Analiza wielokryterialna + uzupełnienie_28_01_2014

PROJEKT BUDOWY REGIONALNEJ DROGI
RACIBÓRZ – PSZCZYNA NA ODCINKU OD
DK45 W GMINIE RUDNIK DO UL. SPORTOWEJ
W RYBNIKU
RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO UZUPEŁNIENIE
Zleceniodawca:
EGIS POLAND
ul. Korfantego 193
40-153 Katowice
Zespół wykonawców:
mgr inż. Arkadiusz Kruk
GLIWICE, STYCZEŃ 2015 R.
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
1
1.
Analiza wielokryterialna – wybór wariantu inwestycji
Obowiązujące w Polsce prawo, przed wydaniem decyzji co do lokalizacji i realizacji
inwestycji drogowej, nakazuje rozpatrzenie kilku wariantów przedsięwzięcia, w tym wariantu
zero (polegającego na nie podejmowaniu żadnych działań) i wariantu najlepszego dla
środowiska. Analiza wielokryterialna jest jedną z najbardziej znanych i najpowszechniej
stosowanych metod wspomagania procesu decyzyjnego w przypadku, gdy do wyboru jest
wiele alternatywnych rozwiązań. Polega ona na odpowiednim doborze wariantów
przedsięwzięcia, kryteriów oceny oraz wag nadawanych poszczególnym kryteriom. W
przypadku inwestycji drogowej analiza wielokryterialna powinna doprowadzić do wyboru
wariantu optymalnego z punktu widzenia funkcjonalnego, ekonomicznego, środowiskowego i
społecznego. Jednak w takim przypadku konieczny warunek konsultacji społecznych,
połączony z możliwością publicznej oceny wykonanej analizy i składaniem wniosków przez
społeczeństwo oraz organizacje pozarządowe, powinien w każdym przypadku doprowadzić
do obiektywnej oceny wariantów planowanej drogi i wyboru optymalnego jej przebiegu.
Proces doboru wariantów inwestycji drogowej można podzielić wg czynników
lokalizacyjnych, technologicznych i organizacyjnych. Dobór wariantów wykonuje się
etapowo, w tym dopuszczalne są warianty zgłaszane przez społeczeństwo, organizacje
pozarządowe lub przez władze samorządowe i inne środowiska. Duża liczba wariantów
powoduje nadmierną komplikację procesu decyzyjnego. Dlatego często konieczne jest
dokonanie wstępnej analizy i odrzucenie wariantów, które już na samym starcie nie spełniają
podstawowych kryteriów. Niedopuszczalne jest, by w grupie wariantów poddanych
szczegółowej analizie znalazły się takie, które z samego założenia są rozwiązaniami
niekorzystnymi, a zostały włączone do analizy jedynie celem podkreślenia słuszności
wariantu preferowanego przez inwestora.
1.1. Kryteria oceny
Kryteria oceny wariantów inwestycji drogowej ogólnie można podzielić na:
- transportowo-ruchowe
- środowiskowe
- ekonomiczne
- przestrzenno-społeczne
Dalsze dobory szczegółowych kryteriów oceny oraz stosowane wagi tych kryteriów
uzależnione są od preferencji wykonującego analizę lub od specyfiki danej inwestycji.
Najczęściej spotykanymi kryteriami w analizach wielokryterialnych są:
• wśród grupy kryteriów transportowo-ruchowych:
o długość drogi,
o ilość powiązań (np. węzłów, skrzyżowań kolizyjnych) z innymi istniejącymi
drogami,
o odległości międzywęzłowe,
o ilość i długość obiektów inżynierskich takich, jak estakady, mosty, tunele,
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
2
prognozy ruchu lekkiego i ciężkiego wyrażone w pojazdach na dobę lub w
pojazdach na godzinę szczytu,
o wartości pracy przewozowej wyrażone liczbą pojazdokilometrów na dobę,
o funkcjonalność dla obsługi obszarów mieszkalnych wyrażona w pojazdach na
dobę,
o zachowanie przepustowości drogi,
o bezpieczeństwo ruchu drogowego;
wśród grupy kryteriów środowiskowych (uwaga - w przypadku inwestycji mogącej
ingerować w obszary chronione Natura 2000, analizie wielokryterialnej poddaje się
jedynie warianty omijające ten obszar):
o długość przecięcia terenów cennych przyrodniczo,
o obszar siedlisk przyrodniczych, który może ulec degradacji,
o możliwość przecięcia szlaków migracji dzikich zwierząt,
o przecięcie cieków wodnych,
o wielkość emisji szkodliwych substancji pochodzących od ruchu drogowego,
o zasięg izofony przekraczającej wartości dopuszczalne dla danego obszaru w
okresie dziennym i nocnym w metrach,
w grupie kryteriów ekonomicznych:
o koszty inwestycji,
o koszty wykupu gruntów,
o koszty bieżącego utrzymania w ciągu roku (odśnieżanie, odladzanie,
monitoring, bieżąca konserwacja),
o wskaźnik korzyści B/C,
o wewnętrzną stopę zwrotu EIRR ;
w grupie kryteriów przestrzenno-społecznych:
o liczba domów do wyburzenia,
o liczba zabudowań pozostających w strefie negatywnego oddziaływania
pochodzącego od drogi,
o zgodność
inwestycji
w
istniejącymi
planami
zagospodarowania
przestrzennego lub wcześniejszymi terenami zarezerwowanym pod drogę,
o powierzchnia gruntów do wywłaszczenia,
o rozcięcie struktur przestrzennych uniemożliwiających powiązanie pomiędzy
obszarami,
o możliwość wystąpienia konfliktu społecznego.
o
•
•
•
Dopuszczalne, a nawet wskazane są również kryteria, które wynikają ze specyfiki danego
obszaru, odnoszące się do lokalnych warunków środowiskowych, komunikacyjnych i
społecznych. Na przykład możliwość połączenia analizowanych wariantów z innymi szlakami
komunikacyjnymi (istniejącymi bądź planowanymi), ich ingerencji w stanowiska
archeologiczne, kolizje (lub wpływ) z istniejącymi zabytkami, terenami rekreacyjnymi,
możliwość obsługi komunikacyjnej lokalnych stref ekonomicznych, itp.
Ustalanie ocen dla wariantów powinno być realizowane dla wszystkich rozpatrywanych
wariantów, w tym też dla wariantu zerowego, na podstawie wspólnych kryteriów i wspólnej
metodologii. Oceny powinny być sporządzane dla fazy budowy i eksploatacji inwestycji
komunikacyjnej. Wśród kryteriów mogą się znaleźć też elementy trudne lub wręcz
niemożliwe do jednoczesnego określenia (np. możliwość wystąpienia konfliktów
społecznych). W takim przypadku dopuszcza się stosowanie określeń lingwistycznych,
opisowych np. "bardzo prawdopodobne", "mało prawdopodobne", "w niewielkim stopniu", "w
dużym stopniu". Prognozowanie wartości kryteriów jest procesem bardzo skomplikowanym i
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
3
obszernym, wykorzystującym metody analizy matematycznej oraz specyficzne metody
eksperckie.
Dobór kryteriów oceny oraz wariantów, powinny być prowadzone z uwzględnieniem udziału
społecznego - wszystkich zainteresowanych grup mieszkańców, organizacji pozarządowych,
władz samorządowych i innych. Powinno się to przeprowadzać w trakcie tzw. konsultacji
społecznych, w czasie, których inwestor prezentuje przyjęte rozwiązania, wyjaśnia ich
zasadność, słucha opinii zainteresowanych stron, udziela wszelkich niezbędnych informacji i
wyjaśnień. Takie zaangażowanie społeczności w poszukiwanie rozwiązania optymalnego,
poparte klarowną argumentacją wszystkich stron, jest gwarancją trwałego rozwiązania
wszelkich konfliktów społecznych i środowiskowych. W przypadku realizacji inwestycji w
obszarach cennych przyrodniczo decydujący głos powinien należeć do organizacji
skupiających
specjalistów
w
dziedzinie
przyrody
i
ochrony
środowiska.
Efektem finalnym prawidłowo i obiektywnie przeprowadzonej analizy wielokryterialnej
powinno być wybranie do realizacji wariantu optymalnego, którego budowa i eksploatacja
spowoduje jak najmniejsze straty środowiskowe oraz zminimalizuje protesty społeczne. W
przypadku, gdy konflikty są nieuniknione, rzetelna analiza wielokryterialna gwarantuje, że
inwestycja nie zostanie wstrzymana wskutek ewentualnych skarg i protestów.
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
4
Tabela nr 1. Analiza wielokryterialna.
OCENA WIELOKRYTERIALNA WARIANTÓW TRASY
WARIANT -ocena w skali 1(zła)-6(celująca)
2
B1(zielony)
Bd1(szaronieb
ieski)
Bd2
(ciemnogranato
wy)
B1_3a
(jasnozielony)
B1_3b
(czerwony)
B2 (fioletowy)
B3
(pomarańczow
y)
B4(błękitny)
Waga
kryterium
2
4
5
5
5
5
4
1
3
20%
20%
Grupy kryteriów
Kryterium techniczne
Waga grupy
kryteriów
25%
Bezpieczeństwo ruchu
Przepustowość i warunki ruchu
Długość drogi
2
5
4
4
5
4
5
1
3
25+241,86
m
24+864.87
m
24+864.87
m
24+864.87 m
25+298.69
m
25+386.04
m
25+204.87
m
24+804.25
m
25+596.84m
2
4
4
4
2
2
3
5
1
30,96
30,42
35,50
35,50
37,75
36,32
31,90
28,14
35,59
2
2
4
4
5
4
3
1
4
4
3
3
3
3
3
1
1
1
4%
3
4
4
4
4
5
1
3
1
10%
5
4
4
4
4
4
2
3
1
15%
5%
Krętość [stopni/km]
Zróżnicowanie wysokościowe terenu
Zgodność rozwiązań z warunkami technicznymi dla
dróg publicznych
Warunki geologiczne ( na podstawie studium
geologiczno-inżynierskiego)
5%
Przebieg przez tereny osuwiskowe
4
4
4
4
5
5
1
3
2
15%
Ilość kolizji z istniejącymi sieciami sanitarnymi
4
3
5
5
5
5
1
2
1
3%
Ilość kolizji z istniejącymi sieciami
elektroenergetycznymi
5
3
4
4
5
5
2
1
3
3%
3,08
4
4,19
4,19
4,52
4,37
2,78
2,03
2,16
100%
RAZEM
Kryterium środowiskowe
Wpływ na warunki i życie ludzi (przebieg przez
tereny zabudowane
30%
1
3
3
3
3
4
2
4
5
20%
Wpływ na obiekty przyrodnicze (zniszczenie
siedlisk)
3
4
3
3
4
4
2
3
1
20%
Oddziaływanie akustyczne
3
3
3
3
3
2
1
5
3
20%
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5%
Oddziaływanie na środowisko wodno-gruntowe.
2
3
2
2
4
3
1
1
3
5%
Wpływ na obszary cenne przyrodniczo :
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
5
przebieg w obszarze otuliny Parku Krajobrazowego
Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
1
2
2
2
2
2
4
3
5
10%
przebieg przez kompleksy leśne
1
5
4
4
3
2
4
2
3
10%
przebieg przez istniejące zbiorniki wodne (stawy)
RAZEM
2
1
1
1
3
3
4
5
3
10%
2,15
3,2
2,85
2,85
3,25
3,1
2,5
3,7
3,3
100%
Kryterium społeczne
30%
79%
70%
78%
78%
78%
68%
28%
30%
22%
5
3
4
4
4
3
2
2
1
Akceptacja społeczna wariantu na podstawie
konsultacji społecznych
3
3
2
2
4
4
1
1
1
25%
Wyburzenia i zagrożenia wyburzeniem
6
4
3
3
4
3
1
2
5
35%
Wykupy gruntów ( przebieg z uwzględnieniem
istniejących pasów drogowych)
3
1
4
4
1
2
5
2
2
25%
4,35
2,85
3,15
3,15
3,25
3
2,15
1,75
2,65
100%
718 392
087,00 zł
741 301
927,00 zł
741 301
927,00 zł
741 301
927,00 zł
754 235
499,63 zł
756 839
684,70 zł
806 554
228,00 zł
790 898
358,00 zł
752 685
277,00 zł
5
4
4
4
3
3
1
2
3
Akceptacja społeczna wariantu ( zgodność
przebiegu z MPZP)
RAZEM
15%
Kryterium ekonomiczne
15%
Koszty budowy
40%
Koszty utrzymania:
długość trasy
3
4
4
4
3
2
3
5
1
21
22
19
18
21
22
21
20
27
3
2
5
5
3
2
3
4
1
1
2
2
2
2
2
3
5
4
20%
RAZEM
3,4
3,2
3,8
3,8
2,8
2,4
2,2
3,6
2,4
100%
OCENA KOŃCOWA
3,23
3,30
3,42
3,42
3,50
3,28
2,42
2,68
2,69
4
3
2
2
1
4
7
6
5
ilość obiektów
oświetlenie trasy
RANKING WARIANTÓW
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
20%
20%
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
6
100%
1.2.
Podsumowanie
Analiza dokonana na podstawie przyjętych grup kryteriów wykazała, że najbardziej
korzystnym wariantem inwestycji jest wariant B1_3a stanowiący podwariant wariantu
B1. Najlepsze oceny uzyskał w grupie kryteriów społecznych i technicznych, nieco
niższą ocenę ale też dobrą w kryterium środowiskowym i nieco gorszą w kryterium
ekonomicznym.
Na etapie projektu koncepcyjnego rozwiązań technicznych w wariancie
preferowanym należy doprecyzować geometrię węzłów i skrzyżowań, poddać je
wariantowaniu i ocenie przepustowości w celu wyłonienia rozwiązania najbardziej
korzystnego.
Reasumując, autorzy opracowania proponują wybrać do dalszych prac wariant
B1 z podwariantem B1_3a.
2.
Proponowane metody ograniczenia wpływu inwestycji na elementy
przyrodnicze. Proponowana kompensacja przyrodnicza.
1. Działania minimalizujące względem siedliska łęg wierzbowy polegać powinny na:
ograniczeniu do minimum wycinku drzew, zabezpieczeniu drzew rosnących w
bezpośrednim sąsiedztwie placu budowy (osłona z desek), nasadzeniu krzewów
właściwe dla siedlisk łęgowych po zakończeniu robót budowlanych.
2. W przypadku ko konieczności zniszczenia siedliska łąki świeże należy zastosować
działania minimalizujące straty poprzez wykupienie gruntów ornych lub nieużytków w
pobliżu zniszczonego płatu siedliska łąki i o powierzchni do niego zbliżonej oraz
trwałe ekstensywne użytkowanie ich w sposób kośny.
3. Względem chronionego zimowita jesiennego należy przeprowadzić metaplanację
gatunku łącznie z działaniami związanymi z odtworzeniem łąki świeżej, na której ten
gatunek występuje.
4. Przejścia dla zwierząt powinny być zlokalizowane na trasie ich wędrówek oraz
umożliwiać przedostanie się na drugą stronę drogi określonym gatunkom zwierząt.
Najważniejszym korytarzem ekologicznym na opisywanym terenie jest dolina Odry.
Korzystają z niej ptaki i duże ssaki kopytne. Konieczne jest prawidłowe
zaprojektowanie mostów oraz zespolonych z nim przejść (przez Odrę i Kanał Ulgi),
aby droga nie stanowiła bariery dla tych zwierząt.
5. W przypadku stwierdzonego gniazda bociana białego należy uzyskać decyzję
derogacyjną dotyczącą zniszczenia gniazda i przeprowadzić ewentualne
przeniesienie gniazda w inne miejsce zaproponowane przez RDOŚ.
6. W przypadku siedlisk gąsiorka należy uzyskać decyzję derogacyjną dotyczącą
zniszczenia siedliska i przeprowadzić działania kompensacyjne zaproponowane
przez RDOŚ np. przeniesienie siedliska w inne miejsce z nasadzeniem krzewów
stanowiących naturalne siedlisko gąsiorka tj. tarniny i głogu.
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
7
7. W przypadku skrzypu olbrzymiego należy stwierdzić, iż jest on co prawda na liście
gatunków chronionych, jednakże jego występowanie jest na tym terenie powszechne
więc nie proponuje się działań szczegółowych minimalizujących oddziaływanie
inwestycji na skrzyp wielki.
8. Zaleca się ustanowienie nadzoru przyrodniczego nad realizacją inwestycji w
zakresie botaniki, ochrony płazów i gadów, ochrony ptaków, ochrony ssaków,
ochrony nietoperzy, ochrony środowiska wodnego.
W okolicy Rzuchowa (16-17 km) w przypadku zbudowania przejścia górnego
oczekiwany efekt ekologiczny, czyli umożliwienie migracji zwierząt, może zostać
spełniony jedynie w przypadku prawidłowego zaprojektowania i starannego
wykonania przejścia.
Nie należy wybierać wariantów WB1_3b i WB2 - w okolicy 18 km nie jest możliwe
zaplanowanie przejścia dla zwierząt średniej wielkości w miejscu kolizji drogi i szlaku
zwierząt. Jest to spowodowane zaprojektowaniem węzła komunikacyjnego
(połączenie z drogą wojewódzką 935) w miejscu przebiegu szlaku zwierząt.
W terenie, przez który przebiega planowana droga można wyróżnić dwa obszary.
Pierwszy to dolina Odry, drugi to obszar poza doliną. W dolinie Odry, w okolicy
Raciborza najcenniejszym punktem są łąki świeże wraz z łanowo występującym tu
zimowitem jesiennym. W pobliżu znajduje się kompleks stawów po dawnej żwirowni.
Jest to cenne siedlisko dla ptaków, płazów i gadów. Zaplanowane tu warianty (WB,
WB1_3a, WB1_3b, WB1, WB2, WB4, WBd1) zostały zaprojektowane w oparciu o
Miejscowe Studium Zagospodarowania Przestrzennego i wpisują się w korytarz
przewidziany dla drogi w tym dokumencie.
Poza doliną Odry narażony na zniszczenie jest kompleks łąk świeżych w okolicy
Pogrzebienia (w przypadku wariantów WB2, WB3, WB4). Z tego względu powinien
zostać wybrany inny wariant. Spośród pozostałych należy uniknąć wariantów
WB1_3b i WB2, gdyż w ich przypadku powstaje bariera dla średniej wielkości
zwierząt w okolicy Rzuchowa.
Zatem najlepszym rozwiązaniem jest wariant WB, WB1_3a oraz WB1. One także
powodują zniszczenie niektórych płatów siedlisk łąkowych oraz niektórych stanowisk
objętych ochroną, lecz w relatywnie małym stopniu.
W załączeniu podano mapę z proponowanymi wstępnie obszarami do metaplantacji
łąk świeżych. Propozycje należy traktować jako wstępne i nie wykluczać innych
rozwiązań w ramach ochrony tego siedliska.
Szczegółowy opis stwierdzonych obiektów przyrodniczych znajduje się w załączonej
kompletnej inwentaryzacji przyrodniczej.
EnviEco Sp. z o. o.
ul. Konarskiego 18C
44-100 Gliwice
www.envieco.pl
tel/fax: 32 335-85-43
kom: 604-908-395
[email protected]
8