abstrakt - Katedra Filozofii Polityki Uniwersytetu Jagiellońskiego

Dr Barbara Pasamonik
Instytut Filozofii i Socjologii
Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie
abstrakt
Integracja społeczno-kulturowa mniejszości muzułmańskiej w Europie.
Przesądy i badania.
Dwa podstawowe modele integracji praktykowane we współczesnej Europie to
francuski model asymilacji i brytyjski multikulturalizm. W swojej skrajnej postaci
modele te są krytykowane jako nieefektywne i niebezpieczne. Strategia asymilacyjna,
stawiająca na podobieństwo, pozostaje głucha na potrzebę zachowania tożsamości i
ciągłości kulturowej w częstokroć nieakceptujacych inności społeczeństwach
przyjmujących. Strategia multikulturalizmu, stawiająca na różnicę, prowadzi do
gettoizacji, neoplemienności, zróżnicowania standardów (także moralnych) i, w
konsekwencji, eskalacji konfliktów na tle kulturowym.
Politycy i socjolodzy próbują znaleźć dziś nowy, lepszy sposób na integrację
społeczno-kulturową europejskich mniejszości kulturowych, z których najliczniejszą
stanowi społeczność muzułmańska licząca ok. 20 mln w krajach Europy Zachodniej.
Jednakże zanim odrzucimy stare rozwiązania warto przeanalizować wyniki
badań z ostatnich lat pokazujące charakterystyczne zmiany w postawach europejskich
muzułmanów w różnych krajach. Konkluzje z tych badań stoją w sprzeczności z
popularną opinią jakoby najgorszym europejskim modelem była francuska „integracja
republikańska”, jak również z opinią, że dwa przeciwstawne dziś modele francuski i
brytyjski są równie nieefektywne.
Badania Pew Research Center, opublikowane w 2006 roku pokazują, że
niewielu francuskich muzułmanów widzi konflikt pomiędzy byciem osobą głęboko
wierzącą a życiem w nowoczesnym społeczeństwie: siedmiu na dziesięciu (72%)
francuskich muzułmanów w ogóle nie odczuwa takiego konfliktu. W Wielkiej
Brytanii zdania są podzielone – 47% widzi konflikt, 49% nie.
Pytani o to, czy w pierwszej kolejności uważają się za obywateli swojego kraju
czy za wyznawców islamu, francuscy muzułmanie podzielili się na dwie, prawie
takich samych rozmiarów grupy: 42 do 46% (w Wielkiej Brytanii 81% uważa się
przede wszystkim za muzułmanów, a dopiero w dalszej kolejności za obywateli
brytyjskich).
Blisko ośmiu na dziesięciu (78%) francuskich muzułmanów chce przyjąć
francuskie zwyczaje, przy czym osoby poniżej 35 roku życia mają do tego takie samo
podejście jak starsi (w wielkiej Brytanii asymilacji chce 41% populacji
muzułmańskiej).
W swoim referacie zastanawiam się jak interpretować te zaskakujące dane? Czy
Francja zamiast uczyć się od swoich europejskich sąsiadów powinna dawać im
przykład? Czy zamieszki na przedmieściach francuskich miast w roku 2005 i 2007 nie
podważają cytowanych danych badawczych? Czy nadszedł czas przewartościowania
multikulturalizmu?
Literatura:
Allen Jodie T., 2006, The French-Muslim Connection. Is France Doing a Better Job
of Integration than Its Critics? dostępny http://pewresearch.org/pubs/50/the-frenchmuslim-connection [3 III 2009].
Golemo Karolina, Paleczny Tadeusz, Wiącek Elżbieta (red.), 2006, Wzory
wielokulturowości we współczesnym świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków.
Muslim Americans: Middle Class and Mostly Mainstream. War on Terror Concerns
May 22, 2007, dostępny http://pewresearch.org/pubs/483/muslim-americans [3 III
2009].
Muslims in Europe. Economic - Not Religious - Worries Top Their Concerns, July 6,
2006, dostępny http://pewresearch.org/pubs/232/muslims-in-europe [3 III 2009].
Kujawińska Courtney Krystyna, Łukowska Maria A. (eds), 2007, Multiculturalism at
the start of 21st century. The British-Polish Experience. Australian Theory and
Practice, Łódź University Press, Łódź.
Pasamonik Barbara, 2006, Integracja bez asymilacji? Zderzenie Islamu i Zachodu w
Europie, [w:] Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych
kulturowo i na pograniczach, pod red. M. Bieńkowskiej-Ptasznik, K. Krzysztofka, A.
Sadowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Szahaj Andrzej, 2004, E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej
poprawności, Universitas, Kraków.
Kohut Andrew, Wike Richard, 2008, Xenophobia on the Continent, dotępny
http://nationalinterest.org/Article.aspx?id=20124 [3 III 2009].
Wike Richard, Grim Brian J., 2007, Widespread Negativity: Muslims Distrust
Westerners More than Vice Versa, dostępny
http://pewresearch.org/pubs/625/widespread-negativity [3 III 2009].