Lekcja powtórzeniowa – Polska w XIII i XIV wieku

Lekcja powtórzeniowa – Polska w XIII i XIV wieku
________________________________________________________________________________
Lekcje:
1. Rozbicie dzielnicowe w Polsce
2. Gospodarka i społeczeostwo Polski w okresie rozbicia dzielnicowego
3. Odbudowa Królestwa Polskiego przez Władysława Łokietka
4. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego
5. Andegawenowie na polskim tronie.
1. Daty – Uzupełnij tabelę
1138
Statut Bolesława Krzywoustego. Początek rozbicia dzielnicowego.
1226
Sprowadzenie Zakonu Krzyżackiego do Polski przez Konrada Mazowieckiego
1241
Bitwa pod Legnicą z Mongołami. Śmierć Henryka Pobożnego
Powstanie państwa krzyżackiego w Prusach
1283
1295
Koronacja Przemysła II na króla Polski
1300
Koronacja Wacława II Czeskiego na króla Polski
1308
Utrata Pomorza Gdańskiego przez Polskę.
1320
Koronacja Władysława Łokietka. Koniec rozbicia dzielnicowego.
1327
Wybuch wojny z Zakonem Krzyżackim. Większość księstw śląskich składa hołd lenny
Czechom.
1331
Bitwa pod Płowcami z Zakonem Krzyżackim
1333
Kazimierz Wielki zostaje królem
1343
1347
1349
1364
1370
1374
1384
wieczysty pokój z Zakonem Krzyżackim w Kaliszu. Polska odzyskuje ziemię dobrzyńską i
Kujawy.
Kazimierz Wielki wydał statuty wiślicko – piotrkowskie.
pokój w Namysłowie z Czechami – Polska traci Śląsk.
Założenie Akademii Krakowskiej.
na tronie zasiada Ludwik Węgierski Andegaweński. Unia z Węgrami
Wydanie przywileju koszyckiego
Jadwiga Andegaweńska koronowana na króla polskiego
2. Postacie – uzupełnij tabelę. (Podaję postacie oprócz władców polskich, których należy znad)
Władysław II
Najstarszy syn Bolesława Krzywoustego. pierwszy princeps w okresie
Wygnaniec
rozbicia. Wygnany przez braci w 1146 r.
Kazimierz
Książę piastowski, który ostatecznie złamał zasadę senioratu stając się
Sprawiedliwy
księciem ziemi krakowskiej
Konrad Mazowiecki
Książę mazowiecki, który sprowadził Zakon Krzyżacki i nadał mu w lenno
ziemię chełmińską
Henryk Pobożny
Książę śląski. Zginął w bitwie z Mongołami pod Legnicą 1241 r.
Przemysł II
Wacław II Czeski
Władysław Łokietek
Karol Robert
Andegaweński
Jan Luksemburski
Król Polski 1295 – 1296 Zjednoczył Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie
Król Polski 1300 – 1305 Król czeski z dynastii Przemyślidów.
Król Polski 1306 – 1333 Książę brzesko - kujawski
Król węgierski, mąż Elżbiety Łokietkówny. Sojusznik Kazimierza Wielkiego.
Król Czech. Sojusznik Zakonu Krzyżackiego za panowania Kazimierza
Wielkiego
3. Pojęcia – nowe słowa, które poznaliśmy.
Trybut
Danina zwykle pieniężna. Świadczenia władcy jako wyraz uznania jego
zwierzchności nad danymi terenami.
Kanonizacja
Inwestytura
Statut
Immunitet
Lokacja
Wolnizna
Łan
Trójpolówka
Ugór
Sołtys
Wójt
Patrycjat
Pospólstwo
Plebs
Stan
Monarchia stanowa
Unia personalna
Zasada senioratu
Zasada pryncypatu
Żupy
Przymus drogowy
Prawo składu
Starosta
Ziemia
Ogłoszenie przez Kościół danej osoby za świętą.
Duchowna – obsadzanie urzędów biskupów i opatów przez władcę.
Spisany zbiór praw ustanowionych przez monarchę.
Przywilej zwalniający daną ziemię z opłat na rzecz króla lub wyłączający
daną ziemię spod władzy sądowniczej władcy.
zakładanie wsi lub miasta. Proces ten zapoczątkowano w Polsce w XIII w.
Okres zwolnienia osadników z konieczności opłat (czynszów, świadczeń,
robocizn) na rzecz właściciela ziemi
Miara powierzchni – około 24 ha
System uprawy roli w średniowieczu
Ziemia leżąca odłogiem – nie uprawiana
stał na czele lokowanej wsi. Przewodził sądowi wiejskiemu – ławie
Stał na czele lokowanego miasta. Przewodził sądowi miejskiemu – ławie
Najwyższa warstwa stanu mieszczańskiego. Bogaci mieszczanie – kupcy
Niższa warstwa stanu mieszczańskiego – rzemieślnicy i drobni kupcy
Najniższa warstwa stanu mieszczańskiego nie posiadająca praw miejskich;
pracownicy najemni.
grupa społeczeństwa średniowiecznego, którego członkowie posiadają te
same prawa i obowiązki wobec państwa i władcy.
Ustrój,. W którym władza monarchy zostaje ograniczona na rzecz stanów,
których przedstawiciele zasiadają w reprezentacji stanowej – np. parlamencie.
połączenie państw przez osobę władcy.
Zasada wprowadzona przez Statut Krzywoustego. Władzę w Polsce
dzielnicowej ma przejąć princeps – najstarszy Piast.
Zasada wprowadzona na mocy Statutu Bolesława Krzywoustego. Princeps
oprócz własnej dzielnicy otrzymuje również dzielnicę senioralną. Ma prawo
reprezentować państwo na zewnątrz, powoływać biskupów i opatów.
Princeps ma władzę zwierzchnią.
Kopalnie soli
przywilej nadawany miastom zmuszający kupców do podróżowania
określonymi drogami, na których pobierano cła i myta.
Przywilej nadawany miastom średniowiecznym zmuszający kupców do
wyłożenia na sprzedaż swojego towaru.
Urząd wprowadzony ostatecznie przez Kazimierza Wielkiego. Stał na czele
ziemi.
Jednostka terytorialna państwa polskiego wprowadzona przez Kazimierza
Wielkiego. Na jej czele stał starosta
Oprócz tego proszę umieć:
 Postanowienia Statutu Bolesława Krzywoustego i jego skutki
 Zasady lokacji wsi i miast na prawie niemieckim. Cechy miasta średniowiecznego
 Przyczyny zjednoczenia Królestwa Polskiego w XIII/XIV w.
 Wymienid ziemie, które zostały poza granicami Polski w chwili zjednoczenia Królestwa
Polskiego i co się z nimi stało
 Omówid politykę zagraniczną Kazimierza Wielkiego
 Omówid reformy Kazimierza Wielkiego
 Dokonad oceny polityki zagranicznej i wewnętrznej Kazimierza Wielkiego
 Przedstawid stany w Polsce i ich cechy
 Postanowienia przywileju koszyckiego i wyjaśnid jego znaczenie
 Stosunki polsko – krzyżackie za dynastii piastowskiej
Mapa:
 Wpisz nazwy: Pomorze Gdaoskie, ziemia chełmioska, ziemia Dobrzyoska, Kujawy,
Wielkopolska, Małopolska, Pomorze Zachodnie, Mazowsze, Śląsk, Ruś Halicko
Włodzimierska,
 zaznacz ziemie, które znalazły się poza granicami paostwa w chwili śmierci Władysława
Łokietka i wpisz ich nazwy
 zaznacz granice paostwa polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka i Kazimierza
Wielkiego
Procesy:
1) Rozbicie dzielnicowe
Przyczyny rozbicia dzielnicowego
Skutki polityczne rozbicia dzielnicowego
2) Lokacja miast i wsi na prawie niemieckim
Przyczyny lokacji
Przebieg lokacji
Skutki lokacji
3) Zjednoczenie Królestwa Polskiego
Przyczyny zjednoczenia
Etapy zjednoczenia
XIII w.
1295 r.
1300 r.
1320 r.
Ziemie Królestwa Polskiego w
1320 r.
W granicach
Poza granicami
4) Wykształcenie się stanów
Charakterystyka stanów
Stan mieszczański
Stan duchowny
Stan chłopski
Wykształcił się w wieku:
Wykształcił się w wieku:
Wykształcił się w wieku:
Wykształcił się w wieku:
Zajmował się:
Zajmował się:
Zajmował się:
Zajmował się:
Podstawą wykształcenia się
stanu były:
Podstawą wykształcenia
się stanu były:
Podstawą wykształcenia
się stanu były:
Podstawą wykształcenia
się stanu były:
Posiadał prawo do:
Posiadał prawo do:
Posiadał prawo do:
Posiadał prawo do:
Rycerstwo
5) Stosunki polsko – krzyżackie za dynastii piastowskiej
Przyczyny sprowadzenia
Krzyżaków
Stosunki z krzyżakami za
panowania
Władysława Łokietka
1308 r.
Stosunki z Krzyżakami za
panowania
Kazimierza Wielkiego
1335 r.
1321 r.
1343 r.
1327 r.
1331 r.
6) Porównanie grodu i miasta
Gród
Cechy
Miasto
Cechy
7) Ostatni władcy piastowscy
Władysław Łokietek (1306 – 1333)
Najważniejsze osiągnięcia i reformy:
Kazimierz Wielki (1333 – 1370)
Najważniejsze osiągnięcia i reformy: