Badania sukcesji w maďych przedsiÚbiorstwach rodzinnych w Polsce

Problemy zarzÈdzania, vol. 8, nr 4 (30): 87 – 106
ISSN 1644-9584, © Wydziaï ZarzÈdzania UW
Badania sukcesji w maïych
przedsiÚbiorstwach rodzinnych w Polsce
Andrzej Marjañski
Sektor maïych i Ărednich przedsiÚbiorstw stanowi dominujÈce Ărodowisko,
w którym funkcjonujÈ przedsiÚbiorstwa rodzinne; jest to zupeïnie naturalne,
poniewaĝ ponad 99% wszystkich podmiotów gospodarczych stanowiÈ podmioty
maïe, a poczÈtek wiÚkszoĂci biznesów jest zwiÈzany z maïym rozmiarem organizacji. PrzedsiÚbiorstwa rodzinne stanowiÈ zróĝnicowanÈ i niejednorodnÈ grupÚ
podmiotów, które funkcjonujÈ w róĝnych branĝach i majÈ róĝnÈ wielkoĂÊ.
Jednym z kluczowych przejawów funkcjonowania family business jest sukcesja, czÚsto okreĂlana jako miÚdzypokoleniowy transfer wïadzy i wïasnoĂci.
Obejmuje ona wszystkie obszary zarzÈdzania przedsiÚbiorstwem: strategiÚ
biznesu, strategiÚ zarzÈdzania zasobami ludzkimi, strukturÚ wïasnoĂci oraz
kulturÚ organizacyjnÈ. Proces sukcesji obejmuje czasokres siÚgajÈcy nieraz kilkudziesiÚciu lat. PrzejÚcie przedsiÚbiorstwa przez nastÚpcÚ powoduje zasadnicze
zmiany w funkcjonowaniu przedsiÚbiorstwa i rodziny wïaĂcicielskiej.
Artykuï poĂwiÚcony jest ukazaniu specyfiki procesów sukcesyjnych w przedsiÚbiorstwach rodzinnych oraz polskiego dorobku badawczego w tym zakresie.
Ukazana zostaïa istota sukcesji oraz analiza czynników majÈcych wpïyw na
przeprowadzenie udanego procesu sukcesyjnego.
1. WstÚp
Prowadzenie przez rodzinÚ biznesu jest zjawiskiem naturalnym od tysiÚcy
lat. Ale dopiero w poïowie lat 70. XX w. badacze spoïeczni i ekonomiczni
zaczÚli siÚ zajmowaÊ problematykÈ funkcjonowania family business. W literaturze przedmiotu brak jest akceptowanej przez wiÚkszoĂÊ badaczy definicji przedsiÚbiorstwa rodzinnego. Cecha ta pokazuje, jak pïynna i trudno
identyfikowalna jest problematyka przedsiÚbiorstwa rodzinnego. Natomiast
badacze sÈ zgodni, ĝe sukcesja, czyli miÚdzypokoleniowy transfer wïadzy
i wïasnoĂci, jest czynnikiem wyróĝniajÈcym przedsiÚbiorstwa rodzinne spoĂród ogóïu przedsiÚbiorstw. Obejmuje ona wszystkie elementy zarzÈdzania
podmiotem: strategiÚ firmy, strategiÚ personalnÈ, kulturÚ organizacyjnÈ
i strukturÚ wïasnoĂci. Dokonywanie siÚ sukcesji jest procesem, który obejmuje niekiedy okres kilkudziesiÚciu lat. PrzejÚcie przedsiÚbiorstwa przez
nastÚpcÚ stanowi koñcowy akt procesu sukcesji, powodujÈcy zasadnicze
zmiany w funkcjonowaniu zarówno podmiotu gospodarczego, jak i rodziny.
vol. 8, nr 4 (30), 2010
87