członek zespołu przygotowującego program specjalizacji z

Barbara Chuchacz – członek zespołu
przygotowującego program specjalizacji
z psychologii klinicznej
powołany przez Zarząd PTP
Szanowne Koleżanki i Koledzy !
W listopadzie 2002 r Minister Zdrowia powołał zespół ekspertów do opracowania programu
specjalizacji z psychologii klinicznej ,zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia
z dnia
30 września 2002 r w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających
zastosowanie w ochronie zdrowia ( Dz. U. Nr 173, poz. 1419 ): DZIENNIK USTAW Warszawa ,dnia
17 października 2002 r
W dniu 18.11.2002 odbyło się I spotkanie ekspertów z byłymi wojewódzkimi konsultantami ds.
psychologii klinicznej gdzie m. innymi ustalono ,że program specjalizacji trwać będzie 5 lat.
Wstępny Projekt został przygotowany przez Zespół Ekspertów powołany przez
Ministra Zdrowia w składzie :
Przewodniczący: prof. dr hab.med. Stanisław Pużyński, prof. dr hab. Anna Brzezińska, prof. dr hab.
Czesław Czabała, prof. dr hab. Danuta Kądzielawa, dr hab. Jan Tylka, prof. UKSW
W celu uzupełnienia projektu o uwagi w osobach praktyków klinicznych, zostały powołane 4 zespoły
tematyczne : z psychologii klinicznej człowieka dorosłego , psychologii klinicznej dzieci i młodzieży,
neuropsycholog ii i psychosomatyki .
Ponowne spotkanie poszerzone o osoby – przedstawicieli psychologów praktyków w celu uzgodnienia
całościowego programu specjalizacji ,odbyło się 20.01.2003 r.
Projekt ten zostanie przesłany przez profesora Cz.Czabałę i profesora J.Tylkę do zatwierdzenia
Ministerstwa , w kwietniu 2003 r. z propozycją wejścia w życie we wrześniu 2003r , po uzupełnieniu
poprawek i brakujących lektur.
Poniżej przedstawiam pierwszą wersję programu, z zastrzeżeniem ,że może ona ulec korekcie w
momencie zatwierdzania. Projekt jest bardzo ogólny i napewno będzie uszczegóławiany kolejnymi
rozporządzeniami. Bieżące informacje można otrzymywać w Zarządzie Głównym PTP w Warszawie.
Oto projekt specjalizacji:
I.
Założenia organizacyjno-programowe
A/ Cele kształcenia:
1. Rozwój wiedzy z zakresu psychologii klinicznej, nauk medycznych i humanistycznospołecznych umożliwiającej rozumienie i rozwiązywanie problemów psychologicznych
osób chorych.
2. Nabywanie i doskonalenie umiejętności wykorzystywania wiedzy w działalności
diagnostycznej, terapeutyczno-rehabilitacyjnej, eksperckiej, orzeczniczej.
3. Nabywanie i doskonalenie wiedzy i umiejętności potrzebnych do stosowania
psychologicznych metod terapii.
4. Rozwój świadomości metodologicznej
5. Rozwijanie wysokich standardów funkcjonowania zawodowego (etyka
zawodowa) w kontakcie z pacjentem i jego rodziną oraz we współpracy z
pracownikami służby zdrowia.
1
B/ Czas trwania specjalizacji
Specjalizacja trwa 5 lat, 2 lata specjalistycznego podstawowego kształcenia i 3 lata
specjalistycznego szczegółowego.
C/ Sposób organizacji specjalizacji
Do specjalizacji może przystąpić magister psychologii, realizujący zadania zawodowe
wymagające kwalifikacji psychologa klinicznego, zatrudniony w publicznym lub nie
publicznym zakładzie opieki zdrowotnej lub innej placówce od co najmniej 1 roku.
Przystępujący do specjalizacji zgłasza się do jednostki uprawnionej do prowadzenia szkolenia
specjalizacji i ustala tryb i warunki jej odbywania.
Specjalizacja składa się z dwóch części:
- specjalistycznego bloku podstawowego
- specjalistycznego bloku szczegółowego.
W bloku podstawowym specjalizujący się zdobywa podstawową wiedzę i umiejętności
dotyczące zastosowania psychologii klinicznej w czterech działach medycyny:
- psychiatrii
- pediatrii
- neurologii
- chorób somatycznych
W bloku szczegółowym specjalizujący się wybiera jedną z wyżej wymienionych ścieżek
specjalistycznych i pogłębia swoją wiedzę i umiejętności szczegółowe, właściwe dla zaburzeń
i chorób danego działu medycyny.
Specjaliści I stopnia uzyskują specjalizację z psychologii klinicznej po ukończeniu
jednego z czterech specjalistycznych bloków szczegółowych.
Specjalizacja może być prowadzona przez instytucję, która spełnia następujące warunki:
- prowadzi działalność leczniczą umożliwiającą odbywanie stażów specjalistycznych
przewidzianych w programie specjalizacji lub ma zawarte umowy z innymi
placówkami opieki zdrowotnej umożliwiające prowadzenie takich stażów
- zatrudnia specjalistów II stopnia z psychologii, którzy mogą pełnić rolę kierownika
specjalizacji (przewiduje się, że 1 kierownik specjalizacji nie może mieć pod swoją
opieką więcej niż 3 specjalizujących się)
- zatrudnia odpowiednio wykwalifikowane osoby, które będą nogą realizować zajęcia
dydaktyczne przewidziane w programie specjalizacji lub ma zawarte odpowiednie
umowy z innymi instytucjami na realizacje takich zadań
Specjalistyczny blok podstawowy
A/ Zakres wiedzy teoretycznej
1. znajomość podstawowych zagadnień psychologii:
- psychologiczne koncepcje człowieka
2
-
biologiczne mechanizmy zachowania
teorie osobowości oraz teorie rozwoju psychicznego
psychologia procesów poznawczych
psychologia emocji, stresu i konfliktu
psychopatologia: zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej dziecka
wybrane zagadnienia z neurologii klinicznej
podstawowe zagadnienia psychologii zdrowia, psychosomatyki, medycyny behawioralnej
miejsce i rola psychologa w zespole terapeutycznym
aspekty etyczne zawodu psychologa.
2. znajomość podstawowych metod i form psychoterapii oraz sposobów pomocy
psychologicznej, jak również metod oceny ich efektywności
B/ Wykaz umiejętności będących przedmiotem specjalizacji
-
umiejętność samodzielnego konstruowania i sprawdzania hipotez diagnostycznych
umiejętność doboru metod, sposobów ich stosowania oraz interpretacji uzyskanych
informacji a także ich scalania
umiejętność odniesienia wyników badań diagnostycznych do celów i postawionych
wcześniej hipotez
umiejętność przekazu wyników diagnozy członkom zespołu terapeutycznego a także
zainteresowanym członkom rodziny
umiejętność wyboru adekwatnych do problemów wskazanych w diagnozie metod
psychologicznego postępowania terapeutycznego (rehabilitacyjnego) z uwzględnieniem
indywidualnych potrzeb chorego
-
PLAN NAUCZANIA
L.p.
I
II
Moduł
Zaburzenia psychiczne i
zaburzenia zachowania
Kliniczna diagnoza
psychologiczna
III Teorie
psychologiczne
wyjaśniające
relacje
:
psychika -zdrowie, choroba.
IV Specyfika diagnostyki
psychologicznej w chorobach
somatycznych.
V
Wybrane zagadnienia
neurologii klinicznej
Teoria
Liczba
godzin
Staż
Placówka
30
oddział psychiatryczny
50
j.w
Łączna
liczba
Liczba
godzin
godzin
3 m-ce
50
50
Oddział kardiologiczny,
onkologiczny lub inny
oddział chorób
somatycznych
zatrudniający specjalistę
psychologa klinicznego
3 m-ce
50
3
VI
Diagnoza
neuropsychologiczna:
podstawy teoretyczne,
założenia metodologiczne –
uwarunkowania etiologiczne i
lokalizacyjne zespołów
objawów
VII Prawidłowości rozwoju w
okresie dzieciństwa i
dorastania
VIII Formy zaburzeń w okresie
dzieciństwa i dorastania
IX Podstawy diagnozy
psychologicznej dzieci i
młodzieży o zaburzonym
rozwoju
X
Etyka zawodowa psychologa
klinicznego
50
Oddział neurologiczny
zatrudniający specjalistę
psychologa klinicznego
3 m-ce
20
30
50
2 m-ce w poradni lub
oddziale psychiatrii
dziecięcej
1 m-c w oddziale
pediatrycznym,
zatrudniającym
specjalistę psychologa
klinicznego
30
Program nauczania
Moduł I: Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
A/ Treść nauczania:
Pojęcie normy i patologii psychicznej.
Charakterystyka zaburzeń nerwicowych (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń osobowości i zachowania (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń afektywnych (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń schizofrenicznych (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń psychicznych i zachowania spowodowanych używaniem substancji
psychoaktywnych (objawy i zespoły)
Charakterystyka innych zaburzeń: organicznych i zespołów behawioralnych związanych z
zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (objawy i zespoły)
Cechy i stopnie zaburzeń rozwoju psychicznego.
Charakterystyka zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i
w wieku młodzieńczym.
B/ Umiejętności wynikowe:
Umiejętność definiowania i rozpoznawania objawów zaburzeń nerwicowych, zaburzeń
osobowości i zachowania, afektywnych, schizofrenicznych i związanych z używaniem
substancji psychoaktywnych.
4
Umiejętność różnicowania zaburzeń nerwicowych z zaburzeniami osobowości i afektywnymi.
Umiejętność wykorzystywania wiedzy o stanie psychicznym i funkcjonowaniu pacjenta we
wcześniejszych okresach rozwojowych, ważnych dla aktualnej diagnozy.
Moduł II. Kliniczna diagnoza psychologiczna
A. Treści nauczania:
Cele diagnozy psychologicznej
Formułowanie hipotez diagnostycznych i tworzenie planów ich weryfikacji. Metody i
techniki stosowane w klinicznej diagnozie psychologicznej: obserwacja, wywiad i rozmowa
psychologiczna, eksperyment kliniczny, testy, metody projekcyjne.
Specyfika diagnozy psychologicznej w różnych zaburzeniach.
Zasady formułowania wyniku diagnozy psychologicznej:
integracja danych pochodzących z zastosowanych technik diagnostycznych
odniesienie uzyskanych wyników do stawianych celów diagnostycznych.
Przekazywanie wyników diagnozy psychologicznej różnym odbiorcom (np. pacjent, rodzina
pacjenta, lekarz, instytucja opiekuńcza).
Diagnoza psychologiczna jako źródło programu terapeutycznego.
B. Umiejętności wynikowe:
Umiejętność samodzielnego stawiania i sprawdzania hipotez diagnostycznych. Umiejętność
stosowania metod i technik diagnozy psychologicznej oraz ich interpretacji i integracji.
Umiejętność przekazywania wyników procesu diagnostycznego różnym adresatom (np.
pacjent, rodzina pacjenta, inne osoby).
Umiejętność wskazania i planowania dalszego postępowania terapeutycznego i/lub
rehabilitacyjnego.
Moduł III: Teorie psychologiczne wyjaśniające relacje : psychika -zdrowie, choroba
A/ Treść nauczania:
Podstawowe zagadnienia psychologii zdrowia, psychologii medycznej, medycyny
behawioralnej oraz wzajemnych między nimi relacji.
Znajomość podstawowych zagadnień nauk medycznych: psychopatologia, polietiologiczna
koncepcja chorób somatycznych [czynniki somatyczne, psychospołeczne ryzyka
chorobowego], wpływ choroby somatycznej na psychikę.
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
Rozumienie psychologicznego kontekstu choroby
Umiejętność dostrzegania psychologicznych czynników warunkujących powstanie i przebieg
chorób somatycznych
Moduł IV. Specyfika diagnostyki psychologicznej w chorobach somatycznych.
A/ Treść nauczania:
5
Diagnostyka psychologiczna: specyfika diagnozy psychologicznej w ustalaniu przyczyn
choroby somatycznej. Metody diagnozowania stanu psychicznego w trakcie leczenia i
rehabilitacji osób z chorobą somatyczną.
Podstawowe narzędzia diagnostyczne
Sposoby interpretacji wyników
Zasady wykorzystania wyników diagnozy w terapii psychologicznej i lekarskiej
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
Umiejętność zaplanowania i przeprowadzenia wywiadu psychologicznego ukierunkowanego
na specyfikę problemów chorego z uwzględnieniem potrzeb jakie wynikają z charakteru
diagnozy lekarskiej.
Umiejętność wykorzystania danych z wywiadu i obserwacji klinicznej dla sformułowana
diagnozy klinicznej.
Umiejętność doboru innych technik diagnostycznych [testy psychometryczne, eksperyment
kliniczny] dla pogłębienia diagnozy i jej uszczegółowienia.
Moduł V. Wybrane zagadnienia neuropsychologii klinicznej
A/ Treść nauczania:
Neurologia kliniczna: wybrane zagadnienia
Biologiczno-społeczne uwarunkowania rozwoju człowieka w pełnym cyklu życia;
perspektywa neuropsychologii
Kliniczne formy zaburzeń poznawczych
mózgowe mechanizmy motywacji oraz percepcji i ekspresji emocji
mózgowe mechanizmy osobowości i neuropsychologiczne formy zaburzeń
mózgowe mechanizmy zaburzeń psychicznych (neuropsychiatria)
neuropsychologia medyczna: wybrane zagadnienia
B/ Wykaz umiejętności wynikowych
Podstawy teoretyczne współczesnej psychologii i nauk pokrewnych w celu rozpoznania i
zdiagnozowania psychologicznych problemów pacjenta z dysfunkcjami OUN
Moduł VI. Diagnoza neuropsychologiczna: podstawy teoretyczne, założenia
metodologiczne - uwarunkowania etiologiczne i lokalizacyjne zespołów objawów
A/ Treść nauczania:
Diagnoza neuropsychologiczna: podstawy teoretyczne, założenia metodologiczne
Diagnoza neuropsychologiczna: uwarunkowania etiologiczne i lokalizacyjne zespołów
objawów
Narzędzia diagnostyczne: podejście psychometryczne: baterie testów, testy do diagnozy
wybranych funkcji, podejście kliniczno-eksperymentalne: kategorie zadań, próby
sensybilizowane.
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
6
Rozeznanie w charakterystykach treściowych i psychometrycznych reprezentatywnych
metod diagnozy
Umiejętność formułowania pytań diagnostycznych wobec osoby/pacjenta z
podanymi charakterystykami osobowymi i klinicznymi
Umiejętność przełożenia pytań diagnostycznych na procedury i metody
diagnostyczne
Biegłość w posługiwaniu się reprezentatywnym zbiorem narzędzi diagnostycznych
Moduł VII. Prawidłowości rozwoju w okresie dzieciństwa i dorastania
A/ Treść nauczania:
Analiza w kontekście czynników powodzenia („pomyślny” rozwój) i czynników ryzyka
zaburzeń („niepomyślny” rozwój) w różnych okresach rozwoju:
◦
◦
◦
◦
◦
Okres pre-, peri- i postanatalny
Okres niemowlęcy i poniemowlęcy
Okres przedszkolny
Okres szkolny
Okres dorastania (wczesna i późna adolescencja)
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
Umiejętność rozpoznawania czynników ryzyka zaburzeń charakterystycznych dla danego
wieku rozwojowego.
Moduł VIII. Formy zaburzeń w okresie dzieciństwa i dorastania
A/ Treść nauczania:
Zmienność form i ich uwarunkowań podmiotowych-kontekstowych i/lub osobowościowychsytuacyjnych w okresie dzieciństwa i dorastania
Zaburzenia sfery psycho-motorycznej
Zaburzenia sfery emocjonalno – motywacyjnej
Zaburzenia sfery poznawczej
Zaburzenia osobowości
Zaburzenia relacji jednostka - otoczenie
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
Umiejętność rozpoznawania zaburzeń wieku rozwojowego i ich uwarunkowań.
7
Moduł IX. Podstawy diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży o zaburzonym rozwoju
Model diagnozy psychologicznej w ujęciu rozwojowym
Typy związku między diagnozą a procesem pomagania
Etapy procesu diagnostycznego
Dziecko jako źródło informacji: problemy metodologiczne i etyczne
Dorosły jako źródło informacji: problemy metodologiczne i etyczne
Użyteczność narzędzi diagnozy psychologicznej w diagnozie dzieci i młodzieży: problem
rzetelności i trafności narzędzi, problem jatrogenności
Problemy etyczne związane ze stosowaniem narzędzi diagnostycznych
Problem kontaktu, kontraktu i zgody dziecka oraz jego opiekunów.
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
Umiejętność zaplanowania i przeprowadzenia diagnozy
Umiejętność analizy uzyskanych wyników
Umiejętność sformułowania i przekazania wniosków wynikających z danych
psychologicznych.
Moduł X. Etyka zawodowa psychologa klinicznego
A/. Treści nauczania:
Kodeks etyczno-zawodowy psychologa, ze szczególnym uwzględnieniem rozdziału
dotyczącego działalności praktycznej.
Dylematy etyczne najczęściej spotykane w praktyce klinicznej i sposoby ich rozwiązywania.
B/. Umiejętności wynikowe:
Umiejętność zgodnego ze standardami postępowania zawodowego.
Uwrażliwienie na problemy wynikające w relacjach psycholog kliniczny - pacjent, psycholog
kliniczny - inni pracownicy służby zdrowia.
Wykaz lektur obowiązkowych
1.
2.
3.
4.
Bilikiewicz A. (red.): Psychiatria. PZWL, Warszawa, 1999
Czabała J. C.: Czynniki leczące w psychoterapii. PWN, Warszawa, 1997
Hall C. S. Lindzey G.: Teorie osobowości. PWN, Warszawa, 1994
Heszen-Niejodek I. (red.): Rola psychologa w diagnostyce i leczeniu chorób
somatycznych. PZWL, Warszawa 1990
5. Garfield S. L., Bergin A. E.: Psychoterapia i zmiana zachowania. Wyd. IPiN, Warszawa
1990
8
6. Grzesiuk L. (red.): Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki, specyficzne problemy.
PWN. Warszawa, 2000
7. Jakubik A.: Zaburzenia osobowości. PZWL. Warszawa, 1997
8. Sadowski B.: Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt. PWN. Warszawa,
2001.
9. Sęk H.: Społeczna psychologia kliniczna. PWN. Warszawa, 1998.
10. Sęk H.: Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Wyd. Nauk. "Scholar", Warszawa,
2001.
11. Tylka J.: Psychosomatyka. Wyd. UKSW. Warszawa, 2000
12. Walsh K.: Neuropsychologia kliniczna. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa, 1998
13. Jak rozumieć uszkodzenia mózgu. Podstawy diagnozy neuropsychologicznej. Wyd. IPiN.
Warszawa, 2001.
SPECJALISTYCZNY BLOK SZCZEGÓŁOWY
I. PSYCHOLOGIA KLINICZNA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
I.
Założenia organizacyjno-programowe.
A. Cele kształcenia
Celem kształcenia jest przygotowanie psychologa do samodzielnej pracy diagnostycznoterapeutycznej z osobami leczonymi z powodu zaburzeń psychicznych i uzależnień.
Psycholog kliniczny powinien umieć przeprowadzić badania i sformułować opinie
potrzebne dla celów orzecznictwa sądowego i dla innych celów, w których potrzebne są
orzeczenia psychologiczne. Celem kształcenia jest także nabycie umiejętności
prowadzenia programów promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki zaburzeń
psychicznych i uzależnień.
B. Czas trwania
3 lata szkolenia specjalistycznego po zakończeniu bloku podstawowego.
9
C. Zakres wiedzy teoretycznej będącej przedmiotem specjalizacji
-
zapoznanie się z psychopatologią zaburzeń psychicznych
poznanie psychologicznych koncepcji wyjaśniania zaburzeń psychicznych
zapoznanie się z zasadami i metodami diagnozy psychologicznej
zapoznanie się z teorią pomocy psychologicznej i psychoterapii
zapoznanie się z metodami rehabilitacji i leczenia środowiskowego osób z
zaburzeniami psychicznymi
poznanie zasad i metod orzecznictwa psychologicznego
poznanie specyfiki metod pracy z osobami uzależnionymi
poznanie zasad i metod promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki zaburzeń
psychicznych
poznanie przepisów prawnych regulujących leczenie i rehabilitację osób z
zaburzeniami psychicznymi.
D. Wykaz umiejętności będących przedmiotem specjalizacji
-
-
umiejętność
zaplanowania,
przeprowadzenia
i
interpretacji
wyników
psychologicznego postępowania diagnostycznego
umiejętność współpracy z innymi uczestnikami procesu diagnostycznego
umiejętność
stosowania
metod
pomocy
psychologicznej
(poradnictwo
psychologiczne, interwencja kryzysowa, wsparcie emocjonalne, psychoedukacja) i
psychoterapii
umiejętność organizowania programów rehabilitacji i leczenia środowiskowego oraz
stosowania odpowiednich metod
umiejętność stosowania odpowiednich metod leczenia osób uzależnionych od
substancji psychoaktywnych
umiejętność zaplanowania, przeprowadzenia i interpretacji postępowania
orzeczniczego zróżnicowanego ze względu na rodzaj i cele orzeczenia
umiejętność stosowania metod promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki zaburzeń
psychicznych i uzależnień.
PLAN NAUCZANIA
L.p.
I
Moduł
Zaburzenia psychiczne i
zaburzenia zachowania
II Psychologiczna diagnoza
zaburzeń psychicznych
III Psychologiczne koncepcje
wyjaśniania zaburzeń
psychicznych i zaburzeń
zachowania
Teoria
Liczba
godzin
Staż
Placówka
30
oddział psychiatryczny
50
Poradnia zdrowia
psychicznego
Łączna
liczba
Liczba
godzin
godzin
3 m-ce
3 m-ce
50
10
IV Pomoc psychologiczna
100
V
30
VI
Rehabilitacja i metody
działań środowiskowych
Psychologia kliniczna w
orzecznictwie sądowym
50
VII Metody pracy z osobami
uzależnionymi
50
VIII Aspekty prawne pracy
klinicznej psychologa
30
IX Metody promocji zdrowia
psychicznego i profilaktyki
50
poradnia albo oddział
leczenia zaburzeń
nerwicowych
oddział rehabilitacyjny i
zespół leczenia
środowiskowego
oddział psychiatrii
sądowej
ośrodek leczenia osób
uzależnionych
3 m-ce
3 m-ce
1 m-c
2 m-ce
Moduł I. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania wg ICD-10. Objawy
psychopatologiczne i zespoły objawów
A. Treści nauczania
Pojęcie normy i patologii psychicznej.
Charakterystyka zaburzeń nerwicowych (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń osobowości i zachowania (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń afektywnych (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń schizofrenicznych (objawy i zespoły)
Charakterystyka zaburzeń psychicznych i zachowania spowodowanych używaniem substancji
psychoaktywnych (objawy i zespoły)
Charakterystyka innych zaburzeń: organicznych i zespołów behawioralnych związanych z
zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (objawy i zespoły)
Cechy i stopnie zaburzeń rozwoju psychicznego.
Charakterystyka zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i
w wieku młodzieńczym.
B. Umiejętności wynikowe
11
Umiejętność definiowania i rozpoznawania objawów zaburzeń nerwicowych, zaburzeń
osobowości i zachowania, afektywnych, schizofrenicznych i związanych z używaniem
substancji psychoaktywnych.
Umiejętność różnicowania zaburzeń nerwicowych z zaburzeniami osobowości i afektywnymi.
Umiejętność wykorzystywania wiedzy o stanie psychicznym i funkcjonowaniu pacjenta we
wcześniejszych okresach rozwojowych, ważnych dla aktualnej diagnozy.
Moduł II. Psychologiczna diagnoza zaburzeń psychicznych
A. Treści nauczania
Cele diagnozy psychologicznej
Formułowanie hipotez diagnostycznych i tworzenie planów ich weryfikacji. Metody i
techniki stosowane w klinicznej diagnozie psychologicznej: obserwacja, wywiad i rozmowa
psychologiczna, eksperyment kliniczny, testy, metody projekcyjne.
Specyfika diagnozy psychologicznej w różnych zaburzeniach.
Zasady formułowania wyniku diagnozy psychologicznej:
integracja danych pochodzących z zastosowanych technik diagnostycznych
odniesienie uzyskanych wyników do stawianych celów diagnostycznych.
Przekazywanie wyników diagnozy psychologicznej różnym odbiorcom (np. pacjent, rodzina
pacjenta, lekarz, instytucja opiekuńcza).
Diagnoza psychologiczna jako źródło programu terapeutycznego.
Podstawowe informacje na temat możliwości kształcenia się w psychoterapii.
C. Umiejętności wynikowe
Umiejętność samodzielnego stawiania i sprawdzania hipotez diagnostycznych. Umiejętność
stosowania metod i technik diagnozy psychologicznej oraz ich interpretacji i integracji.
Umiejętność przekazywania wyników procesu diagnostycznego różnym adresatom (np.
pacjent, rodzina pacjenta, inne osoby).
Umiejętność wskazania i planowania dalszego postępowania terapeutycznego i/lub
rehabilitacyjnego.
Umiejętność zaplanowania własnego kształcenia się w psychoterapii.
Moduł III. Psychologiczne koncepcje wyjaśniania zaburzeń psychicznych i zaburzeń
zachowania
12
A. Treści nauczania
Psychologiczne mechanizmy powstawania zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w
koncepcjach behawioralno-poznawczych.
Psychologiczne mechanizmy powstawania zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w
koncepcjach psychoanalitycznych.
Psychologiczne mechanizmy powstawania zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania
zaburzeń w koncepcjach systemowych.
Psychologiczne mechanizmy powstawania zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania
zaburzeń w koncepcjach humanistyczno-egzystencjalnych.
B. Umiejętności wynikowe
Umiejętność wyjaśniania zaburzeń w paradygmacie behawioralno-poznawczym,
psychoanalitycznym, systemowym i humanistyczno-egzystencjalnym.
Moduł IV. Pomoc psychologiczna
A. Treści nauczania
Poradnictwo: zasady udzielania pomocy osobom zgłaszającym się po poradę
Interwencja kryzysowa:
diagnoza sytuacji kryzysowej
metody interwencji
funkcjonowanie ośrodków interwencji kryzysowej
Rehabilitacja psychologiczna:
modele ukierunkowujące rehabilitację
specyfika diagnozy w procesie rehabilitacji
rodzaj interwencji w procesie rehabilitacji
Psychoterapia:
miejsce psychoterapii w postępowaniu leczniczym.
psychoterapia zorientowana psychoanalitycznie.
psychoterapia zorientowana behawioralnie-poznawczo.
psychoterapia zorientowana humanistycznie.
psychoterapia systemowa.
formy psychoterapii (psychoterapia indywidualna, grupowa, rodzinna, małżeńska) i ich
zastosowanie.
przebieg procesu psychoterapii i zjawiska pojawiające się w niej.
13
Inne formy pomocy psychologicznej (oddziaływania psychoedukacyjne, profilaktyczne,
organizacja społeczności terapeutycznej)
Wskazania do stosowania różnych form pomocy psychologicznej.
B. Umiejętności wynikowe
Umiejętność określenia rodzaju niezbędnej pomocy psychologicznej dostosowanej do rodzaju
zaburzenia i aktualnego stanu pacjenta.
Umiejętność stosowania wybranych form pomocy psychologicznej w warunkach
ambulatoryjnych i szpitalnych.
Moduł V. Rehabilitacja i metody działań środowiskowych
A. Treści nauczania
Zadania i rola psychologa klinicznego w lecznictwie zamkniętym.
Zadania i rola psychologa klinicznego w lecznictwie ambulatoryjnym.
Zadania i rola psychologa klinicznego w innych placówkach leczniczych (zespoły lecznictwa
środowiskowego, oddziały dzienne, hostele).
Współpraca psychologa klinicznego z innymi pracownikami służby zdrowia (lekarz,
pielęgniarka, pracownik socjalny)
B. Umiejętności wynikowe
Umiejętność dostosowania własnych form pracy do specyfiki placówki służby zdrowia
zatrudniającej psychologa klinicznego.
Umiejętność kontaktowania się z innymi pracownikami służby zdrowia.
Umiejętność przekazywania wiedzy psychologicznej współpracownikom.
Moduł VI. Psychologia kliniczna w orzecznictwie sądowym
A. Treści nauczania
Przedmiot i zakres psychologicznej ekspertyzy sądowej.
Specyfika klinicznej diagnozy psychologicznej dla celów orzecznictwa sądowego.
Zasady sporządzania ekspertyzy psychologicznej dla celów sądowych.
B. Umiejętności wynikowe
Umiejętność zaplanowania, przeprowadzenia i wykorzystania wyników badań
psychologicznych dla potrzeb orzecznictwa sądowego.
Moduł VII. Metody pracy z osobami uzależnionymi
14
A. Treści nauczania
Teorie uzależnień: biologiczne, psychospołeczne
Klinika uzależnienia od alkoholu
Współuzależnienie i kontekst rodzinny
Specyfika pracy z uzależnionymi od alkoholu
Metody specjalistycznej terapii osób uzależnionych od alkoholu
Teorie uzależnienia od narkotyków: biologiczne, psychospołeczne
Klinika uzależnienia od narkotyków
Specyfika pracy z uzależnionymi od narkotyków
Metody specjalistycznej terapii osób uzależnionych od narkotyków
B. Umiejętności wynikowe:
Umiejętność rozpoznawania symptomów i przyczyn uzależnienia od alkoholu i narkotyków
Umiejętność formułowania wskazań do rodzaju terapii dostosowanej do specyfiki problemów
osoby uzależnionej
Umiejętność planowania i stosowania metod terapii osób uzależnionych
Umiejętność pracy z rodziną i środowiskiem osób uzależnionych
Moduł VIII. Aspekty prawne pracy klinicznej psychologa
A. Treści nauczania
Wybrane regulacje prawne dotyczące postępowania bez zgody chorego wynikające z Ustawy
o ochronie zdrowia psychicznego.
Zakres odpowiedzialności prawnej za działania wykonywane przez psychologa klinicznego.
Tajemnica zawodowa i warunki uchylania jej wg kodeksu postępowania karnego oraz wg
kodeksu etyczno-zawodowego psychologa.
Obowiązki i przywileje biegłego sądowego w świetle przepisów prawnych.
B. Umiejętności wynikowe:
Umiejętność postępowania zawodowego zgodnie z obowiązującym w Polsce
ustawodawstwem.
15
Moduł IX. Metody promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki
A. Treści kształcenia:
Znajomość podstaw teoretycznych promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki zaburzeń
psychicznych
Poznanie metod promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki zaburzeń psychicznych
Poznanie zasad rozpoznawania zagrożeń dla zdrowia psychicznego
B. Umiejętności wynikowe:
Umiejętność monitorowania stanu zdrowia psychicznego wybranych populacji
Umiejętność rozpoznawania zagrożeń dla zdrowia psychicznego
Umiejętność stosowania metod promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom
psychicznym.
4. Wykaz lektur obowiązkowych
Aleksandrowicz, J.W. (1997). Zaburzenia nerwicowe, zaburzenia osobowości i zachowania
dorosłych (według ICD - 10). Wyd. Collegium Medicum UJ, Kraków.
Badura-Madej, W. (red.) (1996). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Interart,
Kraków.
Barbaro de, B. (red.) (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Wyd.
Collegium Medicum UJ, Kraków.
Bilikiewicz, A. (red.). (1998). Psychiatria. PZWL, Warszawa.
Brzeziński, J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. PWN, Warszawa.
Czabała, J. C. (1997). Czynniki leczące w psychoterapii. PWN, Warszawa.
Ekdawi, M. Y., Conning, A. M. (1995). Rehabilitacja psychiatryczna. PZWL, Warszawa.
Garfield, S. L., Bergin, A. E. (red.). (1990). Psychoterapia i zmiana zachowania. Wyd. IPiN,
Warszawa.
Gierowski, J. K. , Szymusik, A. (red.). (1996). Postępowanie karne i cywilne wobec osób
zaburzonych psychicznie. Wybrane zagadnienia z psychiatrii, psychologii i seksuologii
sądowej. Wyd. Collegium Medicum UJ, Kraków.
Grzesiuk, L. (red.) (2000). Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki, specyficzne problemy.
PWN, Warszawa.
Jakubik, A. (1997). Zaburzenia osobowości. PZWL, Warszawa.
16
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD - 10. Opisy kliniczne i
wskazówki diagnostyczne. (1997). Wyd. „Vesalius”, IPiN, Kraków - Warszawa.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD - 10. Badawcze kryteria
diagnostyczne. (1998). Wyd. „Vesalius”, IPiN, Kraków - Warszawa.
Namysłowska, I. (1997). Terapia rodzin. Springer PWN, Warszawa.
Paluchowski, W. J. (2001). Diagnoza psychologiczna. Wydawnictwo Naukowe "Scholar",
Warszawa.
Sęk, H. (1993). Społeczna psychologia kliniczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Sęk, H. (2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Wyd. Naukowe „Scholar”,
Warszawa.
II.
PSYCHOLOGIA KLINICZNA CHORÓB SOMATYCZNYCH
I. Założenia organizacyjno-programowe
A. Cele kształcenia
- przygotowanie wysoko wykwalifikowanej kadry specjalistów psychologii do
samodzielnego rozwiązywania problemów psychologicznych u osób chorych
somatycznie,
- podejmowanie zadań wynikających z roli psychologa w profilaktyce , leczeniu
i rehabilitacji chorych somatycznie,
- w organizowaniu działań na rzecz promocji zdrowia społeczeństwa.
- Doskonalenie wiedzy w dziedzinie psychosomatyki i somatopsychiki.
- Nabycie umiejętności samodzielnej pracy w zakresie czynności diagnozy i
terapii psychologicznej u chorych somatycznie, współdziałania z różnymi
specjalistami medycyny oraz organizowanie i prowadzenie szkoleń
specjalistycznych dla psychologów.
B. Czas trwania specjalizacji
17
3 lata po zakończeniu podstawowego bloku specjalistycznego
C. Zakres wiedzy teoretycznej
-
-
-
-
Poznanie specyfiki chorób i zaburzeń psychosomatycznych : choroby układu
krążenia, choroby układu pokarmowego, choroby układu oddechowego,
choroby dermatologiczne, choroby nowotworowe, choroby reumatyczne ;
zaburzenia : odżywiania, seksualne, snu.
Poznanie zależności somatopsychicznych – dróg oddziaływania stanu
somatycznego na procesy i mechanizmy regulacji psychicznej. Funkcje
somatyczne i ich poznawcze, emocjonalne i behawioralne odzwierciedlenie.
Zapoznanie się z psychologicznymi i psychofizjologicznymi metodami badań
reakcji emocjonalnych, postaw, przejawów zachowań w wybranych
psychosomatycznych jednostkach chorobowych.
Nabycie wiedzy na temat opracowywania i stosowania w praktyce programów
profilaktyki pierwotnej i wtórnej chorób cywilizacyjnych oraz programów
promocji zdrowia.
D. Wykaz umiejętności praktycznych
-
-
-
Umiejętność budowania planu diagnostycznego, stawiania hipotez i ich
weryfikacji w oparciu o standardowe techniki psychologiczne oraz
konstruowane doraźnie metody celem pełniejszego poznania problemów
chorego somatycznie (wynikających ze specyfiki schorzenia).
Opanowanie wybranych technik diagnozy psychofizjologicznej ( np.:
aktywności elektrodermalnej, aktywności układu sercowo-naczyniowego).
Opanowanie metod terapii psychologicznej szczególnie przydatnych w
chorobach somatycznych takich jak : techniki relaksacji (zmniejszanie napięcia
psychofizycznego), metody biologicznego sprzężenia (biofeedback),
modyfikacji zachowań.
Umiejętność oceniania skutków podejmowanych działań (terapeutycznych,
rehabilitacyjnych).
Umiejętność współpracy z innymi specjalistami (lekarz, mgr rehabilitacji
ruchowe, socjolog) celem integracji sposobów skutecznego oddziaływania
terapeutycznego i profilaktycznego.
II. Plan kształcenia
Lp
Moduł
I.
Teorie regulacji zachowania
i możliwości ich
wykorzystania w praktyce
psychologicznej wobec
chorych somatycznie
Symptomatologia i terapia
chorób somatycznych
II.
Teoria- Staż
Placówka
liczba
godzin
Zakłady Psychologii
Klinicznej przy Akademiach
Medycznych oraz Pracownie
Psychologii Klinicznej w
Instytutach Medycznych
Liczba
godzin
Liczba
godzin
ogółem
3 m-ce
18
III. Psychofizjologiczne
mechanizmy kontroli
przebiegu procesu terapii i
rehabilitacji
IV. Metodologia badań
psychologicznych i metody
terapii psychologicznej oraz
ich zastosowanie z
uwzględnieniem specyfiki
choroby somatycznej oraz
etapu leczenia i rehabilitacji
VI. Człowiek chory
somatycznie w systemie
opieki zdrowotnej oraz
psychologiczne problemy
kontaktu lekarz-pacjent
VII. Udział psychologa w
rozwiązywaniu problemów
związanych z profilaktyką
chorób somatycznych
(cywilizacyjnych zagrożeń)
oraz promocją zdrowia
Oddziały specjalistyczne, w
których zatrudniony jest
specjalista psycholog
kliniczny:
- internistyczny
- kardiologiczny
- onkologiczny
- rehabilitacyjny
Zakłady epidemiologii i
Profilaktyki Chorób
Cywilizacyjnych, Poradnie
Promocji Zdrowia
2 m-ce
2 m-ce
2 m-ce
2m-ce
2 m-ce
Wykaz lektur – uzupełnienie do wykazu lektur podstawowych.
1. Luban- Plozza B., Poldinger W., Kroger F., Wasilewski B.: Zaburzenia
psychosomatyczne w praktyce lekarskiej.PZWL.W-wa,1995.
2. Metody psychofizjologiczne w badaniach psychologicznych.(Red.) Sosnowski T.,
Zimmer K..PWN,1993.
3. Podręcznik odnowy psychosomatycznej.(Red.) Kasperczak T., Fenczyn J..PZWL,
W-wa,1996.
4. Siek S.: Autopsychoterapia. Wyd. A.T.K.,W-wa, 1985.
5. Wiener J.M.: Medycyna behawioralna. Wyd. I polskie pod red.S. Sidorowicza.Urban i
Partner. Wrocław,1996.
19
III. NEUROPSYCHOLOGIA KLINICZNA
I. Założenia organizacyjno-programowe
A/ Cele kształcenia:
a. Rozwój wiedzy z zakresu psychologii klinicznej, nauk medycznych i humanistycznospołecznych umożliwiającej rozumienie i rozwiązywanie problemów wywołanych przez
chorobę u pacjenta i jego najbliższych, a także opracowanie i wdrażanie działań
profilaktycznych.
b. Rozwój świadomości metodologicznej
c. Nabywanie i doskonalenie umiejętności wykorzystywania wiedzy w działalności
diagnostycznej, terapeutyczno-rehabilitacyjnej, eksperckiej, orzeczniczej.
d. Rozwijanie wysokich standardów funkcjonowania zawodowego (etyka zawodowa) w
kontakcie z pacjentem i jego rodziną oraz we współpracy z pracownikami służby zdrowia
B/ Czas trwania specjalizacji
3 lata, po zakończeniu bloku specjalistycznego podstawowego
20
II. Plan nauczania
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Lp.
Moduł
liczba godzin
1. neuropsychologiczna charakterystyka pacjentów z naczyniowymi chorobami
mózgu
2. neuropsychologiczna charakterystyka pacjentów po urazie czaszkowomózgowym
3. neuropsychologiczna charakterystyka pacjentów z guzami OUN
4. neuropsychologiczna charakterystyka pacjentów z padaczką
5. neuropsychologiczna charakterystyka pacjentów z otępieniem
6. neuropsychologiczna charakterystyka pacjentów z OJOMu, oddziału
neurologicznego, neurochirurgicznego, rehabilitacyjnego
7. zaburzenia świadomości
8. zaburzenia procesów poznawczych
9. zaburzenia emocjonalno-motywacyjne
10. zaburzenia osobowości
11. zaburzenia tzw. funkcji wykonawczych
12. diagnoza neuropsychologiczna
13. pomoc psychologiczna
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Program nauczania
A/ Treść nauczania:
1. Moduły nr 1 – 6 obejmują analogiczne kategorie następujących zagadnień: specyfika
zaburzeń ze względu na patomechanizm, rozległość i lokalizację patologii, dynamika
choroby, objawy neurodynamiczne, ogólnomózgowe i ogniskowe, objawy bezpośrednie
i odległe, mechanizmy kompensacyjne: samoistne i kierowane;
Wszystkie wymienione zagadnienia rozpatrywane w kontekście zmiennych osobowych
(wiek, płeć, wykształcenie, uzdolnienia i sprawności indywidualne, ręczność, cechy
temperamentu, osobowości)
2. Formy zaburzeń świadomości (typowe i nietypowe) i ich neuropsychologiczne
konsekwencje
3. Zaburzenia uwagi, spostrzegania, zróżnicowanych form pamięci, reprezentacji języka i
czynności mowy, kategoryzacji i rozumowania: reprezentatywne dla stanu wiedzy
neuropsychologicznej
4. Zaburzenia emocjonalno-motywacyjne: charakterystyka neurologiczna i
neuropsychologiczna
5. Zaburzenia osobowości: charakterystyka neuropsychiatryczna
6. Zaburzenia tzw. funkcji wykonawczych
21
7. Diagnoza neuropsychologiczna: formy diagnozy: ich specyfika, zespoły objawów
reprezentatywnych dla danego czynnika patologicznego, zespoły objawów nietypowych i
trudności diagnostyczne
8. Pomoc psychologiczna: formy pomocy charakterystyczne dla danej patologii, formy
pomocy w przypadkach trudnych, ocena efektywności pomocy psychologicznej.
B/ Wykaz umiejętności wynikowych:
1. umiejętność analitycznego planowania badania diagnostycznego
2. biegłość w posługiwaniu się reprezentatywnym zbiorem podejść i metod
diagnostycznych
3. umiejętność opracowania lub adaptowania metody badawczej na użytek
nietypowego problemu diagnostycznego
4. umiejętność formułowania konkluzji diagnostycznej stosownie do odbiorcy
5. umiejętność precyzyjnego i odpowiedzialnego formułowania orzeczeń i ekspertyz
6. umiejętność rozpoznania problemu pacjenta i jego rodziny oraz doboru adekwatnych
metod pomocy
7. umiejętność oceny efektów pracy z pacjentem i zdolność modyfikacji celów i metod
C. Staże kierunkowe dla bloku specjalistycznego z neuropsychologii klinicznej
Lp.
staż kierunkowy w zakresie
1. zadań neuropsychologa w oddziale
neurologicznym
2. ... w oddziale neurochirurgii
3. ... w oddziale rehabilitacji
okres stażu
liczba godzin
2 miesiące
2
„
2
„
Wykaz lektur obowiązkowych dla bloku specjalistycznego z neuropsychologii klinicznej
1. Herzyk, A., Kądzielawa, D. (red.) (1996).Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z
perspektywy neuropsychologii człowieka. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
2. Herzyk, A., Kądzielawa, D. (1998). Związek mózg – zachowanie w ujęciu
neuropsychologii klinicznej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
3. Herzyk, A., Borkowska A. (1999). Neuropsychologia emocji. Poglądy, badania,
klinika. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
4. Borkowska, A., Szepietowska, E., M. (2000). Diagnoza neuropsychologiczna.
Metodologia i metodyka. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
5. Herzyk, A., Daniluk, B. (2002). Jakościowy opis w neuropsychologii klinicznej.
Przekrój zagadnień. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
22
IV.
PSYCHOLOGIA KLINICZNA DZIECI I MŁODZIEŻY
PLAN NAUCZANIA
Temat
Godz
A.
Moduły
230
1
Czynniki ryzyka zaburzeń rozwoju w okresie dzieciństwa i dorastania
20
2
Grupy szczególnego ryzyka zaburzeń w okresie dzieciństwa i dorastania
60
3
Specjalistyczna diagnoza psychologiczna dzieci i młodzieży o zaburzonym
rozwoju
60
4
Podstawowe formy pomocy psychologicznej dla dzieci i młodzieży
75
5
Kompetencje psychologów pracujących z dziećmi i młodzieżą
15
B.
Staże zawodowe:
1
Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży, psychologicz.–pedagog.
3 mce
23
2
Oddział psychiatrii dziecięcej / dla młodzieży, inny oddział szpitalny
2 mce
3
Ośrodek szkolno-wychowawczy, rehabilitacyjny, dziennego pobytu
2 mce
4
Ośrodek socjoterapii, zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich
1 mc
5
Centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy społecznej
1 mc
6
Fundacja, stowarzyszenie np. rodziców, klub dla młodzieży zagrożonej ....
1 mc
7
Oddział pediatryczny
3 mce
Program nauczania poszczególnych modułów:
1. Czynniki ryzyka zaburzeń rozwoju w okresie dzieciństwa i dorastania:
analiza poprzeczna każdego okresu rozwoju oraz analiza podłużna – dynamika
zmian charakteru i roli czynników ryzyka w procesie rozwoju w okresie dzieciństwa
i dorastania:
-
Czynniki genetyczne i konstytucjonalne: specyficzna rola układu nerwowego
-
Podmiotowe czynniki ryzyka - somatyczne i psychologiczne (poznawcze,
emocjonalne, motywacyjne i osobowościowe): problem kompetencji i
poczucia kompetencji
-
Kontekstowe czynniki ryzyka - kulturowe, społeczne i wychowawcze:
problem deprywacji i przeciążenia, środowiska stymulujące rozwój i blokujące
go
2. Grupy szczególnego ryzyka zaburzeń w okresie dzieciństwa i dorastania:
Analiza form zaburzenia i ich zróżnicowania ze względu na wiek i/lub płeć, dynamiki
zmian i patomechanizmu, czynników zwiększających ryzyko poważnych zaburzeń
funkcjonowania i dalszego rozwoju w późniejszych okresach dzieciństwa, dorastania i
dorosłości:
-
Dzieci urodzone z małą wagą urodzeniową i przedwcześnie (o niskiej
dojrzałości)
-
Dzieci z aberracjami chromosomalnymi
-
Dzieci z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego
-
Dzieci z niesprawnością fizyczną
-
Dzieci przewlekle chore somatycznie (choroby układu krążenia, oddechowego,
pokarmowego)
-
Dzieci narażone na choroby zakaźne, alergiczne, choroby skóry
-
Dzieci z chorobą nowotworową
24
-
Dzieci i młodzież wobec transplantacji
-
Dzieci w rodzinach z chorobą psychiczną
-
Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
-
Dzieci – ofiary i/lub świadkowie wypadków, katastrof i klęsk żywiołowych
-
Dzieci ze środowisk kulturowo zaniedbanych i niewydolnych wychowawczo
-
Dzieci krzywdzone i wykorzystywane
-
Dzieci i młodzież a problem uzależnień.
3. Podstawowe formy pomocy psychologicznej dla dzieci i młodzieży:
-
działalność profilaktyczna, terapeutyczna, edukacyjna, interwencja w
sytuacjach kryzysowych: formy pomocy, adresaci pomocy, osoby udzielające
pomocy
-
analiza I: formy pomocy adresowane do jednostki a formy pomocy
adresowane do otoczenia, w którym żyje – problem efektywności krótko- i
długoterminowej, problem wzajemnych związków obu form pomocy
-
analiza II: formy pomocy indywidualnej w kolejnych okresach dzieciństwa i
dorastania - wskaźniki i wyznaczniki ich efektywności
-
analiza III: formy pomocy adresowanej do opiekunów dzieci i młodzieży w
kolejnych okresach dzieciństwa i dorastania - wskaźniki i wyznaczniki ich
efektywności
-
rola osób znaczących z otoczenia dziecka w procesie budowania, realizacji i
ewaluacji programów pomagania (profilaktycznych, terapeutycznych,
edukacyjnych, interwencyjnych)
-
rola profesjonalistów i nieprofesjonalistów w procesie udzielania pomocy
-
samoorganizacja i grupy samopomocowe
-
animacja lokalnych społeczności, rola liderów
-
kampanie informacyjne, kampanie społeczne, rola mass mediów
-
rola psychologów i innych specjalistów w budowaniu sieci wsparcia
społecznego.
4. Kompetencje psychologów pracujących z dziećmi i młodzieżą:
-
wiedza z różnych dziedzin psychologii i umiejętność posługiwania się wiedzą
czyli gotowość do tzw. refleksyjnej praktyki jako warunek rzetelnej, trafnej i
etycznej diagnozy oraz efektywnej pomocy
-
znajomość kodeksów prawnych i etycznych w kwestiach dotyczących dzieci i
młodzieży
-
gotowość i umiejętność współpracy z innymi specjalistami, także w zespole
-
formy rozwijania i kształtowania kompetencji osobistych
25
-
formy rozwijania i kształtowania kompetencji zawodowych – diagnostycznych
i związanych z udzielaniem pomocy
-
popularyzacja wiedzy psychologicznej – problem odpowiedzialności
psychologa występującego w mediach
III. WSKAZÓWKI METODYCZNE
Osoby mogące się specjalizować w psychologii klinicznej, tryb przystąpienia do specjalizacji,
obowiązki kierownika specjalizacji, sposób składania egzaminu końcowego określają
przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002.
Przewidziany jest egzamin 3-częsciowy: testowy, praktyczny i ustny
IV. STANDARD KSZTAŁCENIA
1. Szkolenie może prowadzić jednostka, która spełnia następujące warunki:
- zatrudnia (etatowo lub przez umowę zlecenie) specjalistów psychologów klinicznych
mogących pełnić rolę kierownika specjalizacji; 1 kierownik nie może mieć więcej niż
3 specjalizujących się;
- posiada kadrę dydaktyczną przygotowaną do prowadzenia zajęć dydaktycznych,
- posiada bazę kliniczną do odbywania stażów specjalistycznych lub umowy z innymi
instytucjami, które taki staż poprowadzą; w miejsc, w którym odbywać się będzie staż
powinien być zatrudniony specjalista psycholog kliniczny, odpowiedzialny za jego
przebieg i zaliczenie;
- przedstawi do zaakceptowania szczegółowy program szkolenia specjalistycznego;
- przedstawi do zaakceptowania formy zaliczania poszczególnych modułów, staży i
umiejętności praktycznych oraz system oceny jakości kształcenia
26