Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
30.05.2011
Przedwojenny Józefów Biłgorajski na wirtualnej makiecie
____________________________
autor: laskarzewska
Przedwojenny Józefów Biłgorajski był przykładem sztetla, czyli małej, prowincjonalnej gminy żydowskiej
w przedwojennej wschodniej Europie.
Józefów Biłgorajski został założony 3 grudnia 1725 roku na gruntach wsi Majdan Nepryski przez
ordynata Tomasza Józefa Zamoyskiego i był ostatnim (dziesiątym) miastem powstałym w obrębie
Ordynacji Zamojskiej.
Żydzi zaczęli się osiedlać w Józefowie zaraz po nadaniu miastu przywileju lokacyjnego w 1725 roku.
Mieszkali przeważnie w południowej części rynku, przy głównej ulicy – Sitarskiej.
Przedwojenny Józefów Biłgorajski był przykładem sztetla (sztetlech oznacza w jidysz „małe
miasteczko”), czyli małej, prowincjonalnej gminy żydowskiej w przedwojennej wschodniej Europie
(Rosji, Polsce, na Litwie, wschodniej części cesarstwa austro-węgierskiego). Była to żydowska
wspólnota o specyficznym układzie społecznym i charakterystycznej obyczajowości. Sztetl miał własne
elity kulturalne i intelektualne, które pełniły funkcję lokalnych autorytetów. Takie zdarzenia, jak
narodziny, małżeństwo, śmierć, zbiorowość przeżywała wspólnie. Opiekowano się miejscowymi
żebrakami i chorymi. Dawało to poczucie bezpieczeństwa. Jednak z drugiej strony życie każdego
mieszkańca było poddane społecznej kontroli, a potrzebę prywatności uważano za coś podejrzanego.
Dzięki pracy Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” oraz uczniów i nauczycieli z Liceum
Ogólnokształcącego w Józefowie przedwojenny Józefów Biłgorajski można oglądać na wirtualnej
makiecie. Jest to innowacyjna aplikacja umożliwiająca poznanie historycznej zabudowy sztetla, jakim
był Józefów, oraz zapoznanie się z informacjami dotyczącymi fenomenu kulturowego miasteczek
Lubelszczyzny. Do makiety zostały podłączone materiały dotyczące różnych aspektów życia w
przedwojennym sztetlu. Stanowią one kompendium wiedzy o historii i dziedzictwie kulturowym miejsca,
wykorzystującym różnego typu multimedia. W wyniku żmudnej współpracy historyków, grafików
komputerowych z pracownikami lubelskiego ośrodka na makiecie odtworzono nieistniejącą już
charakterystyczną zabudowę tej miejscowości. Do budynków, między innymi ratusza, domu ludowego,
synagogi czy kościoła, dołączono szczegółowe informacje o tych obiektach. Projekt zrealizowano w
ramach programu Akademia Orange. Wirtualny model przedwojennego Józefowa został stworzony
przy pomocy oprogramowania Google Earth.
strona 1 / 1