D - Sąd Okręgowy w Płocku

Sygn. akt IV Ca 551/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 października 2015 r.
Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny – Odwoławczy
w składzie:
Przewodnicząca – SSO Katarzyna Mirek - Kwaśnicka
Sędziowie SO Joanna Świerczakowska
SO Renata Wanecka (spr.)
Protokolant: Anna Bałdyga
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 października 2015 r. w P.
sprawy z powództwa K. S.
przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu w W.
o zadośćuczynienie
na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Mławie
z 23 kwietnia 2015 r., sygn. I C 574/14
1. oddala apelację;
2. zasądza od powódki K. S. na rzecz pozwanego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. kwotę 600 zł
(sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.
Sygn. akt IV Ca 551/15
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 23 kwietnia 2015r. Sąd Rejonowy w Mławie oddalił powództwo K. S. przeciwko Ubezpieczeniowemu
Funduszowi Gwarancyjnemu w W. o zadośćuczynienie oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 3.360 zł
tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:
W dniu 1 sierpnia 2004 r. na drodze relacji S. – M., R. L. kierując motocyklem w stanie nietrzeźwości, uderzył w
pieszego M. K.. Poszkodowany na skutek wypadku doznał wielonarządowych obrażeń ciała skutkujących jego zgonem
w dniu 2 sierpnia 2004 r.
Sąd Rejonowy w Mławie wyrokiem z dnia 23 listopada 2004 r. , sygn. akt II K 1553/04 , uznał sprawcę wypadku R. L.
za winnego popełnienia czynu z art. 177 § 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk i skazał go na karę trzech lat pozbawienia wolności.
Posiadacz pojazdu, którym kierował sprawca zdarzenia, w dacie wypadku nie korzystał z ochrony ubezpieczeniowej
w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Powódka wystąpiła o wypłatę zadośćuczynienia do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. z tytułu
śmierci brata po dziesięciu latach od dnia jego śmierci. Pozwany wypłacił K. S. kwotę 7.500 zł tytułem
zadośćuczynienia, uwzględniając przy tym 50% przyczynienie się poszkodowanego do szkody.
K. S. z młodszym o trzy lata bratem M. K. była silnie związana emocjonalnie, ponieważ razem się wychowywali i
wspierali. W dniu wypadku M. K. wracał do domu z festynu, który odbywał się w M. do S. wraz z kuzynką i koleżanką.
Powódka nie była świadkiem wypadku. Po śmierci brata czuła apatię i nie mogła się pogodzić z faktem jego odejścia,
dochodziła do siebie około roku. K. S. nie korzystała z pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej. Nadal odczuwa
stratę brata i regularnie odwiedza jego grób. Obecnie powódka jest mężatką i ma troje dzieci.
Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji podniósł, że podstawę prawną roszczenia, z jakim wystąpiła powódka,
stanowi art. 448 kc w zw. z art. 23 kc i art. 24 kc. Wypadek, wskutek którego zmarł M. K. – brat powódki,
miał miejsce 1 sierpnia 2004 r., a więc podczas obowiązywania § 10 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia
24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.) w myśl
którego z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do
odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie
ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Wykładnia gramatyczna tego przepisu nie
zawęża odpowiedzialności za szkody komunikacyjne ubezpieczycieli tylko do osób bezpośrednio poszkodowanych,
a zatem obejmuje ona szkodę majątkową sensu stricte, jak i szkodę niemajątkową pod postacią krzywdy. Oznacza
to, że obowiązek naprawienia szkody, o jakiej mowa w § 10 ust. 1 w/w rozporządzenia, obejmuje obowiązek wypłaty
odszkodowania, jak i zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Wyrządzenie czynu niedozwolonego przez
kierującego pojazdem mechanicznym może stanowić jednocześnie naruszenie dóbr osobistych. Przepis § 10 wyżej
cytowanego rozporządzenia został zastąpiony przez identycznej treści art. 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o
ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm). Natomiast w dacie wypadku nie obowiązywał jeszcze § 4 art. 446 kc,
który wszedł w życie 3 sierpnia 2008 r., a zatem nie ma zastosowania w niniejszej sprawie. Niemniej jednak judykatura
zajmuje jednolite stanowisko, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dobra osobistego
członków rodziny zmarłego w postaci szczególnej więzi rodzinnej i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na
podstawie art. 448 kc, jeżeli śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Sąd I instancji podziela
to stanowisko.
Źródłem odpowiedzialności deliktowej w rozpoznawanej sprawie jest działanie sprawcze przypisane kierującemu
pojazdem, które spowodowało śmierć M. K.. Sąd Rejonowy wskazał, że rola roszczenia z art. 448 kc polega
wyłącznie na zapobieżeniu trwania naruszenia i złagodzeniu skutków negatywnych doznań, wynikających z naruszenia
dóbr osobistych. Sąd nie ma więc obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia w każdym przypadku naruszenia dóbr
osobistych.
Zdaniem Sądu I instancji w niniejszej sprawie brak było przesłanek mogących uzasadniać przyznanie powódce
zadośćuczynienia w trybie art. 448 kc w zw. z art. 24 kc. Z materiału dowodowego wynika, że brat powódki
M. K. poniósł śmierć w wyniku wypadku komunikacyjnego, do zaistnienia którego częściowo przyczynił się sam
poszkodowany. Ze zgodnych opinii biegłego P. K. złożonej w niniejszej sprawie oraz z opinii biegłych L. K. i R. R.,
złożonych w sprawie karnej (...), wynika jednoznacznie, że poszkodowany szedł jezdnią, ale nie lewym poboczem,
czym naruszył art. 11 ust. 1 i 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Sąd podkreślił również, że od chwili zdarzenia do wytoczenia powództwa upłynęło już 10 lat. Nie negując faktu, iż
śmierć brata wywołała u powódki negatywne emocje, Sąd podniósł, że w chwili obecnej prowadzi ona normalny tryb
życia, a intensywność jej przeżyć, wywołanych nagłą śmiercią brata, zdecydowanie osłabła. Sąd miał na względzie fakt,
iż celem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego tą śmiercią
i pomoc w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej. Tymczasem w dacie śmierci M. K., powódka była już
dorosłą osobą. Nie jest ona jedynaczką, posiada liczne rodzeństwo, tak więc w trudnych chwilach mogła liczyć na ich
wsparcie i pomoc.
W ocenie Sądu śmierć każdej osoby bliskiej wywołuje poczucie krzywdy i osamotnienia i tak też było w przypadku
powódki. Stan żałoby po śmierci członka rodziny jest stanem naturalnym w każdej normalnie funkcjonującej rodzinie,
podobnie jak odwiedzanie grobów osób bliskich. Takie postępowanie jest niezależne od przyczyny zgonu członka
rodziny. Ponadto Sąd wskazał, że śmierć brata, jakkolwiek tragiczna i nagła, nie wywołała u powódki szczególnego
wstrząsu psychicznego, a jej żałoba nie przybrała patologicznego i długotrwałego charakteru, ani nie przyczyniła się
do pogorszenia jej stanu psychicznego. Śmierć brata wstrząsnęła powódką, jednakże nie potrzebowała ona w związku
z tym specjalistycznej pomocy.
Zdaniem Sądu Rejonowego, opisane wyżej okoliczności nie świadczą o tym, że naruszone zostały dobra osobiste
powódki w rozumieniu krzywdy uzasadniającej roszczenie o zadośćuczynienie. Sąd doszedł do wniosku, że co prawda
śmierć brata wywołała u powódki poczucie pustki i żalu, jednakże nie wystąpiły u niej długotrwałe zaburzenia w sferze
psychicznej, które uzasadniałyby przyznanie zadośćuczynienia, tym bardziej, że pozwany wypłacił powódce kwotę
7.500 zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią brata, zaś sam poszkodowany przyczynił się do zaistnienia
zdarzenia – w ocenie Sądu – w 30%. Z tych też względów Sąd Rejonowy uznał, że powództwo o zadośćuczynienie nie
zasługiwało nawet na częściowe uwzględnienie.
O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 kpc.
Apelację od wyroku złożyła powódka K. S., zaskarżając go w całości i zarzuciła:
- naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 24 § 1 kc w zw. z art. 448 kc, polegającą
na przyjęciu, że po śmierci brata nie wystąpiły u powódki długotrwałe zaburzenia w sferze psychicznej, które
uzasadniałyby przyznanie zadośćuczynienia po śmierci osoby najbliższej,
- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na uznaniu,
że śmierć brata nie wywołała u powódki silnego wstrząsu psychicznego, a długi okres czasu – 10 lat, pozwolił „zagoić
rany” związane ze stratą bliskiej osoby.
W konkluzji powódka wniosła o zamianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kwoty
10.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 4 listopada 2014r. do dnia zapłaty i zwrotu kosztów procesu za obie
instancje.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz
zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest niezasadna.
Sąd II instancji podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu Rejonowego.
Zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie zasługuje na uwzględnienie. W świetle zasad doświadczenia życiowego
strata bliskiego członka rodziny, jakim jest jedno z rodzeństwa, wywołuje ból, cierpienie i poczucie osamotnienia.
Jednak upływ czasu łagodzi te doznania. Nie można zgodzić się z twierdzeniem apelującej, że po upływie ponad
dziesięciu lat od wypadku, nadal w takim samym stopniu odczuwa stratę brata. K. S. ułożyła sobie życie, nie jest
osobą samotną, może liczyć na wsparcie pozostałych członków rodziny. Wbrew przekonaniu powódki, Sąd Rejonowy
dokonał prawidłowej oceny dowodów i wyciągnął właściwe wnioski.
W związku z powyższym nie można również zgodzić się z zapatrywaniem apelującej, że Sąd dopuścił się obrazy prawa
materialnego art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. K. S. otrzymała tytułem zadośćuczynienia od Ubezpieczeniowego
Funduszu Gwarancyjnego kwotę 7.500 zł. Jest to suma odbiegająca od jej oczekiwań, ale w ocenie Sądu II instancji
całkowicie kompensuje krzywdę, jaką wywołała nagła i nieoczekiwana śmierć jej brata. Należy bowiem podkreślić, że
zadośćuczynienie za krzywdę w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny ma za zadanie zrekompensować fakt,
że jego zgon nastąpił w sposób niespodziewany i przedwczesny, a nie sam fakt śmierci, ponieważ jest ona zdarzeniem
pewnym i dotyczy każdego człowieka.
Nie bez znaczenia jest też przyczynienie się poszkodowanego do skutków zdarzenia, które Sąd ocenił na 30%. Powódka
nie kwestionuje tej okoliczności, ale zarazem nie bierze jej pod uwagę, nadal domagając się zasądzenia na swoją rzecz
10.000 zł.
Sąd Okręgowy w pełni zgadza się ze stanowiskiem pozwanego, że rozmiar krzywdy z pierwszego okresu winien
rzutować na zakres zadośćuczynienia, jednakże upływ czasu od zdarzenia powodującego krzywdę wynikającą z
naruszenia dóbr osobistych, ma istotne znaczenie z punktu widzenia celowości i zakresu zastosowanych środków
ochrony, które mają za zadanie zniwelować ujemne doznania związane z naruszeniem dóbr osobistych. Nie
kwestionując zatem rozmiaru negatywnych przeżyć wynikających ze straty brata, należy uznać, iż po upływie ponad
dziesięciu lat od zdarzenia K. S. ma już za sobą okres żałoby i prawidłowo funkcjonuje jako żona, matka, córka i siostra.
Nagła i niespodziewana śmierć brata nie wpłynęła na jej obecne życie, nie tylko założyła własną rodzinę, ale ma również
oparcie w rodzinie macierzystej. Dlatego też Sąd II instancji w całości podziela ocenę dokonaną przez Sąd Rejonowy,
który nie znalazł podstaw do przyznania zadośćuczynienia w wymiarze większym niż wypłacona dobrowolnie kwota
7.500 zł.
Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację, stosując art. 385 kpc.
O kosztach procesu za II instancję, na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, Sąd orzekł w myśl
art. 98 kpc. Wysokość wynagrodzenia radcy prawnego Sąd określił na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt. 4
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.
SSO Katarzyna Mirek – Kwaśnicka
SSO Joanna Świerczakowska SSO Renata Wanecka