w ciągu dnia

12-12-RZ-1-F-012-KO
12 nasz cykl
Piątek | 12 grudnia 2008
◊ rp .pl
—Dokończenie ze str. 11
>Także zatrudnieni w transporcie drogowym oraz pielęgniarki
mogą pracować raz dłużej, raz krócej
Z dobrodziejstwa równoważnego systemu
skorzystają także zatrudnieni w transporcie
oraz służbie zdrowia
System równoważny można
stosować zarówno przy przewozie w transporcie drogowym, jak
i wykonywanym na potrzeby
własne (art. 15 ustawy o czasie
pracy kierowców). W pierwszym
wypadku, czyli gdy podróż odbywa się po drogach publicznych i ma na celu zarobkowy
przewóz osób lub rzeczy, dobowy czas pracy nie może przekroczyć dziesięciu godzin. Natomiast gdy jest to przewóz na potrzeby własne, a więc transport
ma charakter niezarobkowy, dobową pracę wolno wydłużyć
maksymalnie do 12 godzin. Należy jednak pamiętać, że kierowca może przepracować w jednym tygodniu maksymalnie 60
godzin, czyli jeśli pracodawca
zaplanuje pracę w takim wymiarze, nie będzie już mógł polecić
godzin nadliczbowych.
# Korzystnie w transporcie
# Równoważny czas pracy jest
systemem korzystnym dla firm
trudniących się przewozami towarowymi. Pozwala im bowiem
elastycznie rozplanować czas
pracy w poszczególnych dniach.
Chętnie stosują go też pracodawcy do kierowców małych samochodów służbowych. Rzadziej występuje on przy przewo-
zach osób, gdzie z kolei częściej
stosuje się system przerywany
lub mieszany. Przy przewozach
osób równoważny czas pracy
najczęściej spotyka się w przewozach na dłuższych trasach,
czyli komunikacji dalekobieżnej.
# Równoważenie
zajęć w szpitalach
# Pracownikom zakładów opieki zdrowotnej można przedłużać wymiar pracy do 12 godzin
na dobę kosztem skrócenia jej
w inne dni lub wyznaczenia
większej liczby dni wolnych od
pracy. Zezwala na to art. 32i
ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
(DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze
zm., dalej ustawa o ZOZ). Aby
wprowadzić taki system, musi
za tym przemawiać rodzaj pracy lub jej organizacja. Są to więc
przesłanki podobne do tych z
kodeksu pracy.
# Jednak nie wszystkie grupy
zawodowe w zakładach opieki
zdrowotnej mogą pracować w
tym systemie. Nie jest to dopuszczalne dla osób zatrudnionych w skróconym czasie pracy. Ponadto kobiety w ciąży
oraz opiekujące się dzieckiem
do lat czterech bez ich zgody,
jeśli miałyby pracować w taki
>PRZYKŁAD 4
# Kierowca prezesa zarządu pracuje w systemie równoważnym. Na początku października pracodawca podejmował ważnych gości, co
zwiększyło zapotrzebowanie na pracę kierowcy. Po zakończonych spotkaniach odwoził kontrahentów do hoteli. W dalszej części miesiąca pracodawca udał się na urlop, rekompensując pracownikowi wydłużony dobowy czas pracy dniami wolnymi.
1
Śr
12
2
Czw
12
3
Pt
12
4
Sob
W5
5
Nd
W
6
Pon
12
7
Wt
12
8
Śr
12
9
Czw
12
10
Pt
12
11
Sob
W5
12
Nd
W
13
Pon
12
14
Wt
12
15
Śr
8
16
Czw
8
17
Pt
8
18
Sob
W5
19
Nd
W
20
Pon
WH
21
Wt
WH
22
Śr
WH
23
Czw
WH
24
Pt
WH
25
Sob
W5
26
Nd
W
27
Pon
8
28
Wt
8
29
Śr
8
30
Czw
8
31
Pt
8
Grafik został skonstruowany poprawnie. Spośród 23 dni przypadających do przepracowania pracę zaplanowano na 18. Pracodawca
rozdysponował tym samym 184 godziny, dzieląc je na dziesięć dni 12-godzinnych oraz osiem dni ośmiogodzinnych. Ponieważ szofer
wykonuje przewozy na potrzeby własne, przełożony mógł zaplanować mu pracę w maksymalnym 12-godzinnym wymiarze dobowym.
Od 6 do 12 listopada pracodawca określił kierowcy 60 godzin pracy, a więc w tym czasie nie mógł już mu polecić pracy w nadgodzinach.
sposób, nie mogłyby i tak tego
robić dłużej niż osiem godzin
na dobę. W praktyce więc będzie on dopuszczalny u pracowników działalności podstawowej oraz pomocniczych i obsługi. W zależności od grupy zawodowej, w stosunku do której
system ten będzie stosowany,
średniotygodniowa norma czasu pracy wynosi:
∑ 37 godzin 55 min na tydzień w
# przyjętym okresie rozliczeniowym dla pracowników
medycznych,
∑ 40 godzin na tydzień w przy# jętym okresie rozliczenio-
wym dla pracowników technicznych, obsługi i gospodarczych (art. 32g ustawy
o ZOZ).
Okres rozliczeniowy w tym
systemie wynosi zasadniczo
miesiąc z możliwością przedłużenia w szczególnie uzasadnionych wypadkach do maksymalnie czterech miesięcy. Wydłużając okres rozliczeniowy, szef
powinien pamiętać również o
tym, że z góry musi zaplanować
harmonogram czasu pracy. Ma
on przewidywać dni i godziny
pracy oraz dni wolne od niej dla
całego przedłużonego okresu
rozliczeniowego (art. 32i ust. 3
ustawy o ZOZ).
# Częściej salowe,
rzadziej lekarze
# W praktyce w tym systemie
najczęściej pracują pielęgniarki
i położne, po 12 godzin na dwie
zmiany. Rzadziej takie rozwiązanie dotyczy lekarzy. Bardzo
często sprzeciwiają się oni jego
wprowadzeniu, tłumacząc to
zakłóceniem prawidłowej diagnostyki pacjentów. Twierdzą,
że nie można dobrze zajmować
się chorym, jeśli medyk jest w
pracy co dwa lub trzy dni. Trze-
ba jednak pamiętać, że wielu lekarzy pracuje jeszcze poza szpitalami w prywatnych przychodniach (gabinetach), a wtedy
równoważny czas pracy znacznie utrudnia zaplanowanie dodatkowych zajęć. Od stycznia
2008 r., czyli od zmiany przepisów o czasie pracy w ZOZ, coraz
więcej szpitali decyduje się jednak na wprowadzenie dla lekarzy równoważnego czasu pracy.
Dzięki jego przyjęciu pracodawcom łatwiej jest zapewnić odpowiednią opiekę medyczną dla
poszczególnych oddziałów w
ciągu całego tygodnia.
>Nadgodziny dobowe nie pojawią się już po czwartej godzinie
roboczej w ciągu dnia
Niekiedy godziny dodatkowej pracy
ponad zaplanowany w harmonogramie
czas najprawdopodobniej przekroczą
średniotygodniową 40-godzinną normę
Pracą w nadgodzinach będzie
u zatrudnionego w równoważnym systemie każda, która
przekracza wyznaczony w harmonogramie na poszczególne
dni okresu rozliczeniowego
dobowy wymiar czasu pracy
powyżej ośmiu godzin. W innych natomiast dniach praca
powyżej ośmiu godzin w ciągu
doby, czyli powyżej normy czasu pracy.
# Zasada jest bowiem taka,
że nadgodziny pojawiają się
przy pracy wykonywanej ponad obowiązujące pracownika
normy czasu lub ponad wynikający z obowiązującego go systemu i rozkładu czasu pracy
przedłużony dobowy wymiar
czasu pracy (art. 151 § 1 k.p.)
>patrz przykład 5.
W równoważnym czasie pracy może się również zdarzyć, że
pracodawca od początku źle zaplanuje czas pracy, tzn. wyznaczy zatrudnionym więcej godzin
pracy, niż wynosi wymiar dla
okresu rozliczeniowego.
# W takim wypadku dojdzie do
wykroczenia przeciwko prawom pracownika, bo szef planuje pracę w nadgodzinach.
Dodatkowo w razie kontroli
przeprowadzonej przez Państwową Inspekcję Pracy pracodawca poniesie większe koszty
z racji pracy nadliczbowej, gdyż
ze względu na brak przekroczeń dobowych wszystkie nadgodziny należy uznać za nadgodziny średniotygodniowe, czyli
płatne ze 100-proc. dodatkiem
do wynagrodzenia >patrz przykład 6.
>PRZYKŁAD 5
Pracodawca zaplanował pracownikowi produkcji harmonogram tygodnia pracy. Z uwagi jednak
na niespodziewanie duże zamówienie podwładny musiał przekroczyć planowany czas pracy.
>PRZYKŁAD 6
# Pracodawca
na grudzień 2008 r.
zaplanował pracownikowi
Pon
Wt
Śr
Czw
Pt
Sob
Nd
17 dni pracy po 12 godzin,
planowany
4
10
8
12
6
S
W
bo w okresie
czas pracy
przedświątecznym
faktyczny
13
12
12
12
10
S
W
miał wyjątkowo dużo
czas pracy
zamówień.
Podwładny pracuje
W tym wypadku godziny nadliczbowe wystąpiły:
w równoważnym czasie
pracy w jednomiesięcznym
Pon
Wt
Śr
Czw
Pt
Sob
Nd
okresie rozliczeniowym,
liczba
5
2
4
0
2
0
0
a więc w grudniu
nadgodzin
powinien mieć 168 godzin.
Zgodnie z harmonogramem
∑ w poniedziałek pięć nadgodzin z tytułu przekroczenia ośmiogodzinnej dobowej normy czasu praprzepracował w sumie
cy (praca w piątej, szóstej, siódmej i ósmej godzinie nie stanowiła jeszcze pracy w godzinach
204 godziny, a więc
nadliczbowych),
o 36 więcej niż wynosił
∑ we wtorek dwie nadgodziny z tytułu przekroczenia 10-godzinnego przedłużonego dobowego wywymiar czasu pracy
miaru czasu pracy,
dla tego okresu.
∑ w środę cztery nadgodziny z tytułu przekroczenia ośmiogodzinnej dobowej normy czasu pracy,
Będą to nadgodziny
∑ w piątek dwie nadgodziny z tytułu przekroczenia ośmiogodzinnej dobowej normy czasu pracy
średniotygodniowe płatne
(praca w siódmej i ósmej godzinie nie stanowi nadgodziny dobowej).
z dodatkiem 100-proc.,
Godziny dodatkowej pracy ponad pracę zaplanowaną w harmonogramie, które nie zostały wymiebo w żadnym z dni
nione jako nadgodziny w tym przykładzie, najprawdopodobniej przekroczą średniotygodniową
pracy nie doszło
40-godzinną normę. Po zakończeniu okresu rozliczeniowego pracownik otrzyma za nie 100-proc.
do przekroczenia dobowego
dodatek (zgodnie z art. 1511 § 2 k.p.). Niektórzy pracodawcy popełniają jednak błąd i rozliczają
czasu pracy,
wszystkie nadgodziny przekraczające grafik jako dobowe. Pracownicy są tu jednak pokrzywdzeni,
jaki w harmonogramie
gdyż 100-proc. dodatek otrzymają tylko wtedy, gdy taka nadgodzina przypadła w nocy, a nie za
zaplanowano
każdą godzinę nadliczbową.
pracownikowi.