Prawo międzynarodowe

Prawo międzynarodowe
Podział prawa międzynarodowego
Najistotniejszym podziałem prawa międzynarodowego jest rozróżnienie między prawem
międzynarodowym publicznym, a prawem międzynarodowym prywatnym. Prawo międzynarodowe
prywatne dotyczy regulacji między państwem a jednostką i wskazuje system prawny, który jest właściwy
do dokonania oceny pewnej konkretnej sytuacji prawnej. My będziemy się zajmowali głownie prawem
międzynarodowym publicznym, którego to pojęcia czasami używa się zamiennie z terminem prawa
międzynarodowego. Tak też będziemy czynić.
Początki i definicja prawa międzynarodowego
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Pojęcie prawa międzynarodowego jest trudno definiowalne. Bardzo trudno stwierdzić jednoznacznie, co
jest prawem międzynarodowym, a co nim nie jest. Szukając jego początków należy cofnąć się do
starożytności. Już wtedy poszczególne państwa zawierały między sobą umowy, które stawały się
podstawą ich wzajemnych stosunków. Były to przede wszystkim traktaty pokojowe. Z czasem obszar
spraw regulowanych wspólnymi umowami międzypaństwowymi znacznie się rozszerzał, na skutek
powstawania coraz silniejszych związków między państwami – handlowych, kulturalnych,
religijnych i militarnych. Jednak umów tych nie określano raczej mianem prawa.
Autor rzymskiego podręcznika do nauki prawa Gajusz, używał co prawda pojęcia ius gentium, jako prawa
wszystkich narodów, nie uważał on jednak za stosowne używać go w relacjach międzypaństwowych, lecz
jedynie w sprawach dotyczących cudzoziemców. Nie dokonano również nigdy kodyfikacji ius gentium.
Znaczny rozwój nauki o prawie, które dziś możemy nazywać międzynarodowym (ale wówczas to pojęcie
jeszcze nie wystepowało!) przyniosła dopiero nowożytność. Wkład Hugo Grocjusza był tak ogromny, że
uważa się go za „ojca prawa międzynarodowego”. Uważał on, że pokój i dobrobyt można
uzyskać za pomocą uregulowań prawnych miedzy narodami (państwami) i postulował stworzenie
międzynarodowej organizacji, czuwającej nad jego przestrzeganiem.
Niemniej, pojęcia prawa międzynarodowego jako pierwszy użył Jeremy Bentham – utylitarysta i
przedstawiciel pozytywizmu prawniczego.
Od czasów Benthama pojęcie to przeszło oczywiście sporą ewolucję. Dziś wciąż nie jest ona
jednoznaczna. Przyjmijmy jednak, że prawo międzynarodowe to zespół norm które są podstawą
wzajemnych stosunków między państwami, organizacjami międzynarodowymi oraz innymi podmiotami
tego prawa. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że podmiotem prawa międzynarodowego, oprócz państw i
organizacji międzynarodowych, może być na przykład naród, który nie posiada własnego państwa
(przykład: Kurdowie, Palestyńczycy). Dyskusyjne jest, czy za podmiot prawa międzynarodowego można
uznawać osoby fizyczne lub prawne.
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Źródła prawa międzynarodowego. Problemy z interpretacją
Kwestia tego, co można uznać za źródło prawa międzynarodowego jest dyskusyjna. Po dziś dzień,
jednym z najważniejszych regulatorów stosunków międzynarodowych jest zwyczaj międzynarodowy (nie
należy go mylić z obyczajem międzynarodowym, na przykład z zasadami zachowania przed brytyjską
królową), który kiedyś miał praktyczną wyłączność w tym zakresie. Zwyczajem międzynarodowym, który
po dziś dzień ma szerokie zastosowanie, jest na przykład prawo do zagospodarowania szelfu
kontynentalnego przez państwo, które jest położone najbliżej.
Oczywiście zwyczaj międzynarodowy może się stać źródłem konfliktu, chociażby ze względu na odmienną
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 08:54
interpretację, ale również z powodu różnic aksjologicznych – na przykład dyskusyjne jest, czy
prawo do interwencji humanitarnej (które uznawał już Grocjusz), jest ważniejsze niż suwerenność
wewnętrzna państw.
Ze względu na potencjalne konflikty przy interpretacji zwyczajów międzynarodowych, zauważalna jest
tendencja do kodyfikacji prawa międzynarodowego przy pomocy umów międzynarodowych. Jest to drugie
najważniejsze źródło prawa, które w dzisiejszych czasach ma coraz większe znaczenie. Również tutaj
napotykamy jednak spore trudności.
Często niewykonalne jest znalezienie consensusu między układającymi się stronami, szczególnie w
stosunkach multilateralnych. Wobec tego umowy międzynarodowe dotyczące wielu podmiotów prawa
międzynarodowego zawierają dużą liczbę tak zwanych klauzul generalnych, czyli przepisów słabo
sprecyzowanych, odwołujących się często o innych niż prawne systemów normatywnych – na
przykład moralności. To z kolei rodzi dalsze problemy interpretacyjne w procesie stosowania prawa.
Próby kodyfikacji
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Karta Narodów Zjednoczonych
XX wiek przyniósł kilka prób usystematyzowania i spisania prawa międzynarodowego. Najbardziej znana i
doniosłym dokumentem tego typu jest Karta Narodów Zjednoczonych. Podpisany w 1945 w San
Francisco dokument stał się podstawą stosunków międzynarodowych w drugiej połowie XXI wieku.
Podpisujące ją państwa zobowiązały się do uznawaniu jej za źródło prawa międzynarodowego.
Manifestuje ona prawa człowieka, jako prawo uniwersalne, przyrodzone każdemu człowiekowi i
niezbywalne.
Konwencja wiedeńska z 1969 roku
Rozwój zarówno bilateralnych jak i multilateralnych stosunków między państwami stworzył konieczność
uregulowania prawnego sposobu zawierania przez nie umów. Próbę rozwiązania tego problemu przyniosła
Konwencja wiedeńska o prawie traktatów. Zawarto w niej ogólne zasady zawierania umów
międzynarodowych. Prace nad Konwencją były prowadzone w Komisji Prawa Międzynarodowego ONZ.
Została otworzona do podpisu w 1969 roku, a weszła w życie w 1980 roku. Polska przystąpiła do niej w
roku 1990.
Autor: Bartosz Wasilewski
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 08:54