowych i respondentów
W każdym z wylosowanych na pierwszym stopniu obwodów spisowych losowano następnie
określoną liczbę mieszkań. W przypadku próby pierwszej losowano po 6 mieszkań w
obwodzie, zaś w próbie drugiej, w zależności od gminy, od 7 do 21 mieszkań. Zastosowano
procedurę losowania prostego bez powtórzeń.
W wylosowanym mieszkaniu ankieter dobierał do wywiadu tę osobę w wieku 18 lat i więcej,
która ostatnio obchodziła urodziny. W przypadku, gdy w wylosowanym mieszkaniu
współzamieszkiwały dwa lub więcej gospodarstwa domowe, ankieter dobierał do badania to
gospodarstwo, którego "głowa" ostatnio obchodziła urodziny.
Obszar geograficzny, na którym zrealizowano badanie
Polska ogółem, obszary metropolitalne, wybrane gminy
Dolna granica wieku osób badanych
18
Górna granica wieku osób badanych brak
Metoda zbierania danych
wywiad typu "face-to-face"
Liczebność próby założonej i zrealizowanej
Badanie gmin:
25668 mieszkań - próba założona
24745 mieszkań - próba zrealizowana
Badanie ogólnopolskie:
40002 mieszkania - próba założona
38866 mieszkania - próba zrealizowana
Zastępowanie respondentów
dozwolone
Random route
Waga poststratyfikacyjna
zbiór zawiera wagę poststratyfikacyjną
Czynniki brane pod uwagę przy konstrukcji wagi poststratyfikacyjnej
- prawdopodobieństwa wyboru mieszkań, gospodarstw domowych i respondentów,
- poziom realizacji badania w danej warstwie (gminie),
- dane o strukturze ludności wg płci i wieku wg stanu z dnia 30.06.2007 na podstawie
szacunków demograficznych GUS.
Opis sposobu konstrukcji wagi
W celu uogólnienia wyników badania z próby na badane populacje obliczone zostały
następujące rodzaje wag dla gospodarstw domowych i respondentów:
- wagi ogólnopolskie,
- wagi wojewódzkie,
- wagi dla aglomeracji w wybranych województwach,
- wagi dla wybranych gmin.
Przy obliczaniu wag uwzględnione zostały następujące czynniki:
- prawdopodobieństwa wyboru mieszkań, gospodarstw domowych i respondentów,
- poziom realizacji badania w danej warstwie (gminie),
- dane o strukturze ludności wg płci i wieku wg stanu z dnia 30.06.2007 na podstawie szacunków
demograficznych GUS.
Wagi były następnie standaryzowane do liczby zrealizowanych ankiet odpowiednio w Polsce,
województwie, aglomeracji i wybranej gminie.
Pełny opis sposobu doboru próby
Dołączona do badania dokumentacja zawiera pełny opis sposobu doboru próby
Faza terenowa realizacji badania
Daty, w jakich badanie zostało przeprowadzone
Rozpoczęcie badania --2007
Zakończenie badania --2007
Inny termin
Badanie gmin:
Rozpoczęcie badania: 25.08.2007
Zakończenie badania: 09.12.2007
Badanie ogólnopolskie:
Rozpoczęcie badania: 10.08.2007
Zakończenie badania: 10.12.2007
Obligacje ankietera przy ponownych próbach kontaktu z wylosowanym
respondentem / gospodarstwem domowym
Ponawianie kontaktu w różnych porach tego samego dnia
Ponawianie kontaktu w różnych dniach tygodnia
Kontrola zrealizowanych wywiadów pod względem poprawności ich realizacji
przez koordynatora
Wywiady były kontrolowane przez koordynatora w około %
Pozostałe informacje na temat badania
Wzór cytowania danych przekazywanych do archiwum
Dla danych z badania ogólnopolskiego:
Sondaż Centrum Badania Opinii Społecznej "Warunki życia społeczeństwa polskiego problemy i strategie" zrealizowany na reprezentatywnej próbie losowo-adresowej dorosłych
mieszkańców Polski, N=38 866 w okresie wrzesień - listopad 2007 r. Kierownik Zespołu
Badawczego: prof. dr hab. Krzysztof Zagórski.
Dla danych z badania gmin:
Sondaż Centrum Badania Opinii Społecznej "Warunki życia społeczeństwa polskiego problemy i strategie" zrealizowany na próbach losowo-adresowych dorosłych mieszkańców
wybranych miast/gmin, N=24 745 (jest to łączna liczebność prób wybranych 64 miast/gmin)
w okresie wrzesień - listopad 2007 r. Kierownik Zespołu Badawczego: prof. dr hab. Krzysztof
Zagórski.
Ogólnodostępne publikacje odwołujące się do danych przekazywanych do
archiwum
Krzysztof Zagórski (red), Jak się nam żyje? Część I i II, Opinie i diagnozy Nr 9, CBOS,
Warszawa 2008
Jan Hryniewicz, Bohdan Jałowiecki i Anna Tucholska, Jak się żyje w przyszłych
metropoliach? Opinie i diagnozy Nr 10, CBOS, Warszawa 2008
Dystrybucja danych
Ograniczenia dystrybucji zbioru
Brak ograniczeń