Konferencja szkoleniowa „Zagadnienia związane ze

OOśrodek Badawczy
Adwokatury
Konferencja szkoleniowa ,,Zagadnienia
związane ze zmianami w procedurze karnej
i roli adwokata w postępowaniu
przygotowawczym oraz sądowym’’,
Siła koło Olsztyna, 26 kwietnia 2014 r.
26 kwietnia 2014 r. w Hotelu Marina Golf
Club w miejscowości Siła koło Olsztyna odbyła się konferencja szkoleniowa nt. „Zagadnień
związanych ze zmianami w procedurze karnej i roli adwokata w postępowaniu przygotowawczym oraz sądowym”, zorganizowana
przez Ośrodek Badawczy Adwokatury i Okręgową Radę Adwokacką w Olsztynie. Konferencji przewodniczył adw. Andrzej Kozielski
– dziekan ORA w Olsztynie. W konferencji
udział wzięli m.in.: skarbnik NRA, członek
NRA – adw. Mirosława Pietkiewicz, rzecznik
dyscyplinarny NRA, członek NRA – adw. Ewa
Krasowska, członek NRA – adw. Rajmund Żuk,
przewodnicząca Komisji ds. Edukacji Prawnej,
członek NRA – adw. Anisa Gnacikowska, kierownik Szkolenia Aplikantów Adwokackich
w Olsztynie – adw. Danuta Wronka. Prelegentami podczas konferencji byli adw. prof. dr
hab. Piotr Kruszyński oraz adw. dr hab. Monika
Zbrojewska.
Adwokat prof. dr hab. Piotr Kruszyński
swoje wystąpienie poświęcił postępowaniu
przygotowawczemu. Przede wszystkim, dla
lepszego uzmysłowienia sensu i istoty planowanych zmian tej części procesu, przedstawił
krótki rys historyczny, jak kształtowało się postępowanie przygotowawcze pod rządem po-
szczególnych kodeksów postępowania karnego, następnie przybliżył ratio legis zakładanych
zmian i powody niewydolności aktualnego
unormowania. Drugą część swojego wykładu
poświęcił rozwiązaniom prawnoporównawczym. Następnie prelegent przedstawił najbardziej kluczowe zmiany wprowadzane przez
ustawę z dnia 27 września 2013 r. do postępowania przygotowawczego. W szczególności
omówił nowe brzmienie art. 297 § 1 pkt 5 k.p.k.,
zwracając uwagę na to, że regulacja ta zrywa
wreszcie z sowieckim modelem postępowania
przygotowawczego. To prokurator ma zbierać
i utrwalać dowody dla siebie, aby następnie
na podstawie tak zebranego materiału dowodowego wykazywać oskarżonemu winę w postępowaniu przed sądem. Nadto Prelegent
zwrócił uwagę m.in. na nowe zasady związane
z utrwalaniem czynności przesłuchania świadków przez Policję jedynie w formie protokołu
ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych
oświadczeń osób biorących udział w czynności. Przybliżona została także nowa regulacja
związana z instytucją końcowego zaznajomienia z materiałami zebranymi w postępowaniu
przygotowawczym, jak również nowe zasady
dotyczące selekcjonowania materiału dowodowego przesyłanego do sądu. Na zakończenie
147
Ośrodek Badawczy Adwokatury
adw. prof. Piotr Kruszyński przybliżył powody
rezygnacji przez ustawodawcę z wprowadzenia
do systemu prawa karnego instytucji sędziego
ds. postępowania przygotowawczego.
Drugim prelegentem była adw. dr hab.
Monika Zbrojewska. Swoje wywody skupiła
przede wszystkim na zmianach w zakresie postępowania przed sądem w pierwszej instancji.
Prelegentka zwróciła uwagę na nową rolę sądu
w postępowaniu karnym, który ma przybrać
postać biernego arbitra, przed którym strony
mają prowadzić aktywny spór procesowy, wykazywać znaczną aktywność w celu udowodnienia swoich tez dowodowych. Taki model
postępowania ma sprzyjać zasadzie kontradyktoryjności i zdecydowanie ją urealniać, ciężar
odpowiedzialności za wynik procesu zostanie
bowiem przesunięty z sądu na strony. W tym
zakresie prelegentka zwróciła uwagę przede
wszystkim na nową treść art. 167 k.p.k., który
odgrywa kluczową rolę w nowym ukształtowaniu modelu postępowania przed sądem,
a przede wszystkim ma decydujący wpływ
na nowe ujęcie zasady kontradyktoryjności.
W ramach poruszanych zagadnień omówiła
zupełnie nową instytucję wprowadzoną do
Kodeksu postępowania karnego, tj. konstrukcję
zakazu spożywania owoców zatrutego drzewa
(art. 168a k.p.k.), oraz zakładaną zmianę, polegającą na dodaniu art. 168b k.p.k., związaną
z możliwością zwrócenia się przez strony do
sądu o pozyskanie dowodu, w dotarciu do którego strona ma znaczne trudności lub w ogóle
takiego dostępu nie posiada, np. do informacji
objętej tajemnicą bankową. W wykładzie adw.
dr hab. Zbrojewska omówiła także zmiany
związane z nowym ujęciem zasady in dubio
pro reo, wskazując, że wątpliwości nie muszą
mieć charakteru „niedających się usunąć”
oraz że ta zasada będzie miała zastosowanie
wyłącznie do wątpliwości natury faktycznej
(dowodowej), a nie prawnej. Przybliżone zostały nowe przesłanki związane z cofnięciem
aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego (art. 14 § 2 k.p.k.) oraz przyjęciem założenia
PALESTRA
w art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k., że do odpowiedzialności karnej nie powinna zostać pociągnięta
osoba, której nie udowodniono winy, a nie
jak dotychczas „osoba niewinna”. Znaczna
część wykładu została poświęcona – z uwagi
na znaczenie dla adwokatów – nowej treści
art. 80a k.p.k. i art. 87a k.p.k., tj. możliwości
zażądania przez oskarżonego oraz inną stronę
(poza oskarżycielem publicznym) obrońcy lub
pełnomocnika z urzędu. Na zakończenie adw.
dr hab. Monika Zbrojewska omówiła zakładane zmiany w przeprowadzaniu postępowania
dowodowego przed sądem w drugiej instancji oraz związane z rozszerzeniem możliwości
wydawania orzeczeń reformatoryjnych, jak
i likwidacją jednej z reguł ne peius.
Konferencja miała na celu przedstawienie
uczestnikom najistotniejszych zmian w procedurze karnej dokonanej nowelą z dnia
27 września 2013 r. Jak trafnie zauważono,
dotychczasowy model postępowania karnego
w praktyce stosowania prawa był w dużej mierze dysfunkcjonalny, zatem likwidacja instytucji
nadmiernie sformalizowanych oraz odmienne
od dotychczasowego rozłożenie odpowiedzialności za wynik procesu, jak i nowe ujęcie zasady
kontradyktoryjności zapewne przyczynią się do
przyspieszenia postępowania, nadto stanowić
będą istotne wyzwanie, w szczególności dla
przedstawicieli procesowych stron postępowania karnego. Po zakończeniu wykładu słuchacze
podzielili się swoimi refleksjami dotyczącymi
nowelizacji Kodeksu postępowania karnego.
Przede wszystkim podnosili obawy związane
z nowym ujęciem zasady kontradyktoryjności
i powierzeniem bez mała wyłącznej inicjatywy
dowodowej stronom. Wyrażano przekonanie,
że w istocie nowa treść art. 167 k.p.k. niczego
nie zmieni i że nadal to sąd będzie głównym
inicjatorem przeprowadzania dowodów. Zastanawiano się również, jak powinna zareagować
strona, widząc, że sąd rażąco narusza treść art.
167 k.p.k., czyniąc z przewidzianego tam wyjątku regułę. W związku z powyższym dyskusja
okazała się bardzo owocna.
Monika Zbrojewska, Małgorzata Grzesiak
148