13_PARSZA SZEMOT

13. Cotygodniowe czytanie Tory
Parsza Szemot
‫( ְשׁמוֹת‬Imiona)
Księga Wyjścia 1;1-6;1
Streszczenie parszy:
W zeszłym tygodniu fragment Tory ( Wajechi ) zakończył się śmiercią Józefa, który nakazał by Izraelici
zabrali jego kości ze sobą, gdy będą wracać do kraju Kanaan. Wiarę Józefa w powrót Izraela do Ziemi
Obiecanej podsumowało jego oświadczenie: pakod yifkod elohim etkhem ("Bóg na pewno pamięta"),
nawiązuje pośrednio do wielkiego Exodusu potomków Izraela zapowiedzianego już jego pradziadkowi
Abrahamowi (Rdz 15:3).
[Uwaga: Jest bardzo prawdopodobne, że "pobyt w Egipcie" zaczyna się od Bożej obietnicy dla Abrahama
(Rdz 12,1-3), a kończy z Exodus. Oznacza to, że ojcowie narodu (Abraham, Izaak i Jakuba przebywali w
Kanaanie łącznie 215 lat i ich potomkowie żyli w egipskiej niewoli przez kolejne 215 lat. Zsumowanie tych
wszystkich okresów, daje razem liczbę 430-lat wymienioną w Księdze Wyjścia 12:40-41 (i Galatów 3:17).]
Druga Księga Tory nazywa się "Exodus" ("wyjście"), tytuł pochodzi od greckiego przekładu rabinicznej
nazwy Księgi, Sefer Jeciat Micraim ("Księga o wyjściu z Egiptu"). W Biblii hebrajskiej ta Księga nazywa
Szemot ("imiona"), zgodnie ze zwyczajem nazywania Ksiąg zgodnie z jej pierwszym znaczącym słowem.
Ze śmiercią Josefa kończy się epoka Awos (Praojców) i Księga Berejszit (Księga Rodzaju - Genesis). Księga
Sz'mot (Księga Wyjścia - Exodus) jest kroniką powstania narodu Izraela z potomków Jaakowa. Na początku
Parszy na ten tydzień faraon, obawiając się wielkiego przyrostu naturalnego wśród Żydów w Egipcie, robi z
nich niewolników. Kiedy jednak ich ilość stale wzrasta, nakazuje, aby żydowskie akuszerki zabijały
wszystkich nowo narodzonych chłopców. Jochewed rodzi Mojżesza i umieszcza go w koszyku na brzegu
Nilu, zanim ktoś mógłby przyjść, aby go zabić. Córka faraona znajduje i adoptuje dziecko - nawet pomimo
tego, że domyśla się, iż może to być dziecko Hebrajczyków. Miriam, starsza siostra Mojżesza, obiecuje
znaleźć dla niego piastunkę. Urządza tak, że jej matka Jochewed zostaje piastunką chłopca i pomaga go
wychować. Wiele lat później Mojżesz jest świadkiem tego, jak Egipcjanin bije Hebrajczyka. Mojżesz zabija
Egipcjanina i - widząc, że jego życie znalazło się w niebezpieczeństwie - ucieka do Kraju Madianitow. tam
przychodzi z pomocą Cyporze, w rezultacie czego jej ojciec Jisro zgadza się na ich małżeństwo. Na górze
Horew (Synaj), Mojżesz widzi "gorejący krzak", z którego JHWH nakazuje mu, aby wywiódł Naród
Żydowski z Egiptu do Erec Jisrael, który przyrzeczony był przez JHWH jego przodkom. Mojżesz protestuje,
mówiąc, że Naród Żydowski w Egipcie nie uwierzy w to, że jest on wysłannikiem JHWH; JHWH pomaga
więc Mojżeszowi wykonać trzy cudowne przemiany, aby nadać mu znaczenie w oczach jego ludu: zmienia
jego laskę w węża, jego zdrową rękę w trędowatą a wodę w krew. Kiedy Mojżesz oświadcza, ze nie jest
dobrym mówcą, JHWH mówi mu, że jego brat Aaron będzie jego rzecznikiem. Aaron wita Mojżesza
powracającego do Egiptu; obaj proszą faraona o uwolnienie Żydów. Odpowiedzią na to jest surowy rozkaz
faraona, że Żydzi muszą wyprodukować taką samą ilość cegieł jak przedtem, ale bez dostarczania im żadnych
środków do ich produkcji. Ludzie są zrozpaczeni, ale JHWH zapewnia Mojżesza że zmusi On faraona do
tego, że pozwoli na wyjście Hebrajczyków. Parsza Szemot (pierwsza część drugiej księgi) rozpoczyna się
bezpośrednio tam, gdzie skończyła się opowieść Genesis, wymieniając "imiona" potomków Jakuba, którzy
przybyli do Egiptu, aby żyć w ziemi Goszen:
‫ישׂ ָראֵל ַה ָבּאִים ִמ ְצ ָריְמָה אֵת יַעֲקב אִישׁ וּבֵיתוֹ בָּאוּ׃‬
ְ ‫וְ ֵאלֶּה ְשׁמוֹת ְבּנֵי‬
Weelleh szemot benei Jisrael habbaim Micrajimah et Jakow isz ubeto bau.
Oto imiona synów Izraela, którzy przybyli do Egiptu z Jakubem; każdy mąż z jego domem. (Księga
Wyjścia 1:1)
Po śmierci Józefa (w wieku 110 lat), i jego pozostałych braci (Levi umiera ostatni, w wieku 137 lat [Exodus
6:16]), nastał "nowy faraon" nad Egiptem, który nie uznał zasług Józefa dla władzy z poprzedniej dynastii.
Czuł się zagrożony przez stale rosnącą liczbą Żydów i obawiał się, że oni mogą dołączyć kiedyś do jego
wrogów i pomóc w obaleniu go, ten nowy faraon ustanowił politykę ucisku Izraelitów narzucając im pracę
przymusową. Nadzorowani przez okrutnych nadzorców, potomkowie Jakuba wcieleni zostali do niewolniczej
armii budowniczych miast-spichlerzy Pithom i Ramzesa.
Pomimo trudów nałożonych przez rząd Egiptu, ludność Izraela stale rosła, co doprowadziło faraona do
wydania polecenia hebrajskim położnym zabijania wszystkich niemowląt płci męskiej w chwili urodzenia.
Położne nie posłuchały jednak faraona, co w następstwie sprowokowało faraona do ogłoszenia dekretu,
że każdy izraelski noworodek płci męskiej miał być utopiony w Nilu.
Parsza następnie przechodzi w opowieść o narodzinach Mojżesza, wielkiego wyzwoliciela ludu Izraela.
Amram, wnuk Leviego, mąż ciotki Jochebed (córka Lewiego) mają już dwoje dzieci, córkę (Miriam) i syna
(Aaron). Jednak w momencie wejścia w życie dekretu faraona, Jochebed urodziła Mojżesza i próbowała
ukryć go przez kilka miesięcy. Kiedy zdała sobie sprawę, że nie może już dłużej zachować jego narodzin w
tajemnicy, włożyła syna w koszu z sitowia do Nilu, zanim ktokolwiek mógł go zabić. Jej siedmioletnia córka
Miriam stała nieopodal i patrzyła, aby zobaczyć, co się stanie z jej najmłodszym bratem.
Opatrznościowo, córka faraona przyszła kąpać się w Nilu i odkryła Arkę(kosz) wśród trzcin. Powodowana
litością, księżniczka postanowiła przyjąć dziecko, mimo że był "wzgardzonym hebrajczykiem." Miriam
(która była świadkiem tego wszystkiego), podeszła do księżniczki i zaproponowała, że może znaleźć niańkę
dla dziecka - i sprytnie sprowadziła matkę Mojżesza (Jochebed) do tej pracy! Gdy dziecko dorosło, Jochebed
przyprowadziła go do córki faraona, i stał się jej (adoptowanym) synem, księciem Egiptu. Księżniczka nadała
mu imię Mojżesz (‫משׁה‬
ֶ ), "bo, powiedziała: z wody wydobyłam go " (gra słów ‫ָשׁה‬
ָ ‫ מ‬,(Mosze) co oznacza
"wyciągnąć, aby zapisać").
Według midrasz (Szemot Rabba 1:31), jako bardzo młody chłopak Mojżesz widział raz jak rzucono złotą
koronę faraona na ziemię. Dowiedziawszy się o tym akcie bezczelności, faraon opracował test, aby
sprawdzić, czy dziecko rozumie konsekwencje takich czynów. Dlatego też przyniesiono, talerz z kawałkiem
złota i kawałkiem żarzącego się węgla. Pokazano to Mojżeszowi i nakazano by mały chłopiec wybrał jedną
z tych rzeczy. Jeśli Mojżesz wybrałby złoto, to oznacza, że rozumiał jego wartość, a zatem może zostać
zabity. Z drugiej strony, gdyby Mojżesz wybrał żarzący kawałek węgla, to będzie oszczędzony, ponieważ nie
był w stanie odróżnić złota i świecącego węgla. Mojżesz zaczął sięgać po złoto, ale anioł przesunął jego rękę
w bok i złapał zamiast złota węgiel. Mojżesz natychmiast położył rękę na ustach, tak niefortunnie, że spalił
swoje wargi i język, tak bardzo, że w konsekwencji miał stałą trudność wymowy.
‫ מִי ָשׂ ְמ& ְלאִישׁ ַשׂר וְשׁפֵט ָעלֵינוּ‬mi samekha l'isz sar v'szofet Aleinu
Któż cię ustanowił przełożonym i sędzią nad nami?
Kiedy Mojżesz stał się dorosłym mężczyzna udał się do swoich krewnych i obserwował ich cierpienia.
Pewnego dnia zauważył egipskiego nadzorcę bijącego Izraelitę i (nie widząc nikogo wokół) zabił
Egipcjanina i ukrył ciało w piasku. Następnego dnia Mojżesz próbował mediacji w sporze między
dwoma Izraelitami, podczas której jeden z nich zapytał go, mi samekha l'isz sar v'szofet Aleinu ("Któż cię
ustanowił przełożonym i sędzią nad nami?") - A następnie zwrócił się do Mojżesza z pytaniem czy może
ma zamiar zabić go jak zabił egipskiego nadzorcę poprzedniego dnia. Mojżesz obawiał się, że jego
zbrodnia wyjdzie na jaw, i rzeczywiście, faraon usłyszał nowinę i starał się zabić za to Mojżesza.
Mojżesz uciekł z Egiptu do Midian (w południowo-wschodnim regionie Synaju), do ziemi z jego
dalekich kuzynów. Poszedł do miejscowości, gdzie wspaniałomyślnie obronił siedem córek Jetro (znany
również jako Reuel) przed nieprzyjaznymi pasterzami. Po zapoznaniu się z jego dobrocią i odwagą, Jetro
nagrodził Mojżesza, zatrudniając go jako pasterza, i oddając mu córkę Cyporę za żonę (Mojżesz i Cypora
mieli później dwóch synów; Gerszom i Eliezer).
Wejrzał Bóg na lud Izraela i Bóg ulitował się.
Mojżesz mieszkał w Midian, i chociaż faraon, który chciał go zabić, w końcu umarł, to jego następca
nasilił prześladowania Izraelitów. Izraelici wołali do Pana o pomoc, a Bóg usłyszał ich błagania, i
wspomniał na swoje przymierze z Abrahamem, Izaakiem i Jakubem. "A Bóg widział lud Izraela - i Bóg
ulitował się nad nimi" (Księga Wyjścia 2:25).
‫ ַמלְ*ך יְהוָה‬Malakh JHWH - Anioł Jahwe
Pewnego dnia, gdy Mojżesz pasał owce Jethro na zachodzie, w pobliżu Góry Horeb (Synaj), Anioł JHWH
(tzn. Malakh Jahwe: ‫ ַמלְ*ך יְהוָה‬ukazał mu się w płomieniu ognia mitokh ha-seneh - ". ze środka krzewu".
Kiedy Mojżesz patrzył z podziwem, Bóg (‫להים‬
ִ ‫)א‬
ֱ mówił do niego i kazał mu zdjąć sandały, i
ַ ‫)של‬,
ָ Jego wysłannika, aby wyprowadzić
poinformował go, że został wybrany przez Boga na szaliach (‫ִיח‬
Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej .
‫ֲשׁר ֶא ְהיֶה‬
ֶ ‫ ֶא ְהיֶה א‬Ehjeh Aszer Ehejeh
Mojżesz był oszołomiony i oponował że jest niezdolny do tego zadania, nawet pomimo obietnicy,
że Bóg będzie z nim i będzie go wspierał (jaki cały Izrael) przy wyjściu z Egiptu aż oddadza cześć Bogu
na tej Górze(Wj.3:11-12). Wymawiał się przed Bogiem, że był kevad peh - "ciężkich ust" i laszon kevad
"ciężkiego języka" i dlatego nie może wypowiadać się w imieniu JHWH (Wj 4,10). Bóg przypomniał mu,
że jest Stwórcą ust: " Kto dał człowiekowi usta? Kto czyni go niemym albo głuchym, widzącym albo
niewidomym, czyż nie Ja, Jahwe? (Szemot 4:11).
Mojżesz zapytał, co odpowiedzieć, kiedy Izraelici spytają o imię Boga? Wtedy Bóg odpowiedział Ehyeh
Aszer Ehyeh ("będę który będę"). Bóg objawił znaczenie Swego IMIENIA poprzez wskazanie relacji:
„Powiesz nadto Izraelitom: Jahwe (‫)יהוה‬, Bóg waszych ojców. Bóg Abrahama(‫)הָםאֱלהֵי ְב ָר‬, Bóg Izaaka
( ‫ )יַעֲקב אֱלהֵי‬i Bóg Jakuba (‫)אֱלהֵי יַעֲקב‬, posłał mnie do was i powiedział: Takie jest moje imię na wieki
(‫ֶה־שּׁ ִמי לְעלָם‬
ְ ‫ )ז‬i tak mają Mnie nazywać po wszystkie pokolenia.”(Wj.3:15)
Następnie został poinstruowany, aby przyjść do starszych Izraela, aby powiadomić ich że wkrótce
przyjdzie wybawienie, wyjaśniając, że Bóg będzie potężnie sądził Egipt za ich ucisk.
Mojżesz protestował, że Izraelici nie uwierzą mu, po czym nadano mu moc, by uczynił trzy cuda aby ich
przekonać: 1) jego laska zamieni się w węża i odwrotnie, 2) jego ręce pokryje trąd, a następnie uzdrowi,
3) potrafił zamienić wody z Nilu w krew. Niezdecydowany, Mojżesz utrzymywał, że nie był
wystarczająco wymowny by być rzecznikiem Boga, i prosił Boga aby wysłał kogoś innego.
Bóg zagniewał się na Mojżesza za jego niechęć i zarządził, że "ze względu na swoje słowa" nie będzie
mógł być Kohen (kapłan), ale jego brat Aaron będzie. Mojżesz w końcu ustąpił i przyjął wolę Boga.
Po tym, Mojżesz powiedział do swego teścia, że chce wrócić do Egiptu (z żoną i synami), aby zobaczyć,
co dzieje się z jego krewnymi. Po drodze do Egiptu, jednak Bóg groził, że zabije Mojżesza z powodu
opóźnienia w obrzezania jego syna Eli-Ezer (Wj 4:24). Mojżesz uznał, że przykazanie Boże, aby przejść
do Egiptu było ważniejsze niż przykazanie by wykonać brit mila 8 dnia życia jego syna i nie dopełnił
obrzezania, przed podróżą. Jednak, gdy Mojżesz nie natychmiast wykonał rytuału w miejscu
zakwaterowania po drodze (dające szansę na uzdrowienie swojego syna podczas podróży), Bóg skierował
anioła go zabić. Cypora (żona Mojżesza), dokonała obrzezania, faktycznie potrzebnego i to dwa razy,
na co wskazuje zwrot: Chatan damim lamulot - Jesteś Oblubieńcem krwi dla mnie, z powodu obrzezania
(Mulot, liczba mnoga od słowa mulah) .
Potem Mojżesz spotkał się ze swoim bratem Aaronem na górze Synaj i powiedział mu o swojej misji.
Kiedy dotarli do Egiptu, Mojżesz i Aaron zebrali starszych Izraela i powiedzieli im o wyzwoleniu przez
Boga. Kiedy ludzie usłyszeli słowa Aarona i widzieli cuda Mojżesza wykonane, w końcu uwierzyli,
że Bóg odpowiedział na ich wołanie o pomoc i wezwał do oddania mu chwały.
‫ ַשׁלַּח אֶת־ ַעמִּי‬Wypuść mój lud!
Jakiś czas później Mojżesz i Aaron pojawili się przed faraonem, aby przekazać wiadomość od Boga:
"Wypuść mój lud, by mogli obchodzić moje święto na pustyni." Wtedy faraon odpowiedział mi Jahwe
aszer eszma "b'kolo l'szalach et-Izrael? (Kimże jest JHWH bym miał słuchać głosu jego i wypuścić
Izraela?). Faraon nie tylko odrzucił ich wniosek, ale nałożył jeszcze ostrzejsze zarządzenia w stosunku
do Izraela - nakazując, że teraz mają wyrabiać taką samą ilość cegieł, ale bez słomy, która do tej pory
była im dostarczana . Nadzorcy następnie wychłostali hebrajskich brygadzistów, ponieważ nie byli w
stanie wyegzekwować podwyższonych norm produkcji. Kiedy brygadziści zaapelowali do faraona
o litość, zostali oskarżeni o bezczynności, ponieważ słuchali Mojżesza i Aarona, i kazano wytwarzać
zwiększone ilości cegły pomimo braku słomy. Brygadziści następnie oskarżyli Mojżesza i Aarona o
pogorszenie sytuacji Żydów, a Mojżesz zwrócił się do Boga, że jego misja rozwija się bardzo źle.
Parsza kończy się słowami Boga do Mojżesza zapewniającymi, " Wkrótce zobaczysz, co uczynię
faraonowi. Zmuszony mocną prawicą pozwoli im wyjść, a co więcej – pod przymusem silnej ręki on sam,
i to wkrótce, wywiedzie ich ze swojego kraju." (Szemot 6;1)
Czytanie z haftarah Izajasz 27;6-28;13 oraz Izajasz 29;22-23 i Jeremiasz 1;1-2;3:
Najlepiej znanym fragmentem tej haftary jest jej zakończenie, kiedy lud Judy, w sposób przypominający
dziecięce szyderstwo, parodiuje proroctwo Izajasza: "Caw lacaw, caw lasaw, kaw lakaw, kaw lakaw, zeer
szam, zeer szam..." ("Jedno polecenie, inne polecenie, jedna reguła, inna reguła, troszeczkę tu, troszeczkę
tam...") (Iz 28:10). Ku ogólnemu zaskoczeniu, prorok powtarza parodię (Iz 28:13), wkładając te słowa w
usta Boga i każe nam zastanowić się nad znaczeniem tych prostych słów.
Być może zrozumiemy ten fragment biorąc pod uwagę kontekst doświadczenia, jakim było wyjście z
Egiptu. Gdy czytamy haftarę, my - znając już zakończenie tej historii - zaczynamy drżeć w oczekiwaniu
na nadchodzącą opowieści o wyzwoleniu. W przypadającej na ten tydzień porcji Tory i w kilku
następnych widzimy czytamy o cudownym wyzwoleniu Izraelitów z Egiptu, dokonanym przez Boga:
plagi, gorejący krzak, rozstąpienie się morza i napawające trwogą objawienie na Synaju. Przygniata nas
sama wspaniałość i potęga tych wydarzeń. Gdzie podziały się trwoga i tajemnica? Co pozostało z
wyciągniętych ramion, znaków i życzeń? Czy nie zostało już dla nas żadnego cudu? Tajemnicze słowa
Izajasza dają nam odpowiedź. W sercu cudownego wyzwolenia nie tkwi jedno, pokonujące wszystko
boskie wydarzenie, ale raczej proste "dziecięce kroczki", jeden w swoim czasie, żaden sam w sobie nie
będący właściwie wielkim wydarzeniem.
Takie zrozumienie słów znajduje potwierdzenie we wcześniejszym fragmencie haftary: "...Bóg wymłóci
ludzi jak ziarna od (...) Eufratu do dolin Egiptu, a wy, dzieci Izraela, będziecie gromadzeni, co do
jednego, jeden po drugim" (Iz 27:12). Ten werset sugeruje, że zbawienie narodu nie dokonuje się raz,
ostatecznie, ale przychodzi dla każdej zagubionej osoby, dla każdego w jego własnym czasie.
Haftarah z Księgi Izajasza odnosi się do acharit Hayamim (dni ostateczne), kiedy to "Jakub staje się
głównym, Izrael zakwitnie i wyciągnął pędy i wypełnić cały świat owoce." W owym dniu Bóg będzie
każdy Żyd, jeden po drugim, i przyprowadź ich z powrotem do ziemi obiecanej Abrahamowi ("od rzeki
Eufrat aż do Potoku Egipskiego"). Podobnie jak w Księdze Wyjścia mówi o wyzwoleniu i powrocie do
domu, więc te tematy znajdują wyraz w tekście Izajasza: " I stanie się w owym dniu, że zatrąbi wielki
szofar i przyjdą zaginieni w ziemi asyryjskiej i rozproszeni w ziemi egipskiej, i będą oddawali pokłon
Jahwe na świętej górze w Jeruzalem."(Iz 27:13). Pamiętajmy, że Jaakow Awinu miał dwa imiona:
"Jaakow" i "Jisrael". Naród Żydowski nazywano oboma tymi imionami. Imię "Jaakow" obrazuje
doświadczenia Narodu Żydowskiego w czasach poniżenia i nędzy. "Jisrael" oznacza Naród Żydowski
realizujący swoje możliwości. Prorok Izajasz żył w czasie duchowego upadku. Rozpoczyna on tę Haftorę
proroctwem, że "korzeń" Jaakowa, podobnie jak wszystkie inne korzenie, chociaż niewidoczny i deptany
przez wszystkich, kiedyś znowu dostarczy siły bujnym płodom.
Zanim jednak nastanie ten dzień, zarówno Efraim i Jerozolima będą oceniani, przez resztę tych, którzy
znają Boga, będą traktowani jak ludzie "dziwnych ust" i "obcego języka", jak ci, którzy są pijani
i pysznią się dumą z ich ciała .
Czytanie z Brit Chadasza DzAp. 7;17-29, 1 Kor 14;18-25:
Fragment z Dziejów Apostolskich (rozdział 7:17-35) stanowi zwięzłe podsumowanie wydarzeń opisanych w parszy
na ten tydzień (Diakon Stefan będzie postępować w jego opowieści, tak aby wykazać, że to sam Mojżesz
przepowiedział przyjście Mesjasza jako " Proroka jak ja . ")
Przejście do 1 Koryntian dotyczy względnego znaczenia daru "języków" w stosunku do daru proroctwa, gdyż
Bo [mówi]: Saw
lasaw, saw lasaw; kaw lakaw, kaw lakaw; zeer szam, zeer szam Bo paple przepis za przepisem, przepis za
przepisem, nakaz za nakazem, nakaz za nakazem, trochę tu, trochę tam. Zaprawdę, wargami jąkałów i
językiem obcym przemawiać będzie do tego narodu Ten, Który kiedyś powiedział: Nadszedł czas odpoczynku,
pozwólcie znękanemu odpocząć! Oto pora wytchnienia! Lecz nie chcieli Go słuchać. Wtedy będzie do nich
mowa Jahwe: Saw lasaw, saw lasaw; kaw lakaw, kaw lakaw; zeer szam, zeer szam, żeby idąc, upadli na
wznak i rozbili się, żeby zaplątali się w sieci i zostali schwytani. Dlatego posłuchajcie słowa Pańskiego,
szydercy, wy, panujący nad tym ludem, który jest w Jerozolimie (Iz. 28:11-14), aby wykazać, że zjawiska tzw.
odnoszą się do zbudowania kościoła Mesjasza. Oto apostoł nawiązuje do fragmentu z haftarah
języków są znakiem - nie dla wierzących, lecz dla pogan - ale dar proroctwa jest znakiem nie dla pogan, lecz dla
wierzących.
DALSZE MYŚLI O PARSZY SZEMOT (Imiona)
2 Mojż.1:1-6:1
• Egipcjanie dręczą Izraelitów • Faraon rozkazuje zabijać izraelskich chłopców • Narodziny i cudowne
ocalenie Mojżesza • Ucieczka Mojżesza z Egiptu • Poślubienie Zippory • Spotkanie z Bogiem • Powrót
Mojżesza do Egiptu • Zwiększenie ucisku Izraelitów •
Refleksje rozpoczynające czytanie księgi Szemot
Piękne uczucia rozkwitają w piszącym. Bo oto w zaciszny wieczór 24 grudnia 2011 roku, kiedy
otoczenie myśli o swoich najbliższych i czci dzień narodzin dziecięcia Jezus - on ma wielki przywilej
pisania o nadobnym niemowlęciu - Mojżeszu...
Zdaje się, że wiele byłoby do napisania o pięknie i wzruszającym charakterze wydarzeń z nad Nilu.
Ileż żydowskich i chrześcijańskich pokoleń wychowało się na czytaniu i słuchaniu o niezwykłym początku
życia, o niezłomnej służbie, o wielkiej pokorze "Wyjętego z wody"...
Chcę w tym charakterystycznym dla mnie komentarzu - stojącym z zasady obok tekstu Czytania chciałbym całym swoim sercem zachęcić do rodzinnego czytania biblijnych historii. Wzruszajmy się jego
treścią, naukami w nim - rodzinnym otwieraniu Pisma Świętego - zawartym. W wspólnym cotygodniowym
wglądaniu w piękną, tajemną księgę, wzruszającą prostotą przekazu, zadziwiającą trafnością nauk i
przepowiedni, rzetelnością udzielanych rad - odnajdujmy to, co hałaśliwy, zabiegany świat znajduje tylko
raz w roku - przy rodzinnym, świątecznym stole.
Całym sercem dziękujmy, że o tyle jesteśmy więcej ubogaceni duchowo, że mamy tchnące Boską
miłością, mesjańskim zrozumieniem dla naszej kruchej, ludzkiej egzystencji samego Pana Panów, Króla
Królów - Słowo Boga. A i w czytaniach, opowiadających o życiu sługi Bożego Mojżesza dostrzegajmy
piękny cień na rzeczywiście podobne do Mojżeszowych uczuć i myśli, czynów i słów, postaw - dni Jeszuy,
Syna Bożego...
Mojżesz - jako krewki człowiek - sprawując przez czterdzieści lat funkcją skromnego opiekuna
zwierząt - nabywa tak pięknie pokazujących, zapowiadających Pośrednika Nowego Przymierza,
Orędownika Kościoła - Jezusa Chrystusa - cnót pokory, posłuszeństwa, powściągliwości.
Zaiste - to wielkie wyróżnienie, że w pozornie skromnej objętości dość obszernej jak na współczesne
realia "książki", którą można wymierzyć liczbą stron, ilością występujących słów i liter - że w tych oto
kochanych przez nas słowach i zdaniach - znajdujemy sens naszego istnienia tutaj na ziemi i nadzieję na nie
kończącą się egzystencję po śmierci, nadzieję na zmartwychwstanie.
Zatem z wielkim dla Tory szacunkiem i umiłowaniem Słowa Bożego - radością i wdzięcznością rozpoczynajmy lekturę Księgi Drugiej Szemot...
Kiedyś wiele myślałem o Mojżeszu, o jego misji i momencie, w którym został do niej powołany.
Czterdzieści lat pasienia owiec. Człowiek z poczuciem misji, “marnuje” w swoim przekonaniu najlepsze
lata życia. Nic dziwnego, że gdy Pan Bóg odezwał się wreszcie do niego, osiemdziesięcioletniego starca,
po czterdziestu latach milczenia, to był trochę obrażony. Teraz Panie? Teraz sobie powołaj kogoś innego.
Ja jestem stary, między owcami zapomniałem języka w gębie. Kto uwierzy zgrzybiałemu starcowi? Nie
dziwi mnie i nie oburza ta reakcja. Pan Bóg też chyba rozumiał swego Pomazańca, choć trochę na niego
pokrzyczał. A ja, czy umiałbym już złapać węża moich pożądliwości za ogon? Nie potrafię jeszcze
odpowiedzieć pozytywnie na to pytanie i dlatego dalej muszę chodzić za owcami krainy Midian.
W historii życia Mojżesza od narodzenia aż do wieku lat osiemdziesięciu, kiedy stanął przed faraonem spróbujmy zobaczyć piękne dziecię naszego Boga - stworzoną przez niego ludzkość...
Tak jak wysmarowany smołą koszyk, pływający po Nilu w końcu ratuje życie małego Mojżesza, tak
historia "teraźniejszego złego świata" rozpoczyna się od wyjścia z korabia rodziny Noego. Mimo tego,
że Egipt obdarował Mojżesza wykształceniem, bogactwem - to tym co przekształca jego życie jest pobyt
na pustyni, czterdziestoletnie pasienie owiec. Zdaje się, że każdemu z nas potrzebny jest czas pozornej
bezczynności, zajmowanie się z pozoru niepożytecznymi zajęciami - takim czymś było dla Mojżesza
pilnowanie trzód Reguela. Dla Pana Jezusa to "pasienie trzody teścia Jetry, kapłana madiańskiego"
to trzydzieści pierwszych lat jego życia, dla Apostoła Pawła to czternaście lat w Tarsie, Dawid został
powołany na żołnierza, proroka i króla również "z obór owczych" - dla ludzkości to tysiącletni czas
naprawy swoich serc, umysłów - będzie to czas spokojnej refleksji każdego człowieka nad sobą, próba
ocenienia i zrozumienia swojego życia i powołania. Finałem tej żmudnej pracy nad sobą jest spotkanie
z Bogiem.
Dowód powołania do wieczności każdego człowieka czyli finał naprawy serca to: po pierwsze zapanowanie
nad swoimi namiętnościami czyli uchwycenie laski zmienionej w węża za ogon, użyteczność talentów
naprawionego człowieka do chwalenia Boga (uzdrowiona ręka z trądu), trwale cieszące człowieka istnienie,
życie które obrazuje zamiana wody (symbolu prawdy) w krew czyli symbol życia. Ziemia wówczas będzie
uświęcona, być może podobnie jak w raju ludzkość nie będzie potrzebowała obuwia...
I wtedy przyjdzie czas na ostateczne rozliczenie się ze złem czyli złym faraonem i Egiptem.
Ten na gorąco powstały obraz jest potrzebą serca piszącego komentarz, a zapewne nie podstawową lekcją
płynącą z historii Mojżesza, jest kwiatem który wyrasta z uczuć i ze Słowa Bożego. Oby wzruszył i
uświęcił choćby tylko umysł jednego odbiorcy....
Nad Egiptem zapanował Faraon, który nie znał Józefa. Czy było to możliwe, by król wielkiego państwa nie
znał słynnego zarządcy Egiptu sprzed kilkudziesięciu lat? Czy tak prędko zapomina się o dobroczyńcach,
którzy ratowali świat przed klęską głodu? Na pewno nie. Nowy faraon „nie znał Józefa”, bo go znać nie
chciał. Nowy faraon nie uznawał Józefa.
W historii kultur wielkich i małych następują czasami zwroty historyczne, w procesie których kolejna
warstwa rządząca wyrzeka się wszelkich związków z poprzednimi rządami. Odgradza się „grubymi
kreskami” od poprzedników, by zyskać poklask poddanych, by w krwawych przewrotach rozładować
napięcia społeczne, by zapewnić sobie na jakiś czas spokój w swoim dominium.
Kultura, która odcina się od swojej historii, która zapomina o dobroczyńcach przeszłości, która przestaje
odróżniać prawdziwą wielkość od małostkowego nacjonalizmu, skazana jest na zagładę. Faraon swoją
głupią krótkowzrocznością naraża swój lud na ciężkie klęski i ostatecznie zagładę. Ta pierwsza w historii
fala antysemityzmu nie nauczyła nas ludzi prawie niczego.
Byli jednak na szczęście ludzie, którzy pamiętali Józefa. Pamiętali nie tylko Józefa, Jakuba, Izaaka i
Abrahama, ale także Noego i Adama. Należała do nich z pewnością Jochebed, matka Mojżesza, która swoją
mądrością nie tylko uratowała syna, ale także wychowała go na wielkiego wodza. To Pan Bóg powołał
Mojżesza, to On czuwał nad jego rozwojem, to Egipskie szkoły zapewniły Mojżeszowi wykształcenie,
a synajska pustynia praktyczne umiejętności przywódcy koczowniczego plemienia, ale wiedzę o Bożym
wybraniu i nadziei Izraela przekazała Mojżeszowi jego wielka matka.
Jochebed pochodziła z odrzuconego rodu Lewiego. Wśród dziedzictwa wiary, jakie przekazała synowi były
zapewne i te twarde słowa wypowiedziane przez Jakuba: „Rozproszę ich więc w Jakubie i rozdrobnię ich w
Izraelu” za to, że jego dwaj synowie zbyt prędko sięgnęli po miecz. Mojżesz w swym doświadczeniu
najpierw idzie drogą dziada Lewiego - zabija, by się mścić. Przez czterdzieści lat na wygnaniu będzie miał
czas zastanowić się, czy miecz jest najwłaściwszym narzędziem do rozwiązywania konfliktów. Na koniec
przekona się, że najpotężniejszą bronią jest pasterska laska...
• Nie udawaj, że nie znasz Józefa, bo ściągniesz na siebie plagi.
• Nie ufaj mieczowi. Laską uratowany został Izrael.
• Kijem da się zawrócić nie tylko Wisłę, ale nawet sam wielki Nil.
"Nazwała go Mojżesz" czyli – kończąc czytanie Bereszit i rozwijając zwój Szemot...
2 Mojż 2: 10
Lektura niezwykle pięknych historii z "Pierwszej Mojżeszowej" utwierdza mnie, że i moje życie może być
ekscytującą opowieścią, że zawieranie przymierzy z Bogiem i ludźmi, zobaczenie na styku nieba i ziemi
czyli na linii horyzontu karawany wielbłądów, niosącej nasze szczęście, mocowanie się z aniołem aż do
świtu - to doświadczenia, które mogą spotkać Ciebie i mnie - drogi Czytelniku! Ten niezwykły koloryt
nadziei dla nas , "pokolenia-granicy" tworzą życiorysy takich mężów Bożych jak Abel, Henoch, Noe,
Abraham, Izaak, Jakub, Józef...
Jednakowoż prócz ogólnie zarysowanej optymistycznej perspektywy na dobrze układające się sprawy
doczesności i wieczności - są potrzebne bardziej szczegółowe wskazania - jak w od niedawna kształtującej
się nowej rzeczywistości 3 tysiąclecia naszej ery poradzić sobie z tym lub innym fragmentem mojego
materialnego trwania. Osobiście wątpię w to, że komentarze tu spisane staną się skutecznym i celnym
sposobem na rozwiązanie dylematów czytelnika. Mogą jednak być bezcenną inspiracją jak własnym
sercem, kształtem własnego intelektu oraz wolą - TAK JAK TO UPARCIE ALE POKORNIE ROBI
AUTOR TYCH SŁÓW - załamać promień światła utworzony z przyswojonego sobie Bożego Słowa oraz
wpływu Ducha Świętego i zamienić go na fakty i rzeczywistość w doczesnym - a w perspektywie wiecznym życiu...
Bardzo osobistym odkryciem piszącego (co dla wielu już dawno stało się oczywiste) jest to - że nie musi on
zmieniać stanu posiadania, statusu społecznego, miejsca zamieszkania czy porzucać albo zmieniać swoją
wiarę - by przeżyć, doznać pewnych rzeczy - których doświadczenie jest dla niego konieczne. Ono bowiem
może odbyć sie na przykład poprzez lekturę, film, obraz, opowieść, obserwację, naukę - a nie koniecznie
autopsję... Takie wrażenia dostarczają między innymi źródła pełne opisów losu ludzkiego, pełne
dramaturgii - potrafiące ostrzec, pouczyć, wzruszyć, rozbawić...
Takim przekazem jest księga Bereszit. Zupełnie inny charakter - mieszający akcję z praktycznymi radami
i zaleceniami, mającymi formę świętych praw Zakonu - nadanego Narodowi Wybranemu - mają cztery
następne księgi Pięcioksięgu. Otwórzmy więc nasze serca i umysły, by skorzystać z ich bogactwa...
Boże narodzenie
I porodziła syna; a widząc go, że był nadobny, kryła go przez trzy miesiące. 2 Mojż. 2:2
Mało kto się jeszcze nad tym zastanawia, ale święta, które przepędzają dziś po sklepach miliardy ludzi
na całym świecie, nazywają się po polsku „Boże Narodzenie”. Oficjalna teologia „ogólno chrześcijańska”
głosi, że to Bóg się narodził! Owszem narody czciły czasem bogów, którzy się rodzili i umierali, ale Bóg,
Wiekuisty – Imię Jego niech będzie błogosławione – Ten który objawia się Słowem Apostołów i Proroków,
nie ma początku ni końca. Ze swej natury jest Wieczny i Nieśmiertelny to znaczy że nie podlega procesom
narodzin i śmierci. Jedyny Prawdziwy Bóg po prostu odwiecznie Trwa! Nigdy nie umrze i nigdy się nie
narodził. A mimo to prawdą jest, że zdarzały się w historii zbawienia „Boże narodziny”. Niewątpliwie te,
których pamiątkę niektórzy ludzie czczą przy końcu każdego roku, takimi właśnie były. Bo to sam Bóg
przecież był Ojcem dziecka, które narodziło się w Betelejemskiej zagrodzie. On nadzorował przebieg
narodzin, On posłał chóry aniołów, by śpiewały pasterzom, a perskim magom dał znać, że narodził się król
Izraela. Urodził się Człowiek Jezus, ale to były narodziny pod Bożym nadzorem.
Bywały jednak i inne „Boże narodziny”. Co prawda z ziemskiej matki i ziemskiego ojca urodziło się
dziecko, które Słowo nazywa „nadobnym”, po hebrajsku „Tow”, czyli dobrym, przyjemnym,
wartościowym”, ale i jego narodziny nadzorowane były przez Najwyższego. Podobnie jak w przypadku
narodzin Jezusa, nie wiemy kiedy należałoby obchodzić ich rocznicę. Ale to nieważne. Historia narodzenia
i uratowania Mojżesza – bo to jego matka ukrywała go przez trzy miesiące przed krwiożerczym faraonem,
podobnie jak Maria ukrywała swojego Syna przed Herodem – stała się tak słynna w Egipcie, że w oparciu
o nią rozwinął się późniejszy mit Ozyrysa. I dzisiaj jest tak, że cudowne narodzenie Syna Bożego stało się
podstawą różnych mitów i kultów. Mimo to historia ta słusznie zasługuje na miano „Bożego narodzenia”.
Podobnie zresztą jak historia narodzenia „nadobnego syna” Jochebed i Amrama.
Dzielne kobiety
Jednym z najbardziej interesujących elementów porcji Tory na ten tydzień (parszat Szemot) jest rola, jaką w
oporze przeciwko prześladowaniu Izraelitów przez faraona spełniają kobiety.
W trzech przypadkach zamiary masowego wymordowania izraelskich noworodków płci męskiej napotykają
na działania, które dziś nazwalibyśmy pokojowym obywatelskim oporem.
Po pierwsze, rozkaz faraona, aby położne Szifra i Pua po sprawdzeniu płci nowonarodzonych dzieci,
zamordowały każdego męskiego noworodka, zostaje przez nie całkowicie zlekceważony. Szifra i Pua,
czując lęk przed Bogiem, ignorują polecenie egipskiego władcy. Wezwane przed oblicze faraona, aby
wyjaśnić swoje postępowanie, położne mówią (Szemot 1:19): "Bo kobiety hebrajskie nie są takie, jak
kobiety egipskie, są doświadczone, rodzą, zanim przyjdzie do nich położna". W wersecie 20 czytamy:
"Bóg uczynił dobro dla położnych. A lud mnożył się i stawał się bardzo silny".
Komentarze, tradycyjne i współczesne, mają wiele do powiedzenia o Szifrze i Pui. W traktacie Talmudu
Babilońskiego (Sota 11b), mędrcy Raw i Szmuel zastanawiają się, czy są one matką i córką, czy teściową i
synową - Jochewed i Miriam (matką i siostrą Moszego), czy Jochewed i Eliszewą (żoną Aharona). Raszi
sugeruje, że Szifra to Jochewed, ponieważ dba o dobry stan zdrowia nowonarodzonego dziecka
(meszaperet); Pua z kolei to Miriam, ponieważ wydaje ona dźwięki, które mają uspokoić niemowlę ("pua"
oznacza wydawać głośne okrzyki). Zupełnie inaczej twierdzi inny komentator - Imrei Noam: że są to
Egipcjanki, które przeszły konwersję na judaizm i dlatego "czuły lęk przed Bogiem".
Wydawcy Women's Torah Commentary uważają, że Szifra i Pua mają pochodzenie semickie. Imię
pierwszej nawiązuje do słowa "piękna", a imię drugiej do słowa "kwitnienie", które stało się synonimem
"młodej dziewczyny". Ponadto, Women's Torah Commentary sugeruje, że te dwa imiona mogą odnosić się
do zrzeszeń położnych lub kobiet nimi zarządzających i że przypominają nam, iż Tora zachowuje imiona
tych kobiet, ale pomija milczeniem imię faraona. Co więcej, Bóg nagradza je, wyprowadzając z nich
szlachetne rody izraelskie. W podobny sposób, w jaki Rut i Tamar stały się założycielkami rodu króla
Dawida, Szifra i Pua stały się - stwierdza Raszi - matkami kapłanów i królów.
Drugim przypadkiem aktu oporu jest postawa Jochewed. Matka Moszego, pomimo rozkazu faraona, aby
wszystkich chłopców wrzucać do Nilu, ukrywa swojego nowonarodzonego syna i później umieszcza go w
koszyku (w hebrajskim "tewa" - to samo słowo użyte jest wobec arki Noacha), którego wnętrze uszczelnia
glinką i smołą, aby nie przepuszczało wody (tak, jak Noach uszczelnił arkę). Następnie wkłada koszyk do
wody. Jej córka Miriam włącza się do konspiracji, obserwując dalsze losy koszyka zza sitowia.
W trzeci akt oporu angażują się trzy kobiety: córka faraona, Miriam i Jochewed. Córka faraona wysyła
swoją służącą, aby przyciągnęła koszyk z dzieckiem do brzegu, mając pełną świadomość, że jest to
niemowlę hebrajskie i według wszelkiego prawdopodobieństwa wiedząc o dekrecie ojca. Mimo to odczuwa
ona litość i współczucie wobec dziecka. W tym momencie pojawia się Miriam i zgłasza swoją matkę jako
mamkę dla chłopca. Córka faraona zgadza się i zatrudnia Jochewed jako niańkę do opieki nad
niemowlęciem i tym samym decyduje, że Mosze będzie wychowywany i karmiony przez własna matkę.
Dlatego też, gdy Mosze dorasta, będzie uważał się za Izraelitę, a nie za Egipcjanina.
Uznana żydowska komentatorka feministyczna Susan Niditch pisze o działaniach Szifry, Pui, Jochewed,
córki faraona i Miriam:
"Te kobiety - głęboko mądre w fundamentalnych, ocalających życie działaniach - rozumieją instynktownie,
że rozkaz faraona musi być odrzucony i aktywnie działają w zgodzie z tą wiedzą. Od tych kobiet, pełnych
siły zakotwiczonej w rozumowaniu moralnym, w etycznej trosce o życie i w zdolnościach do empatii,
otrzymujemy cenną lekcję etyczną: najsłabsi w społeczeństwie mogą przyczyniać się do wyzwolenia
poprzez sprawiedliwe akty obywatelskiego nieposłuszeństwa".
Obyśmy kontynuowali czerpanie odwagi i inspiracji z ich przykładu.
***
Mosze, który wychował się w pałacu Faraona, przypadkiem stał się świadkiem niesprawiedliwości - widzi,
jak Egipcjanin bije Hebrajczyka. Nie działa impulsywnie, najpierw rozgląda się szukając kogoś, kto mógłby
ocalić niewolnika. Nikogo nie dostrzega i czuje się zmuszony do reakcji - zabija Egipcjanina. Tradycja
miała pewne kłopoty z pogodzeniem wizerunku Moszego - nauczyciela Tory i Moszego - człowieka
wykorzystującego przemoc. Widać to w tej wymianie: jeden z rabinów orzekł, że "Mosze uderzył
Egipcjanina pięścią i zabił go". Inny zaś wyjaśnia: "Mosze pokonał przeciwnika wypowiadając Imię Boże".
Te dwie wypowiedzi odzwierciedlają debatę, której konsekwencje ważne są i dziś: czy Żydzi powinni
odpowiadać wrogom przy użyciu siły czy też polegać na Bogu, który ocali ich od zniszczenia?
Przez 1800 lat w obliczu wygnania i politycznej bezsilności judaizm rozwinął głęboką i twórczą kulturę
nauki, pobożności i modlitwy. Świadomość przymierza opierała się przede wszystkim na poczuciu
zależności od Boga i oczekiwaniu na "wyznaczony czas", w którym Bóg odmieni los swojego ludu.
Wykorzystanie siły oznaczałoby bunt przeciwko Bogu - wykorzystanie Jego Imienia.
Wyzwanie dla tego sposobu myślenia stanowi odzyskanie przez Żydów bytu politycznego. Istnienie Izraela,
przejście od stanu bezsilności do posiadania siły powoduje, że judaizmu nie można opisywać wyłącznie jako
kultury nauki i modlitwy. Musimy teraz wyprowadzić świadomość przymierza poza granice domu i synagogi
- wejść w wymiar władzy i polityki. Rabini, których słowa przytoczyłem powyżej sądzili, że muszą dokonać
wyboru pomiędzy użyciem siły i użyciem Bożego Imienia. Nasze wyzwanie to połączyć jedno i drugie.
Z pasją dbać o to, by nasza siła i nasza polityka były moralne, zakorzenione w Przymierzu. Rozwinąć
poczucie opartej na przymierzu świętości w chwili, gdy Żydom dana została siła.
Spotkanie przy studni
Mąż egipski obronił nas od ręki pasterzów; nadto czerpając naczerpał nam i wody i napoił trzody. 2 Mojż.
2:19
Niedawno pewien mój przyjaciel przypomniał mi, że 30 lat temu przemawiałem na jego ślubie.
Przypomniałem sobie temat tamtego kazania: Spotkanie przy studni. Zainspirowała mnie historia spotkania
Mojżesza i Zefory przy pojeniu owiec, która zaowocowała ich późniejszym małżeństwem. Podobnie było w
życiu moich przyjaciół, którzy wywodzili się z różnych społeczności religijnych, ale spotkali się przy studni
Słowa Bożego. Od trzydziestu lat tworzą chrześcijański dom, z którego wyrasta już trzecie pokolenie...
Patrząc dzisiaj po latach na tę historię zauważam inne, mocniejsze jej akcenty. Mojżesz przeżył z Ceforą
spokojne czterdzieści lat, zanim rozpoczął swoją służbę dla społeczności Izraela. Ale to właśnie jego
gotowość stawania w obronie pokrzywdzonych, która ujawniła się również przy tej studni, była
najważniejszą kwalifikacją do pełnienia wysokich urzędów. W Egipcie najpierw doprowadziło go to do
zabicia człowieka. Tutaj obronił córki midiańskiego kapłana przed pasterzami. Wydaje się, że tym razem
nikt nie ucierpiał. Ale pewni być nie możemy. Potem już bronił Izraela laską Bożej mocy. Jeśli przy tym
cierpieli ludzie, to tylko na własne życzenie.
Spotkanie przy studni, to dla mnie po trzydziestu latach pytanie o moją gotowość do stawania w obronie
słabych i pokrzywdzonych. To pytanie o aktywność. Przecież zawsze najłatwiej jest powiedzieć, jestem tu
obcy i nie powinienem mieszać się do spraw tubylców. Pasterze i córki kapłana nie wiedzieli, że Mojżesz
jest ich kuzynem w Abrahamie; dla nich był Egipcjaninem. Chętnie pomagam ludziom czerpać wodę życia
ze studni Bożego Słowa. Nigdy jednak nie byłem skonfrontowany z koniecznością obrony czyichś praw do
korzystania z tej studni. Czy byłbym gotów w razie czego bić się z obcymi pasterzami? Nie umiem dziś
odpowiedzieć na to pytanie.
ZNACZENIE IMIENIA JAHWE
„Tedy rzekł Bóg do Mojżesza: Będę który Będę. I rzekł: Tak powiesz synom Izraelskim:
Będę posłał mię do was.” BG (2 Mojż. 3;14)
„Mówiąc dalej do Mojżesza, Bóg powiedział: Ja jestem Jahwe. Ja ukazałem się Abrahamowi, Izaakowi i
Jakubowi jako Bóg Wszechmogący, ale imienia mego, Jahwe, nie objawiłem im”. (2 Mojż. 6:2-3)
Jahwe to najpowszechniej używane w Biblii Hebrajskiej tj Tanachu (tzw. Stary Testament) imię Boga.
Jego znaczenie jest interpretowane bardzo różnie: np. we fragmencie z 2 Księgi Mojżeszowej 34,14
znajdujemy taką wykładnię: "Jahwe którego imię jest Zazdrosny, jest Bogiem zazdrosnym".
Jahwe to własne Imię Boga Izraelitów w ST. Dominuje ono w księgach biblijnych nad wszystkimi innymi
imionami Bożymi. Wystarczy wspomnieć że tym Imieniem w Biblii nazwany jest Bóg aż 6823 razy,
podczas gdy słowo Elohim użyte zarówno w odniesieniu do Boga prawdziwego, jak i do fałszywych bogów
pogańskich jedynie 2500 razy. W Pięcioksięgu imię Jahwe użyte jest 1778 razy, w Księdze Jozuego 204
razy, w Księdze Sędziów 165 razy w Księgach Królewskich 484 razy, u Izajasza 357 razy, u Jeremiasza
611 razy, u Ezechiela 211 razy, w Psalmach 670 razy, wreszcie w Księdze Kronik 494 razy. A należy
jeszcze dodać, że imię Jahwe w skróconej formie wchodzi w skład imion teoforycznych, a tych w Biblii jest
setki. Już ta krótka statystyka dowodzi ważności TEGO IMIENIA.
Najważniejszą kwestią przy omawianiu Imienia Jahwe jest ustalenie właściwego znaczenia tego IMIENIA,
co można czynić nie tylko przy pomocy filologii i gramatyki, ale przede wszystkim przy pomocy
objawienia Bożego, zawartego nie tylko w Wj 3,14, ale i w całym bliższym i dalszym jego kontekście.
Gdy Mojżesz pyta go o Imię i dowody na potwierdzenie jego tożsamości, Jahwe odpowiada grą słów, która
jak pamiętamy z historii, przez stulecia będzie zaprzątać głowy wszystkim monoteistą. Zamiast od razu
wyjawić swe IMIĘ, odpowiada „BĘDĘ KTÓRY BĘDĘ” Co miał na myśli? Z pewnością nie to, co później
przypisali mu teolodzy i filozofowie – że jest bytem samowystarczalnym. W tym okresie hebrajski nie miał
jeszcze owego wymiaru metafizycznego, który zyskał dwa tysiące lat później. Bóg chciał raczej przekazać
coś bardziej bezpośredniego . „Ehjeh aszer ehjeh” to hebrajski idiom, wyrażający zamierzoną niejasność.
Konstrukcja gramatyczna zwrotu: „ehjeh aszer ehjeh”, określana jest przez gramatyków jako idem per idem
( to samo przez to samo), stosowana jest na określenie czegoś, co z zasady jest nieokreślone i nie istnieje
możliwość jego wyraźniejszego opisania. Formuły tego typu tworzą specyficzny rodzaj paranomazji,
w której pierwszy człon wypowiedzi jest precyzowany za pomocą podobnego lub identycznego słowa
w drugiej części. Chodzi zatem o pewien rodzaj gry słów oparty na podobnym brzmieniu wyrazów. Gdy w
Biblii pada zwrot w rodzaju: „poszli dokąd poszli” znaczy to: „nie mam pojęcia dokąd poszli”. A zatem gdy
Mojżesz pyta Boga, kim jest, ten w gruncie rzeczy odpowiada: „Nie twoja sprawa, kim jestem” lub wręcz:
„Pilnuj swego nosa”. Nie miało tu dojść do żadnej dyskusji na temat natury Boga, a z pewnością
wykluczone były wszelkie próby manipulowania nim, jak to czasami czynili poganie, gdy przywoływali
imiona swoich bogów. Jahwe jest Bogiem Bezwarunkowo: „Będę, który Będę”. Będzie dokładnie tym,
kim zechce, i niczego nie gwarantuje. Obiecał po prostu, że będzie uczestniczył w dziejach swego ludu.
Doświadczenie Exodusu okaże się rozstrzygające – rodzi nadzieje na przyszłość, nawet gdy sytuacja z
ludzkiego punktu wiedzenia wydaje się zupełnie beznadziejna.
Pozostaje tedy, jako najprawdopodobniejsza, interpretacja tych uczonych, którzy w oparciu zarówno
o filologię, jak i kontekst sądzą, że słowa Boże skierowane do Mojżesza podkreślają stałość pomocy
i wierność Boga wobec swego ludu, czy też sądzą, że mieści się w tych słowach Bożych stwierdzenie o
skuteczności Bożego istnienia. I istotnie według kontekstu Imię Boże Jahwe miało dostarczyć uzasadnienia
posłannictwu Mojżesza, powołanego przez Boga do wyzwolenia Izraela i podkreślenia obietnicy pomocy
Bożej, jaką on otrzymał („Ja będę z tobą" — Wj 3, 12). Ponadto to Imię Boże ma usunąć wątpliwości ludu,
gdy będzie on chciał poznać Imię Boga, który posyła Mojżesza, aby się upewnić, że ten Bóg jest zdolny
dokonać wyzwolenia. Imię Jahwe powinno oznaczać skuteczność działania tego, który posłał Mojżesza.
Nazywa się Jahwe, tzn. „Jest", bo skutecznie ujawnia swoje istnienie. Przez cuda, których dokona „pozna
się, że on jest Jahwe" (Wj 7, 5; 9, 14; 14, 4. 18; por. Ez 13, 23; 22, 16; 25, 11; 28, 26).
Na takie znaczenie słów Bożych wypowiadanych do Mojżesza wskazują analogiczne formuły włożone w
usta Boże, jak: „Ja, Jahwe, mówię, co mówię" (Ez 12, 25), czy: „Okażę łaskę, komu okażę łaskę" (Wj 33,
19), które bez wątpienia podkreślają rzeczywistość, albo raczej skuteczność i najwyższą niezależność słowa
lub łaski Bożej. To samo najprawdopodobniej mieści się w słowach Bożych ehjeh aszer ehjeh.
W naszych Bibliach, najczęściej tłumaczy się ten zwrot w sposób jaki nadała mu Wulgata (V wiek n.e.):
sum qui sum – „Jestem który Jestem”. Nie jest to tłumaczenie zbyt wierne, ponieważ formuła ehjeh aszer
ehjeh jest wyrażona w imperfectum tj. czasie przyszłym, a nie teraźniejszym i zasadniczo odnosi się do
przyszłości. Chcąc zaś wyrazić tę popularną autodeklarację w rodzaju: „jestem tym, kim jestem”, trzeba by
użyć w języku hebrajskim zupełnie innej konstrukcji gramatycznej. Ponadto w tym fragmencie bardzo
wyraźnie akcentuje się aspekt przyszłości, dobrze widoczny w całym tym tekście. LXX tłumaczy ten zwrot
w sensie ontologicznym jako: ego eimi ho ōn – „Jestem tym, który istnieje/jest istniejący”, co jest już
poważnym błędem, a w każdym razie nadużyciem tłumacza, co jeszcze bardziej komplikuje zrozumienie tej
wypowiedzi. Należy z całą stanowczością podkreślić, że greckie: „ego eimi ho ōn”, nie jest ekwiwalentem
hebrajskiego: „ehjeh aszer ehjeh”. W deklaracji z TM (Tekst Masorecki) nie ma bowiem stwierdzenia
o charakterze ontologicznym, podkreślającym istnienie Boga lub jego stwórczą moc wobec tego, co istnieje,
lecz fakt historiozbawczej aktywności, która była, jest i będzie zawsze cechą charakterystyczną Boga
Izraela. Użycie tej samej formy czasownika w pierwszej osobie w całym bezpośrednim kontekście tej
deklaracji ( ) pozwala sądzić, że w Imieniu Boga wyraża się zapewnienie, iż Bóg pozostaje niezmienny
w swoich decyzjach odnośnie do potomków trzech wielkich patriarchów Izraela, a więc, że był i będzie z
tym ludem i dla tego ludu wybawcą i opiekunem. Zwrot ten sugeruje wierność Boga wobec siebie samego.
Gdziekolwiek Bóg chce być uznany za Boga, pozostaje tym samym Bogiem, jakim był wobec antenatów
narodu. Synowie Izraela nie mają do czynienia z Bogiem arbitralnym, kapryśnym i zmiennym, lecz
Bogiem, który konsekwentnie realizuje swoje obietnice. Izrael rozumie sens TEGO IMIENIA, patrząc na
swą własną historię, a samą historię rozumie – patrząc z perspektywy Imienia Bożego.
Warto tu zaznaczyć, iż jest to jedyny wypadek wśród religii Bliskiego Wschodu, że Imię Boga ma formę
czasownikową z przedrostkiem imperfektum. Wynika stąd wniosek, że IMIĘ to nie jest wynikiem refleksji
religijnej, lecz zawdzięczmy je wyłącznie Objawieniu. Imię Jahwe nie jest wynalazkiem ludzi, ale jest
darem danym Ludzkości przez Objawienie. Objawiając zaś Izraelitom swe IMIĘ, dał im Bóg samego siebie,
gdyż takie jest semickie i biblijne znaczenie Imienia. Bo imię jest równoznaczne z osobą, która je nosi. Bóg
dał poznać przez Mojżesza, że zaangażuje się w dzieje Izraela, i że zawiążą się specjalne relacje między
Nim a Izraelitami. W mentalności semickiej w imieniu obecna jest w jakiś sposób istota tego, który imię to
nosi. W Imieniu Jahwe jest więc obecny sam Bóg. Imię Boże jest święte; to jego dotyczy jedno z przykazań
Dekalogu: "Nie nadużywaj imienia Jahwe, Boga twojego, gdyż Jahwe nie zostawi bez kary tego, który
nadużywa imienia jego" (2 Mojż 20,7).
Izraelici dobrze zrozumieli w ciągu wieków, że Imię Jahwe jest darem ich Boga. Toteż zwykli byli mówić
z całym naciskiem: ,Jahwe, nasz Bóg', jako odpowiedź na to, co Bóg powiedział o nich, nazywając ich „mój
lud". Jahwe jest „sztandarem" ludu Izraela (Wj 17, 15). Wyruszą „w imię Jahwe", tj. sam Bóg będzie im
towarzyszył w podróży, Bóg żyjący życiem wolnym, stwórczym i obfitującym.
Za takim wyjaśnieniem filologicznym Imienia Jahwe przemawia tekst biblijny Wj 3, 14, oraz jego cały
kontekst. Bóg ukazawszy się Mojżeszowi w krzaku gorejącym powiedział doń: „Jestem Bogiem ojca
twego, Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka, Bogiem Jakuba" (w. 6). Wówczas Mojżesz pyta o Jego imię,
by je oznajmić Izraelitom, gdy będą się o nie pytali. Wtedy Bóg tak powiedział do Mojżesza: „Będę, który
będę (ehjeh aszer ehjeh)", i dodał: „Tak powiesz synom Izraela: Jam jest (ehjeh) posłał mnie do was".
I rzekł dalej Bóg do Mojżesza: „To jest IMIĘ moje na wieki i to nazwa moja w najdalsze pokolenia".
Takie tłumaczenie Imienia Jahwe zostało przyjęte przez wiodących biblistów i po dziś dzień jest ogólnie
przyjmowane przez większość teologów. Do tego tłumaczenia zbliżona jest interpretacja Słowa Bożego
wyjaśniającego Imię Jahwe, które przekłada się w ten sposób: „Jestem, który jestem, i będę, który będę",
sądząc, że oznaczają one tyle, co „pozostający, trwający, wieczny" czy „niezmienny w swych
postanowieniach”.
Używanie Imienia Jahwe przez chrześcijan uzależnione jest od typu pobożności czy duchowości,
jaki jest każdemu chrześcijaninowi najbliższy. Wraz z coraz wyraźniejszym uświadamianiem sobie swych
hebrajskich korzeni wyznawcy Chrystusa coraz chętniej wzywają starożytnego Imienia Bożego. Imię Jahwe
coraz częściej trafia do naszych pieśni i modlitewników. Osobiście oceniam to zjawisko bardzo pozytywnie
- szczególnie gdy pamięta się o chrystologicznym znaczeniu, jakie imieniu Jahwe nadaje Jezus w NT.
Podobnie jak Bóg Izraela Chrystus jest obecny wśród nas, by mocą swoją przeprowadzać nas z niewoli do
wolności, ze śmierci do życia: Mesjasz to nasza pascha (1 Kor 5, 7).
PYTANIA i ODPOWIEDZI do Parszy SZEMOT
• Parsza: Szemot [ ‫שׁמוֹת‬
ְ ] "Imiona" • Rozdziały: Exodus 1:1-6:1
Streszczenie;
Księga Wyjścia ( ‫שׁמוֹת‬
ְ ‫ ) ֵספֶר‬rozpoczyna się bezpośrednio w miejscu gdzie Księga Rodzaju została
przerwana, wymieniając "imiona" (szemot) 70 potomków Jakuba, którzy przybyli do Egiptu, aby
zamieszkać w ziemi Goszen. Z czasem rodzina Jakuba kwitła i mnoży się tak bardzo, że nowy król
Egiptu - który nie "pamiętał" Józefa – zaczął uważać Izraelitów za zagrożenie i postanowił ich zniewolić.
Kiedy królewski ucisk nie zahamował ich wzrostu, faraon rozkazał hebrajskim położnym zabijać
wszystkich nowonarodzonych żydowskich chłopców. Gdy położne odmówiły posłuszeństwa temu
zarządzeniu, Faraon rozkazał, aby wszystkie noworodki płci męskiej były topione w Nilu.
W tym czasie poważnej opresji, w rodzinie z pokolenia Lewiego, urodził się syn, którego ukrywano przez
trzy miesiące. Gdy nie można było już dłużej ukryć dziecka, jego matka Jocheved położyła go na
powierzchni Nilu wewnątrz kosza, modląc się, że może w jakiś sposób uniknie śmierci.
Miriam, siostra dziecka, obserwowała, co się stanie, i wkrótce został znaleziony w koszyku przez córkę
faraona, która postanowiła uratować dziecko i przyjąć go jako własnego syna. Miriam następnie sprytnie
zaoferowała księżniczce znalezienie piastunki do dziecka. Gdy dziecko zostało odstawiane od piersi,
doprowadzono je do pałacu faraona, by żyło tam jako syn księżniczki. Księżniczka nazwała go
"Mojżesz", czyli "wyciągnięty" z wody. Później, kiedy Mojżesz był już dorosły, że "poszedł do swoich
rodaków i spojrzał na ich niedolę."
Kiedy zobaczył jak egipski nadzorca brutalnie bije Izraelitę, zabił Egipcjanina i ukrył jego ciało w
piasku. Następnego dnia próbował pogodzić dwóch Izraelitów, którzy bili się między sobą, ale ten który
był agresorem, proroczo sprzeciwił się: "Kto uczynił cię księciem i sędzią nad nami? Chcesz zabić mnie,
jak zabiłeś wczoraj Egipcjanina?" Słysząc to Mojżesz postanowił uciec z Egiptu do Midian. Przy studni
uratował Cipporę, córkę Jitro, kapłana Madianitów. Wkrótce potem, Mojżesz postanowił pracować dla
Jitro i ożenił się z Cipporą, z którą miał syna imieniem Gerszom.
Pewnego dnia, gdy Mojżesz pasał owce, Anioł JHWH zawołał na niego z pośród z płonącego krzaka i
zlecił mu wyprowadzić Izraelitów z Egiptu z powrotem do Ziemi Obiecanej. Kiedy Mojżesz protestował,
że jest nieodpowiedni do tego zadania, Bóg dał mu trzy "znaki" by uwierzytelnił swoją wiadomość. Bóg
także mianował jego brata Aarona by był jego rzecznikiem. Mojżesz i Aaron poszli do faraona i zażądali,
aby Izraelici mogli opuścić Egipt, by wielbić JHWH na puszczy. Faraon jednak oddalił Mojżesza i
twierdząc, że nie zna jego Boga. Zwiększył także obciążenia Izraelitów pracą niewolniczą, zmuszając ich
do wytwarzania cegieł z gliny, ale nie dawał im potrzebnej do tego słomy.
Kiedy Izraelici cierpieli jeszcze bardziej, Mojżesz rozpaczał nad swoją misją i poprosił Boga dlaczego on
wysłał go do Faraona na pierwszym miejscu: "Odkąd gdy poszedłem do faraona, aby mówić w Twoim
Imieniu, źle obchodzi się z tym ludem, a Ty zaś wcale nie ratujesz swego ludu. (Szemot 5:23) "Ale Bóg
Jahwe odpowiedział Mojżeszowi: Teraz zobaczysz, co uczynię faraonowi, Zmuszony mocną prawicą
pozwoli im wyjść, a co więcej – pod przymusem silnej ręki on sam, i to wkrótce, wpędzi ich ze swojego
kraju." (Szemot 6:1).
PYTANIA:
1. Co znaczy słowo "Exodus"?
2. Co znaczy słowo Szemot ( ‫שׁמוֹת‬
ְ )? (Wj 1:1)
3. Jak wiele osób wyemigrowało do Egiptu?
4. Dlaczego imiona synów Jakuba są wymienione ponownie w tej części?
5. Czy wszyscy mężczyźni z rodziny Jakuba byli żonaci, kiedy przyszli do Egiptu?
6. Dlaczego plemion Izraela wymieniane są w różnej kolejności w Piśmie Świętym?
7. Co znaczy zwrot "haszgachah pratit" ( ‫ַשָּׁגּחָה ְפּ ָרטִית‬
ְ ‫? )ה‬
8. Który z 12 synów Jakuba żył najdłużej? A który najkrócej?
9. W jaki szczególny sposób Bóg błogosławi Izrael w Egipcie? (1:7)
10. Kto był "nowym królem" Egiptu (1:8)?
11. Jaka jest prawdopodobna, data wyjścia z Egiptu?
12. Jak "nowy król" postrzegał Izraelitów w Egipcie? (1:9-10)
13. Według tradycji żydowskiej, kim byli doradcy nowego króla?
14. W jaki sposób nowy król "uporał się sprytnie" z Izraelitami? (1:10-11)
15. Dlaczego król ustanowił nadzorców ( ‫שׂרֵי מִסּים‬
ָ ) nad Izraelitami?
16. Jakie były nazwy dwóch miast-spichlerzy, które Izraelici budowali dla nowego Faraon? (1:11)
17. Co się działo gdy Egipcjanie coraz bardziej uciskali Izraelitów? (1:12-13)
18. Na czym polegała niewola Izraelitów?
19. Po zniewoleniu i zwiększeniu ucisku Izraelitów, co było kolejnym krokiem złego planu faraona?
(1:15-21)
20. Jak Bóg ocenił oszukiwanie położnych? (1:20-21)
21. Co zrobił faraon, kiedy zawiódł jego plan z akuszerkami? (1:22)
22. Dlaczego faraon mordował niewinne dzieci w całym kraju?
23. Kto próbował zamordować wszystkie niemowlęta, gdy urodził się Jeszua ?
24. Kto był ojcem Mojżesza, matką i rodzeństwem? (2:1-2)
25. Jakie było pierwsze imię Mojżesza? (2:2)
26. Kiedy są urodziny Mojżesza?
27. Co zrobiła Jocheved gdy nie mogła już ukrywać Mojżesza? (2:2-4)
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
Jak miała na imię córka faraona?
Co się stało z dziecięciem Mojżesz gdy oddano go Nilowi? (2:5-9)
Ile lat miał Mojżesz, kiedy został oficjalnie przyjęty przez księżniczkę? (2:10)
Dlaczego jest to ironiczne, że Mojżesz został przyjęty jako książę Egiptu?
Jak Bóg używał wychowania Mojżesza jako księcia Egiptu by pomóc Izraelowi?
Dlaczego Mojżesz miał wadę wymowy?
Dlaczego Exodus z Egiptu jest tak ważny?
Czy Mojżesz wiedział, że był Hebrajczykiem? (2:11)
Dlaczego Mojżesz zabił egipskiego nadzorcę? (2:11-12)
Kim byli dwaj hebrajscy mężczyźni, których Mojżesz starał się pogodzić? (2:13-14)
Co takiego jednych ludzi z tych ludzi powiedział Mojżeszowi, że zaczął się go bać? (2:14)
Gdzie uciekł Mojżesz po zabiciu egipskiego nadzorcy? (2:15)
Co było takiego niezwykłego w krzaku, który spostrzegł Mojżesz, i gdzie on go widział?
ODPOWIEDZI:
1. Słowo "Exodus" (eξοδος) zostało ukute przez starożytnych Greków, kiedy przetłumaczono tytuł drugiej
księgi Tory Mojżesza, zwanej Sefer Jeciat Micraim ("księga wyjścia z Egiptu"). Później to greckie słowo
zostało przyjęte na angielski. W Biblii Hebrajskiej Księga Wyjścia nazywa Sefer Szemot ("imiona"), od
zwyczaju nazywania księgi zgodnie z jej pierwszym znaczącym słowem.
ְ ) znaczy "imiona/nazwy", od pojedynczej formy szem (
2. Szemot to rzeczownik w liczbie mnogiej ( ‫שׁמוֹת‬
‫) ֵשׁם‬. Księga Wyjścia rozpoczyna się ve'eleh szemot ( ‫)וְ ֵאלֶּה ְשׁמוֹת‬, "a są to imiona" ( synów Izraela).
Bóg wzywa po imieniu każdą osobę do podróży ... Rzeczywiście, Bóg nazywa każdą gwiazdę własnym
imieniem (Rdz 22:17, Psalm 147:4), zna poszczególne lilie polne i los każdego wróbla, (Mt 6:28-30,
10:29). Jak powiedział Jeszua, nawet włosy na głowie, wszystkie są policzone (Mat. 10:30).
3. Siedemdziesiąt osób wyemigrowało do Egiptu (Pwt 10:22), równolegle do siedemdziesięciu aniołów,
które nadzorują siedemdziesięciu narodów ziemi. Dlatego Mojżesz później mówi: "Kiedy Najwyższy dał
do narodów swoje dziedzictwo, kiedy on podzielony ludzkość, on ustala granice ludów według liczby
synów Izraela "(Pwt.32: 8).
4. Po raz pierwszy wszyscy wymienieni są w Gen. 46:8-27 (tj. Parsza Wajigasz), ale tutaj są wymienieni
ponownie (Wj 1:2-5), aby wskazać, jak bardzo Bóg zachowywała ich (i połączyć narracyjnie dwa
opowiadania ).
5. Tak, "każdy człowiek przyszedł ze swymi domownikami" ta myśli oznacza, że każdy człowiek był
szefem własnego gospodarstwa domowego, choć mogłoby to oznaczać, że Perec, który miał wtedy
zaledwie osiem lat, był żonaty w tym czasie. Być może lepiej jest rozumieć ten werset, że każdy
człowiek był traktowany jako część określonego gospodarstwa domowego w wielkiej rodzinie Jakuba.
6. To wskazuje, że wszystkie plemiona były równe. Synowie Racheli nie byli ważniejsi niż synowie
Bilhy i Zilpy, na przykład (wcześniej Jakub poślubił je, dał im wolność, więc nie były one już
niewolnicami). Chociaż były one równe, ale każde plemię miało swoją szczególną rolę i obietnicę,
oczywiście.
7. Termin odnosi się do haszgachah pratit osobistego nadzoru Boga w naszym życiu (haszgachah
oznacza "nadzór", a pratit oznacza "osobisty" lub "szczególny"). Bóg kieruje losami każdego Żyda na
świecie.
8. Levi żył najdłużej i zmarł w wieku 137, najkrócej żył Józef , zmarł w wieku 110 lat.
9. Bóg zadbał by wzrośli tam w wielki i płodny naród. Tekst mówi, że dzieci Izraela stały się "bardzo
płodni i znacznie wzrosła ich liczba; rozmnażali i rozrastali bime'od me'od "stali się nadzwyczaj liczni"
[‫„ ] ִבּמְאד מְאד‬tak że ziemia napełniła się nimi", co doprowadziło mędrców do twierdzenia, że każda
kobieta będzie rodzić nawet sześcioro dzieci na raz (owocnie = 1 wzrosła = 2 pomnożonej = 3, szybko
rosła = 4 bardzo = 5, bardzo = 6).
10. Nie jesteśmy pewni. Przynajmniej dwaj faraonowie byli zaangażowani w historie żydowskiej
emigracji z Egiptu. Pierwszy Faraon dobrze przyjął Izraelitów w Egipcie pod egidą Józefa, drugi Faraon
"nie znał Józefa", a później zniewolili Izraelitów. Drugi Faraon mógł być uzurpatorem, który
zorganizował zamach i to wyjaśniało by dlaczego zachowywał się tak, jakby nie znał Józefa i jego
rodziny. Niektórzy uważają, że Tutmozis III był pierwszym faraonem (tylko ten faraon panował, w czasie
określonym w I Krl 6:1 dostatecznie długo (54 lat), aby był na tronie w czasie ucieczki Mojżesza i umarł
na krótko przed jego powrotem do Egiptu), a Amenhotep II jest uważany za faraona Exodusu. Zobacz
następną uwagę ...
11. Nie jesteśmy pewni. 1 Królewska 6:1 mówi: "I stało się, w roku 480 po wyjściu Izraelitów z
ziemi egipskiej, w 4 roku panowania Salomona nad Izraelem, w miesiącu Ziv, który jest drugim miesiąc
(Ijar), kiedy zaczęto budować Dom Boży ", a więc musimy najpierw ustalić daty panowania Salomona co jest problematyczne. Niektórzy określili czwarty rok panowania Salomona na 966 r pne, co oznacza,
Exodus miał miejsce w 1445 roku pne (2316). Należy pamiętać, że Seder Olam Rabba (ok. II w n e)
określa początek Exodus na 1313 pne (2448 AM). Termin ten stał się tradycyjnym w judaizmie
rabinicznym.
12. Uważał ich za polityczne zagrożenie tak, że gdyby była wojna, mogą przyłączyć się do wrogów
Egipcjan (jako "piąta kolumna"), w celu opuszczenia ziemi. Zauważ, że te wersety wspiera ideę, że nowy
faraon był uzurpatorem, który uznał dawnych sojuszników Egipcjan za podejrzanych ... Innymi słowy,
nowy Król mógł obawiać się, że Izraelici mogą buntować się przeciwko jego nowej władzy ...
13. Według midraszu, król miał trzech głównych doradców: Balaama, syna Beora, Hioba, i Jethro.
Balaam był wnukiem Labana, który był słynnym magiem i okultystą. Wzywał bezpośrednio do
eksterminacji Żydów. Hiob milczał, ale z tego powodu wyrokiem Boga miał później znosić straszne
cierpienia. Jedynym doradcą który zaprotestował był Jethro, i podtrzymał protest aż został zmuszony do
ucieczki i życia z powrotem w Midian. Ponieważ Król zgodził się z radą Balaama, jego syn został zabity
podczas ostatniej plagi.
14. Midrasz stwierdza, że Izraelici dostali się do niewoli podstępem. Doradcy faraona zaproponowali
budowę warownych miast przy użyciu dobrowolnej pracy. Początkowo, nawet faraon uczestniczył w tym
projekcie budowlanym. Wkrótce całej ludności zaoferowano wynagrodzenie proporcjonalnie do liczby
wytwarzanych cegieł. Po pewnym czasie, jednak Egipcjanie dostali rozkaz opuszczenia budowy i zostali
tylko sami Izraelici. Egipscy nadzorcy następnie nieustannie zmniejszali ich płace, aż wreszcie
wprowadzono przymus niewolniczej pracy dla Izraelitów.
15. Nadzorcy niewolników byli nastawieni "by zniszczyć ducha ludu", i aby ich pognębić. (‫) ְסבָלוֹת‬.
16. Pithom i Raamses.
17. Im bardziej byli uciskani, tym bardziej się rozmnażali i zwiększali. Egipcjanie zaczęli "bać się"
(‫ )וַיּקֻצוּ‬Izraelitów, i lud żydowski, stał się jak ciernie (kocim) w ich oczach. Ich pogarda doprowadziła do
całkowitego zniewolenia Izraelitów.
18. Ich niewola polegała na przymusowej pracy przy wytwarzaniu cegieł z gliny i wszelkiego rodzaju
"uciążliwej" pracy w polu. Według Raszi, ludzie byli zmuszani do pracy 24 godziny na zmiany i byli
regularnie oddzieleni od członków rodziny, podczas gdy przebywali w obozach pracy.
19. Kazał przełożonym położnych Szifrah i Pua zabijać nowonarodzonych chłopców hebrajskich tak by
wyglądało to jak wypadek (tj. żądał praktykowania dzieciobójstwa). Zauważ, że Raszi mówi, że Szifrah
to faktycznie Jocheved, matka Mojżesza, a Pua to faktycznie Miriam, jego starsza siostra. Położne bały się
Boga i nie posłuchały złego Króla, ponieważ morderstwo jest aktem chillul HaSzem (profanacja)
i Żyd musi być gotowy do zaniechania go lub stracenia życia przed popełnieniem takiego grzechu (trzy
kardynalne grzechy to: morderstwo, bałwochwalstwo i przestępstwa seksualne). Rezygnacja ze swego
życia jako akt męczeństwa nazywa się kiddusz HaSzem "uświęcenie Imienia."
20. Bóg był dobry dla położnych i dała im własne potomstwo.
21. Kazał zabić wszystkich nowonarodzonych synów w Egipcie zarówno żydowskich jak i Egipcjan.
22. Według midraszu, Faraon miał niepokojący proroczy sen jak jego poprzednik. Widział siebie
siedzącego na tronie w całej swej królewskiej chwale. Gdy podniósł oczy, pojawił się starzec, który
trzymał wagę w swojej ręce. Starzec umieścił wszystkich dostojników i zarządców Egipskich na jednej
szali wagi, a na drugiej szali, położył jedną małą owieczkę. Ku wielkiemu zdumieniu faraona, szala z tym
małym jagnięciem przeważyła wszystkich przywódców Egiptu. Gdy król zapytał swoich doradców jak
zinterpretować sen, powiedziano mu, że to zapowiedź przyjścia króla który zniszczą ziemię, pozabija
wielu Egipcjan i wypuści Izraelitów darmo. Królewscy astrologowie zgodnie razem z jego doradcami
powiedzieli królowi, że gwiazdy wskazały, że taki Odkupiciel rzeczywiście już przyszedł, ale było jasne,
czy jest to Egipcjanin czy Izraelita (pamiętaj, że Mojżesz był Izraelitą znalezionym i wychowanym przez
Egipcjan). Z tego powodu król rozkazał zabijać wszystkich synów urodzonych w Egipcie - zarówno
Izraelitów jak i Egipcjan. Gdy król dodatkowo zapytał, jak można zatrzymać tego Odkupiciela,
astrologowie powiedzieli, że on umrze z powodu wody (nawiązanie do grzechu Mojżesza gdy uderza w
skałę, by wydobyć wodę), więc król postanowił, że dzieci powinny być topione tj. zabijane przez
wrzuceniu do rzeki Nil.
23. Herod Wielki bał się, że Mesjasz narodził się w Betlejem w Judei, a zatem próbował zabić wszystkie
dzieci płci męskiej w tym regionie, które miały dwa lata lub młodsze (Mt 2). Ciekawe, że Magowie
(astrologowie), byli sprawiedliwi a Józef i Maria uciekli z Jeszua do Egiptu, by ukryć się przed
demoniczną wściekłością Heroda.
24. Ojcem Mojżesza był Amram (‫) ַע ְמרָם‬, pierworodny syn Kehata (‫ ) ְקהָת‬i przywódca plemienia Lewiego
(‫) ֵלוִי‬, a jego matką była Jocheved (‫)יוֹ ֶכבֶד‬, córka Lewiego: "Amram wziął za żonę Jochebed siostrę ojca, a
urodziła mu Aarona i Mojżesza "(Księga Wyjścia 6:20). Według midrasz, Jocheved urodziła się zanim
Izraelici przybyli do Egiptu, więc miała ponad 130 lat, kiedy urodziła Miriam i Aarona.
25. Jocheved "widziała że był dobry" (‫ )כּי־טוֹב הוּא‬i dlatego nazwała go Tow. Miriam nazwał go Toviah
(‫ )טוֹ ִביָּה‬aby wskazywać, że będzie Odkupicielem Izraela (choć oczywiście tylko JHWH jest prawdziwym
Odkupicielem Izraela). Mojżesz był "dobry", bo miał dobre serce, był skromny i był gotów, by służyć
Żydom.
26. Według tradycji Mojżesz urodził się 7 Adar w roku hebrajskim 2368 (1393 pne), a zmarł, w swoje
120-te urodziny, Adar 7, w 2488 (1273 pne). Pamiętaj, że te daty są z Seder Olam Rabba.
27. Zrobiła arkę (koszyk) z trzciny, uszczelniła ją smołą (podobnie jak Arka Noego), i umieściła syna w
środku. Położyła arkę wśród trzcin, tak, że nie mogły jej porwać silne prądy, modliła się z ufnością do
Boga, by umieścił ją w Bożym planie. Jej córka Miriam stała w pewnej odległości, aby zobaczyć, co się
stanie z jej braciszkiem. Zgodnie z tradycją, był to 6 Sziwan kiedy Mojżesz został umieszczony w wodzie,
jest to data Święta Szawuot.
28. Nie jesteśmy pewni, choć tradycja żydowska nazywa ją "Batja" (córka JHWH), aby uczcić ją jako
neofitkę. Midrasz mówi, że kiedy poszła się kąpać w Nilu, w rzeczywistości było to zanurzenie się w
ramach jej konwersji ... Ona jest uważa za rodzaj egipskiej "macierzy" narodu żydowskiego.
29. Arka / kosz unosiła się w miejscu, gdzie córka faraona kąpała się, księżniczka wysłała służącą
by przyniosła go dla niej. Potem otworzyła koszyk, zobaczyła dziecko Mojżesza, i określiła go jako
hebrajskie. Miriam, która stała w pobliżu, zaproponowała znalezienie mamki dla dziecka i pobiegła do jej
matki, której jak na ironię zaoferowano wynagrodzenie za piastowanie dziecka dla księżniczki.
30. Midrasz mówi, że Jocheved karmiła Mojżesza przez 24 miesiące, a następnie przedstawia go córce
faraona. Od tego czasu Mojżesz nie opuszczał pałacu, jakby rzeczywiście był synem księżniczki .
Księżniczka nazwała dziecko "Mojżesz", bo wyciągnęli go (maszah) z wody. Zauważ, że to imię jest
aktywną formą czasownika (nie pasywną), proroczo wskazując, że Mojżesz będzie "wyciągać" Izraelitów
z Egiptu.
31. Faraon uczynił wyszukane plany by zabić każdego chłopca hebrajskiego przez utopienie w Nilu,
ale jego własna córka uratowała wybawiciela Izraela z rzeki tak, że będzie dorastać w pałacu faraona. Bóg
tak to ułożył, że własne nemesis faraona będzie wzrastać w jego domu, nie rozumiejąc jego tożsamość.
32. Mojżesz wychowywał się w dworze królewskim by nauczyć się cech przywództwa, które będzie
musiał posiadać jako wielki przywódca narodu Izraela i rzecznik. Został wychowany w domu faraona,
co dało mu królewskie maniery potrzebne by służyć Izraelitą podczas powrotu do ziemi Kanaan.
33. Według midraszu (Szemot Rabba 1:31), jako bardzo młody chłopak Mojżesz widział raz jak rzucono
złotą koronę faraona na ziemię. Dowiedziawszy się o tym akcie bezczelności, faraon opracował test,
aby sprawdzić, czy dziecko rozumie konsekwencje takich czynów. Dlatego też przyniesiono, talerz z
kawałkiem złota i kawałkiem żarzącego się węgla. Pokazano to Mojżeszowi i nakazano by mały chłopiec
wybrał jedną z tych rzeczy. Jeśli Mojżesz wybrałby złoto, to oznacza, że rozumiał jego wartość, a zatem
może zostać zabity. Z drugiej strony, gdyby Mojżesz wybrał żarzący kawałek węgla, to będzie
oszczędzony, ponieważ nie był w stanie odróżnić złota i świecącego węgla. Mojżesz zaczął sięgać po
złoto, ale anioł przesunął jego rękę w bok i złapał zamiast złota węgiel. Mojżesz natychmiast położył rękę
na ustach, tak niefortunnie, że spalił swoje wargi i język, tak bardzo, że w konsekwencji miał stałą
trudność wymowy. Później, kiedy Bóg zlecił Mojżeszowi przemawiać do Izraelitów, zaprotestował Bogu,
że był kevad peh - "ciężkich ust" i laszon kevad "ciężkiego języka ", a więc nie może mówić w imieniu
JHWH (Wj 4:10).
34. Exodus z Egiptu, doprowadził bezpośrednio do objawienia Tory na Synaju (49 dni później), której
kulminacją było objawienie ołtarza ofiarnego (tj. Przybytek). Izraelici zostali odkupieni przez krew
Baranka (ofiara, która poprzedziła nadanie Prawa) i następnie doprowadziła do konfrontacji znaczenia
ofiar na ołtarzu w Miszkanie .... Bóg najpierw uratował ludzi, a następnie objawił Jego święte standardy;
Kulminacją Tory było objawienie wzoru Przybytku, który wyrażał Jego Miłościwy charakter, objawiony
dla nas przez krew odkupienia ... Exodus jest obchodzone co roku w czasie Paschy (Wj 12:24-27; Lb.
9:2-3; Pwt. 16:1), jest wyraźnie wymieniony w pierwszym z Dziesięciu Przykazań (Wj 20:2), i
wspominany w każdy szabat (Pwt 5,12-15). Święta Szawuot i Sukot również czerpią z niego, pierwsze
przypominając nadanie Tory na Synaju, a drugie przypominając opiekę Bożą jakiej doświadczano podczas
Exodus gdy szli z Egiptu do Ziemi Obiecanej ... Rzeczywiście, prawie każde przykazanie Tory (w tym
prawa Przybytku) mogą być wywiedzione z historii Exodus. Dla ucznia Jeszui, Exodus jest zadatkiem i
przykładem dzieła odkupienia dokonanego przez Mesjasza jako Baranka Bożego.
35. Tak. Wciąż miał związek z jego prawdziwą rodziną, choć był wysoko ceniony i chroniony przez swoją
przybraną matkę Batjah. Prowadził rodzaj chronionego życia w pałacu, i kiedy w końcu pozwolono mu
zobaczyć kraj, był przerażony niewolnictwem narzuconym jego krewnym. Midrasz mówi, że współczuł
im, i nawet na ochotnika zgłosił się do pracy z nimi, itp., a nawet stwierdził przed faraonem, aby dać im
jeden dzień odpoczynku co siedem dni. W ten sposób Mojżesz stał się "człowiekiem z ludu" dla
Izraelitów ...
36. Mojżesz zrozumiał, że ten oficer zgwałcił żonę jednego z hebrajskich dozorców o imieniu Datan,
który później dowiedział się o tym gwałcie. Oficer następnie wielokrotnie znieważał i prowokował
Datana w nadziei, że będzie odwet, tak że mógłby go za to zabić. Gdy Mojżesz zobaczył nadużycia,
postanowił osądzić sprawę i skazał oficera na śmierć.
37. Midrasz mówi o dwóch braciach Datanie i Abiramie którzy kłócili się o list rozwodowy, który
Datan chciał dać żonie po tym, jak została skalana przez egipskiego oficera. Należy pamiętać, że Tora
opisuje, tych którzy "podnoszą rękę" by uderzyć nawzajem jako złoczyńców, choć faktycznie nie uderzają
innych. To nas poucza, że groźby są również złe, tak samo jak złe zachowanie.
38. Człowiek który krzywdził bliźniego zagroził Mojżeszowi denuncjacją, ujawnił tym, że był hebrajskim
sympatykiem władzy egipskiej. To spowodowało rozpacz Mojżesza, że Izraelici nie zasługują na
oswobodzenie po tym wszystkim - że ich niewolnictwo było w pewnym sensie uzasadnione .... To było
wstrząsem dla Mojżesza jako samozwańczego jako wyzwoliciela narodu żydowskiego i dlatego zaczął się
bać ...
39. Najwyraźniej Datan i Abiram zadenuncjowali Mojżesza. Gdy faraon dowiedział się, co się stało,
Mojżesz nie miał wyboru, ale musiał uciec do krainy Midian bo inaczej by zginął.
40. Mojżesz widział krzew w ogniu, ale nie spalający się, gdy pasł stado swojego teścia w pustynnym
rejonie w pobliżu góry Horeb (tj. Synaj). Kiedy poszedł by zbadać to zjawisko, usłyszał głos Anioła
JHWH mówiący pośrodku ognia: "Przeto teraz idź! Posyłam cię do faraona. Wyprowadź lud mój, synów
izraelskich, z Egiptu."(Wj 3:1-10).
TEMATY do DYSKUSJI:
1. W tej części Tory, czytamy jak położne świadomie przeciwstawiły się królewskich zarządzeniom,
a nawet kłamały, kiedy były przesłuchiwane. Czytamy również, jak matka Mojżesza zbuntowała się
przeciw królewskiemu edyktowi nakazującemu mordować chłopców i ukrywała swojego syna w sitowiu.
Inne przykłady kiedy słudzy Boży okazywali nieposłuszeństwo prawom ziemskim (ustanowionym przez
ludzi) to:
a. Rahab odmówiła wydania izraelskich szpiegów (Joz 2:2-4)
b. Abdiasz nie był posłuszny nakazowi króla Achaba i nie zabijał proroków (1 Krl 18:4,13)
c. Słudzy Króla Saula odmówili zamordowania kapłana Achimeleka (1 Sam. 22:16-17)
d. Daniel odmawia posłuszeństwa nakazowi króla powstrzymania się od modlitwy (Dan. 6:10)
e. Szadrach, Meszach i Abed odmówili oddać pokłon i nie pokłonili się posagowi (Dan. 3:12-30)
f. Estera okazała nieposłuszeństwo edyktowi Aswerusa (Estery 4:16)
g. Jana Chrzciciela odmawia zaprzestania krytyki Heroda Antypasa (Mk 6:17)
h. Jeszua odmawia odpowiedzi na pytania Heroda (Łk 23:8-9)
i. Szymon Piotr odmawia zaprzestać głoszenia Ewangelii (por. Dz 5:29, 41-42)
j. Piotra "uciekł" z więzienia, uwolniony ręką anioła (Dz 12:1-12)
Zazwyczaj, Chrześcijanom nakazuje się posłuszeństwo władzy (Rzym. 13:1-7; 1 Piotra 2:13 - 17),
choć wymienione powyżej przykłady wskazują, są chwile, kiedy nie powinniśmy tego robić.
Jak myślisz jakie kryteria powinny być stosowane przy podejmowaniu decyzji w takich przypadkach?
Co jest charakterystycznego w przykładach na które się tu powołano? Jak myślisz co ci wszyscy ludzie
mieli ze sobą wspólnego?
2. Pikuach Nefesz (‫)פִּיקוּ ַח נֶפֶשׁ‬,"ratowanie ludzkiego życia") jest uważany za najbardziej fundamentalny
obowiązek, większy niż prawie wszystkie inne przykazania zawarte w Torze. "Kto uratował jedno życie to
tak jakby uratował cały świat "(Talmud, Sanhedryn 37a). Na przykład, prawo Szabatu lub którykolwiek
inne święto może być "zepsute" przez wzgląd na pikuach nefesz. Jednak są pewne prawa, które nigdy nie
mogą być naruszone, nawet w imię ratowania życia. Są to przede wszystkim bałwochwalstwo jako
zaparcie się Boga, zamordowanie kogoś, lub angażowanie się w niedozwolone stosunki seksualne. To jest
uważane za profanacje Imienia Boga tzw. chillul Haszem,. Czy masz jasno określoną hierarchię wartości,
w swoim życiu? Którym przykazaniom dajesz pierwszeństwo przed innymi?
3. W tej parszy Bóg podaje swoje imię jako "BĘDĘ, KTÓRY BĘDĘ" (tj. ehjeh aszer ehjeh: ‫ֲשׁר ֶא ְהיֶה‬
ֶ‫א‬
‫ ֶא ְהיֶה‬Bóg następnie przedstawił dalsze wyjaśnienie znaczenia Jego Imienia przez szereg relacji: "Powiedz
to do ludu Izraela:" JHWH ( ‫) יהוה‬, [a mianowicie] Bóg ojców waszych, [mianowicie] Bóg Abrahama
(‫)אֱלהֵי * ְב ָרהָם‬, [mianowicie] Bóg Izaaka ( ‫) אֱלהֵי יִ ְצחָק‬, i [mianowicie] Bóg Jakuba (‫)וֵאלהֵי יַעֲקב‬, posłał
ְ ‫)ז‬, a więc ma być pamiętane przez wszystkie
mnie do was." To jest imię moje na wieki (‫ֶה־שּׁמִי לְעלָם‬
pokolenia "(Wj 3:14-15). Jak fakt, że JHWH ( ‫ ) יהוה‬wielokrotnie identyfikuje Siebie jako "Boga Izraela"
(‫) אֱלהֵי ישׂראל‬, wpływa na zrozumienie tego, kim On jest?
4. Jak myślisz, co było głębszym celem niewoli Izraela w Egipcie? Dlaczego Egipt można uznać za
swego rodzaju "łono" dla narodu Izraela? (Zob. Rdz 15:12-14)
5. Bardzo mało wiemy o początku życia Mojżesza jako księcia Egiptu. Zgodnie z Dz 7:23 - 24, Mojżesz
miał 40 lat, kiedy zabił egipskiego nadzorcę i uciekł do Midian.
Jak duży wpływ miał Egipt na myśli Mojżesza? Czy myślisz że zaczął identyfikować się jako Żyd
dopiero w swoim dorosłym życiu? Czy uważasz, że rozpoznał już swoje przeznaczenie, aby być
"księciem i sędzią" nad Izraelem, zanim został zmuszony do ucieczki do Madianitów?
6. Według mędrców Talmudu, gdy Bóg polecił Mojżeszowi, aby zdjął buty z nóg, gdyż miejsce na którym
stał jest ziemią świętą (‫)* ְדמַת־קדֶשׁ‬, było to w celu, by pokazać mu, że ścieżka jest zawsze pełna cierni
i skał. Innymi słowy, przywódca narodu musi być wrażliwy na uczucia i ból, jakich doświadcza jego lud.
Czy zgadzasz się lub nie zgadzasz się tą z opinią mędrców ?
7. Gdy Mojżesz uciekł do Midian, poznał i poślubił Seforę, córkę Madianity (tj., pogankę) kapłana
imieniem Jetro (Wj 2:16-21). Mieli syna Gerszom (od ger (‫) גֵּר‬, "obcy" i szam (‫שׁם‬
ָ ), "tam"). Mojżesz
spędził następne 40 lat W Midian doglądając stad owiec swego teścia. Midrasz mówi, że Mojżesz został
wybrany do poprowadzenia Izraelitów z powodu jego dobroci dla zwierząt. Podczas gdy on pasł trzodę
Jetro na pustyni, jedno małe jagnię uciekło z niego. Pobiegł za nim, aż znalazł go w zacienionym miejscu,
gdzie znajdował się zbiornik z wodą, z którego jagnię już przestało pić. Kiedy Mojżesz zbliżył się,
powiedział: "Nie wiedziałem, że uciekła z powodu pragnienia, ono musisz być zmęczone ". Więc
położył jagnię na ramionach i wrócił do stada. Następnie Bóg powiedział: "Ponieważ okazał miłosierdzie
w prowadzeniu stada śmiertelnego, będzie zapewne dbał o moje stado Izraela " (Szemot Rabba 2:2). Jak
myślisz, dlaczego tak wielu z przywódców Bożych było pasterzami? Dlaczego Jeszua nazywa siebie
"Dobrym Pasterzem?" (Jan 10:11 i 14)
8. Stanowisko Mojżesza jako przywódcy Izraela nie było dziedziczne. Jego następcą został wybrany
Joszua, syn Nuna (Efraimita), a nie jego pierworodny syn Gerszom (Pwt 34:9). Jak ważny, jest Mojżesz
dla Izraelitów, jasne jest, że tylko Bóg odkupił Izraela. Rzeczywiście, tradycyjny tekst Hagady na Pesach
nawet nie wspomina imienia Mojżesza!
9. Aaron był rzecznikiem Mojżesza (Wj 4:10-16), i zgodnie z tradycją żydowską, to Aaron, był tym który
wykazał się znakami wobec starszych Izraela, zanim udał się do faraona (Wj 4:30). I w przeciwieństwie
do hollywoodskiej interpretacji historii Exodusu, to również Aaron - nie Mojżesz – był tym który rzucił
laskę, która stała się wężem przed faraonem (Wj 7:10-12), i to także Aaron, który działał pierwszych
podczas zesłania trzech pierwszych plag na Egipt (Wj 7:19-20; 8:5-6; 8:16-17).
PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY SZEMOT 2 Mojż. 1;1-6;1:
(w ujęciu judaizmu ortodoksyjnego wg. Pardes Lauder)
PYTANIA:
1. Dlaczego Egipcjanie wybrali właśnie wodę jako środek zabijania żydowskich dzieci?
Podaj dwie tego przyczyny.
2. „I wyjdą z tego kraju”. Kto to powiedział i co to oznaczało?
3. Dlaczego Jochewed nazwano „Szifra”? Dlaczego Miriam nazwano „Pua”?
4. Jak Ha-Szem nagrodził te dwie akuszerki?
5. Kto był ojcem Jochewad?
6. „Zobaczyła, że był dobry” Co było takiego „dobrego” w Mojżeszu, co odróżniało go od innych dzieci?
7. Mojżesz zabił Egipcjanina, który uderzył Żyda. Kto był żoną tego Żyda?
8. Kim byli dwaj Hebrajczycy, którzy walczyli ze sobą?
9. Dlaczego Madianici odganiali córki Jisro od studni?
10. Skąd Jisro wiedział, że Mojżesz jest potomkiem Jaakowa?
11. Dlaczego Mojżesz odszedł daleko pasąc owce swego teścia Jisro?
12. Jaką naukę wyciągną Mojżesz z tego, że gorejący krzak nie spalał się?
13. Czym zasłużył sobie Naród Żydowski na to, że Ha-Szem obiecał wywieść go z Egiptu?
14. Czego symbolem była laska zmieniająca się w węża?
15. Jak długo Ha-Szem przekonywał Mojżesza, aby ten wyzwolił Naród Żydowski?
16. Dlaczego Mojżesz nie chciał odegrać roli przywódcy żydowskiego ludu?
17. „I Ha-Szem rozgniewał się na Mojżesza…” Co utracił Mojżesz na skutek tego gniewu?
18. Przed jaka plaga został najpierw faraon ostrzeżony?
19. Kim byli: a) nogsim; b) szotrim ?
20. Dlaczego szotrim byli bici ?
ODPOWIEDZI:
1. 1:10 & 22 – Ha-Szem obiecał Noemu nigdy nie zsyłać potopu na ziemię, więc Egipcjanie wybrali
wodę, mając nadzieję, że w ten sposób unikną boskiej odpłaty. Również astrologowie faraona zobaczyli,
że upadek wybawiciela Izraela nastąpi poprzez wodę.
2. 1:10 – Powiedział to faraon, a oznaczało to, że Egipcjanie będą musieli opuścić Egipt.
3. 1:15 – Szifra oznacza, że upiększała ona nowo narodzonych, Pua oznacza, że gaworzyła z nowo
narodzonymi.
4. 1:21 – Ich potomkami byli Kohanim (kapłani), lewici i królowie.
5. 2:1 – Lewi.
6. 2:2 – Kiedy się urodził dom pełen był światła.
7. 2:11 – Szelomis bas Diwri.
8. 2:13 - Dasan i Awiram.
9. 2:17 – Ponieważ Jisro został pozbawiony praw z powodu tego, że zerwał z bałwochwalstwem.
10. 2:20 – Ponieważ woda podniosła się ku Mojżeszowi.
11. 3:1 – Dlatego, aby owce nie pasły się na polach innych ludzi.
12. 3:12 – Podobnie jak krzew nie spłoną, tak samo Mojżesz będzie chroniony przez Ha-Szem jeśli
będzie postępował tak jak Ha-szem będzie sobie życzył.
13. 3:12 – Zasłużył tym, że był przeznaczony do tego, aby otrzymać Torę.
14. 4:3 – Tego, że Mojżesz źle mówił o Żydach twierdząc, że nie chcą go słuchać – podobnie jak wąż w
Gan Eden zgrzeszył przez mowę.
15. 4:10 – Przez siedem dni.
16. 4:10 – Nie chciał bowiem zająć pozycji, która dawałaby mu przewagę nad jego starszym bratem
Aaronem.
17. 4:14 – Mojżesz utracił przywilej zostania kohenem (kapłanem). Przywilej ten został przeniesiony na
Aarona.
18. 4:23 – Przed śmiercią pierworodnych.
19. 5:10 – Byli to: a) egipscy nadzorcy b) żydowscy urzędnicy.
20. 5:14 – Ponieważ nie chcieli oni zmuszać Narodu Żydowskiego, aby ciężej pracował
Błogosławieństwo końcowe po czytaniu Tory:
‫ֲשׁר‬
ֶ ‫ הָעוֹלָם א‬A‫ *תָּה יְהוָה אֱלהֶינוּ ֶמ ֶל‬A‫בָּרוּ‬
‫נָתַן לָנוּ תּוֹרַת ֱאמֶת וְ ַחיֵּי עוֹלָם נָטַע בְּתוֹכֵנוּ‬
‫ * ָתּה יְהוָה נוֹתֵן הַתּוֹרָה‬A‫בָּרוּ‬
Błogosławiony jesteś, JHWH, Boże nasz, Królu wszechświata, który
dałeś nam Torę prawdy i ustanowiłeś życie wieczne pośród nas.
Błogosławiony jesteś, JHWH, dawco Tory.
UWAGA: Współcześnie większość ortodoksyjnych żydów z powodu dawnego zabobonu nie wymania
oryginalnego IMIENIA BOGA Izraela ‫ יְהוָה‬JHWH , zastępując je w modlitwach różnymi
substytutami, z których najpopularniejsze to Adonai i Haszem. Dlatego w ich wykonaniu to
błogosławieństwo brzmi tak:
Baruch atta Adonai eloheinu melekh ha-olam, Aszer.
Natan lanu torat emet wechaijei olam nata betokheinu.
Baruch atta Adonai, notein hatorah .
Kopiowanie i dalsze rozpowszechnianie jest dozwolone, a nawet bardzo wskazane według zasady:
„Darmo wzięliście, darmo też dawajcie”