Informacja z kontroli jakości i prawidłowości oznakowania mleka i

Informacja z kontroli jakości i prawidłowości
oznakowania mleka i przetworów mlecznych
W II kw. 2009 r. przeprowadzono w powyższym zakresie 15 kontroli tj w:
5 hurtowniach: w Katowicach, Bielsku - Białej, Częstochowie
3 sklepach sieci handlowych w Chorzowie, Katowicach, Bielsku - Białej
2 magazynach centralnych sieci handlowych w Rudzie Śląskiej i Gliwicach
5 pozostałych sklepach w Katowicach, Bielsku - Białej, Częstochowie
Nieprawidłowości stwierdzone w toku kontroli polegały na:
●
●
●
●
●
●
oferowaniu do sprzedaży towarów o niewłaściwej jakości lub nieprawidłowo oznakowanych,
niewłaściwych warunkach przechowywania towarów,
oferowaniu do sprzedaży towarów przeterminowanych,
braku zaświadczeń do celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników lub ich nieważności,
nieprzestrzeganiu przepisów dotyczących oznaczania towarów cenami,
naruszaniu przepisów dot. towarów paczkowanych.
Ogółem kontrolą objęto 185 partii a zakwestionowano 38 partii co stanowi 21% ilości skontrolowanych.
Sprawdzeniem objęto towary z niżej podanych grup towarowych tj.:
●
●
●
●
●
●
●
●
●
mleka - 25 partii kwestionując 5 co stanowi 20 % ilości skontrolowanych partii,
śmietanki i śmietany - 25 partii kwestionując 7 partii tj. 28 %,
masła - 20 partii wartości zł 34 421,-, kwestionując 5 partii tj. 25 %,
serów dojrzewających - 27 partii kwestionując 6 partii tj. 22 %,
serów topionych - 13 partii - nie kwestionując żadnej partii,
serów twarogowych - 30 partii kwestionując 3 partie tj. 10 %,
wyrobów seropodobnych - 8 partii kwestionując 3 partie tj. 38 %,
napojów mlecznych fermentowanych - 31 partii kwestionując 7 partii tj. 23 %,
innych przetworów mlecznych (desery o smaku czekoladowym z bitą śmietanką , chłodnik, deserek truskawkowy,
deser mleczny z ryżem i wsadem jabłkowym) - 6 partii kwestionując 2 partie tj. 33 %.
Jakość
Badając jakość znajdujących się w obrocie wyrobów - z ocenianych ogółem 185 partii pobrano do badań
laboratoryjnych próby z 45 partii wartości, z których zakwestionowano 8 partii tj. 18% ilości skontrolowanych:
450 op. a' 200 g masła ekstra 82% z uwagi na obecność tłuszczu obcego; skład trójglicerydów w badanych próbkach
wskazywał na obecność około 47,72% tłuszczu obcego; w ocenie organoleptycznej wyczuwalny był posmak tłuszczów
roślinnych,
2394 op. a' 200g masła ekstra 82% z uwagi na wyższą zawartość tłuszczu; średnia arytmetyczna zawartości tłuszczu
z pięciu badanych próbek wynosiła 84% i różniła się od zadeklarowanej zawartości (82%) o więcej niż jeden punkt
procentowy,
150 op. a' 200g masła ekstra 82% z uwagi na wyższą zawartość wody (było 16,8; 16,8%; 17%; 16,9%; 16,7% zamiast
nie więcej niż 16%) w stosunku do wymagań normy PN-A-86155:195 „Mleko i przetwory mleczne" zadeklarowanej
przez producenta,
49 op. a'200 g masła ekstra roztropickiego z uwagi na wyższą zawartość tłuszczu; średnia arytmetyczna zawartości
tłuszczu z pięciu badanych próbek wynosiła 84% i różniła się od zadeklarowanej zawartości (82%) więcej niż o jeden
punkt procentowy,
1
200 op. a'200 g masła ekstra z uwagi na wyższą zawartość tłuszczu; średnia arytmetyczna zawartości tłuszczu z
pięciu badanych próbek wynosiła 84% i różniła się od zadeklarowanej zawartości (82%) więcej niż o jeden punkt
procentowy,
45 op. a' 300g sera półtłustego „Mini Rolada Ustrzycka" z uwagi na zawyżoną zawartość soli było 4,3 i 4,5% zamiast
nie więcej 2,5% oraz bardzo słony smak,
188 op. a' 200g śmietany wiejskiej ukwaszonej homogenizowanej gęstej z uwagi na niejednolitą konsystencję, z
wyraźnie widocznymi w całej masie grudkami ściętego sernika,
4 op. a' 400g jogurtu brzoskwiniowego z uwagi na zaniżoną zawartość brzoskwiń w stosunku do deklaracji podanej na
opakowaniu tj. było 0,7-0,8% zamiast 2,5%.
Zakwestionowane partie masła ekstra roztropickiego a' 200 g oraz masła ekstra a' 200 g wycofane zostały z obrotu i
zwrócone do producentów. Pozostałe kwestionowane partie zostały sprzedane. Próby kontrolne tych wyrobów po
rezygnacji z ich badań zostały przez właścicieli wycofane ze sprzedaży z przeznaczeniem na potrzeby własne.
W zakresie stanu opakowań jednostkowych badanych partii mleka i przetworów mlecznych nieprawidłowości nie
stwierdzono.
W związku z powyższym skierowano stosowne pisma do producentów ww. wyrobów oraz właściwych terenowo
Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych.
W zakresie przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie dozwolonych substancji
dodatkowych ustalono, że przedmiotowe substancje deklarowano w 80 partiach przetworów mlecznych. Substancje te
zostały zastosowane do tych produktów zgodnie z postanowieniami tego rozporządzenia.
Oznakowanie
Badając prawidłowość oznakowania znajdujących się w obrocie wyrobów, kontrolą objęto 178 partii z czego
zakwestionowano 19 partii co stanowi 11 % ilości skontrolowanych z tego:
w grupie mleka - na 24 partie zakwestionowano 4 partie (17 %)
w grupie śmietanki i śmietany - na 22 partie zakwestionowano 2 partie (9%)
w grupie masła - na 20 partii zakwestionowano 1 partię (5%)
grupie serów dojrzewających - na 27 partii zakwestionowano 5 partii (19%)
w grupie serów topionych -zbadano 13 partii nie kwestionując żadnej z nich,
w grupie serów twarogowych - na 29 partii zakwestionowano 1 partię (3%)
grupie wyrobów seropodobnych - na 8 partii zakwestionowano 3 partie (38%)
w grupie napojów mlecznych fermentowanych - na 30 partii zakwestionowano 2 partie (7%)
w grupie innych - na 5 partii zakwestionowano 1 partię (20%).
Nieprawidłowości polegały na:
-nieuwidocznieniu w oznaczeniu producenta formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej imienia i nazwiska osoby
wykonującej działalność,
-niewłaściwym oznakowaniu towarów datą ważności,
-nieuwidocznieniu w jednym polu widzenia nazwy środka spożywczego, zawartości netto oraz terminu przydatności do
2
spożycia,
-niepodaniu procentowej zawartości tłuszczu, suchej masy beztłuszczowej mleka obok nazwy środka spożywczego,
-uwidocznieniu informacji o ilościowej zawartości tłuszczu bez użycia zwrotu „zawartość tłuszczu... %" z dokładnością
do jednego miejsca po przecinku,
-braku daty wazności,
-niepodaniu, w którym miejscu opakowania środka spożywczego znajduje się data minimalnej trwałości lub termin
przydatności do spożycia,
-uwidocznieniu nazwy wyrobu „masło ekstra 82%" podczas gdy w wykazie jego składników na op. wyszczególniono
oprócz tłuszczu mlecznego również tłuszcze roślinne i serwatkę jogurtową,
-podaniu nazwy mleko podczas gdy w wykazie składników na op. wyszczególniono karagen - roślinny stabilizator braku funkcji technologicznych substancji dodatkowych,
-uwidocznieniu informacji o zawartości tłuszczu bez określenia ilości produktu, w której znajduje się podana zawartość
- „zawartość tłuszczu 26 g" przy wadze sera 900 g.
-odwoływaniu się do właściwości leczniczych - sugerowaniu, że dany środek spożywczy posiada szczególne
właściwości, podczas gdy wszystkie podobne środki spożywcze posiadają identyczne właściwości -„to produkt o
niepowtarzalnym smaku idealnie sprawdzający się podczas letnich upałów. Doskonały jako napój dający orzeźwienie
jak i dodatek do młodych ziemniaków. Ponadto wpływa korzystnie na pracę przewodu pokarmowego i przemianę
materii".
Nie stwierdzono produktów mlecznych objętych rejestrem chronionych nazw pochodzenia
i chronionych oznaczeń geograficznych, typu „bryndza podhalańska" i „oscypek".
W znakowaniu i reklamie objętych sprawdzeniem przetworów wyprodukowanych metodami konwencjonalnymi, nie
stwierdzono stosowania terminów typu „bio" i „eko" mogących wprowadzać w błąd konsumenta poprzez sugerowanie,
że dany produkt lub jego składniki spełniają kryteria produkcji ekologicznej.
W związku z powyższym skierowano:
- wystąpienia do producentów i właściwych terenowo Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Art. Rolno
-Spożywczych,
- doniesienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, w związku z usunięciem informacji dot. terminu ważności serka
twarogowego.
Ponadto stwierdzono, że na opakowaniach badanych wyrobów zamieszczono szereg informacji marketingowych
przykładowo:
„mleko UHT charakteryzuje się wysoką czystością mikrobiologiczną", „nasze mleko produkowane jest z
surowca najwyższej jakości pozyskiwanego z terenów o tradycyjnie wysokiej kulturze rolnej, gdzie od
setek lat słuchamy natury", „dzięki zastosowaniu nowoczesnej produkcji i pakowania stworzyliśmy
mleko o wyjątkowych walorach smakowych", „mleko polecane jest do spożycia zarówno dla dzieci i
dorosłych, gdyż nie ma innego napoju, który by dorównywał mu jakością i ilością zawartych w nich
składników odżywczych", „Tradycja Wielkopolska",
Na 1280 op. a' 125g jogurtu truskawkowego umieszczono znak "%" bez podania, czego on dotyczy. W odpowiedzi na
pismo tut. Inspektoratu producent wyjaśnił, iż jest to „uśmiechnięta buźka" i stanowi element szaty graficznej.
O powyższym również poinformowano właściwe terenowo Wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Art. Rolno Spożywczych oraz skierowano pisma do producentów dot. podania zasadności umieszczania na tych wyrobach ww.
3
napisów.
Na etykietach topionych produktów mleczno-tłuszczowych z dodatkiem oleju roślinnego
-z grzybami, z warzywami i czosnkowo-szczypiorkowego nie podano nazwy wyrobu, co sprzeczne jest z § 2 ust. 1 pkt
1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków
spożywczych,
-z papryką użyto nazwy „ser", co narusza postanowienia punktu II.2 załącznika XII rozporządzenia Rady (WE) nr
1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy
szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku").
W toku kontroli ww. wyroby prawidłowo oznakowano.
Kontrolą w zakresie aktualności terminów przydatności do spożycia i dat minimalnej trwałości oferowanych do
sprzedaży towarów objęto 184 partie kwestionując 7:
11 op. a' 175g deseru czekoladowego z bitą śmietaną po przekroczonym terminie o 12 dni
3 op. a' 190g jogurtu do picia o smaku waniliowym po przekroczonym terminie o 14 dni
1 op. a' 0,5l mleka spożywczego 2% tł. przeterminowanego 14 dni,
3 op. a' 0,5l śmietanki 12% przeterminowanej 20 dni,
7 op. a' 0,25l śmietanki 12% przeterminowanej 19 dni,
1 op. a' 100g serka do chleba z ziołami przeterminowanego 7 dni.
3 op. a' 100g śmietanki do kawy 10%, przeterminowaną 2 dni.
Towary te wycofano ze sprzedaży.
W zakresie warunków i sposobu przechowywania art. mleczarskich zbadano 185 partii towarów.
Nieprawidłowości stwierdzono w 1 hurtowni, gdzie 5 partii towarów:
12 op. a' 200g, śmietany18%,
2,61 kg sera pełnotłustego luz,
9 op. a' 150g serka naturalnego,
10 op. a' 400g kefiru 2%,
20 op. a' 200g jogurtu naturalnego
przechowywanych było poza urządzeniem chłodniczym w temp.powyżej +10°C, podczas gdy producent na
opakowaniach jednostkowych określił temp.przechowywania do +8ºC.
W toku kontroli kwestionowane produkty przełożone zostały do sprawnego urządzenia chłodniczego. O powyższym
powiadomiono właściwy organ sanitarny.
Ponadto w sklepie w Bielsku - Białej stwierdzono w ladzie chłodniczej 0,335 kg sera salami „Królewski"oraz 0,30 kg
sera salami „Złocisty" o niewłaściwej jakości zdrowotnej (kawałki serów porcjowanych i pakowanych w sklepie w
przezroczystą folię, noszące ślady pleśni).
W toku kontroli powiadomiono przedstawicieli sanepidu w Bielsku-Białej, którzy wycofali z obrotu kwestionowane sery.
We wszystkich próbkach pobranych do badań laboratoryjnych sprawdzono ilość rzeczywistą produktu w stosunku do
deklaracji producenta zamieszczonej na etykiecie opakowania jednostkowego. Ogółem sprawdzono 128 op.
jednostkowych, kwestionując 3 op. tj.:
2 op. a'400 g kefiru z uwagi na zaniżenie masy netto w obu badanych próbkach, które przekraczało dwukrotną
wartość błędu T1 (deklarowano masę 400g, a faktyczna wynosiła 351,8g i 358,3g)
4
1 op. a' 200g masła ekstra 82% z uwagi na zaniżoną masę netto (deklarowano masę 200g, a było 180,1g).
W związku z powyższym skierowano stosowne informacje do Urzędów Miar.
Badając przestrzeganie art. 59 ust.4 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia stwierdzono, że:
- w sklepie spożywczym w Katowicach właścicielka posiadała nieaktualne orzeczenie dla celów sanitarno epidemiologicznych.
W toku kontroli zostało ono uaktualnione.
- w sklepie spożywczym w Częstochowie sprzedawca posiadał również nieaktualne orzeczenie.
O powyższym powiadomiono właściwy organ sanitarny.
Prawidłowość uwidaczniania cen mleka i przetworów mlecznych sprawdzono w 2 sklepach
w związku z zaistnieniem okoliczności określonych w art. 79 ust. 2 pkt 2 ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej tj.:
1. w sklepie spożywczym w Katowicach, w którym brak było cen na wszystkich oferowanych do sprzedaży
przetworach mlecznych i mleku (23 partiach),
2. w sklepie ogólno-spożywczym w Częstochowie, w którym brak było oznaczeń cenowych na 6 partiach mleka i
przetworów mlecznych.
W toku kontroli kierownicy lub właściciele sklepów dokonali oznakowania tych partii produktów cenami w sposób
prawidłowy, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, a osoby odpowiedzialne za nieuwidocznienie cen
ukarano mandatami.
W wyniku kontroli skierowano:
- 25 wystąpień do Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych,
- 2 wystąpienia do Urzędów Miar,
- 4 wystąpienia do Inspekcji Sanitarnej,
- 1 zawiadomienie do organu ścigania
oraz 6 osób odpowiedzialnych za stwierdzone nieprawidłowości ukarano mandatami na łączną kwotę 1100 zł.
Analizując wyniki z przeprowadzonych kontroli należy stwierdzić, że jakość oferowanych do sprzedaży przetworów
mlecznych i mleka nadal budzi wiele zastrzeżeń. Wskaźnik ich wadliwości z 19 % w 2008 r. wzrósł do 21 % w roku
bieżącym.
Wskaźniki wadliwości w poszczególnych grupach towarowych uległy obniżeniu tylko w przypadku masła - z 32% do
25%, serów twarogowych - z 18% do 10% oraz serów topionych - nie zakwestionowano żadnej partii a w roku
ubiegłym 7%.
W pozostałych grupach towarowych wskaźnik ten zwiększył się nawet dwukrotnie np. w grupie napojów
fermentowanych z 11% do 23%, a serów dojrzewających z 9% do 22%. Największy wskaźnik wadliwości stwierdzono
w grupie wyrobów seropodobnych - aż 38%.
Decydujący wpływ na wysokość w/wym. wskaźników miały wyniki badań jakości produktów.
W br. zakwestionowano 18% pobranych do badań przetworów mleczarskich, podczas gdy w 2008 r. 15 %. Jakość
niezgodną z wymaganiami obowiązujących przepisów posiadało aż 5 z 6 partii masła, w tym 3 partie z uwagi na
zawyżoną zawartość tłuszczu. W jednym przypadku stwierdzono użycie nazwy „masło" podczas gdy w wykazie jego
składników wyszczególniono oprócz tłuszczu mlecznego również tłuszcze roślinne. W badaniach laboratoryjnych ww.
masła stwierdzono zawartość około 47,72% tłuszczu obcego.
Jakość tego masła kwestionowano również w latach poprzednich, z uwagi na użycie niewłaściwej nazwy.
W zakresie znakowania mleka i przetworów mlecznych nastąpiła nieznaczna poprawa. W br. roku zakwestionowano
11% a w ubr. 12%.
Należy zauważyć, iż nagminnym zjawiskiem jest umieszczanie na opakowaniach mleka i przetworów mlecznych
informacji zachęcających konsumentów do zakupu produktu np. „tradycyjny smak, unikalna receptura, produkt z
najczystszych terenów Polski" itp. Producenci nie potrafią jednak udowodnić zasadności zamieszczania takich treści.
5
W większości przypadków stanowią one formę reklamy, która narusza art. 16 rozp. Parlamentu europejskiego i
Rady178/2002, z którego jednoznacznie wynika, że reklama nie może wprowadzać konsumenta w błąd.
Biorąc pod uwagę rodzaj oraz rozmiar stwierdzonych nieprawidłowości, tut. Inspektorat uważa za uzasadnione
kontynuowanie kontroli w ww. zakresie.
6