Nauczyciele o swojej pracy i relacje w gronie pedagogicznym

Nauczyciele o swojej pracy
i relacje w gronie pedagogicznym
Dominika Walczak
Zespół Badań Nauczycieli
Falenty, 10 października 2014
Źródła danych na temat pracy nauczyciela
Międzynarodowe Badanie Nauczania
i Uczenia się
TALIS 2013
Psychospołeczne warunki pracy
polskich nauczycieli
2010
Badanie Kształcenia
i Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli
2008
Badanie, organizowane w ramach
programu „Szkoła bez przemocy”
2011
Badanie czasu
i warunków pracy nauczycieli
2011-2012
"Program wzmocnienia efektywności
systemu nadzoru pedagogicznego i oceny
jakości pracy szkoły etap III"
Co daje praca nauczyciela?
Kontakty z ludźmi
70%
Osobisty rozwój
47%
Wakacje dłuższe niż w innych zawodach
Satysfakcjonujące zarobki 2%
0%
21%
13%
Raczej się zgadzam
30%
18%
Ani się zgadzam ani się nie zgadzam
50%
60%
4%
6%
6%
11%
26%
36%
40%
4%1%
20%
31%
22%
20%
12%
27%
26%
13%
10%
29%
24%
9%
16%
24%
31%
8%
Prestiż 3%
18%
38%
10%
Łatwiejsze niż w innych zawodach
godzenie życia zawodowego z osobistym
16%
33%
19%
Łatwiejsze niż w innych zawodach
organizowanie opieki nad dzieckiem
10%
36%
27%
Wywieranie wpływu na innych
3%1%
0%
38%
34%
Stabilne zatrudnienie
Zdecydowanie się zgadzam
26%
26%
70%
Raczej się nie zgadzam
80%
90%
100%
Zdecydowanie się nie zgadzam
Satysfakcja z pracy
Ogólnie rzecz biorąc, jestem zadowolona(y) z mojej pracy.
21%
72%
7%
1%
Jestem zadowolona(y) z jakości mojej pracy w tej szkole.
19%
74%
6%
1%
Sądzę, że zawód nauczyciela jest ceniony w
2% 16%
społeczeństwie.
Polecił(a)bym moją szkołę jako dobre miejsce pracy.
54%
22%
Zastanawiam się, czy lepiej byłoby, gdybym wybrał(a) inny
3%
zawód.
Lubię pracę w tej szkole.
63%
32%
49%
0%
Zgadzam się
53%
16%
30%
53%
61%
20%
Nie zgadzam się
8%2%
41%
27%
Zalety bycia nauczycielem w oczywisty sposób przeważają
nad wadami.
24%
59%
Chciał(a)bym zmienić szkołę, gdyby było to możliwe. 4% 14%
Gdybym mogła(mógł) znów podjąć decyzję, wybrał(a)bym
pracę nauczyciela.
13% 3%
41%
31%
Żałuję, że zdecydowałam(em) się zostać nauczycielem. 2%8%
Zdecydowanie się zgadzam
28%
40%
17% 3%
21%
60%
80%
3%
100%
Zdecydowanie się nie zgadzam
120%
Współpraca z innymi nauczycielami z tej
samej szkoły
Uczestnictwo w dyskusjach na temat przebiegu nauki
konkretnych uczniów
76%
Współpraca z innymi nauczycielami w tej szkole w celu
zapewnienia wspólnych standardów oceny postępów
uczniów w nauce
55%
Wymiana materiałów dydaktycznych z innymi
nauczycielami
43%
Uczestnictwo w spotkaniach zespołów
Angażowanie się we wspólne działania obejmujące
różne klasy i grupy wiekowe (np. projekty)
36%
16%
11% 7%
Uczestnictwo w grupowych działaniach związanych z
doskonaleniem zawodowym
8%
5-10 razy na rok
17%
22%
24%
10%
0%
26%
32%
38%
17%
Obserwowanie lekcji innych nauczycieli i dzielenie się
uwagami na ich temat
Raz w miesiącu lub częściej
13%
4%
26%
63%
1%
1%
4%
65%
17%
64%
Nie częściej niż 4 razy w roku
4%
Nigdy
Wzajemne wsparcie udzielane przez nauczycieli
w gronie pedagogicznym tej samej szkoły
Pożyczają Panu(i) materiały, książki potrzebne do
wykonywania Pana(i) pracy
73%
Wspierają młodych, rozpoczynających pracę nauczycieli
72%
23%
3%1%
26% 1%0%
Wysłuchają, pocieszą Pana(ią), gdy ma Pan(i) problemy
wychowawcze z uczniami
70%
25%
3%2%
Doradzą Panu(i), gdyby miał Pan(i) problemy wychowawcze z
uczniami
68%
28%
2%1%
Udzielają Panu(i) przydatnych rad, jeśli chodzi o codzienną
pracę z uczniami
65%
29%
3%2%
Cieszą się, gdy odnosi Pan(i) sukcesy
59%
36%
3%2%
Podejmą wspólnie z Panem(ią) działania w sytuacjach, gdy ma
Pan(i) problemy wychowawcze z uczniami
59%
36%
4%1%
Wspomogą Pana(ią) w pracy, gdy będzie Pan(i) miał gorszy
okres w życiu (np. problemy osobiste lub ze zdrowiem)
57%
Mają wychowawcze, dydaktyczne pomysły, które są dla
Pana(i) inspirujące
Wszyscy lub większość
Nieliczni
Jedna osoba
50%
Nikt
36%
46%
5% 2%
3%1%
Wsparcie ze strony współpracowników
a wypalenie zawodowe
Badanie polskich nauczycieli potwierdziło ustaloną w wielu
badaniach prawidłowość:
Wsparcie ze strony współpracowników pełni rolę bufora przed
wypaleniem zawodowym.
Praca w zespołach (przedmiotowym, wychowawczym, pomocy
psychologiczno-pedagogicznej) z procentowym rozkładem
częstotliwości i średnim czasem trwania jednorazowo danej
czynności
kilka razy w
miesiącu lub
częściej
raz na
miesiąc
3-4 razy w
semestrze
raz w
semestrze lub
rzadziej
nie
wykonuje
razem
średni czas
wykonywania
czynności
Praca w zespole
przedmiotowym
17%
33%
31%
6%
13%
100%
1:40
Praca w zespole
wychowawczym
10%
20%
20%
7%
43%
100%
1:45
Praca w zespole
pomocy
psychologicznopedagogicznej
5%
8%
12%
8%
67%
100%
2:00
Bariery efektywności pracy zespołowej w szkołach
 Poza wieloma bardzo pozytywnymi aspektami pracy zespołowej
nauczycieli, pewną niepokojącą tendencją jest sprowadzanie
funkcjonowania zespołów do pisemnego podsumowania ich
działalności – wtedy celem staje się samo raportowanie.
 Tworzenie zespołów zadaniowych, głównie w celu realizacji zapisów
prawa oświatowego, wydaje się ograniczać możliwe korzyści
wynikające z pracy zespołowej.
 Celem nie powinno być więc wyłącznie uczestnictwo w formalnych
zespołach nauczycielskich, a również tworzenie grup mniej
formalnych w ramach reagowania na bieżące potrzeby i dzięki
motywacji jej członków do wspólnej pracy.
Opinie nauczycieli na temat pracy w ich szkole
Atmosfera w pokoju nauczycielskim jest przyjazna
55%
Dyekcja stoi "murem za nauczycielami, zawsze
można liczyć na wsparcie
48%
Wśród nauczycieli pracujących w tej szkole mam
prawdziwych przyjaciół
8%
Grono pedagogiczne jest podzielone, są wyraźne
grupy trzymające się razem
7%
raczej tak
54%
30%
W szkole jest dużo rywalizacji między
2% 15%
nauczycielami
raczej nie
6% 1%
40%
16%
Dyekcja faworyzuje niektórych nauczycieli 4% 14%
3% 1%
45%
43%
Są w tej szkole nauczyciele, z którymi nie potrafię
się porozumieć
zdecydowanie tak
44%
16%
22%
48%
47%
15%
35%
64%
zdecydowanie nie
18%
2%
Opinie nauczycieli na temat udzielanego wsparcia
ze strony dyrektora szkoły
Dyrektor szkoły, w której pracuję jest osobą:
która jest prawdziwie zaangażowana w swoją pracę
68%
26%
5% 1%
która dostosowuje doskonalenie zawodowe organizowane
przez szkołę do potrzeb nauczycieli
58%
33%
7% 2%
która sensownie doradza w sprawach zawodowych
57%
34%
7%
z którą może Pan(i) porozmawiać o problemach
napotykanych przez Pana(ią) w pracy
57%
która zapewnia odpowiednie wyposażenie szkoły
56%
która wspiera nauczycieli w przypadku trudnych sytuacji z
rodzicami
55%
35%
7% 2%
55%
35%
8% 2%
która dobrze organizuje pracę personelu;
która wspiera pracowników, gdy mają problemy osobiste
która liczy się z opinią nauczycieli
która sprawiedliwie ocenia jakość pracy podwładnych
Całkowicie prawdziwe
Raczej prawdziwe
54%
50%
45%
Raczej nieprawdziwe
32%
36%
33%
38%
40%
8%
1%
3%
6% 1%
11%
3%
10% 2%
11%
Całkowicie nieprawdziwe
3%
Udział nauczycieli w zarządzaniu szkołą
 Nauczyciele czują się włączani do podejmowania ważnych decyzji
dotyczących szkoły, w której uczą: 70% badanych zgodziło się, ze
stwierdzeniem mówiącym, że nauczycieli prosi się o opinię przy
podejmowaniu ważnych decyzji.
 Ponad połowa nauczycieli zaprzeczyła stwierdzeniu, że w ich szkole
o wszystkim decyduje dyrektor; a 61% stwierdzeniu: „mam niewiele
do powiedzenia w sprawach dotyczących szkoły”.
Wnioski
 Z deklaracji nauczycieli wynika, że w szkołach panują życzliwe
stosunki w gronie pedagogicznym.
 Polscy nauczyciele współpracują ze sobą: wymieniają się
materiałami dydaktycznymi, wspólnie opracowują programy
nauczania, omawiają postępy poszczególnych uczniów. Rzadko
jednak obserwują wzajemnie swoje lekcje.
 Nauczyciele, którzy wspierają się nawzajem są znacznie mniej
narażeni na wypalenie zawodowe niż ci, którzy nie mają w szkole
osób, na które mogliby liczyć w potrzebie.
 Nauczyciele pracują w zespołach zadaniowych, jednak problemem
jest zbytnie sformalizowanie pracy tych zespołów –
niejednokrotnie celem staje się samo raportowanie.
 Nauczyciele deklarują, że w razie potrzeby uzyskują wsparcie od
dyrektora szkoła.
 Czują się raczej włączani do podejmowania ważnych decyzji
dotyczących szkoły, jednak niemal 40% uważa, że ma niewiele do
powiedzenia w sprawach dotyczących szkoły.
Dziękuję za uwagę!
ZESPÓŁ BADAŃ NAUCZYCIELI
[email protected]