Mikroekonomia - michau.nazwa.pl

Mikroekonomia
Joanna Tyrowicz
[email protected]
http://www.wne.uw.edu.pl/~jtyrowicz
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
1
Co to jest monopol?
• Wybór monopolisty
• Dlaczego nie lubimy monopoli?
• Dlaczego monopol może być czasem optymalny?
• Ograniczenie ilościowe
• Zniechęcanie do wejścia (entry deterrence)
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
2
Co to jest monopol?
• Dany „rynek właściwy” obsługuje tylko jedna firma
• Czy to jest karalne?
• Co to jest rynek właściwy?
• Jakiego rodzaju problemy dotyczą monopolizacji?
–
–
–
–
deregulacja (np. polityki UE)
konsolidacja, a monopolizacja
ochrona praw konsumenta?
monopson versus monopol
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
3
Wybór monopolisty
• Krzywa popytu (ograniczenie poprzez preferencje konsumentów)
– Rozpatrujmy najprostszy przypadek P = a – bQ
– “a” to tak naprawdę wielkość rynku, “b” to wrażliwość konsumentów
na cenę
– To temu jest zawsze podporządkowany monopolista (relacja
określająca ile może sprzedać po danej cenie)
• Krzywa kosztu (ograniczenie technologiczne)
– Rozpatrujmy najprostszy przypadek TC = F + cQ
– “F” to koszt stały, “c” to koszt krańcowy
• “a”, “b”, “c” oraz “F” są poza kontrolą monopolisty
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
4
Wybór monopolisty
• Maksymalizacja zysku
• ZYSK = Przychody – Koszty
• Przychody w naszym modelu: PQ
• Koszty w naszym modelu: F + cQ
• Zysk (π) = PQ – F – cQ = (P – c)Q – F
• π = (P – c)Q – F oraz P = a – bQ, więc
• π = (a – bQ – c)Q – F
lub po prostu π = aQ – bQ2 – cQ – F
• Jak by wyglądał taki wykres?
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
5
Zyski monopolisty
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
6
Wybór monopolisty – metoda prosta ☺
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
7
Wybór monopolisty – metoda trudna ☺
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
8
Wybór monopolisty – metoda trudna ☺
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
9
Wybór monopolisty – metoda trudna ☺
π = aQ – bQ2 – cQ – F
∂π/∂Q = a – 2bQ – c
Więc zysk osiąga maksimum, gdy
a – 2bQ – c = 0
a
Krzywa popytu
pM = (a+c)/2
Koszt krańcowy
co oznacza, że
c
QM= (a – c)/2b
Oraz
pM= (a + c)/2
17.10.2009r.
QM = (a-c)/2b
Mikroekonomia WNE UW
10
Przedstawienie graficzne
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
11
Krańcowy przychód i krańcowy koszt
• Koszt krańcowy: MC = ∂(TC)/∂Q = c
• Przychód krańcowy: MR = ∂(pQ)/∂Q
pQ = (a – bQ) Q = aQ – bQ2 => MR = a – 2bQ
• Jeśli MR > MC zwiększanie produkcji zwiększa zyski
• Kiedy MR < MC zwiększanie produkcji zmniejsza zyski
• Zysk maksymalny gdy MR = MC
• Czyli a – 2bQ = c, i.e. QM= (a – c)/2b (co już znaleźliśmy)
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
12
Zadanie (wybór monopolisty)
• Popularny autor zamierza sam zająć się publikacją i
sprzedażą swojej nowej książki. Zakłada, że popyt na jego
książkę będzie się wyrażać funkcją Q=2000-100p. Wie, że
koszty związane z uruchomieniem druku wynoszą $1000, a
koszt krańcowy wydrukowania i kolportażu każdego
egzemplarza wynosi $4. Ile egzemplarzy książki i po jakiej
cenie powinien sprzedać autor, aby zmaksymalizować zysk?
Jakiego zysku może się spodziewać w sytuacji optymalnej?
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
13
Zadanie (wybór monopolisty)
• Funkcja popytu na produkt wytwarzany przez monopolistę
dana jest wzorem Q=65-0.5p. Funkcja jego kosztów
całkowitych wynosi TC=A+10Q, gdzie A jest kosztem stałym.
Jaka jest maksymalna wielkość A, przy której monopolista
będzie skłonny podjąć produkcję?
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
14
Dlaczego nie lubimy monopoli?
•
•
•
•
Wysokie ceny? (?)
Korupcja (poszukiwanie renty)
Jak jest tylko jedna firma, to gdzie innowacje?
Sprawiedliwość ☺
Krzywa poptyu
Każda jednostka
produktu, którą ktoś PM
by kupił po koszcie
krańcowym
wytworzenia generuje
stratę społeczną
Suma strat nazywana
BEZPOWROTNĄ
STRATĄ SPOŁECZNĄ
Koszt
krańcowy
QM
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
15
Zadanie (podatek w monopolu)
• Czy monopol, którego sprzedaż zostanie opodatkowana
podatkiem kwotowym może przerzucić ciężar tego podatku
na nabywców?
• Jak należałoby opodatkować monopol, by produkował ilość
społecznie optymalną? (czyli takie Q, żeby p=MC)
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
16
Korzyści skali, a monopol
• Korzyści skali oznaczały, że tQ(K,L) < Q(tK,tL) – co to oznacza dla
kształtu krzywej kosztu? A kosztu przeciętnego?
• Skoro AC malejąca, to wykres taki:
AC
Stałe korzyści skali
Korzyści skali
Brak korzyści skali
• Czy tylko w zakresie korzyści skali monopol jest efektywny?
•Subaddytywność kosztów: C1 (q1) + C2 (q2) > C(q1+q2)
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
17
Zadanie (korzyści skali)
• Wyobraźmy sobie firmę o funkcji kosztów danej wzorem
TC (Q) = F + aQ2
– Czy ta funkcja kosztów daje korzyści skali?
• Do jakiego Q?
– Czy ta funkcja produkcji daje subaddytywność kosztów?
• Do jakiego Q?
– Do jakiego Q monopol będzie zatem efektywny?
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
18
Ograniczenie ilościowe
• Jak wiemy, monopol trzeba byłoby subsydiować, żeby
dostarczał społecznie optymalną ilość.
• A gdyby tak ograniczyć produkcję monopolisty, żeby nie
mógł produkować w swoim optimum? Czy to zrani bestię?
VER
Monopolista nie jest w
optimum, ale cena jest
jeszcze wyższa (dobrobyt
społeczny się pogarsza).
pVER
pM
QM
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
19
Zniechęcanie do wejścia
(1) Ktoś obserwuje możliwość osiągnięcia zysków na danym
rynku
(2) Wejście jest mu uniemożliwione poprzez specyficzne
zachowanie istniejących już (wystarczy jednego) gracza
•
„Niewinne zniechęcanie”
–
–
–
•
przewaga kosztowa
zróżnicowanie produktowe
korzyści skali?
Zniechęcanie na całego
–
–
–
koszty utopione
bariery strategiczne i wiarygodność
inwestowanie i odgrywanie się na przeciwnikach
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
20
Przewaga kosztowa
Ta różnica tworzy barierę
wejścia dla nowej firmy
Koszt dla nowo
wchodzącej firmy
PM
Koszt dla firmy, która już
jest na rynku
QM
17.10.2009r.
•
•
•
•
•
Technologia, R&D, patenty
Koszty pracy
Dostęp do surowca
Ulgi podatkowe albo subsydia od rządu
Krzywa uczenia się (przewaga pierwszego)
Mikroekonomia WNE UW
21
Zróżnicowanie produktowe (marka)
• Marka
– wymaga inwestycji
– „starzeje” się z czasem (albo i nie, zależy od strategii
firmy i strategii produktowej)
– jest inwestycją (można policzyć jej NPV)
• Jak można ją wygenerować:
– koszty utopione ☺
• inwestycja musi być nieodwracalna
• nie mająca żadnego innego zastosowania
• ten co już jest, poniósł go, nowi dopiero muszą go ponieść
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
22
Strategiczne bariery wejścia
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
23
Wiarygodność
• Business to nie boks – nikt nie uwierzy w wiarygodność
straszenia szkodliwą dla nas samych
• Pytanie ile razy możemy sobie pozwolić na zniechęcanie
wejścia?
• Strategie ucieczki do przodu (tworzenie nowych rynków!)
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
24
Do zobaczenia przy monopolu
(jeszcze! ☺)
E-mail: [email protected]
http://www.wne.uw.edu.pl/~jtyrowicz
17.10.2009r.
Mikroekonomia WNE UW
25