wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w polsce

WPŁYW KRYZYSU NA WYKORZYSTANIE BAZY
HOTELOWEJ W POLSCE
CRISIS INFLUENCE ON EXPLOITATION HOTEL BASE IN POLAND
Piotr HALEMBA
Wojciech WĄSOWICZ
Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach
Streszczenie
Analiza liczby obiektów zbiorowego zakwaterowania, obiektów hotelowych
wszystkich kategorii, stopnia wykorzystania miejsc noclegowych w całym kraju
oraz w poszczególnych regionach Polski wykazała ich wzrost w latach 2006–2009.
Może to wskazywać na fakt, iż baza ta rozwijała się dynamicznie, a zaobserwowany
spadek liczby wykorzystanych miejsc noclegowych przez turystów spowodowany
został m.in. kryzysem finansowym o charakterze globalnym.
Spadek pasażerskich przewozów lotniczych, silne zmienne relacje kursowe
złotego do euro i dolara oraz załamanie gospodarek w krajach turystycznie
aktywnych i ważnych dla europejskiego rynku recepcyjnego, takich jak Grecja,
Portugalia, czy Hiszpania, to czynniki, które miały ogromny wpływ na
kształtowanie się sektora turystycznego w 2009 roku. Spowodowały one
niewątpliwie spadek popytu turystycznego w Polsce o 4,3%. W przypadku podróży
o charakterze biznesowym wydatki obniżyły się o 300 mln złotych, a w sektorze
prywatnym o blisko 4 mld złotych. W 2009 roku liczba turystów przyjeżdżających
w interesach oraz sprawach służbowych zmalała o 400 tys. w porównaniu z rokiem
2008 i wynosi obecnie 3,2 mln przyjazdów, co zdecydowanie odbiło się na sytuacji
bazy hotelowej. Spadek na poziomie 500 tys. zanotowano także w obrębie typowej
turystki wypoczynkowej. Cudzoziemców, którzy przekroczyli granicę Polski
w 2009 roku było o 10% mniej niż w 2008, a największy spadek liczby wizyt
76 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
turystów dotyczył takich krajów jak Łotwa, Estonia, Rumunia, czy Wielka
Brytania.
Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w bazie hotelowej w skali kraju
spadł o 3,4% w porównaniu z rokiem 2008. Pomimo ogólnokrajowego spadku
województwo lubelskie oraz podkarpackie zanotowały największy wzrost. Podobny
wzrost stopnia wykorzystania miejsc noclegowych zaobserwowano w sześciu
województwach wśród hoteli jednogwiazdkowych. Jednym z nich okazało się
województwo śląskie.
Województwami, które wykazały się największym stopniem wykorzystania
miejsc noclegowych w hotelach w 2009 roku były województwa mazowieckie,
małopolskie oraz zachodniopomorskie.
Ogólnoświatowy kryzys ekonomiczny rynku finansowego i bankowego
w latach 2007–2009 miał wpływ na wiele sektorów życia publicznego, w tym także
turystykę, jednak, jak podają badania Instytutu Turystyki, w latach 2008–2010,
w pierwszym kwartale 2010 liczba turystów zagranicznych odwiedzających Polskę
wzrosła o 3,2% w porównaniu z 2009. Pozostaje mieć nadzieję, że ta tendencja
wzrostowa utrzyma się na stałym poziomie z roku na rok, umacniając i rozwijając
polską turystykę w oparciu o całą bazę noclegową.
Summary
Analysis of quantities of all category of hotel in Poland has increased
in years 2006–2009. It might be a proof that tourist has been developing
dynamically and the decrease of exploitation of accommodation for the night was
a result from global financial crisis.
Aerial transport drop, changeable rate of exchange PLN to euro and dollar,
economy breakdown in countries which are very important for the receptive market
like Greece, Portugal, Spain are the factors which have had a huge impact to form
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 77
a tourist sector in 2009. The same factors have caused a tourist demand decrease
in Poland for about 4,3%.
Expenses to business trip have reduced for about 300 million zloty and
the private sector for about 4 milliard zloty. In 2009 a great numbers of tourists
which were traveling with business aims, went down for about 400 thousand
comparing to 2008 year so it is now 3,2 million arrivals what has an impact on hotel
base. 500 thousand decline was notified also in typical relaxation tourism.
Foreigners who crossed polish border in 2009 were 10% less than in year of 2008.
The biggest decrease related to countries like Latvia, Estonia, Romania and Great
Britain.
The amount of exploitation of lodging place in hotels in Poland went down
for 3,4% comparing with 2008 year. Despite the fact that it was country-wide
decrease, province like lubelskie and podkarpackie have noticed the biggest
increase. Similar increase among one-star-hotels has been observed in six polish
province, included Silesia.
Provinces which have showed the biggest exploitation of hotel rooms
in 2009 year were province mazowieckie, malopolskie and zachodniopomorskie.
World wide economic crisis of financial and banking market in years 2007–
2009 had had influence on many public sector including tourism. According
to Tourism Institute researches, in 2008–2010, in first quarter of 2010 year,
the number of foreigner tourists visiting Poland has increase for 3,2% comparing to
year 2009. To remain with hope that this expending tendency would stay in constant
level year in, year out and would improving polish tourism on the basis of whole
accommodation.
78 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce
Usługi noclegowe należą do podstawowych usług turystycznych, które,
świadczone przez obiekty noclegowe, są związane z wynajmem turyście noclegu na
określony czas poza stałym miejscem jego zamieszkania1. GUS, według
klasyfikacji obiektów noclegowych, zawartej w Ustawie o usługach turystycznych
z 29 sierpnia 1997 roku, wyróżnia m.in.: hotele, motele, pensjonaty, domy
wycieczkowe, schroniska oraz ośrodki wczasowe i pola biwakowe2. Szczególną
uwagę w ogólnym układzie potencjału usług noclegowych stanowią hotele, które
ustawa definiuje jako: „obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość
miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług
związanych z pobytem klientów”3. Muszą one spełniać odpowiednie wymagania
dotyczące wielkości obiektu, jego wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług,
aby ubiegać się o tzw. kategoryzację. Hotele jednogwiazdkowe charakteryzują się
najniższym standardem usług, natomiast najwyższy poziom oferują hotele
pięciogwiazdkowe, których w Polsce (według danych za 2009 r.) jest 35.
Największa ich liczba jest w województwach mazowieckim (11 hoteli),
małopolskim (10 hoteli) oraz pomorskim (6 hoteli)4. Zdecydowanie najwięcej, bo
aż 676, jest hoteli trzygwiazdkowych oraz 487 dwugwiazdkowych (tab. 1).
Jeśli chodzi o ogólną liczbę hoteli, to województwa małopolskie,
wielkopolskie i dolnośląskie mają ich najwięcej. Sądząc po rosnącej liczbie hoteli
wszystkich kategorii w skali kraju oraz województw, inwestycje w branży
hotelarskiej w 2009 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim, były większe. Fakt
ten potwierdza także większa liczba hoteli, które są na etapie kategoryzacji.
1
Gaworecki W., 2007, Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 260–263.
GUS, 2001, Turystyka w 2000 r., Warszawa, s. 11–13.
3
Ustawa o usługach turystycznych z 29 sierpnia 1997 r., Art. 3, ust. 1.
4
GUS, 2010, Turystyka w 2009 r. Informacje i opracowania statystyczne, Tabl. I/4 s. 73.
2
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 79
Hotele
ogółem
*****
****
***
**
*
W trakcie
kategoryzacji
Tabela 1. Liczba hoteli według kategorii i województw w Polsce w 2009 roku.
Polska 2008
1488
27
114
609
459
170
109
Polska 2009
1634
35
141
676
487
175
120
Dolnośląskie
178
2
17
81
43
25
10
Kujawsko-pomorskie
89
1
8
35
31
4
10
Lubelskie
39
–
4
18
7
2
8
Lubuskie
63
–
3
22
21
12
5
Łódzkie
71
–
3
35
21
11
1
Małopolskie
231
10
23
121
54
12
11
Mazowieckie
148
11
16
46
47
16
12
Opolskie
25
–
–
13
5
3
4
Podkarpackie
74
–
1
37
26
7
3
Podlaskie
23
–
3
6
8
1
5
Pomorskie
135
6
11
42
53
12
11
Śląskie
146
3
17
57
39
15
15
Świętokrzyskie
52
–
2
17
22
9
2
Warmińskomazurskie
93
1
4
37
29
6
16
Wielkopolskie
180
1
16
73
60
26
4
Zachodniopomorskie
87
–
13
36
21
14
3
Województwa
Źródło: GUS, Turystyka w 2009 r. Informacje i opracowania statystyczne.
80 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
Na pytanie o stan bazy hotelowej na Śląsku, zadane dyrektorce Śląskiej Organizacji
Turystycznej, odpowiedziała ona, że inwestycji przybywa, a co za tym idzie – nie
widać słabnącego zainteresowania usługami hotelarskimi5. Pomimo rozwijającej się
bazy noclegowej, na co wskazują analizowane dane, słowo „kryzys” pojawia się
jednak na ustach wielu ludzi.
Początek ogólnoświatowego kryzysu ekonomicznego rynku finansowego
i bankowego w latach 2007–2009 spowodowany był zapaścią na rynku pożyczek
hipotecznych wysokiego ryzyka w Stanach Zjednoczonych6. Kryzys ten dotyczył
początkowo tylko amerykańskich banków, jednak kwestią czasu było przeniesienie
się problemów banków amerykańskich na europejskie oraz rozprzestrzenienie się
kryzysu na inne sektory gospodarki. Widoczne było to w polityce największych
koncernów motoryzacyjnych, które z powodu braku akcji kredytowych i spadku
sprzedaży samochodów zapowiedziały znaczne zwolnienia. Początkowo kryzys
omijał gospodarkę Polski, jednak kiedy doszło do ograniczenia akcji kredytowej
przez banki, znacznego obniżenia wartości złotego oraz problemów finansowych
w przedsiębiorstwach z opcjami walutowymi, kryzys wkroczył do Polski. Jednak na
tle pozostałych gospodarek europejskich sytuacja Polski była oceniana bardzo
pozytywnie, co potwierdzają coroczne badania opublikowane przez Allianz SE oraz
Radę
Lizbońską7.
Raport
zawarty w
„Europejskim
Monitorze Rozwoju
i Zatrudnienia 2009: Wskaźniki sukcesu w gospodarce opartej na wiedzy
i konkurencyjności”, analizujący 14 największych gospodarek Unii Europejskiej
pod względem wzrostu gospodarczego, produktywności, rynku pracy, kapitału
ludzkiego oraz inwestycji zorientowanych na przyszłość i stabilność finansów
5
Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Agnieszką Sikorską, dyrektorką Śląskiej Organizacji
Turystycznej w Katowicach 16.10.2010.
6
Polski Serwis Naukowy, Kryzys finansowy 2007–2009,
http://www.naukowy.pl/encyklopedia/Kryzys_finansowy_2007–2009 16.10.2011.
7
http://www.paiz.gov.pl/index/?id=130ea938864f051b9a40c85b6a713306#71 23.10.2011.
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 81
publicznych, sklasyfikował Polskę wśród 6 europejskich krajów, które według
autorów raportu nie zostały dotknięte kryzysem8.
Pomimo
pozytywnych
wyników
dotyczących
łagodnej
formy
ogólnoświatowego kryzysu w Polsce, w sektorze polskiej oraz światowej turystyki,
pojawiło się kilka niekorzystnych zjawisk, które wpłynęły na jej ograniczenie.
Jednym z nich był spadek pasażerskich przewozów lotniczych, kolejny to silne
zmienne relacje kursowe złotego do euro i dolara oraz załamanie gospodarek
w krajach turystycznie aktywnych i ważnych dla europejskiego rynku recepcyjnego,
takich jak Grecja, Portugalia, Hiszpania, Wielka Brytania oraz Francja9.
Bezsprzecznie czynniki te miały ogromny wpływ na kształtowanie się sektora
turystycznego w 2009 roku, co potwierdzają wyniki WTTC w oparciu o Rachunek
Satelitarny. Całkowity popyt turystyczny w Polsce zmniejszył się o 4,3%, a na
spadek wartości całkowitego popytu turystycznego złożyły się niższe o prawie
4 mld złotych wydatki prywatne oraz o 300 mln niższe wydatki na podróże
biznesowe10.
Charakterystyczną cechą sektora turystyki jest to, iż wszelkie zmiany
zewnętrzne odbijają się na nim błyskawicznie i mają na niego ogromny wpływ,
czego najlepszym przykładem mogą być tegoroczne zdarzenia, takie jak chmura
pyłu
wulkanicznego
paraliżująca
komunikację
powietrzną,
powódź,
czy
bankructwo biura o największych tradycjach w Polsce – Orbis Travel. Podobnie jest
z kryzysem ogólnoświatowym, którego dotyczy poniższe opracowanie. Praca oparta
jest na analizie źródeł statystycznych oraz literatury przedmiotu oraz prasy, a jej
głównym celem jest ocena wpływu kryzysu światowego na obiekty zbiorowego
zakwaterowania w Polsce, w latach 2006–2009, ze szczególnym uwzględnieniem
8
Polska odporna na kryzys,
http://forsal.pl/artykuly/117712,chwala_nas_polska_odporna_na_kryzys.html 16.10.2011
9
Wstępne, szacunkowe dane UNWTO opublikowane w styczniu 2010r.;UNWTO Word Tourism
Barometr, Vol. 8, nr 1, Jan/2010., s. 10.
10
Dane o wartości popytu turystycznego i udziale gospodarki i branży turystycznej w rynku pracy i
PKB w latach 2008-2010 na podstawie: Travel & Tourism Economic Impast Poland 2010, s. 10;
wyd. WTTC Londyn 2010, www.wttc.org/bin/PDF/original_pdf_file/poland.pdf
82 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
bazy hotelowej. Analizie poddane zostały informacje dotyczące liczby obiektów
zbiorowego zakwaterowania, obiektów hotelowych wszystkich kategorii, stopnia
wykorzystania miejsc noclegowych w całym kraju oraz w poszczególnych
regionach Polski.
Media publiczne, analizując stan polskiej turystyki, bardzo często
wspominają o tym, iż światowy kryzys finansowy uwidocznił się spadkiem podróży
turystycznych Polaków, zarówno w celach biznesowych, jak i wypoczynkowych.
A może turyści wybrali inne formy i miejsca spędzania wolnego czasu?
Niekoniecznie pobyt w luksusowym hotelu, daleko od domu, ale może w hotelu
o niższym standardzie, niedaleko miejsca zamieszkania, w ciszy i spokoju?
Podjęcie próby odpowiedzi na te pytania oraz oceny wpływu kryzysu finansowego
na bazę hotelową w Polsce wymagają przeanalizowania danych bezpośrednio
charakteryzujących ruch turystyczny.
Metody badawcze zastosowane w pracy to krytyczna analiza zebranych
materiałów źródłowych oraz metoda dedukcyjna. Narzędziem badawczym, którym
posłużono się do zbadania problemu, jest wywiad. Został on użyty w celu poznania
opinii polskich organizacji działających w turystyce i hotelarstwie, takich jak:
Polska Organizacja Turystyczna, Śląska Organizacja Turystyczna, czy serwis
internetowy Hotelarze.pl, skierowany do branży turystycznej w Polsce.
W ostatnich latach w Polsce pojawia się coraz więcej nowo wybudowanych
hoteli11,
które
przy
otwierających
się
aquaparkach,
centrach
sportowo-
rekreacyjnych i innych atrakcjach turystycznych tworzą bazę noclegową. Dane
GUS12 potwierdzają wzrost liczby obiektów zbiorowego zakwaterowania w latach
2006–2009, z 6694 obiektów do 6992, w tym również hoteli (Tab. 2).
Ponad 800 obiektów (Ryc. 1) znajduje się w województwach małopolskim
(894), zachodniopomorskim (839) oraz pomorskim (832). Województwa te cechuje
11
12
Instytut Turystyki 2010, opracowania statystyczne.
GUS, 2010, Turystyka w 2009 roku. Informacje i opracowania statystyczne, Tabl. I/1, s. 68.
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 83
duża liczba walorów turystycznych, a co za tym idzie udział bazy noclegowej jest
wysoki.
W
województwie
śląskim
liczba
obiektów
zbiorowego
zakwaterowania
w 2009 roku wyniosła 473 obiekty, co w porównaniu z rokiem poprzednim daje
wzrost o 11,8%. Najmniejszą liczbę obiektów (110) zbiorowego zakwaterowania
zanotowano w województwie opolskim.
Tabela 2. Obiekty zbiorowego zakwaterowania w latach 2006–2009.
Rok
Ogółem
Hotele
2006
6694
1295
2007
6718
1370
2008
6857
1488
2009
6992
1634
Źródło: GUS 2010.
Wszystkie obiekty w Polsce oferowały w 2009 roku 606,5 tys. miejsc noclegowych
(Tab. 3), co stanowiło o 9,5 tys. miejsc więcej niż w roku poprzednim13.
Tabela 3. Miejsca noclegowe w obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 2006–
2009.
Rok
Ogółem
Hotele
2006
574 612
133 753
2007
582 105
141 121
2008
596 998
155 819
2009
606 501
165 595
Źródło: GUS 2010.
13
http://www.hotelarze.pl (01.10.2010).
84 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
Ryc. 1. Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania w 2009 r.
Źródło: GUS 2010.
Wzrost liczby miejsc noclegowych zanotowały także hotele, które w 2009 r.
oferowały ponad 165 tys. miejsc noclegowych. Powyższe dane wskazują na to,
że polska turystyka, w oparciu o obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz hotele,
rozwija się z roku na rok. Fakt ten może potwierdzić rosnąca od 2002 roku liczba
udzielanych noclegów w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania,
w tym w hotelach (Wyk. 1).
Jednak, biorąc pod uwagę stopień wykorzystania oferowanych miejsc noclegowych
przez hotele różnych kategorii oraz w różnych województwach Polski, analizy
statystyczne wskazują na tendencję spadkową (Tab. 4).
Taki spadek liczby wykorzystanych miejsc noclegowych przez turystów może
wskazywać jako jedną z przyczyn kryzys finansowy.
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 85
Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w bazie hotelowej w skali kraju
spadł o 3,4% w porównaniu z rokiem 2008, a jedynymi województwami, które
zanotowały wzrost, były województwo lubelskie ze wzrostem o 1,8% oraz
województwo podkarpackie (0,9%).
Wykres 1. Udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania
w latach 2002–2009.
60000
50000
40000
Udzielone
noclegi
30000
Udzielone
noclegi w
hotelach
20000
10000
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Źródło: GUS 2010.
Tabela 4. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w hotelach w latach 2006–2009 (%).
Rok
Ogółem
*****
****
***
**
*
2006
37,4
53,0
42,5
37,1
34,2
39,5
2007
38,9
52,5
44,3
38,0
36,4
39,3
2008
37,0
48,5
39,7
35,9
35,4
39,4
2009
33,6
45,2
36,1
32,3
32,0
35,2
Źródło: GUS 2010.
86 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
Uwzględniając
kategoryzację
hoteli,
w
większości
województw
zaobserwowano spadek wykorzystania miejsc noclegowych, mimo że w hotelach 5i 4-gwiazdkowych udzielono więcej noclegów w 2009 niż w roku poprzednim.
Należy jednak podkreślić, że zmniejszenie się liczby korzystających z hoteli
dotyczyło
tylko
segmentu
gości
zagranicznych.
Liczba
cudzoziemców
korzystających z bazy noclegowej spadła o 4,6% w 2009 w porównaniu z rokiem
poprzednim, gdyż z tej bazy korzystają przede wszystkim turyści zagraniczni (jak
wskazuje Instytut Turystyki)14.
Spadek
liczby
korzystających
z
obiektów
noclegowych
zbiorowego
zakwaterowania, w tym z bazy hotelowej, potwierdziła także przedstawicielka
Departamentu Planowania Marketingowego Polskiej Organizacji Turystycznej,
zapytana o wpływ kryzysu na bazę noclegową w Polsce15. Jeśli chodzi jednak
o turystów krajowych korzystających z bazy hotelowej, to zaskakujące, że w roku
2008 było ich o 0,4% więcej16.
Największym stopniem wykorzystania miejsc noclegowych w hotelach
w 2009
wykazały
się
województwa:
mazowieckie,
małopolskie
oraz
zachodniopomorskie. Duża liczba wykorzystanych miejsc noclegowych oraz liczby
obiektów hotelowych w tych województwach świadczą o tym, że te regiony
odwiedziło więcej turystów niż pozostałe. Wśród województw, które nie
potwierdzają tendencji spadkowej (Tab. 5) w 2009 znalazło się województwo
podkarpackie, w którym to odnotowano wzrost stopnia wykorzystania miejsc
noclegowych w porównaniu z 2008 rokiem. Wzrost ten dotyczył wszystkich
kategorii hoteli, oprócz 5-cio gwiazdkowych.
14
Instytut Turystyki i Polska Agencja Rozwoju Turystyki, 2010, Polska Gospodarka Turystyczna
w okresie światowego kryzysu, Warszawa, s. 32.
15
Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Dorotą Zientalską, przedstawicielką Departamentu
Planowania Marketingowego Polskiej Organizacji Turystycznej, 16.10.2010.
16
Informacja o wskaźniku wykorzystania pokoi hotelowych oraz liczbie cudzoziemców w ONZZ
i w hotelach w 2009 r. na podstawie wstępnych danych GUS-u, 2010, Biuletyn Statystyczny GUS
2010, Tab. 64, s. 188, GUS, Warszawa.
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 87
Wzrost stopnia wykorzystania miejsc noclegowych zaobserwowano także aż
w sześciu województwach wśród hoteli jednogwiazdkowych. Jednym z nich
okazało się województwo śląskie. Wyniki takie mogą wskazywać na fakt, że część
turystów zdecydowała się na wyjazd, pomimo panującego kryzysu, do hotelów
o niższym standardzie, co w pewnym stopniu może potwierdzić postawioną
hipotezę.
Tabela 5. Analiza porównawcza wybranych województw dotycząca stopnia wykorzystania
miejsc noclegowych w hotelach według kategorii w latach 2008 i 2009 (%).
Stopień
Kategoria
wykorzystania miejsc
hotelu
noclegowych w 2008
Stopień
wykorzystania miejsc
noclegowych w 2009
Lp.
Województwo
1.
Łódzkie
4*
44,1
46,4
2.
Podkarpackie
4*
27,1
27,6
3.
Pomorskie
4*
34,7
37,9
4.
Lubelskie
3*
35,6
41,3
5.
Podkarpackie
3*
28,2
29,2
6.
Lubelskie
2*
32,5
40,1
7.
Podkarpackie
2*
26,8
27,6
8.
Świętokrzyskie
2*
26,4
27,4
9.
Lubelskie
1*
36,2
37,5
10.
Podkarpackie
1*
29,6
30,8
11.
Podlaskie
1*
19
25,1
12.
Pomorskie
1*
31
32,9
13.
Śląskie
1*
42,1
44,4
14.
Świętokrzyskie
1*
25,9
26,5
Źródło: GUS 2010.
88 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
Analizując
przyczyny
generalnego
spadku
wykorzystania
miejsc
noclegowych w bazie hotelowej w Polsce, należałoby wziąć pod uwagę kilka
faktów, które niewątpliwie miały na to na to wpływ, a które bezpośrednio łączą się
z ogólnoświatowym kryzysem. W 2009 roku liczba turystów przyjeżdżających
w interesach zmalała o 400 tys. w porównaniu z rokiem 2008 i wynosi obecnie
3,2 mln przyjazdów, co zdecydowanie odbiło się na sytuacji bazy hotelowej.
Spadek na poziomie 500 tys. zanotowano także w obrębie typowej turystyki
wypoczynkowej. Cudzoziemców, którzy przekroczyli granicę Polski w 2009 roku
było o 10% mniej niż w 2008, a największy spadek liczby wizyt turystów dotyczył
Łotwy, Estonii, Rumunii, Litwy, Wielkiej Brytanii, Irlandii i Szwecji. Podobnie
było z turystami z Ukrainy oraz Rosji.
Kolejnym faktem potwierdzającym globalny kryzys gospodarczy jest
załamanie na rynku przewozów lotniczych17, który po raz pierwszy od wielu lat
odnotował spadek liczby pasażerów na polskich lotniskach (Wyk. 2).
Wykres 2. Pasażerowie obsłużeni w polskich portach lotniczych w latach 2000–2009
w ruchu regularnym i czarterowym (w mln).
25
20
19,3
20,8
19,1
15,4
15
11,5
10
5
5,7
6,3
6,6
7,1
9
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Źródło: Opracowanie własne IT na podstawie: danych ULC i portów lotniczych.
17
Dane o przewozach w ruchu lotniczym na połączeniach regularnych i czarterowych na podstawie
statystyk ULC, www.ulc.gov.pl
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 89
Liczba obsłużonych pasażerów w 2009 roku wyniosła 19,1 mln, natomiast rok
wcześniej była na poziomie prawie 21 mln pasażerów.
Jedną z przyczyn spadku wykorzystania hoteli w Polsce redaktor serwisu
internetowego
Hotelarze.pl
widzi
w
nieprofesjonalnej
obsłudze
turystów
18
w hotelach, na co wskazał w udzielonym wywiadzie . Problemu takiego nie ma
wśród hoteli sieciowych, głównie 5- i 4-gwiazdkowych, gdzie standardy obsługi
turystów są niezwykle rygorystycznie przestrzegane, a finanse przeznaczane na
działania marketingowe są ogromne. Niestety, odwrotnie jest w obiektach
niezrzeszonych w sieci hotelowe, w czym upatruje się przyczyn mniejszej liczby
korzystających turystów. Odpowiedni poziom usług oraz działania marketingowe są
podstawowymi, jeśli chodzi o utrzymanie się na rynku, nie tylko zresztą
turystycznym. Dlatego przedsiębiorcy, którzy nie zdadzą sobie z tego sprawy,
według redakcji serwisu będą mieli w kolejnych latach spore problemy. Spadek
liczby turystów w 2009 roku nie stanowi dla hotelarzy sieciowych znacznego
problemu z uwagi na organizowane konferencje, szkolenia, wykłady, zajęcia fitness
oraz zabiegi SPA. Usługi te w pewnym stopniu rekompensują spadek popytu,
dlatego też kryzys w ich wypadku nie jest tak odczuwalny.
Przeprowadzona analiza wskazuje na to, iż ogólnoświatowy kryzys
gospodarczy ma wpływ na wiele sektorów życia publicznego, w tym także
turystykę. Spadek wykorzystania miejsc noclegowych bazy hotelowej, pomimo
wzrostu liczby obiektów hotelowych, wskazuje na mniejsze korzyści finansowe, co
może spowodować wstrzymanie kolejnych inwestycji związanych z rozbudową
bazy hotelowej w Polsce. Biorąc pod uwagę fakt, iż Polska przygotowuje się do
organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku, jasnym jest,
że różnorodna i bogata baza hotelowa będzie konieczna do przyjęcia turystów
uczestniczących w tej sportowej imprezie. Budujące jest to, iż, jak podają badania
18
Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Jolantą Frydel, redaktorką serwisu internetowego
Hotelarze.pl, 20.10.2010.
90 | Piotr Halemba, Wojciech Wąsowicz
Instytutu Turystyki, przeprowadzone w latach 2008–2010, w pierwszym kwartale
2010 roku liczba turystów zagranicznych odwiedzających Polskę wzrosła o 3,2%
w porównaniu z analogicznym okresem w roku 2009. Oby ta tendencja wzrostowa
utrzymywała się teraz z roku na rok, umacniając i rozwijając polską turystykę
w oparciu o całą bazę noclegową.
Bibliografia:
1. Biuletyn Statystyczny GUS 2010, 2010, Tab. 64, s. 188, GUS, Warszawa.
Informacja o wskaźniku wykorzystania pokoi hotelowych oraz liczbie
cudzoziemców w ONZZ i w hotelach w 2009 r. na podstawie wstępnych danych
GUS.
2. Gaworecki W., 2007, Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa.
3. GUS, 2001, Turystyka w 2000 r., Warszawa.
4. GUS, 2010, Turystyka w 2009 r. Informacje i opracowania statystyczne.
5. http://www.hotelarze.pl
6. Instytut Turystyki i Polska Agencja Rozwoju Turystyki, 2010, Polska
Gospodarka Turystyczna w okresie światowego kryzysu, Warszawa.
7. Instytut Turystyki, Opracowania statystyczne.
8. Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych,
http://www.paiz.gov.pl/index/?id=130ea938864f051b9a40c85b6a713306#71
9. Polska odporna na kryzys. http://forsal.pl/artykuly/117712,chwala_nas_polska_odporna_na_kryzys.html
10. Polski
Serwis
Naukowy,
Kryzys
finansowy
2007–2009,
http://www.naukowy.pl/encyklopedia/Kryzys_finansowy_2007–2009
11. Travel & Tourism Economic Impast Poland 2010, s. 10; wyd. WTTC Londyn
2010; Dane o wartości popytu turystycznego i udziale gospodarki i branży
Wpływ kryzysu na wykorzystanie bazy hotelowej w Polsce | 91
turystycznej w rynku pracy i PKB w latach 2008–2010, na podst.:
http://www.wttc.org/bin/PDF/original_pdf_file/poland.pdf
12. UNWTO Word Tourism Barometr, Vol. 8, nr 1, Jan/2010., s. 10. Wstępne,
szacunkowe dane UN WTO, opublikowane w styczniu 2010 r.
13. Ustawa o usługach turystycznych z 29 sierpnia 1997 r.
14. Wywiad
przeprowadzony
z
Agnieszką
Sikorską,
dyrektorką
Śląskiej
Organizacji Turystycznej w Katowicach.
15. Wywiad przeprowadzony z Jolantą Frydel, redaktorką serwisu internetowego
Hotelarze.pl
16. Wywiad przeprowadzony z Dorotą Zientalską, przedstawicielką Departamentu
Planowania Marketingowego Polskiej Organizacji Turystycznej.