Kraków, dnia 31 maja 2010 roku

Kraków, dnia 9 września 2010 roku
Stanowisko SPU IA w kwestii
projektu zmiany ustawy o licencji syndyka
I.
Stanowisko SPU IA.
Sekcja Prawa Upadłościowego Instytutu Allerhanda w obliczu prac
legislacyjnych nad projektem zmiany ustawy o licencji syndyka pragnie
wyrazić swoje stanowisko, zgodnie z którym:
a) Negatywnie opiniuje postulowane zmiany w zakresie:
1) Obniżenia progu koniecznego dla pozytywnego złożenia egzaminu;
2) Rezygnacji z części ustnej egzaminu;
3) Zmiany charakteru części pisemnej z testu wielokrotnego wyboru na test
Instytut Allerhanda
Dr Arkadiusz Radwan
jednokrotnego wyboru;
Prezes Zarządu
4) Rezygnacji ze stosowania punktacji ujemnej;
5) Przedłużenia okresy przejściowego dla możliwości powoływania syndyków
Dr Wojciech Rogowski
Przewodniczący Rady Głownej
nielicencjonowanych;
Sekcja Prawa Upadłościowego
Instytutu Allerhanda
b) Pozytywnie natomiast opiniuje propozycje zmian w zakresie:
Prezydium SPU IA
1) Dookreślenia stanu prawnego miarodajnego dla oceny odpowiedzi
egzaminowanych;
Sędzia Janusz Płoch
2) Rozszerzenia katalogu danych teleadresowych syndyków;
Przewodniczący
3) Wprowadzenia obowiązku publikacji listy syndyków w BIP;
4) Wprowadzenia
dodatkowych
stanowisk
zmierzających
do
Sędzia Zbigniew Miczek
poprawy
członek Prezydium
operatywności przeprowadzanego egzaminu;
Dr Marek Porzycki
II.
członek Prezydium
Wprowadzenie.
Bartosz Groele
Sekretarz
Aktywność legislacyjna Senatu, w ramach uprawnień warunkujących
możliwość wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą, dotycząca dziedziny prawa
mieszczącego się w ramach głównych obszarów badawczych Instytutu Allerhanda – prawa
upadłościowego i
naprawczego
–
wymaga
przedstawienia stanowiska Instytutu
wobec
Strona | 1
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
postulowanych rozwiązań. Dnia 16 kwietnia 2010 roku Senatorowie Rzeczpospolitej Polskiej w
druku nr 8571 wystąpili z projektem zmiany ustawy o licencji syndyka2 do Marszałka Senatu. Senat
RP na 57 posiedzeniu plenarnym, które miało miejsce w dniu 10 czerwca 2010 roku podjął uchwałę
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o licencji syndyka3. Minister
Sprawiedliwości pismem z dnia 10 maja 2010 roku pozytywnie zaopiniował przestawiony projekt4.
Niniejsze opracowanie podejmuje próbę weryfikacji proponowanych zmian wraz z
argumentacją prezentowaną na ich poparcie, jakimi dotychczas dysponuje legislator, tak by
podejmowane w ramach ścieżki ustawodawczej decyzje podejmowane były z możliwie maksymalną
świadomością merytorycznych konsekwencji omawianego projektu.
III.
Proponowane zmiany.
Prawo upadłościowe i naprawcze5, dalej p.u.n., w art. 157 p.u.n. wyznacza pozytywny6 zakres
podmiotowy podmiotów, jakie mogą pretendować do wykonywania zawodu syndyka. Niezależnie od
formalnoprawnej kwalifikacji podmiotu, niezbędnym warunkiem jest uzyskanie licencji syndyka.
Przepis art. 157 ust. 3 p.u.n. odsyła do ustawy szczególnej – ustawy o licencji syndyka, dalej u.l.s., w
kwestii zasad i trybu wydawania licencji syndyka. Obowiązująca od 10 października 2007 roku
ustawa określa zasady uzyskiwania i tryb przyznawania licencji syndyka, odmowy jej przyznania,
cofania i zawieszania praw wynikających z tej licencji (art. 1 u.l.s.). Dysonans czasowy pomiędzy
wejściem w życie p.u.n.7, a u.l.s., wymagał wprowadzenia również intertemporalnych rozwiązań
przewidzianych (in fine, tj. w Rozdziale 5) u.l.s..
Druk
Senatu
RP
VII
Kadencji
nr
857,
dostępny
pod
adresem
http://www.senat.gov.pl/k7/dok/dr/850/857.pdf, stan na dzień 19 sierpnia 2010 roku;
2 Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 roku (Dziennik Ustaw z 2007 r. Nr 123 poz. 850);
3 Uchwała Senatu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu
ustawy
o
zmianie
ustawy
o
licencji
syndyka,
dostępna
pod
adresem
http://www.senat.gov.pl/k7/dok/uch/057/857uch.pdf, stan na dzień 19 sierpnia 2010 roku;
4 Pismo Ministra Sprawiedliwości, którego odpis prezentowany jest jako załącznik nr 1 do Stanowiska SPU IA;
5 Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dziennik Ustaw z 2003 r. Nr 60 poz. 535);
6 Pozytywny w tym sensie, że art. 157 p.u.n. reguluje pozytywne przesłanki, jakimi winny legitymować się
podmioty ubiegające się o uzyskanie licencji syndyka. Natomiast art. 158 p.u.n. takstatywnie wymienia
negatywne dyspozycje.
7 Obowiązującej z dniem ..........
1
Strona | 2
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
Postulowane zmiany dotyczyć mają głownie następujących rozwiązań:
Lp.
1.
Nr art. u.l.s.
Art. 8 u.l.s.
2.
Art. 8 u.l.s.
3.
Art. 8 u.l.s.
4.
Art. 8 u.l.s.
5.
Art. 8 u.l.s.
6.
Art. 17 u.l.s.
7.
Art. 17 u.l.s.
8.
Art. 25 u.l.s.
9.
Art. 4 ust. 4 i
5 u.l.s.
Postulowana zmiana
Wyłącznie pisemny charakter
egzaminu.
Wyraźne wskazanie, iż test
będzie testem jednokrotnego
wyboru.
Rezygnacja z punktacji
ujemnej za negatywną
odpowiedź.
Wyraźne określenie stanu
prawnego przepisów, jaki
będzie miarodajny dla oceny
odpowiedzi.
Obniżenie progu dla
pozytywnego wyniku testu do
66 punktów na 100.
Poszerza dane teleadresowe
syndyków o numer telefonu.
Obowiązek publikacji listy
syndyków również w BIP9.
Przedłużenie okresu
przejściowego dla syndyków
„nielicencjonowanych” o
kolejne 18 miesięcy, tj. do
dnia 10 stycznia 2012 roku.
Wprowadzając jednocześnie
przepisy przejściowe
względem postulowanej
zmiany.
Wprowadzenie funkcji
zastępcy przewodniczącego
Komisji Egzaminacyjnej oraz
przewodniczącego zespołu
przygotowującego pytania
Regulacja obowiązująca
Pisemny i ustny charakter
egzaminu.
Rodzaj testu pozostawiony
był gestii egzaminatorów8.
Wprost przewidziana
punktacja ujemna za
negatywną odpowiedź, zaś 0
punktów za brak odpowiedzi.
Kwestia nie była
wyartykułowana.
Pozytywny wynik testu
warunkowało zdobycie co
najmniej 80 punktów na 100.
Nie było wymogu podawania
numeru telefonu.
Lista syndyków
przekazywana jest prezesom
sądów okręgowych.
Istnieje możliwość powołania
do sprawowania funkcji w
postępowaniu
upadłościowym i
naprawczym syndyków
„nielicencjonowanych”.
Przewidziane było
stanowisko
przewodniczącego Komisji
Egzaminacyjnej
Zespołu w rozumieniu art. 4 ust. 5 u.l.s.;
Biuletyn Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji
publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.);
8
9
Strona | 3
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
Pozostałe zmiany mają charakter redakcyjny lub precyzujący. Projekt zakłada, iż
postulowane zmiany wejdą w życie najpóźniej10 z dniem 1 stycznia 2011 roku.
IV.
Cele projektu.
Projekt dostosowywać ma obowiązującą regulację do realiów szeroko rozumianego obrotu
gospodarczego, artykułując przy tym wyraźnie, iż ów cel będzie realizowany poprzez zwiększenie
dostępności do zawodu syndyka oraz doprecyzowanie niektórych regulacji wskazanej ustawy11.
Autorzy uzasadnienia wyraźnie nie powołują się na przyczynę zwiększenia dostępności zawodu,
niemniej jednak ze swej istoty zmiana obowiązującego rozwiązania służyć musi realizacji interesów
Państwa.
Tym samym postawić należy pytanie, czy istotnie występuje potrzeba wprowadzenia zmian,
a jeśli tak to w jakim zakresie i „kształcie”?
V.
Uzasadnienie stanowiska SPU IA wobec partykularnych rozwiązań.
Ad 1. W pierwszym rzędzie należy odnieść się do propozycji zmiany charakteru i formy egzaminu,
tj. zmian przewidzianym w art. 8 u.l.s.. Wyjść należy od genezy ewentualnej potrzeby liberalizacji
wymogów egzaminacyjnych. Zwiększenie dostępności zawodu syndyka (tym terminem posługuje się
projektodawca w uzasadnieniu) nie do końca precyzyjnie oddaje charakter proponowanych
rozwiązań, ponieważ zakres podmiotowy potencjalnych aplikujących pozostaje bez zmian. Innymi
słowy, jest jednakowoż dostępny. Zmianom ma ulec jedynie poziom trudności weryfikacji
przygotowania do sprawowania zawodu. W tym sensie można więc mówić o dostępności do zawodu
syndyka w rozumieniu projektu. Zdawalność egzaminu na dotychczasowych warunkach
przekraczała 50 % (w dotychczas przeprowadzonych dwóch egzaminach 234 z 456 aplikujących
osób uzyskało pozytywną ocenę z części pisemnej, zaś 5 osób nie zdało części ustnej), stąd trudno
Najpóźniej, albowiem Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z tym że art. 1 pkt 1 -3
wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2011 r.;
11 Stylistyczna konstrukcja passusu uzasadnienia (oparta na wielokrotnej koniunkcji), jaki traktuje o
zasadniczym celu wprowadzanych zmian, nie pozwala jednoznacznie stwierdzić czy projektodawca
doprecyzowanie niektórych regulacji ustawy traktuje jako odrębny cel, czy też jako składową zwiększenia
dostępności zawodu. Druga możliwość byłaby logicznie nieuzasadniona. Prócz tego o celach regulacji wyraźnie
traktuje stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 10 maja 2010 roku, o którym mowa poniżej;
10
Strona | 4
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
mówić o zmniejszeniu dostępu w odmiennym sensie12. Niezależnie jednak od przyjętej nomenklatury
postulowana zmiana konfrontuje dwa interesy, mianowicie zapewnienie jak najwyższych kwalifikacji
syndyków oraz jak największej (a przynajmniej wystarczającej na potrzeby krajowej jurysdykcji)
liczby tychże. Ściśle, wymogi winny być obniżane o tyle, o ile nie może zaszkodzić to należytemu
prowadzeniu postępowań upadłościowych. Minister Sprawiedliwości pozytywnie opiniując podjętą
inicjatywę, wyraźnie wyróżnia cele jakim m.in. ma być uproszczenie egzaminu. Wątpliwości może
nasunąć należyte rozpoznanie przez partycypantów procesu legislacyjnego rozkładu ciężaru
interesów, albowiem w żadnym z dokumentów odnoszących się do projektu nie ma wyraźnej
konfrontacji tychże konsekwencji. Więcej, zagrożenie obniżenia poziomu wiedzy aplikantów jest
pominięte, zaś postulat udostępnienia (względnie uproszczenia13) samego egzaminu przyjmowany
jest jako aksjomat. Oględna argumentacja przytaczana jest na kanwie partykularnych zmian, czyniąc
sam cel niejako wypadkową zaproponowanych rozwiązań.
Ad 2. Jednym z elementów, jaki zdaniem projektodawcy przyczynić się ma do udostępnienia
zawodu, ma być rezygnacja z ustnej części egzaminu. Uzasadnieniem zniesienia części ustnej
egzaminu ma być dostosowanie sposobu przeprowadzenia egzaminu dla osób ubiegających się o
licencję syndyka do rozwiązań przyjętych w odniesieniu do egzaminów na aplikacje prawnicze oraz
egzaminów zawodowych: adwokackich, radcowskich i notarialnych, które przewidują jedynie
egzaminy pisemne. Punkt odniesienia wydaje się o tyle nie trafiony, że proces uzyskania tytułu
zawodowego w korporacjach prawniczych wiąże się z kilkuletnim, permanentnym szkoleniem
aplikantów. Weryfikacja dokonywana jest więc wielokrotnie, a i nie bez znaczenia jest łączący przez
okres odbywania aplikacji (kilka lat, w zależności od rodzaju korporacji) patrona i aplikanta stosunek
opieki. Jednorazowy charakter egzaminu nie pozwala na adaptacje funkcjonującej w korporacjach
prawniczych formuły. Z drugiej strony, specyfika zawodu syndyka, związana w dużej mierze z
koniecznością sprawowania bieżącego zarządu przedsiębiorstwem i permanentnego kontaktu w
relacji syndyk - sędzia, wymaga również szeroko rozumianej komunikatywności. Usprawnienie
przepływu informacji, nota bene słusznie, realizowane ma być za pomocą innych postulowanych
zmian (chociażby możliwość kontaktu telefonicznego proponowaną zmianą art. 17 ust. 2 pkt 4 u.l.s.).
Dostrzec więc można drobną niekonsekwencję projektodawcy w tym zakresie. W związku z
powyższym pojawia się pytanie, na ile rzetelnie możliwa jest weryfikacja tego aspektu zawodu w
Wyniki dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem
http://ms.gov.pl/ogloszenia.php, stan na dzień 19 sierpnia 2010 roku;
13 Sięgając do nomenklatury Ministra Sprawiedliwości, pismo Ministra Sprawiedliwości do Przewodniczącego
Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczpospolitej Polski z dnia 10 maja 2010 roku, str. 1, ustęp trzeci;
12
Strona | 5
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
ramach wyłącznie pisemnego egzaminu? Zwłaszcza mając na względzie brak dalszej weryfikacji i
związany z tym ciężar ewentualnej pomyłki. Odpowiedź pozostawiona jest ustawodawcy.
Ad 3. Kolejno w poczet udostępnienia zawodu wpisywać ma się zmiana systemu punktacji,
polegająca na rezygnacji z punktów ujemnych. Konsekwencji owej zmiany projektodawca upatruje w
zwiększeniu transparentności czy wyrównaniu szans zdającym, ponieważ taki model punktacji
rzekomo nie jest stosowany w przy innych egzaminach. Nie sposób zgodzić się z przedstawioną
argumentacją. Z istoty rzeczy system punktacji ujemnej eliminować ma losowe udzielanie
odpowiedzi, tj. odpowiedzi niekoniecznie popartych wiedzą przystępującego do egzaminu.
Świadomy egzaminowany nie będąc dostatecznie pewien swojej decyzji jej nie udzieli, albowiem nie
będzie ryzykował uzyskanych w innym przypadku punktów. Rozwiązanie to zasługuje na aprobatę,
albowiem niepowtarzalna weryfikacja kompetencji jak najbardziej odpowiadać winna warunkom
pracy syndyka, gdzie nie ma miejsca na niekoniecznie przemyślane czy poparte wiedzą decyzje.
Samo uzasadnienie również budzi wątpliwości, ponieważ trudno mówić o jakiejkolwiek
dywersyfikacji aplikujących czy braku przejrzystości zasad ich oceny, przy zastosowaniu jednolitego
systemu punktacji14. Utrzymanie jak najwyższego poziomu zdających z pewnością nie znajdzie
oponentów. Nadto nie można zgodzić się z tezą, iż punktacja ujemna nie jest już stosowana.
Przykładem może być chociażby egzamin warunkujący uprawnienia doradcy podatkowego15, gdzie
przewidziane są nawet bardziej rygorystyczne wymagania, w tym punktacja ujemna.
Ad 4. Uzasadnienie projektu zdawkowo odnosi się do propozycji obniżenia progu punktów
koniecznego dla uzyskania pozytywnego wyniku,
arbitralnie wskazując, że próg ten jest
wystarczający. Podobnież Minister Sprawiedliwości poprzestaje na wyrażeniu swojej aprobaty, nie
uzasadniając swego stanowiska w tej kwestii. Nie przedstawione zostały wyliczenia w zakresie
szczegółów osiąganych wyników, ograniczając się do rozróżnienia opartego na kryterium
pozytywnego zaliczenia. Nadto uzasadnionym wydaje się uwzględnienie osób przystępujących do
Wydaje się, iż podwyższenia poziomu transparentności i równości projektodawca upatrywał w rezygnacji z
części ustnej egzaminu (niejako wzorem właśnie egzaminów korporacyjnych), a powiązanie tej argumentacji z
częścią dot. punktów ujemnych jest przypadkowe. Niemniej jednak niewątpliwie słuszny postulat równości i
transparentności jest i był należycie zachowywany również w części ustnej, czego gwarantem jest
wyspecjalizowana i bezstronna z mocy prawa Komisja Egzaminacyjna. Tym samym tak prezentowana
argumentacja wydaje się być nieuzasadnioną;
15
Ustawa o doradztwie podatkowym z dnia 5 lipca 1996 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 475), tekst jednolity z dnia 9
stycznia 2002 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 86), tekst jednolity z dnia 22 kwietnia 2008 r. (Dz.U. Nr 73, poz. 443) oraz
rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie egzaminów na doradcę podatkowego z dnia 26 września 1997 r.
(Dz.U. Nr 124, poz. 791), wydane na podstawie art. 25 ust. 2 i art. 26 powołanej ustawy;
14
Strona | 6
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
egzaminu kilka razy. Konkludując również ta zmiana nie zasługuje na uwzględnienie. Jakiekolwiek
ustępstwa w zakresie wysokich wymagań stawianych przedstawicielom odpowiedzialnych zawodów
podlegających reglamentacji, w konsekwencji wprost przekładające się na poziom świadczonych
przez nich usług, powinny mieć miejsce tylko i wyłącznie wtedy, gdy funkcjonujące rozwiązanie
koliduje z innym prawnie chronionym interesem. Więcej, interes ten winien legitymować się
wyższym statusem ochrony. W zaistniałym przypadku żadna kolizja nie występuje, a wprowadzenie
zmiany przełoży się jedynie na obniżenie poziomu wiedzy przyszłych syndyków.
Ad. I lit. 1) Każda z osobna z prezentowanych powyżej zmian w nieuzasadnionej mierze prowadzi
do ułatwienia egzaminu. Regulację zaś należy oceniać komplementarnie – obejmując całość
postulowanych rozwiązań. Wypadkowa zmian bezpośrednio przekładających się na sam egzamin
(rezygnacja z części ustnej i punktacji ujemnej oraz obniżenie progu dla pozytywnej oceny testu)
wiąże się z daleko idącym ryzykiem obniżenia wiedzy przyszłych adeptów zawodu syndyka, a w
konsekwencji również do obniżenia poziomu samego postępowania upadłościowego czy
naprawczego. Taki zaś efekt stoi w całkowitej opozycji nie tylko do zamierzeń omawianej zmiany, ale
i celów regulacji tej gałęzi prawa.
Ad 5. Projekt proponuje również wprowadzenie regulacji, która explicite wskazuje stan prawny
miarodajny dla udzielnych wypowiedzi. Prócz tego zakłada obowiązek publikacji wykazu aktów
normatywnych oraz literatury, która obowiązywać będzie na egzaminie. Argumentacja wskazuje tu
na doświadczenia innych egzaminów państwowych. „Kosztem” wprowadzenia tej regulacji będzie
nakład organizacyjny i finansowy zwiany z cykliczną realizacją obowiązku publikacji. Rozwiązania te
zasługują na pełną aprobatę, albowiem zmierzają one do eliminacji nieścisłości w dotyczących ich
kwestiach, umożliwiając jednocześnie rzetelne przygotowanie się zdającym. Przygotowanie, które
przekłada się na stan wiedzy późniejszych syndyków. Jest to zatem postulat przyczyniający się do
usprawnienia postępowania insolwencyjnego, poziomu uczestniczących weń syndyków, który nie
koliduje z innymi interesami p.u.n.. Prawnoekonomiczna ocena tej regulacji winna więc odpowiadać
pytaniu czy wspomniany „koszt” jest możliwy do poniesienia dla zapewnienia wskazanych
pozytywów.
Ad 6. W dalszej kolejności projektodawca proponuje oblig szerszego wachlarzu danych
teleadresowych (konkretnie, numeru telefonu) już wpisanego na listę syndyka. Ma to przyczynić się
do usprawnienia i ułatwienia komunikacji z dysponentem masy upadłości. Analogicznie jak wyżej
Strona | 7
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
postulowane rozwiązanie nie dotyka innych podlegających ochronie interesów, zakładając należytą
ochronę prezentowanych tak danych teleadresowych. Możliwość kontaktu w czasie rzeczywistym
niewątpliwe sprzyja szybkości prowadzonego postępowania, a nawet więcej - sankcjonuje
funkcjonujące zwyczaje.
Ad 7. Dodatkowo, w art. 17 u.l.s., po ust. 3 zaproponowano dodanie ust. 3a, przewidującego
obowiązek publikacji przez Ministra Sprawiedliwości, w Biuletynie Informacji Publicznej, listy osób
posiadających licencję syndyka, z wyłączeniem daty i miejsca urodzenia oraz numeru PESEL.
Wcześniej listy syndyków przesyłane były prezesom sądów okręgowych. Upublicznienie tych
informacji ocenić należy pozytywnie. Pozwoli ono bowiem nie tylko na weryfikacje uprawnień
danego syndyka bez konieczności bezpośredniego kontaktu czy pozyskiwania informacji z sądu.
Wszystko to powinno przełożyć się na pewność dostępnych informacji i ograniczyć możliwe w tym
zakresie konfuzje.
Ad 8. W tym miejscu odnieść się trzeba również do propozycji przedłużenia okresu przejściowego
dla osób pełniących funkcje syndyka na podstawie przepisów dotychczasowych16, a nieposiadających
uprawnienia do dalszego sprawowania funkcji w postępowaniu upadłościowym i naprawczym.
Okres, w którym obowiązywać miałoby utrzymanie uprawnień to kolejne 18 miesięcy.
Podstawowym argumentem przemawiającym za
wprowadzeniem tej zmiany jest zagrożenie
sprawności prowadzonych postępowań z uwagi na niedostateczną liczbę syndyków. Długość okresu
prolongaty warunkować ma natomiast możliwość przeprowadzenia dalszych egzaminów. W tym
zakresie projektodawca odwołuje się do danych Ministerstwa Sprawiedliwości (wyżej powołanych)
obrazujących liczbę legitymowanych na warunkach u.l.s. syndyków. Dalej sięga Minister
Sprawiedliwości w przywoływanej opinii, gdzie wskazuje, iż optymalna liczba gwarantująca należyte
prowadzenie postępowania insolwencyjnego oscyluje wokół 500 podmiotów. Obecnie pozytywny
wynik egzaminu na dotychczasowych warunkach określonych w u.l.s. otrzymało 234 osoby. Szacuje
się, że w kolejnym terminie do egzaminu przystąpi ponad 120 osób. Z uwagi na obowiązującą zasadę
kontynuacji uprawnień w postępowaniach upadłościowych i naprawczych, do których powołano
syndyka przed pierwotnie określonym terminem wygaśnięcia uprawnień (art. 23 u.l.s.), liczba winna
być relatywizowana z liczbą ogłaszanych upadłości (inicjowanych postępowań właściwych). Innymi
słowy, by zapewnić sprawny przebieg postępowań upadłościowych, „przyrost” nowych syndyków
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia 1998 r. w sprawie szczególnych kwalifikacji
oraz warunków wymaganych od kandydatów na syndyków upadłości (Dz. U. Nr 55, poz. 359, z późn. zm.);
16
Strona | 8
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
winien odpowiadać liczbie ogłaszanych postępowań upadłościowych. Dokładnie zaś liczbie
ogłaszanych postępowań, pomniejszonych o liczbę zakończonych postępowań, gdzie syndykami były
podmioty posiadające licencję, bowiem te jednostki pozostają nieobciążone w tym zakresie. W ten
sposób – abstrahując od konkretnych powołań, a odnosząc się do wartości liczbowych oraz
zakładając, że aktualnie nie istnieje deficyt syndyków - „nowe” postępowania upadłościowe nie
obciążałyby dodatkowo syndyków już powołanych do prowadzenia partykularnych postępowań
(ograniczając w ten sposób ich możliwości), a przydzielane byłyby „nowym” syndykom. Przy czym
utrzymanie tej proporcji winno mieć charakter degresywny, tj. liczba nowych syndyków winna
zmniejszać się względem liczby nowych postępowań, ale mieścić się w ramach określonej skali (np. 1
do 3). Degresywny charakter wywodzony jest z tego, że dany syndyk może (i obecnie często tak jest)
być powołany do kilku postępowań upadłościowych. Odwołanie się do ogólnej liczby nie znajduje
uzasadnienia w dłuższej perspektywie. Naturalnie, nawet z perspektywy ustawodawcy, niemożliwe
jest całkowita kontrola optymalnych proporcji (tak ze względu na dynamikę obrotu gospodarczego,
jak i ze względu na wolicjonalny element ludzki związany z aplikowaniem do zawodu). Niemniej
jednak wydaje się, że aktywność legislacyjna – nawet w trudnych warunkach przejściowych – nie
powinna premiować zaniechań w dążeniu do zapewnienia należytego poziomu kwalifikacji zawodu
(w tym konkretnym przypadku premiując takie osoby, które przez trzy letni okres przejściowy nie
chciały dołożyć starań by dorównać aktualnym wymogom wiedzy, a nadal zamierzają korzystać z
dobrodziejstw planowanego okresu prolongaty), a stymulować zachowanie tychże innymi
sposobami, np. poprzez zapewnienie większej częstotliwości egzaminu. Gwoli wyjaśnienia, powyższe
stanowisko dalekie jest od deprecjacji (czy sui generis penalizacji) podmiotów nie decydujących się
na przystąpienie do egzaminu na warunkach u.l.s.. Bynajmniej, każdy partykularny wybór zasługuje
na szacunek. Natomiast niekoniecznie uprzednio wybrane rozwiązanie – niejako nie mając innej
możliwości zachowania kontynuacji – winno znaleźć zastosowanie w odmiennych warunkach.
VI. Ujecie prawnoporównacze.
Obowiązujące w Polsce rozwiązania nie stanowią ewenementu nawet w skali europejskiej.
Czechy w analogicznym jak Polska okresie podjęły się reformy zawodu syndyka. Regulacje
analogiczne do naszych – przewidujące egzamin składający się z części ustnej i pisemnej z
pozytywnym progiem 80 % punktów w teście wielokrotnego wyboru – weszły w życie z dniem 1
Strona | 9
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl
stycznia 2008 roku17. Do tego czasu uprawnienia syndyka przysługiwały 4027 osobom18. Obecnie,
przy zapewne większej liczbie postępowań, nad prawidłowością procesu insolwencyjnego czuwa
241 podmiotów. Nadto, przewidziany jest drugi egzamin, który uprawnia do powołania (w
uproszczeniu) w skomplikowanych przypadkach. Nic przy tym nie wskazuje na konieczność
wprowadzenia zmian. Może więc warto zostanowic się nad rzeczywistą potrzeba ingerencji i jej
zakresem.
VII. Konkluzja.
Krąg osób posiadających licencję syndyka, winien być gronem elitarnym, ale otwartym dla
tych wszystkich, którzy posiadając odpowiednią wiedzę, zarówno prawną, jak i ekonomiczną,
zdecydują się na przystąpienie do egzaminów i je zdadzą. Zasadnym rozwiązaniem było przyjęcie
wysokich kryteriów formalnych przewidzianych w przepisach u.l.s., jak też takich samych kryteriów
weryfikacji przez organ przeprowadzający egzaminy na licencję syndyka. Z uznaniem należy przyjąć
praktykę Komisji Egzaminacyjnej, że po pierwszych egzaminach, w których odsetek osób pozytywnie
zdających egzamin był niewielki, nie zmieniła ona podejścia, w szczególności nie obniżyła stawianych
wymogów osobom przystępującym do egzaminów. Jest to przykład prawidłowego zachowania osób
pełniących funkcje publiczne, których celem winno być kształtowanie określonych zachowań
społecznych, bez zapatrywania się w koniunkturalne potrzeby.
Załączniki:
1. Pismo Ministra Sprawiedliwości do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu
Rzeczpospolitej Polski z dnia 10 maja 2010 roku;
2. Opinia z dnia 11 czerwca 2010 roku nt regulacji zawodu syndyka w Czechach, opracowana przez
Giese and Partners v.o.s.
The Act on Insolvency and Resolution (No. 182/2006 Coll.) and the Act on Insolvency Trustees (No.
312/2006 Coll.);
18 Dane dostarczone zostały przez czeska kancelarię prawną Giese and Partners v.o.s. w opracowanej na
wyraźne życzenie Instytutu Allerhanda opinii z dnia 11 czerwca 2010 roku nt wymogów prawnych stawianych
czeskim syndykom, która stanowi załącznik nr 2 do niniejszego Stanowiska SPU IA;
17
Strona | 10
Plac Nowy 8/5, 31-056 Kraków, tel. 12 423 04 22, www.allerhand.pl