Program nauczania FIZYKI

Anna Kaczorowska
Recenzenci:
dr hab. Tadeusz Pniewski — Uniwersytet Warszawski
mgr Bogumiła Toboła — WOM w Tarnobrzegu
Program nauczania
Redaktor techniczny
Alicja Wdowiak
FIZYKI
I ASTRONOMII
w gimnazjum
Program dopuszczony do użytku szkolnego
przez Ministra Edukacji Narodowej.
Numer dopuszczenia: DKW-4014-98/99
Skład i naświetlanie
Warszawa
Druk i oprawa
Białostockie Zakłady Graficzne
 Copyright by Wydawnictwo Edukacyjne „ŻAK”
Warszawa 1999
Wydawnictwo Edukacyjne
Zofii Dobkowskiej
ul. Żelazna 54, 00-852 Warszawa
tel./fax (0-22) 620-26-07
Wydawnictwo Edukacyjne
Zofii Dobkowskiej
Warszawa 1999
ISBN 83-86961-67-8
Anna Kaczorowska
Recenzenci:
dr hab. Tadeusz Pniewski — Uniwersytet Warszawski
mgr Bogumiła Toboła — WOM w Tarnobrzegu
Program nauczania
Redaktor techniczny
Alicja Wdowiak
FIZYKI
I ASTRONOMII
w gimnazjum
Program dopuszczony do użytku szkolnego
przez Ministra Edukacji Narodowej.
Numer dopuszczenia: DKW-4014-98/99
Skład i naświetlanie
Warszawa
Druk i oprawa
Białostockie Zakłady Graficzne
 Copyright by Wydawnictwo Edukacyjne „ŻAK”
Warszawa 1999
Wydawnictwo Edukacyjne
Zofii Dobkowskiej
ul. Żelazna 54, 00-852 Warszawa
tel./fax (0-22) 620-26-07
Wydawnictwo Edukacyjne
Zofii Dobkowskiej
Warszawa 1999
ISBN 83-86961-67-8
SPIS TREŚCI
1. Założenia programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Cele ogólne nauczania fizyki i astronomii w gimnazjum . . . . . . . .
3. Program (wraz z uwagami o realizacji)
klasa I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klasa II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klasa III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Ocenianie osia˛gnie˛ć uczniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Założenia programu
5
5
7
13
21
28
Program został opracowany zgodnie z „Podstawa˛ programowa˛ kształcenia
ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów”, zatwierdzona˛ w dn. 15
lutego 1999 r. Znalazły w nim odbicie zarówno idee przewodnie i ogólne
założenia „Podstawy programowej...”, jak też wyszczególnione cele edukacyjne, zadania nauczyciela i szkoły, treści i osia˛gnie˛cia uczniów przewidziane
do realizowania w ramach przedmiotu FIZYKA I ASTRONOMIA w gimnazjum. W programie uwzgle˛dniono fakt, że pewne elementy fizyki sa˛ wprowadzane już w szkole podstawowej w ramach przedmiotu „Przyroda”.
W programie niniejszym treści fizyczne i astronomiczne zostały poszerzone o treści ścieżek edukacyjnych — czytelniczej i medialnej, filozoficznej i ekologicznej; ścieżki edukacyjne sa˛ integralna˛ i naturalna˛ cze˛ścia˛
programu. Korelacja mie˛dzyprzedmiotowa obejmuje przedmioty: matematyka, chemia, geografia, biologia, informatyka, historia.
Przy konstruowaniu programu wzie˛to pod uwage˛, że fizyka jest dziedzina˛
kształcenia, w której metody nauczania–uczenia sie˛ sprzyjaja˛ rozwijaniu
umieje˛tności samodzielnej pracy, ucza˛ stawiania pytań i poszukiwania
odpowiedzi na nie, pozwalaja˛ uczniom dostrzec i zrozumieć zwia˛zki przyczynowo-skutkowe mie˛dzy zjawiskami fizycznymi. Program zakłada stosowanie różnorodnych, aktywizuja˛cych metod i środków dydaktycznych, aby
rozwijać zainteresowania poznawcze uczniów, ułatwić zrozumienie zjawisk,
kształtować twórcze myślenie i odpowiednie postawy.
2. Cele ogólne nauczania fizyki i astronomii w gimnazjum
Cele edukacyjne
1. Budzenie zainteresowań prawidłowościami świata przyrody.
2. Prezentowanie wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń.
3. Poznanie podstawowych praw opisuja˛cych przebieg zjawisk fizycznych
i astronomicznych w przyrodzie.
4. Wytworzenie zintegrowanego obrazu świata, w którym nauki przyrodnicze, w tym fizyka i astronomia, daja˛ możliwość opisania przyrody.
3
5
SPIS TREŚCI
1. Założenia programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Cele ogólne nauczania fizyki i astronomii w gimnazjum . . . . . . . .
3. Program (wraz z uwagami o realizacji)
klasa I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klasa II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
klasa III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Ocenianie osia˛gnie˛ć uczniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Założenia programu
5
5
7
13
21
28
Program został opracowany zgodnie z „Podstawa˛ programowa˛ kształcenia
ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów”, zatwierdzona˛ w dn. 15
lutego 1999 r. Znalazły w nim odbicie zarówno idee przewodnie i ogólne
założenia „Podstawy programowej...”, jak też wyszczególnione cele edukacyjne, zadania nauczyciela i szkoły, treści i osia˛gnie˛cia uczniów przewidziane
do realizowania w ramach przedmiotu FIZYKA I ASTRONOMIA w gimnazjum. W programie uwzgle˛dniono fakt, że pewne elementy fizyki sa˛ wprowadzane już w szkole podstawowej w ramach przedmiotu „Przyroda”.
W programie niniejszym treści fizyczne i astronomiczne zostały poszerzone o treści ścieżek edukacyjnych — czytelniczej i medialnej, filozoficznej i ekologicznej; ścieżki edukacyjne sa˛ integralna˛ i naturalna˛ cze˛ścia˛
programu. Korelacja mie˛dzyprzedmiotowa obejmuje przedmioty: matematyka, chemia, geografia, biologia, informatyka, historia.
Przy konstruowaniu programu wzie˛to pod uwage˛, że fizyka jest dziedzina˛
kształcenia, w której metody nauczania–uczenia sie˛ sprzyjaja˛ rozwijaniu
umieje˛tności samodzielnej pracy, ucza˛ stawiania pytań i poszukiwania
odpowiedzi na nie, pozwalaja˛ uczniom dostrzec i zrozumieć zwia˛zki przyczynowo-skutkowe mie˛dzy zjawiskami fizycznymi. Program zakłada stosowanie różnorodnych, aktywizuja˛cych metod i środków dydaktycznych, aby
rozwijać zainteresowania poznawcze uczniów, ułatwić zrozumienie zjawisk,
kształtować twórcze myślenie i odpowiednie postawy.
2. Cele ogólne nauczania fizyki i astronomii w gimnazjum
Cele edukacyjne
1. Budzenie zainteresowań prawidłowościami świata przyrody.
2. Prezentowanie wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń.
3. Poznanie podstawowych praw opisuja˛cych przebieg zjawisk fizycznych
i astronomicznych w przyrodzie.
4. Wytworzenie zintegrowanego obrazu świata, w którym nauki przyrodnicze, w tym fizyka i astronomia, daja˛ możliwość opisania przyrody.
3
5
5. Umieje˛tność korzystania z różnych źródeł informacji i krytycznego ich
odbioru.
6. Uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego wynikaja˛cych z produkcji i transportu energii.
Zadania nauczyciela i szkoły
1. Zapoznanie uczniów z podstawowymi zasadami i prawami przyrody.
2. Zapoznanie z metodami obserwacji, badań i opisu zjawisk fizycznych
i astronomicznych.
3. Stworzenie możliwości i wytworzenie umieje˛tności badania zjawisk fizycznych, wykonywania pomiarów fizycznych i ich opracowywania.
4. Ukazanie zastosowań zjawisk fizycznych w technice.
5. Ukazanie znaczenia odkryć w naukach przyrodniczych dla rozwoju
cywilizacji.
6. Wyrabianie umieje˛tności korzystania z różnych źródeł informacji i krytycznej ich oceny.
7. Uświadamianie różnicy mie˛dzy wiedza˛ naukowa˛ a fikcja˛ literacka˛.
8. Ukazanie przyczyn i skutków ingerencji człowieka w świat przyrody.
6
Klasa I — Uwagi o realizacji programu
Proces nauczania fizyki w klasie pierwszej powinien wykorzystywać
obserwacje˛ zjawisk fizycznych i uczyć ich analizy. Lekcje powinny być tak
skonstruowane, by każda z nich zawierała pokaz lub doświadczenie do
indywidualnego wykonania przez ucznia. Uczeń po raz pierwszy poznaje
odre˛bność fizyki i charakterystyczne dla niej metody badawcze. Poznaje
zastosowania prostych wzorów algebraicznych do zdefiniowania ge˛stości,
ciśnienia, ciśnienia hydrostatycznego oraz sformułowania prawa Archimedesa. Zadania i problemy rachunkowe powinny stanowić niewielka˛ cze˛ść
procesu dydaktycznego. Realizacja programu przewidziana jest przy jednej
godzinie fizyki w tygodniu.
Do programu przygotowywany jest podre˛cznik dla ucznia, zeszyt ćwiczeń,
zbiór zadań oraz poradnik dla nauczyciela.
7
5. Umieje˛tność korzystania z różnych źródeł informacji i krytycznego ich
odbioru.
6. Uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego wynikaja˛cych z produkcji i transportu energii.
Zadania nauczyciela i szkoły
1. Zapoznanie uczniów z podstawowymi zasadami i prawami przyrody.
2. Zapoznanie z metodami obserwacji, badań i opisu zjawisk fizycznych
i astronomicznych.
3. Stworzenie możliwości i wytworzenie umieje˛tności badania zjawisk fizycznych, wykonywania pomiarów fizycznych i ich opracowywania.
4. Ukazanie zastosowań zjawisk fizycznych w technice.
5. Ukazanie znaczenia odkryć w naukach przyrodniczych dla rozwoju
cywilizacji.
6. Wyrabianie umieje˛tności korzystania z różnych źródeł informacji i krytycznej ich oceny.
7. Uświadamianie różnicy mie˛dzy wiedza˛ naukowa˛ a fikcja˛ literacka˛.
8. Ukazanie przyczyn i skutków ingerencji człowieka w świat przyrody.
6
Klasa I — Uwagi o realizacji programu
Proces nauczania fizyki w klasie pierwszej powinien wykorzystywać
obserwacje˛ zjawisk fizycznych i uczyć ich analizy. Lekcje powinny być tak
skonstruowane, by każda z nich zawierała pokaz lub doświadczenie do
indywidualnego wykonania przez ucznia. Uczeń po raz pierwszy poznaje
odre˛bność fizyki i charakterystyczne dla niej metody badawcze. Poznaje
zastosowania prostych wzorów algebraicznych do zdefiniowania ge˛stości,
ciśnienia, ciśnienia hydrostatycznego oraz sformułowania prawa Archimedesa. Zadania i problemy rachunkowe powinny stanowić niewielka˛ cze˛ść
procesu dydaktycznego. Realizacja programu przewidziana jest przy jednej
godzinie fizyki w tygodniu.
Do programu przygotowywany jest podre˛cznik dla ucznia, zeszyt ćwiczeń,
zbiór zadań oraz poradnik dla nauczyciela.
7
Program klasy I
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
1. Pokazanie różnych rodzajów od- Oddziaływanie grawitacyjne, magnedziaływań w przyrodzie.
tyczne, elektryczne (wzmianka o ja˛drowych).
Wykonywanie doświadczeń ilustru- Uczeń dostrzega w codziennych zjaja˛cych różne typy oddziaływań.
wiskach oddziaływania: grawitacyjne, elektryczne, magnetyczne.
2. Wytworzenie poje˛cia siły jako Skutki statyczne i dynamiczne sił.
miary oddziaływań i umieje˛tności jej Siła jako wielkość wektorowa, miemierzenia.
rzenie siły i jej wektorowy charakter.
Dodawanie sił leża˛cych na jednej
prostej o zgodnych i o przeciwnych
zwrotach.
Równowaga sił.
Analiza sytuacji spotykanych na co
dzień, w których wyste˛puja˛ siły,
i wskazanie w nich cech wektorowych siły.
Pokazanie zasady działania siłomierza jako przyrza˛du wykorzystuja˛cego
odkształcenia spre˛żyste i nauczenie
mierzenia siły.
Graficzne przedstawianie sił i konstruowanie wypadkowej sił.
Uczeń posługuje sie˛ poje˛ciem siły do
opisu przykładów zaczerpnie˛tych
z codziennych obserwacji. Rozumie,
dlaczego siła jest wielkościa˛ wektorowa˛.
Potrafi dodawać wektory leża˛ce
wzdłuż jednej prostej o zgodnych
i przeciwnych zwrotach.
Wskazuje przykłady, w których siły
równoważa˛ sie˛.
Zjawiska świadcza˛ce o istnieniu cza˛steczek i ich ruchu: rozpuszczanie, dyfuzja. Zjawiska świadcza˛ce o wyste˛powaniu mie˛dzycza˛steczkowych sił spójności i przylegania: zwilżanie, menisk,
napie˛cie powierzchniowe. Właściwości mechaniczne ciał w świetle budowy
cza˛steczkowej. Charakterystyka trzech
stanów skupienia.
Obserwacja zjawiska dyfuzji gazu
w gazie. Wskazanie na konieczność
przyje˛cia istnienia cza˛steczek i ich
ruchu. Obserwacja i analiza ilościowa zjawiska mieszania wody i denaturatu, wskazuja˛ca na istnienie cza˛steczek o różnych rozmiarach.
Badanie właściwości mechanicznych
ciał stałych, cieczy i gazów.
Uczeń potrafi wskazać zjawiska
świadcza˛ce o cza˛steczkowej budowie ciał. Interpretuje prawidłowo
zjawisko menisku i zwilżania ciał
stałych przez ciecze. Wie, na czym
polega różnica mie˛dzy trzema stanami skupienia w świetle budowy cza˛steczkowej.
4. Zapoznanie uczniów z podstawo- Wielkości fizyczne: długość, pole
wymi wielkościami fizycznymi: dłu- powierzchni, obje˛tość, masa, ge˛stość,
gościa˛, polem powierzchni, obje˛toś- ciśnienie.
cia˛, masa˛, ciśnieniem, ge˛stościa˛ oraz
sposobami pomiaru tych wielkości.
Mierzenie długości, pola powierzchni, obje˛tości ciał stałych o regularnym kształcie z użyciem przymiaru
liniowego. Mierzenie obje˛tości cieczy, gazów i ciał stałych o nieregularnym kształcie z wykorzystaniem
menzurki. Nauczenie obsługiwania
wagi laboratoryjnej i wyznaczania
masy z jej pomoca˛.
Wyznaczanie ge˛stości ciał stałych.
Uczeń umie wykonywać pomiary
przy pomocy przymiaru liniowego.
Potrafi posługiwać sie˛ menzurka˛. Zna
zasady ważenia na wadze laboratoryjnej i potrafi wyznaczyć mase˛ ciała.
Zna definicje˛ ge˛stości i potrafi wyznaczyć ge˛stość ciała stałego i cieczy.
Potrafi rozwia˛zywać najprostsze zadania rachunkowe zwia˛zane z definicja˛ ge˛stości.
3. Pokazanie zjawisk świadcza˛cych
o ziarnistej budowie materii, przedstawienie dowodów istnienia cza˛steczek, sił działaja˛cych mie˛dzy nimi,
ich ruchu i różnorodności.
8
9
Program klasy I
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
1. Pokazanie różnych rodzajów od- Oddziaływanie grawitacyjne, magnedziaływań w przyrodzie.
tyczne, elektryczne (wzmianka o ja˛drowych).
Wykonywanie doświadczeń ilustru- Uczeń dostrzega w codziennych zjaja˛cych różne typy oddziaływań.
wiskach oddziaływania: grawitacyjne, elektryczne, magnetyczne.
2. Wytworzenie poje˛cia siły jako Skutki statyczne i dynamiczne sił.
miary oddziaływań i umieje˛tności jej Siła jako wielkość wektorowa, miemierzenia.
rzenie siły i jej wektorowy charakter.
Dodawanie sił leża˛cych na jednej
prostej o zgodnych i o przeciwnych
zwrotach.
Równowaga sił.
Analiza sytuacji spotykanych na co
dzień, w których wyste˛puja˛ siły,
i wskazanie w nich cech wektorowych siły.
Pokazanie zasady działania siłomierza jako przyrza˛du wykorzystuja˛cego
odkształcenia spre˛żyste i nauczenie
mierzenia siły.
Graficzne przedstawianie sił i konstruowanie wypadkowej sił.
Uczeń posługuje sie˛ poje˛ciem siły do
opisu przykładów zaczerpnie˛tych
z codziennych obserwacji. Rozumie,
dlaczego siła jest wielkościa˛ wektorowa˛.
Potrafi dodawać wektory leża˛ce
wzdłuż jednej prostej o zgodnych
i przeciwnych zwrotach.
Wskazuje przykłady, w których siły
równoważa˛ sie˛.
Zjawiska świadcza˛ce o istnieniu cza˛steczek i ich ruchu: rozpuszczanie, dyfuzja. Zjawiska świadcza˛ce o wyste˛powaniu mie˛dzycza˛steczkowych sił spójności i przylegania: zwilżanie, menisk,
napie˛cie powierzchniowe. Właściwości mechaniczne ciał w świetle budowy
cza˛steczkowej. Charakterystyka trzech
stanów skupienia.
Obserwacja zjawiska dyfuzji gazu
w gazie. Wskazanie na konieczność
przyje˛cia istnienia cza˛steczek i ich
ruchu. Obserwacja i analiza ilościowa zjawiska mieszania wody i denaturatu, wskazuja˛ca na istnienie cza˛steczek o różnych rozmiarach.
Badanie właściwości mechanicznych
ciał stałych, cieczy i gazów.
Uczeń potrafi wskazać zjawiska
świadcza˛ce o cza˛steczkowej budowie ciał. Interpretuje prawidłowo
zjawisko menisku i zwilżania ciał
stałych przez ciecze. Wie, na czym
polega różnica mie˛dzy trzema stanami skupienia w świetle budowy cza˛steczkowej.
4. Zapoznanie uczniów z podstawo- Wielkości fizyczne: długość, pole
wymi wielkościami fizycznymi: dłu- powierzchni, obje˛tość, masa, ge˛stość,
gościa˛, polem powierzchni, obje˛toś- ciśnienie.
cia˛, masa˛, ciśnieniem, ge˛stościa˛ oraz
sposobami pomiaru tych wielkości.
Mierzenie długości, pola powierzchni, obje˛tości ciał stałych o regularnym kształcie z użyciem przymiaru
liniowego. Mierzenie obje˛tości cieczy, gazów i ciał stałych o nieregularnym kształcie z wykorzystaniem
menzurki. Nauczenie obsługiwania
wagi laboratoryjnej i wyznaczania
masy z jej pomoca˛.
Wyznaczanie ge˛stości ciał stałych.
Uczeń umie wykonywać pomiary
przy pomocy przymiaru liniowego.
Potrafi posługiwać sie˛ menzurka˛. Zna
zasady ważenia na wadze laboratoryjnej i potrafi wyznaczyć mase˛ ciała.
Zna definicje˛ ge˛stości i potrafi wyznaczyć ge˛stość ciała stałego i cieczy.
Potrafi rozwia˛zywać najprostsze zadania rachunkowe zwia˛zane z definicja˛ ge˛stości.
3. Pokazanie zjawisk świadcza˛cych
o ziarnistej budowie materii, przedstawienie dowodów istnienia cza˛steczek, sił działaja˛cych mie˛dzy nimi,
ich ruchu i różnorodności.
8
9
PROGRAM — klasa I
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
5. Poznanie zjawiska cieplnej roz- Rozszerzalność cieplna ciał stałych,
szerzalności ciał.
cieczy i gazów. Zasada działania termometru.
Obserwacja zjawiska cieplnej roz- Uczeń wie, na czym polega zjawisko
szerzalności gazów, cieczy i ciał sta- cieplnej rozszerzalności substancji
i dostrzega to zjawisko na co dzień.
łych.
Skalowanie termometru.
6. Zapoznanie z podstawowymi pra- Ciśnienie cieczy i gazów. Jednostka
wami hydrostatyki oraz ich zastoso- ciśnienia. Ciśnienie hydrostatyczne
waniami.
oraz ciśnienie atmosferyczne. Doświadczenie Torricellego. Zasada
działania barometru. Równowaga
cieczy w naczyniach poła˛czonych.
Prawo Pascala i Archimedesa. Warunki pływania ciał.
Ustalenie zależności ciśnienia hydrostatycznego od wysokości słupa cieczy — analiza problemu zweryfikowana doświadczeniem. Uzasadnienie
istnienia ciśnienia atmosferycznego,
pokazanie sposobu jego pomiaru.
Badanie równowagi cieczy nie mieszaja˛cych sie˛ w naczyniach poła˛czonych. Badanie siły wyporu i sformułowanie prawa Archimedesa oraz
warunku pływania ciał.
10
Uczeń potrafi zdefiniować ciśnienie
i podać jego jednostke˛. Umie sformułować i wyjaśnić prawo Archimedesa i Pascala. Wyjaśnia istnienie
ciśnienia atmosferycznego. Umie doświadczalnie wykazać istnienie siły
wyporu i określić warunki pływania
ciał. Rozwia˛zuje proste zadania rachunkowe na temat prawa Archimedesa i ciśnienia hydrostatycznego.
11
PROGRAM — klasa I
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
5. Poznanie zjawiska cieplnej roz- Rozszerzalność cieplna ciał stałych,
szerzalności ciał.
cieczy i gazów. Zasada działania termometru.
Obserwacja zjawiska cieplnej roz- Uczeń wie, na czym polega zjawisko
szerzalności gazów, cieczy i ciał sta- cieplnej rozszerzalności substancji
i dostrzega to zjawisko na co dzień.
łych.
Skalowanie termometru.
6. Zapoznanie z podstawowymi pra- Ciśnienie cieczy i gazów. Jednostka
wami hydrostatyki oraz ich zastoso- ciśnienia. Ciśnienie hydrostatyczne
waniami.
oraz ciśnienie atmosferyczne. Doświadczenie Torricellego. Zasada
działania barometru. Równowaga
cieczy w naczyniach poła˛czonych.
Prawo Pascala i Archimedesa. Warunki pływania ciał.
Ustalenie zależności ciśnienia hydrostatycznego od wysokości słupa cieczy — analiza problemu zweryfikowana doświadczeniem. Uzasadnienie
istnienia ciśnienia atmosferycznego,
pokazanie sposobu jego pomiaru.
Badanie równowagi cieczy nie mieszaja˛cych sie˛ w naczyniach poła˛czonych. Badanie siły wyporu i sformułowanie prawa Archimedesa oraz
warunku pływania ciał.
10
Uczeń potrafi zdefiniować ciśnienie
i podać jego jednostke˛. Umie sformułować i wyjaśnić prawo Archimedesa i Pascala. Wyjaśnia istnienie
ciśnienia atmosferycznego. Umie doświadczalnie wykazać istnienie siły
wyporu i określić warunki pływania
ciał. Rozwia˛zuje proste zadania rachunkowe na temat prawa Archimedesa i ciśnienia hydrostatycznego.
11
NOTATKI
Klasa II — Uwagi o realizacji programu
W klasie II znacznie wie˛ksza˛ wage˛ przywia˛zuje sie˛ do badawczych form
realizacji programu. Uczeń staje sie˛, o ile to możliwe, odkrywca˛ praw fizyki.
Proponowane eksperymenty maja˛ charakter nie tylko jakościowy, ale także
ilościowy. Wyniki pomiarów opracowywane sa˛ w formie wykresów. Tematy
zwia˛zane z astronomia˛ moga˛ być realizowane z wykorzystaniem informacji
z internetu oraz symulacyjnych programów komputerowych dotycza˛cych
budowy Kosmosu, jego struktury i historii.
Wie˛ksza˛ role˛, niż w klasie I, odgrywaja˛ przykłady rachunkowe. Rozwia˛zuja˛c je, uczeń nabywa umieje˛tności zastosowania wiedzy matematycznej
do opisu zjawisk fizycznych oraz poznaje świat wielkości fizycznych i astronomicznych.
W procesie dydaktycznym zwraca sie˛ uwage˛ na używanie prawidłowej
terminologii i precyzyjnych określeń do opisywania i analizowania przez
ucznia obserwowanych zjawisk.
Program powinien być realizowany przy 2 godzinach lekcyjnych w tygodniu.
Do programu przygotowywany jest podre˛cznik dla ucznia, zeszyt ćwiczeń,
zbiór zadań oraz poradnik dla nauczyciela.
12
13
NOTATKI
Klasa II — Uwagi o realizacji programu
W klasie II znacznie wie˛ksza˛ wage˛ przywia˛zuje sie˛ do badawczych form
realizacji programu. Uczeń staje sie˛, o ile to możliwe, odkrywca˛ praw fizyki.
Proponowane eksperymenty maja˛ charakter nie tylko jakościowy, ale także
ilościowy. Wyniki pomiarów opracowywane sa˛ w formie wykresów. Tematy
zwia˛zane z astronomia˛ moga˛ być realizowane z wykorzystaniem informacji
z internetu oraz symulacyjnych programów komputerowych dotycza˛cych
budowy Kosmosu, jego struktury i historii.
Wie˛ksza˛ role˛, niż w klasie I, odgrywaja˛ przykłady rachunkowe. Rozwia˛zuja˛c je, uczeń nabywa umieje˛tności zastosowania wiedzy matematycznej
do opisu zjawisk fizycznych oraz poznaje świat wielkości fizycznych i astronomicznych.
W procesie dydaktycznym zwraca sie˛ uwage˛ na używanie prawidłowej
terminologii i precyzyjnych określeń do opisywania i analizowania przez
ucznia obserwowanych zjawisk.
Program powinien być realizowany przy 2 godzinach lekcyjnych w tygodniu.
Do programu przygotowywany jest podre˛cznik dla ucznia, zeszyt ćwiczeń,
zbiór zadań oraz poradnik dla nauczyciela.
12
13
Program klasy II
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
1. Poznanie różnych rodzajów ruchu, sposobów badania go i opisywania z zastosowaniem, mie˛dzy innymi, funkcji liniowej. Wytworzenie
umieje˛tności opracowywania wyników doświadczeń i ich interpretacji.
Powszechność ruchu w przyrodzie.
Ruch w różnych układach odniesienia, wzgle˛dność ruchu. Poje˛cia: przemieszczenia, drogi, pre˛dkości chwilowej i przyspieszenia oraz ich jednostek. Ruch prostoliniowy jednostajny i jednostajnie zmienny. Zależność pre˛dkości od czasu i drogi od
czasu w tych ruchach. Ruch drgaja˛cy
na przykładzie wahadła matematycznego. Poje˛cie okresu i cze˛stotliwości.
Ruch jednostajny po okre˛gu jako
przykład ruch krzywoliniowego.
Obserwacja i analiza różnych rodzajów ruchu prostoliniowego, krzywoliniowego oraz ruchu drgaja˛cego.
Badanie zależności drogi od czasu
i pre˛dkości od czasu w ruchu prostoliniowym jednostajnym i jednostajnie przyspieszonym. Wykorzystanie
funkcji liniowej do opisu zależności
w tych ruchach. Opis jakościowy ruchu drgaja˛cego na przykładzie wahadła matematycznego. Wyznaczanie
okresu wahadła matematycznego.
Opis ruchu po okre˛gu.
Uczeń zna podstawowe poje˛cia kinematyki: droge˛, przemieszczenie, pre˛dkość, przyspieszenie, okres, cze˛stotliwość. Potrafi, używaja˛c właściwej
terminologii, opisać różne rodzaje
ruchu. Dostrzega wzgle˛dność ruchu.
Zna postać matematyczna˛ zależności
drogi i pre˛dkości od czasu w ruchu
prostoliniowym jednostajnym i jednostajnie przyspieszonym bez pre˛dkości pocza˛tkowej. Potrafi odczytywać i interpretować wykresy przedstawiaja˛ce zależności wielkości kinematycznych od czasu. Umie rozwia˛zywać proste przykłady rachunkowe,
ilustruja˛ce zjawiska kinematyczne
spotykane na co dzień.
2. Poznanie zasad dynamiki Newto- Trzy zasady dynamiki Newtona.
na i zasady zachowania pe˛du — fun- Inercjalny układ odniesienia. Siły
damentalnych zasad przyrody.
oporu ruchu, siła tarcia. Poje˛cie pe˛du, zasada zachowania pe˛du. Zjawisko odrzutu i jego zastosowania.
Obserwacja i analiza zachowania sie˛
ciał spoczywaja˛cych i poruszaja˛cych
sie˛ ruchem jednostajnym. Sformułowanie I zasady dynamiki. Badanie
ruchu ciała pod działaniem siły niezrównoważonej. Ustalenie droga˛ doświadczenia II zasady dynamiki. Badanie siły tarcia i wyznaczenie
współczynnika tarcia posuwistego.
Badanie siły akcji i reakcji — sformułowanie III zasady dynamiki. Sformułowanie zasady zachowania pe˛du
dla układu dwóch ciał. Pokazy ilustruja˛ce zjawisko odrzutu. Rozwia˛zywanie zadań zwia˛zanych z omawianymi
zasadami.
Uczeń zna i potrafi zastosować do
obserwowanych zjawisk trzy zasady
dynamiki. Umie sformułować zasade˛
zachowania pe˛du i ja˛ wyjaśnić. Zna
zastosowania zjawiska odrzutu. Wie,
od czego zależy siła tarcia. Umie
rozwia˛zywać zadania rachunkowe,
posługuja˛c sie˛ poje˛ciem siły, pe˛du,
masy, przyspieszenia.
14
15
Program klasy II
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
1. Poznanie różnych rodzajów ruchu, sposobów badania go i opisywania z zastosowaniem, mie˛dzy innymi, funkcji liniowej. Wytworzenie
umieje˛tności opracowywania wyników doświadczeń i ich interpretacji.
Powszechność ruchu w przyrodzie.
Ruch w różnych układach odniesienia, wzgle˛dność ruchu. Poje˛cia: przemieszczenia, drogi, pre˛dkości chwilowej i przyspieszenia oraz ich jednostek. Ruch prostoliniowy jednostajny i jednostajnie zmienny. Zależność pre˛dkości od czasu i drogi od
czasu w tych ruchach. Ruch drgaja˛cy
na przykładzie wahadła matematycznego. Poje˛cie okresu i cze˛stotliwości.
Ruch jednostajny po okre˛gu jako
przykład ruch krzywoliniowego.
Obserwacja i analiza różnych rodzajów ruchu prostoliniowego, krzywoliniowego oraz ruchu drgaja˛cego.
Badanie zależności drogi od czasu
i pre˛dkości od czasu w ruchu prostoliniowym jednostajnym i jednostajnie przyspieszonym. Wykorzystanie
funkcji liniowej do opisu zależności
w tych ruchach. Opis jakościowy ruchu drgaja˛cego na przykładzie wahadła matematycznego. Wyznaczanie
okresu wahadła matematycznego.
Opis ruchu po okre˛gu.
Uczeń zna podstawowe poje˛cia kinematyki: droge˛, przemieszczenie, pre˛dkość, przyspieszenie, okres, cze˛stotliwość. Potrafi, używaja˛c właściwej
terminologii, opisać różne rodzaje
ruchu. Dostrzega wzgle˛dność ruchu.
Zna postać matematyczna˛ zależności
drogi i pre˛dkości od czasu w ruchu
prostoliniowym jednostajnym i jednostajnie przyspieszonym bez pre˛dkości pocza˛tkowej. Potrafi odczytywać i interpretować wykresy przedstawiaja˛ce zależności wielkości kinematycznych od czasu. Umie rozwia˛zywać proste przykłady rachunkowe,
ilustruja˛ce zjawiska kinematyczne
spotykane na co dzień.
2. Poznanie zasad dynamiki Newto- Trzy zasady dynamiki Newtona.
na i zasady zachowania pe˛du — fun- Inercjalny układ odniesienia. Siły
damentalnych zasad przyrody.
oporu ruchu, siła tarcia. Poje˛cie pe˛du, zasada zachowania pe˛du. Zjawisko odrzutu i jego zastosowania.
Obserwacja i analiza zachowania sie˛
ciał spoczywaja˛cych i poruszaja˛cych
sie˛ ruchem jednostajnym. Sformułowanie I zasady dynamiki. Badanie
ruchu ciała pod działaniem siły niezrównoważonej. Ustalenie droga˛ doświadczenia II zasady dynamiki. Badanie siły tarcia i wyznaczenie
współczynnika tarcia posuwistego.
Badanie siły akcji i reakcji — sformułowanie III zasady dynamiki. Sformułowanie zasady zachowania pe˛du
dla układu dwóch ciał. Pokazy ilustruja˛ce zjawisko odrzutu. Rozwia˛zywanie zadań zwia˛zanych z omawianymi
zasadami.
Uczeń zna i potrafi zastosować do
obserwowanych zjawisk trzy zasady
dynamiki. Umie sformułować zasade˛
zachowania pe˛du i ja˛ wyjaśnić. Zna
zastosowania zjawiska odrzutu. Wie,
od czego zależy siła tarcia. Umie
rozwia˛zywać zadania rachunkowe,
posługuja˛c sie˛ poje˛ciem siły, pe˛du,
masy, przyspieszenia.
14
15
PROGRAM — klasa II
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
3. Ukazanie powszechnej grawitacji Ruch ciał pod działaniem siły cie˛żjako zjawiska, któremu podlegaja˛ kości na Ziemi. Swobodny spadek.
wszystkie ciała na Ziemi.
Cie˛żar ciała.
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
Wyznaczenie przyspieszenia ziems- Umie analizować swobody spadek
kiego. Zadania zwia˛zane ze swobod- ciał na Ziemi. Prawidłowo rozróżnia
nym spadaniem ciał.
poje˛cia masy i cie˛żaru.
4. Ukazanie powszechnej grawitacji
jako zjawiska, któremu podlegaja˛
wszystkie ciała w Kosmosie. Poznanie podstawowych wiadomości o ruchu Ksie˛życa wokół Ziemi i ruchu
planet wokół Słońca. Ukształtowanie
wyobrażenia o Kosmosie, Układzie
Planetarnym oraz Ziemi jako jednej
z planet. Wyrobienie krytycznego
stosunku do informacji o Kosmosie.
Uczenie rozróżniania wiedzy naukowej, hipotezy naukowej od fikcji literackiej, wyobrażeń o Kosmosie
przedstawianych w filmach fantastyczno-przygodowych.
Prawo powszechnej grawitacji. I i II
pre˛dkość kosmiczna. Ziemia i jej atmosfera. Przegla˛d planet Układu Słonecznego. Cechy Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce. Świat
wielkości kosmicznych. Hipoteza cywilizacji pozaziemskich — realia
a fantazja.
Sformułowanie prawa powszechnej
grawitacji. Omówienie I i II pre˛dkości kosmicznej oraz znaczenia lotów
kosmicznych. Omówienie ruchu
Ksie˛życa wokół Ziemi i ruchu planet
wokół Słońca. Przedstawienie tematyki z wykorzystaniem doste˛pnych
współczesnych źródeł: literatury popularnonaukowej, filmów wideo, informacji doste˛pnych w internecie.
Uczeń potrafi zinterpretować matematyczna˛ postać prawa powszechnej
grawitacji. Rozumie poje˛cie I i II
pre˛dkości kosmicznej. Umie opisać
ruch ciał Układu Planetarnego i umie
omówić cechy budowy Układu Planetarnego. Orientuje sie˛ w skali wielkości astronomicznych. Potrafi określić miejsce Ziemi w Układzie Planetarnym i Układu w Galaktyce.
5. Wprowadzenie poje˛cia energii
(mechanicznej i wewne˛trznej) i przeanalizowanie stałości tej wielkości
w różnych zjawiskach mechanicznych i cieplnych.
Poje˛cie energii mechanicznej: kinetycznej i potencjalnej. Zmiana energii mechanicznej poprzez wykonanie
pracy. Zasada zachowania energii
mechanicznej. Jednostka pracy i energii. Moc i jej jednostka. Przemiany
energii mechanicznej w swobodnym
spadaniu ciała. Maszyny proste. Energia w zjawiskach cieplnych. Poje˛cie
energii wewne˛trznej. Ciepło jako proces przekazu energii. Ogrzewanie
i ozie˛bianie ciał. Ciepło właściwe.
Przykłady prostych bilansów cieplnych.
I zasada termodynamiki.
Wprowadzenie poje˛cia energii mechanicznej i analiza zjawiska zmiany
tej energii. Analiza procesu przepływu energii w formie ciepła i procesu
wykonywania pracy. Omówienie stałości energii na przykładzie wybranych zjawisk. Przedstawienie kilku
maszyn prostych. Wyznaczenie ciepła właściwego ciała stałego z wykorzystaniem bilansu cieplnego.
Uczeń rozumie poje˛cie energii i rozróżnia różne jej formy. Potrafi podać
przykłady procesów, w których spełniona jest zasada zachowania energii.
Umie wskazać wśród urza˛dzeń domowego użytku te, które wykorzystuja˛ zasade˛ maszyny prostej. Wie,
czym jest cieplny przekaz energii.
Zna treść I zasady termodynamiki.
Potrafi sformułować dla wybranego
procesu bilans cieplny.
16
17
PROGRAM — klasa II
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
3. Ukazanie powszechnej grawitacji Ruch ciał pod działaniem siły cie˛żjako zjawiska, któremu podlegaja˛ kości na Ziemi. Swobodny spadek.
wszystkie ciała na Ziemi.
Cie˛żar ciała.
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
Wyznaczenie przyspieszenia ziems- Umie analizować swobody spadek
kiego. Zadania zwia˛zane ze swobod- ciał na Ziemi. Prawidłowo rozróżnia
nym spadaniem ciał.
poje˛cia masy i cie˛żaru.
4. Ukazanie powszechnej grawitacji
jako zjawiska, któremu podlegaja˛
wszystkie ciała w Kosmosie. Poznanie podstawowych wiadomości o ruchu Ksie˛życa wokół Ziemi i ruchu
planet wokół Słońca. Ukształtowanie
wyobrażenia o Kosmosie, Układzie
Planetarnym oraz Ziemi jako jednej
z planet. Wyrobienie krytycznego
stosunku do informacji o Kosmosie.
Uczenie rozróżniania wiedzy naukowej, hipotezy naukowej od fikcji literackiej, wyobrażeń o Kosmosie
przedstawianych w filmach fantastyczno-przygodowych.
Prawo powszechnej grawitacji. I i II
pre˛dkość kosmiczna. Ziemia i jej atmosfera. Przegla˛d planet Układu Słonecznego. Cechy Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce. Świat
wielkości kosmicznych. Hipoteza cywilizacji pozaziemskich — realia
a fantazja.
Sformułowanie prawa powszechnej
grawitacji. Omówienie I i II pre˛dkości kosmicznej oraz znaczenia lotów
kosmicznych. Omówienie ruchu
Ksie˛życa wokół Ziemi i ruchu planet
wokół Słońca. Przedstawienie tematyki z wykorzystaniem doste˛pnych
współczesnych źródeł: literatury popularnonaukowej, filmów wideo, informacji doste˛pnych w internecie.
Uczeń potrafi zinterpretować matematyczna˛ postać prawa powszechnej
grawitacji. Rozumie poje˛cie I i II
pre˛dkości kosmicznej. Umie opisać
ruch ciał Układu Planetarnego i umie
omówić cechy budowy Układu Planetarnego. Orientuje sie˛ w skali wielkości astronomicznych. Potrafi określić miejsce Ziemi w Układzie Planetarnym i Układu w Galaktyce.
5. Wprowadzenie poje˛cia energii
(mechanicznej i wewne˛trznej) i przeanalizowanie stałości tej wielkości
w różnych zjawiskach mechanicznych i cieplnych.
Poje˛cie energii mechanicznej: kinetycznej i potencjalnej. Zmiana energii mechanicznej poprzez wykonanie
pracy. Zasada zachowania energii
mechanicznej. Jednostka pracy i energii. Moc i jej jednostka. Przemiany
energii mechanicznej w swobodnym
spadaniu ciała. Maszyny proste. Energia w zjawiskach cieplnych. Poje˛cie
energii wewne˛trznej. Ciepło jako proces przekazu energii. Ogrzewanie
i ozie˛bianie ciał. Ciepło właściwe.
Przykłady prostych bilansów cieplnych.
I zasada termodynamiki.
Wprowadzenie poje˛cia energii mechanicznej i analiza zjawiska zmiany
tej energii. Analiza procesu przepływu energii w formie ciepła i procesu
wykonywania pracy. Omówienie stałości energii na przykładzie wybranych zjawisk. Przedstawienie kilku
maszyn prostych. Wyznaczenie ciepła właściwego ciała stałego z wykorzystaniem bilansu cieplnego.
Uczeń rozumie poje˛cie energii i rozróżnia różne jej formy. Potrafi podać
przykłady procesów, w których spełniona jest zasada zachowania energii.
Umie wskazać wśród urza˛dzeń domowego użytku te, które wykorzystuja˛ zasade˛ maszyny prostej. Wie,
czym jest cieplny przekaz energii.
Zna treść I zasady termodynamiki.
Potrafi sformułować dla wybranego
procesu bilans cieplny.
16
17
PROGRAM — klasa II
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
6. Opisywanie zmian stanu skupie- Zmiany stanu skupienia z punktu winia obserwowanych na co dzień i na- dzenia budowy cza˛steczkowej subuczenie ich fizycznej interpretacji. stancji oraz w świetle I zasady termodynamiki. Krzepnie˛cie i topnienie
ciał krystalicznych. Temperatura topnienia, ciepło topnienia. Parowanie,
wrzenie i skraplanie. Temperatura
wrzenia, ciepło parowania.
18
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
Badanie procesu topnienia i krzepnie˛cia oraz analiza tych procesów
w świetle I zasady termodynamiki.
Badanie procesów parowania, wrzenia i skraplania. Określenie stałości
temperatury topnienia lodu i wrzenia
wody. Analiza procesów w świetle
I zasady termodynamiki.
Rozwia˛zywanie zadań wykorzystuja˛cych bilans cieplny.
Uczeń potrafi zinterpretować procesy zmiany stanu skupienia z punktu
widzenia budowy cza˛steczkowej
substancji. Definiuje poje˛cia temperatury wrzenia, topnienia, ciepła
przemiany.
Umie ułożyć bilans cieplny wybranego procesu i potrafi wykorzystać do
obliczenia nieznanej wielkości.
19
PROGRAM — klasa II
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
6. Opisywanie zmian stanu skupie- Zmiany stanu skupienia z punktu winia obserwowanych na co dzień i na- dzenia budowy cza˛steczkowej subuczenie ich fizycznej interpretacji. stancji oraz w świetle I zasady termodynamiki. Krzepnie˛cie i topnienie
ciał krystalicznych. Temperatura topnienia, ciepło topnienia. Parowanie,
wrzenie i skraplanie. Temperatura
wrzenia, ciepło parowania.
18
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
Badanie procesu topnienia i krzepnie˛cia oraz analiza tych procesów
w świetle I zasady termodynamiki.
Badanie procesów parowania, wrzenia i skraplania. Określenie stałości
temperatury topnienia lodu i wrzenia
wody. Analiza procesów w świetle
I zasady termodynamiki.
Rozwia˛zywanie zadań wykorzystuja˛cych bilans cieplny.
Uczeń potrafi zinterpretować procesy zmiany stanu skupienia z punktu
widzenia budowy cza˛steczkowej
substancji. Definiuje poje˛cia temperatury wrzenia, topnienia, ciepła
przemiany.
Umie ułożyć bilans cieplny wybranego procesu i potrafi wykorzystać do
obliczenia nieznanej wielkości.
19
NOTATKI
Klasa III — Uwagi o realizacji programu
Ostatnia klasa gimnazjum obejmuje uczniów 15–16-letnich. Treści nauczania i formy ich realizacji musza˛ być dostosowane do rozwoju intelektualnego młodego człowieka, który w tym wieku osia˛ga etap (zgodnie z klasyfikacja˛ J. Piageta) uformowanego myślenia formalnego.
W programie znajduja˛ sie˛ tematy zwia˛zane z elektromagnetyzmem, budowa˛ atomu i ja˛dra atomowego, przesyłaniem informacji z wykorzystaniem fal
dźwie˛kowych i elektromagnetycznych. W klasie trzeciej eksperymenty na
lekcjach fizyki w wie˛kszości powinny dawać możliwość:
— zweryfikowania postawionych hipotez,
— wykonania pomiarów i sformułowania wniosków w postaci prawa fizycznego.
Biora˛c pod uwage˛ wiedze˛ matematyczna˛ ucznia: umieje˛tność przekształceń algebraicznych, rozwia˛zywania równań, interpretacje˛ wykresów, znajomość funkcji trygonometrycznych, istnieje możliwość wykorzystania tej
wiedzy do rozwia˛zywania problemów fizycznych. Należy z tej możliwości
korzystać w znacznie wie˛kszym zakresie niż w młodszych klasach gimnazjum. Coraz wie˛kszy doste˛p do komputera pozwala na wykorzystanie go do
symulacji procesów fizycznych, opracowania wyników doświadczeń oraz
wykorzystania informacji za pomoca˛ sieci.
Na realizacje˛ programu przewidziana jest 1 godzina lekcyjna w tygodniu.
Taka liczba lekcji nie zapewnia utrwalenia wytworzonych poje˛ć w zadaniach
i przykładach. Ogranicza również wykonywanie samodzielnie przez uczniów
eksperymentów (pokaz zajmuje mniej czasu na lekcji). Dlatego do pełnej
realizacji programu konieczna jest jeszcze 1 godzina tygodniowo w I semestrze z puli dyrektora szkoły.
Do programu przygotowywany jest podre˛cznik dla ucznia, zeszyt ćwiczeń,
zbiór zadań oraz poradnik dla nauczyciela.
20
21
NOTATKI
Klasa III — Uwagi o realizacji programu
Ostatnia klasa gimnazjum obejmuje uczniów 15–16-letnich. Treści nauczania i formy ich realizacji musza˛ być dostosowane do rozwoju intelektualnego młodego człowieka, który w tym wieku osia˛ga etap (zgodnie z klasyfikacja˛ J. Piageta) uformowanego myślenia formalnego.
W programie znajduja˛ sie˛ tematy zwia˛zane z elektromagnetyzmem, budowa˛ atomu i ja˛dra atomowego, przesyłaniem informacji z wykorzystaniem fal
dźwie˛kowych i elektromagnetycznych. W klasie trzeciej eksperymenty na
lekcjach fizyki w wie˛kszości powinny dawać możliwość:
— zweryfikowania postawionych hipotez,
— wykonania pomiarów i sformułowania wniosków w postaci prawa fizycznego.
Biora˛c pod uwage˛ wiedze˛ matematyczna˛ ucznia: umieje˛tność przekształceń algebraicznych, rozwia˛zywania równań, interpretacje˛ wykresów, znajomość funkcji trygonometrycznych, istnieje możliwość wykorzystania tej
wiedzy do rozwia˛zywania problemów fizycznych. Należy z tej możliwości
korzystać w znacznie wie˛kszym zakresie niż w młodszych klasach gimnazjum. Coraz wie˛kszy doste˛p do komputera pozwala na wykorzystanie go do
symulacji procesów fizycznych, opracowania wyników doświadczeń oraz
wykorzystania informacji za pomoca˛ sieci.
Na realizacje˛ programu przewidziana jest 1 godzina lekcyjna w tygodniu.
Taka liczba lekcji nie zapewnia utrwalenia wytworzonych poje˛ć w zadaniach
i przykładach. Ogranicza również wykonywanie samodzielnie przez uczniów
eksperymentów (pokaz zajmuje mniej czasu na lekcji). Dlatego do pełnej
realizacji programu konieczna jest jeszcze 1 godzina tygodniowo w I semestrze z puli dyrektora szkoły.
Do programu przygotowywany jest podre˛cznik dla ucznia, zeszyt ćwiczeń,
zbiór zadań oraz poradnik dla nauczyciela.
20
21
Program klasy III
Szczegółowe cele kształcenia
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
1. Poznanie oddziaływania elektry- Elektryzowanie ciał, dwa rodzaje łacznego, wytworzenie poje˛cia pola dunku. Jednostka ładunku elektrycznego. Oddziaływanie elektryczne,
elektrycznego.
prawo Coulomba, nate˛żenie pola elektrostatycznego. Budowa atomów.
Analiza różnych sposobów elektryzowania w świetle wiedzy o budowie
atomów. Przewodniki i izolatory. Zasada zachowania ładunku.
Elektryzowanie ciał przez potarcie,
indukcje˛ i poła˛czenie z ciałem naelektryzowanym. Modelowanie budowy
atomu. Badanie właściwości elektrycznych ciał stałych.
Uczeń potrafi naelektryzować ciała
każdym ze sposobów i wyjaśnić proces elektryzowania, posługuja˛c sie˛
wiedza˛ o budowie atomu.
Uczeń zna poje˛cie pola elektrycznego i umie zdefiniować nate˛żenie pola. Formułuje prawo Coulomba i potrafi je zinterpretować.
Napie˛cie elektryczne i jego źródła.
Zjawisko pra˛du elektrycznego i mikroskopowy obraz ruchu ładunków
w przewodniku. Nate˛żenie pra˛du.
Konstruowanie obwodów elektrycznych. Prawo Ohma. Opór elektryczny oporników i jego jednostka. Pierwsze prawo Kirchhoffa. Ła˛czenie
oporników. Cieplne skutki przepływu pra˛du. Pole magnetyczne i jego
źródła: magnes i przewodnik, przez
który płynie pra˛d. Pole magnetyczne
Ziemi. Siła elektrodynamiczna. (Oddziaływanie przewodników, przez
które płynie pra˛d. Definicja ampera
— nieobowia˛zkowo.)
Wprowadzenie poje˛cia napie˛cia elektrycznego i nate˛żenia pra˛du. Zbadanie zwia˛zku mie˛dzy tymi wielkościami. Interpretowanie wykresu zależności nate˛żenia od napie˛cia dla opornika. Opór elektryczny i jego mikroskopowa interpretacja. Zbadanie nate˛żeń pra˛dów wpływaja˛cych i wypływaja˛cych z we˛zła obwodu elektrycznego.
Rozwia˛zywanie zadań rachunkowych na temat pra˛du elektrycznego.
Badanie pola magnetycznego wokół
magnesu oraz wokół przewodników,
przez które płynie pra˛d. Badanie siły
elektrodynamicznej. (Pokaz oddziaływania dwu przewodników, przez
które płynie pra˛d — nieobowia˛zkowo.)
Uczeń zna definicje napie˛cia i nate˛żenia pra˛du. Potrafi poła˛czyć obwód
elektryczny, w którym ustali zwia˛zek
mie˛dzy napie˛ciem i nate˛żeniem pra˛du. Poprawnie posługuje sie˛ miernikami pra˛du. Potrafi sformułować
i zinterpretować prawo Ohma i I prawo Kirchhoffa.
Rozwia˛zuje zadania rachunkowe
z wykorzystaniem tych praw oraz
wzorów na opór zaste˛pczy oporników poła˛czonych szeregowo i równolegle.
Umie narysować linie pola magnetycznego wytworzonego przez magnesy i przewodniki z pra˛dem. Potrafi
określić siłe˛ działaja˛ca˛ ze strony pola
magnetycznego na przewodnik z pra˛dem. (Uczeń uzasadnia istnienie siły
pomie˛dzy przewodnikami z pra˛dem,
umie ja˛ wykorzystać do zdefiniowania ampera — nieobowia˛zkowo.)
2. Ukazanie zjawiska pra˛du elektrycznego oraz praw opisuja˛cych to zjawisko. Przedstawienie przemian energii w obwodzie elektrycznym oraz
cieplnych i magnetycznych skutków
pra˛du elektrycznego.
22
Zakres treści
23
Program klasy III
Szczegółowe cele kształcenia
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
1. Poznanie oddziaływania elektry- Elektryzowanie ciał, dwa rodzaje łacznego, wytworzenie poje˛cia pola dunku. Jednostka ładunku elektrycznego. Oddziaływanie elektryczne,
elektrycznego.
prawo Coulomba, nate˛żenie pola elektrostatycznego. Budowa atomów.
Analiza różnych sposobów elektryzowania w świetle wiedzy o budowie
atomów. Przewodniki i izolatory. Zasada zachowania ładunku.
Elektryzowanie ciał przez potarcie,
indukcje˛ i poła˛czenie z ciałem naelektryzowanym. Modelowanie budowy
atomu. Badanie właściwości elektrycznych ciał stałych.
Uczeń potrafi naelektryzować ciała
każdym ze sposobów i wyjaśnić proces elektryzowania, posługuja˛c sie˛
wiedza˛ o budowie atomu.
Uczeń zna poje˛cie pola elektrycznego i umie zdefiniować nate˛żenie pola. Formułuje prawo Coulomba i potrafi je zinterpretować.
Napie˛cie elektryczne i jego źródła.
Zjawisko pra˛du elektrycznego i mikroskopowy obraz ruchu ładunków
w przewodniku. Nate˛żenie pra˛du.
Konstruowanie obwodów elektrycznych. Prawo Ohma. Opór elektryczny oporników i jego jednostka. Pierwsze prawo Kirchhoffa. Ła˛czenie
oporników. Cieplne skutki przepływu pra˛du. Pole magnetyczne i jego
źródła: magnes i przewodnik, przez
który płynie pra˛d. Pole magnetyczne
Ziemi. Siła elektrodynamiczna. (Oddziaływanie przewodników, przez
które płynie pra˛d. Definicja ampera
— nieobowia˛zkowo.)
Wprowadzenie poje˛cia napie˛cia elektrycznego i nate˛żenia pra˛du. Zbadanie zwia˛zku mie˛dzy tymi wielkościami. Interpretowanie wykresu zależności nate˛żenia od napie˛cia dla opornika. Opór elektryczny i jego mikroskopowa interpretacja. Zbadanie nate˛żeń pra˛dów wpływaja˛cych i wypływaja˛cych z we˛zła obwodu elektrycznego.
Rozwia˛zywanie zadań rachunkowych na temat pra˛du elektrycznego.
Badanie pola magnetycznego wokół
magnesu oraz wokół przewodników,
przez które płynie pra˛d. Badanie siły
elektrodynamicznej. (Pokaz oddziaływania dwu przewodników, przez
które płynie pra˛d — nieobowia˛zkowo.)
Uczeń zna definicje napie˛cia i nate˛żenia pra˛du. Potrafi poła˛czyć obwód
elektryczny, w którym ustali zwia˛zek
mie˛dzy napie˛ciem i nate˛żeniem pra˛du. Poprawnie posługuje sie˛ miernikami pra˛du. Potrafi sformułować
i zinterpretować prawo Ohma i I prawo Kirchhoffa.
Rozwia˛zuje zadania rachunkowe
z wykorzystaniem tych praw oraz
wzorów na opór zaste˛pczy oporników poła˛czonych szeregowo i równolegle.
Umie narysować linie pola magnetycznego wytworzonego przez magnesy i przewodniki z pra˛dem. Potrafi
określić siłe˛ działaja˛ca˛ ze strony pola
magnetycznego na przewodnik z pra˛dem. (Uczeń uzasadnia istnienie siły
pomie˛dzy przewodnikami z pra˛dem,
umie ja˛ wykorzystać do zdefiniowania ampera — nieobowia˛zkowo.)
2. Ukazanie zjawiska pra˛du elektrycznego oraz praw opisuja˛cych to zjawisko. Przedstawienie przemian energii w obwodzie elektrycznym oraz
cieplnych i magnetycznych skutków
pra˛du elektrycznego.
22
Zakres treści
23
PROGRAM — klasa III
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
3. Przedstawienie zjawiska indukcji Wzbudzanie pra˛du indukcyjnego.
elektromagnetycznej oraz jego zasto- Zasada działania pra˛dnicy pra˛du
sowań.
przemiennego. Zasada działania
transformatora. Przesyłanie energii
elektrycznej.
Ukazanie kilku sposobów wzbudzania pra˛du indukcyjnego i uzasadnienie kierunku jego przepływu. Zapoznanie z zasada˛ działania pra˛dnicy
oraz transformatora.
Uczeń zna przynajmniej jeden sposób wzbudzania pra˛du indukcyjnego
i potrafi go zinterpretować. Objaśnia
zasade˛ działania pra˛dnicy pra˛du
przemiennego i transformatora. Wie,
w jaki sposób przesyłana jest energia
elektryczna na duże odległości.
4. Przedstawienie uczniowi zjawiska Wielkości charakteryzuja˛ce fale: dłurozchodzenia sie˛ fali mechanicznej gość, cze˛stotliwość, pre˛dkość rozna przykładzie fali na sznurze i fal na chodzenia sie˛.
wodzie.
Pokazy fal na wodzie i na sznurze. Uczeń potrafi opisać zjawisko rozAnaliza zjawisk falowych.
chodzenia sie˛ fali mechanicznej, prawidłowo używaja˛c poje˛ć charakteryzuja˛cych to zjawisko.
Uczeń wie, jak powstaje fala dźwie˛kowa, prawidłowo określa jej cechy.
Zna definicje cze˛stotliwości, pre˛dkości rozchodzenia sie˛ i długości fali.
Wie, że hałas jest szkodliwy dla
zdrowia i potrafi wskazać sposoby
jego zwalczania.
5. Zapoznanie ucznia z falami
dźwie˛kowymi; ich generowaniem
i detekcja˛. Ukazanie na przykładzie
fal dźwie˛kowych sposobu opisywania fal.
Wytwarzanie fal dźwie˛kowych przez
układy drgaja˛ce. Charakterystyka fal
dźwie˛kowych: wysokość, barwa i nate˛żenie dźwie˛ku.
Hałas jako zjawisko szkodliwe dla
zdrowia.
Badanie drgań kamertonów, strun
i innych układów wytwarzaja˛cych
dźwie˛k. Omówienie cech dźwie˛ków
i powia˛zanie ich z wielkościami opisuja˛cymi fale.
6. Zapoznanie uczniów z falami elektromagnetycznymi. Ukazanie różnych ich zastosowań. Podkreślenie
stałości pre˛dkości rozchodzenia sie˛
fal elektromagnetycznych w próżni.
Fale elektromagnetyczne jako podstawowy, we współczesnym świecie,
nośnik informacji. Podział tych fal ze
wzgle˛du na ich cze˛stotliwość. Wykorzystanie fal elektromagnetycznych
do transmisji informacji.
Fale elektromagnetyczne jako jedyne
źródło wiedzy o Kosmosie.
Informacja o strukturze fali elektro- Uczeń potrafi przeprowadzić klasyfimagnetycznej. Przegla˛d fal o różnej kacje˛ fal elektromagnetycznych
długości i ich zastosowań.
i omówić ich zastosowania.
24
25
PROGRAM — klasa III
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
3. Przedstawienie zjawiska indukcji Wzbudzanie pra˛du indukcyjnego.
elektromagnetycznej oraz jego zasto- Zasada działania pra˛dnicy pra˛du
sowań.
przemiennego. Zasada działania
transformatora. Przesyłanie energii
elektrycznej.
Ukazanie kilku sposobów wzbudzania pra˛du indukcyjnego i uzasadnienie kierunku jego przepływu. Zapoznanie z zasada˛ działania pra˛dnicy
oraz transformatora.
Uczeń zna przynajmniej jeden sposób wzbudzania pra˛du indukcyjnego
i potrafi go zinterpretować. Objaśnia
zasade˛ działania pra˛dnicy pra˛du
przemiennego i transformatora. Wie,
w jaki sposób przesyłana jest energia
elektryczna na duże odległości.
4. Przedstawienie uczniowi zjawiska Wielkości charakteryzuja˛ce fale: dłurozchodzenia sie˛ fali mechanicznej gość, cze˛stotliwość, pre˛dkość rozna przykładzie fali na sznurze i fal na chodzenia sie˛.
wodzie.
Pokazy fal na wodzie i na sznurze. Uczeń potrafi opisać zjawisko rozAnaliza zjawisk falowych.
chodzenia sie˛ fali mechanicznej, prawidłowo używaja˛c poje˛ć charakteryzuja˛cych to zjawisko.
Uczeń wie, jak powstaje fala dźwie˛kowa, prawidłowo określa jej cechy.
Zna definicje cze˛stotliwości, pre˛dkości rozchodzenia sie˛ i długości fali.
Wie, że hałas jest szkodliwy dla
zdrowia i potrafi wskazać sposoby
jego zwalczania.
5. Zapoznanie ucznia z falami
dźwie˛kowymi; ich generowaniem
i detekcja˛. Ukazanie na przykładzie
fal dźwie˛kowych sposobu opisywania fal.
Wytwarzanie fal dźwie˛kowych przez
układy drgaja˛ce. Charakterystyka fal
dźwie˛kowych: wysokość, barwa i nate˛żenie dźwie˛ku.
Hałas jako zjawisko szkodliwe dla
zdrowia.
Badanie drgań kamertonów, strun
i innych układów wytwarzaja˛cych
dźwie˛k. Omówienie cech dźwie˛ków
i powia˛zanie ich z wielkościami opisuja˛cymi fale.
6. Zapoznanie uczniów z falami elektromagnetycznymi. Ukazanie różnych ich zastosowań. Podkreślenie
stałości pre˛dkości rozchodzenia sie˛
fal elektromagnetycznych w próżni.
Fale elektromagnetyczne jako podstawowy, we współczesnym świecie,
nośnik informacji. Podział tych fal ze
wzgle˛du na ich cze˛stotliwość. Wykorzystanie fal elektromagnetycznych
do transmisji informacji.
Fale elektromagnetyczne jako jedyne
źródło wiedzy o Kosmosie.
Informacja o strukturze fali elektro- Uczeń potrafi przeprowadzić klasyfimagnetycznej. Przegla˛d fal o różnej kacje˛ fal elektromagnetycznych
długości i ich zastosowań.
i omówić ich zastosowania.
24
25
PROGRAM — klasa III
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
7. Ukazanie zjawisk odbicia i załamania światła oraz wykorzystania
światła jako podstawowego źródła
informacji o otaczaja˛cym nas świecie.
Rozchodzenie sie˛ światła. Powstawanie cienia i półcienia. Zjawisko zaćmienia Słońca i Ksie˛życa. Zjawiska
odbicia i załamania światła, i prawa
je opisuja˛ce. Powstawanie obrazów
po odbiciu światła w zwierciadle płaskim i kulistym. Powstawanie obrazów po przejściu światła przez soczewki wypukłe i wkle˛słe. Rozszczepienie światła w pryzmacie. Barwy
światła. Wzmianka o korpuskularnej
naturze światła.
Analiza powstawania cienia i półcienia w doświadczeniach. Symulacja
(np. komputerowa) zaśmienia Słońca
i Ksie˛życa. Badanie zjawiska odbicia
i załamania światła i sformułowanie
praw jako wniosków z doświadczenia. Analiza biegu promieni odbitych
w zwierciadle wkle˛słym i weryfikacja przewidywań w doświadczeniu.
Badanie obrazów powstaja˛cych po
przejściu światła przez soczewki.
Obserwacja i analiza zjawiska rozszczepienia światła w pryzmacie.
Uczeń potrafi zinterpretować powstawanie cienia i półcienia. Rozumie, dlaczego ma miejsce zaćmienie
Ksie˛życa i Słońca. Zna prawo odbicia i załamania światła i potrafi je
zastosować do rozwia˛zywania problemów doświadczalnych i rachunkowych. Umie wytworzyć obrazy rzeczywiste świeca˛cych przedmiotów
w wyniku przejścia światła przez soczewki oraz po odbiciu od zwierciadła płaskiego i wkle˛słego.
Uczeń umie zinterpretować zjawisko
rozszczepienia światła w pryzmacie.
8. Wytworzenie obrazu budowy ja˛dra atomowego. Zapoznanie ze zjawiskiem promieniotwórczości naturalnej. Przybliżenie problemów zwia˛zanych z energetyka˛ ja˛drowa˛.
Budowa ja˛dra atomowego. Składniki
ja˛dra atomowego: proton i neutron.
Siły ja˛drowe, energia ja˛drowa i jej
wykorzystanie. Promieniotwórczość
naturalna. Zjawisko rozszczepienia
ja˛dra atomowego.
Omówienie budowy ja˛dra atomowego, zjawiska promieniotwórczości naturalnej. Omówienie sił ja˛drowych
i energii ja˛drowej. Przedstawienie zasady działania elektrowni ja˛drowej.
Uczeń umie omówić budowe˛ ja˛dra
atomowego. Wie, na czym polega
zjawisko promieniotwórczości naturalnej. Umie omówić zjawisko rozszczepienia ja˛dra atomowego i jego
wykorzystanie.
26
27
PROGRAM — klasa III
Szczegółowe cele kształcenia
Zakres treści
Procedury osia˛gania celów
Przewidywane osia˛gnie˛cia ucznia
7. Ukazanie zjawisk odbicia i załamania światła oraz wykorzystania
światła jako podstawowego źródła
informacji o otaczaja˛cym nas świecie.
Rozchodzenie sie˛ światła. Powstawanie cienia i półcienia. Zjawisko zaćmienia Słońca i Ksie˛życa. Zjawiska
odbicia i załamania światła, i prawa
je opisuja˛ce. Powstawanie obrazów
po odbiciu światła w zwierciadle płaskim i kulistym. Powstawanie obrazów po przejściu światła przez soczewki wypukłe i wkle˛słe. Rozszczepienie światła w pryzmacie. Barwy
światła. Wzmianka o korpuskularnej
naturze światła.
Analiza powstawania cienia i półcienia w doświadczeniach. Symulacja
(np. komputerowa) zaśmienia Słońca
i Ksie˛życa. Badanie zjawiska odbicia
i załamania światła i sformułowanie
praw jako wniosków z doświadczenia. Analiza biegu promieni odbitych
w zwierciadle wkle˛słym i weryfikacja przewidywań w doświadczeniu.
Badanie obrazów powstaja˛cych po
przejściu światła przez soczewki.
Obserwacja i analiza zjawiska rozszczepienia światła w pryzmacie.
Uczeń potrafi zinterpretować powstawanie cienia i półcienia. Rozumie, dlaczego ma miejsce zaćmienie
Ksie˛życa i Słońca. Zna prawo odbicia i załamania światła i potrafi je
zastosować do rozwia˛zywania problemów doświadczalnych i rachunkowych. Umie wytworzyć obrazy rzeczywiste świeca˛cych przedmiotów
w wyniku przejścia światła przez soczewki oraz po odbiciu od zwierciadła płaskiego i wkle˛słego.
Uczeń umie zinterpretować zjawisko
rozszczepienia światła w pryzmacie.
8. Wytworzenie obrazu budowy ja˛dra atomowego. Zapoznanie ze zjawiskiem promieniotwórczości naturalnej. Przybliżenie problemów zwia˛zanych z energetyka˛ ja˛drowa˛.
Budowa ja˛dra atomowego. Składniki
ja˛dra atomowego: proton i neutron.
Siły ja˛drowe, energia ja˛drowa i jej
wykorzystanie. Promieniotwórczość
naturalna. Zjawisko rozszczepienia
ja˛dra atomowego.
Omówienie budowy ja˛dra atomowego, zjawiska promieniotwórczości naturalnej. Omówienie sił ja˛drowych
i energii ja˛drowej. Przedstawienie zasady działania elektrowni ja˛drowej.
Uczeń umie omówić budowe˛ ja˛dra
atomowego. Wie, na czym polega
zjawisko promieniotwórczości naturalnej. Umie omówić zjawisko rozszczepienia ja˛dra atomowego i jego
wykorzystanie.
26
27
4. Ocenianie osia˛gnie˛ć uczniów
NOTATKI
Program proponuje, dobrze dota˛d sprawdzone, formy oceniania ucznia,
takie jak: pisemne prace klasowe, krótkie pisemne kartkówki, ustne odpowiedzi oraz pisemne testy. Praca klasowa trwaja˛ca godzine˛ lekcyjna˛ (nie
dłużej) powinna składać sie˛ z: pytania, doświadczenia oraz zadania rachunkowego dotycza˛cego omawianego zagadnienia. Krótka kartkówka powinna
trwać nie dłużej niż 15 minut i zawierać zagadnienia omawiane na 2-3
ostatnich lekcjach. Odpowiedź ustna pozwala poznać sposób rozumowania
ucznia, umieje˛tność kojarzenia różnych informacji i umieje˛tność wycia˛gania
wniosków. W czasie odpowiedzi ustnej można ocenić poprawność je˛zyka,
jakim posługuje sie˛ uczeń, poprawność stosowanych terminów, opisywania
zjawisk, nazywania przyrza˛dów. Pisemne testy daja˛ możliwość bardzo
szczegółowego sprawdzenia wiadomości, znajomości definicji, praw oraz ich
zastosowania. W programie preferowane sa˛ takie pytania (zadania tekstowe
i testowe), które pozwola˛ ocenić, czy uczeń potrafi posiadana˛ wiedze˛
i umieje˛tności zastosować w sytuacjach spotykanych na co dzień, czy potrafi
je wykorzystać. Ze wzgle˛du na to, że w programie bardzo istotna˛ role˛
odgrywaja˛ eksperymenty uczniów lub pokazy nauczyciela, oceniaja˛c ucznia
należy również sprawdzić, w jakim stopniu potrafi on samodzielnie wykonywać doświadczenia, czy i jakie wycia˛ga wnioski z doświadczeń. W zależności od poziomu należy zróżnicować wymagania. Uczeń I klasy opisuje
doświadczenia bardziej zjawiskowo, uczeń III klasy potrafi je opisać bardziej
precyzyjnie i, tam gdzie to możliwe, w je˛zyku matematyki.
28
29
4. Ocenianie osia˛gnie˛ć uczniów
NOTATKI
Program proponuje, dobrze dota˛d sprawdzone, formy oceniania ucznia,
takie jak: pisemne prace klasowe, krótkie pisemne kartkówki, ustne odpowiedzi oraz pisemne testy. Praca klasowa trwaja˛ca godzine˛ lekcyjna˛ (nie
dłużej) powinna składać sie˛ z: pytania, doświadczenia oraz zadania rachunkowego dotycza˛cego omawianego zagadnienia. Krótka kartkówka powinna
trwać nie dłużej niż 15 minut i zawierać zagadnienia omawiane na 2-3
ostatnich lekcjach. Odpowiedź ustna pozwala poznać sposób rozumowania
ucznia, umieje˛tność kojarzenia różnych informacji i umieje˛tność wycia˛gania
wniosków. W czasie odpowiedzi ustnej można ocenić poprawność je˛zyka,
jakim posługuje sie˛ uczeń, poprawność stosowanych terminów, opisywania
zjawisk, nazywania przyrza˛dów. Pisemne testy daja˛ możliwość bardzo
szczegółowego sprawdzenia wiadomości, znajomości definicji, praw oraz ich
zastosowania. W programie preferowane sa˛ takie pytania (zadania tekstowe
i testowe), które pozwola˛ ocenić, czy uczeń potrafi posiadana˛ wiedze˛
i umieje˛tności zastosować w sytuacjach spotykanych na co dzień, czy potrafi
je wykorzystać. Ze wzgle˛du na to, że w programie bardzo istotna˛ role˛
odgrywaja˛ eksperymenty uczniów lub pokazy nauczyciela, oceniaja˛c ucznia
należy również sprawdzić, w jakim stopniu potrafi on samodzielnie wykonywać doświadczenia, czy i jakie wycia˛ga wnioski z doświadczeń. W zależności od poziomu należy zróżnicować wymagania. Uczeń I klasy opisuje
doświadczenia bardziej zjawiskowo, uczeń III klasy potrafi je opisać bardziej
precyzyjnie i, tam gdzie to możliwe, w je˛zyku matematyki.
28
29
NOTATKI
30
NOTATKI
31
NOTATKI
30
NOTATKI
31
NOTATKI
32
33