Sprawozdanie z działalności Powiatowego Rzecznika Praw

SPRAWOZDANIE
z działalności
Powiatowego Rzecznika Konsumentów
w Sokołowie Podlaskim
w 2012 roku
SOKOŁÓW PODLASKI, 9 CZERWCA 2013 ROKU
1
2
SPIS TREŚCI
I.
WSTĘP I UWAGI OGÓLNE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO
RZECZNIKA KONSUMENTÓW W SOKOŁOWIE PODLASKIM…………………….5
Struktura biura Rzecznika, stan kadrowy (ilość zatrudnionych osób oraz ich
kwalifikacje zawodowe).
II.
REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ POWIATOWEGO RZECZNIKA KONSUMENTÓW W
SOKOŁOWIE PODLASKIM……………………………………………………..8
1. Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w
zakresie ochrony interesów konsumentów.
2. Składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa
miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów.
3. Występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów
konsumentów.
4. Współdziałanie z UOKiK, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami
konsumenckimi i innymi instytucjami w zakresie ochrony konsumentów.
5. Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów i wstępowanie do toczących się
postępowań.
6. Działania o charakterze edukacyjno-informacyjnym.
7. Podejmowanie działań wynikających z:
• art. 479 (38) Kpc (niedozwolone postanowienia umowne),
• ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym,
• ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym,
• art. 42 ust. 1 pkt 3 uokik (występowanie w sprawach o wykroczenia na
szkodę konsumentów)
• art. 42 ust. 5 uokik w zw. z art. 63 Kpc (przedstawianie sądowi istotnego
poglądu dla sprawy)
III.
WNIOSKI KOŃCOWE, PROPOZYCJE ZMIAN ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY
REALIZACJI PRAW KONSUMENTÓW…………………………………………12
1.
Wnioski Rzecznika dotyczące polepszenia
konsumentów.
2.
Wnioski dotyczące pracy Rzecznika.
IV.
standardów
ochrony
TABELE……………………………………………………………………..17
1.
Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji
prawnej w zakresie ochrony konsumentów.
2.
Wystąpienia do przedsiębiorców w sprawie ochrony interesów
konsumentów.
3.
Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów i wstępowanie do
toczących się
postępowań.
4.
Inne zadania.
3
4
I.
WSTĘP I UWAGI OGÓLNE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO RZECZNIKA
KONSUMENTÓW W SOKOŁOWIE PODLASKIM
____________________________________________________________
Zgodnie z postanowieniami art. 4 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o
samorządzie powiatowym ( Dz. U. nr 142 poz. 1592 ze zm.) powiat wykonuje określone
ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie ochrony praw
konsumenta. Do podstawowych praw konsumenta podlegających ochronie należą :
1)
2)
3)
4)
5)
prawo do bezpieczeństwa zdrowotnego,
prawo do bezpieczeństwa ekonomicznego,
prawo do edukacji i informacji,
prawo do dostępu do wymiaru sprawiedliwości,
prawo do reprezentacji .
W okresie sprawozdawczym zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw
konsumentów określała ustawa z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i
konsumentów ( Dz. U. z 2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm. - po nowelizacji wprowadzonej przez
art. 52 ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych; Dz.U. z 2008
r. nr 223, poz. 1458) zwana w dalszej części sprawozdania uokik. Konsumentem w
rozumieniu ustawy był konsument w rozumieniu przepisów art. 22¹ ustawy z dnia 23
kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) tj. za
konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zadaniem samorządu
terytorialnego w zakresie ochrony praw konsumentów było prowadzenie edukacji
konsumenckiej, w szczególności poprzez wprowadzenie elementów wiedzy
konsumenckiej do programów nauczania w szkołach publicznych ( art. 38 uokik ).
Zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonywał
powiatowy rzecznik konsumentów ( art. 39 ust. 1 uokik ). Z rzecznikiem konsumentów
stosunek pracy nawiązywał starosta (art. 40 ust. 1 uokik). Rzecznik konsumentów był
bezpośrednio podporządkowany staroście ( art. 40 ust. 3 uokik ) i ponosił przed nim
odpowiedzialność za swoje działania. Rzecznik konsumentów był wyodrębniony
organizacyjnie w strukturze starostwa powiatowego ( art. 40 ust. 4 uokik ). W
pozostałym zakresie dotyczącym statusu prawnego rzecznika konsumentów miały
zastosowanie przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach
samorządowych (art. 40 ust. 5 uokik ). Status pracownika samorządowego przesądzał o
przypisaniu rzecznikowi konsumentów przymiotu funkcjonariusza publicznego, natomiast z
uwagi na to, iż rzecznik konsumentów nie jest organem administracji publicznej nie
znajdują do niego zastosowania przepisy kpa w zakresie terminów i procedur.
Do zadań rzecznika, zgodnie z uokik , należało :
1) zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w
zakresie ochrony interesów konsumentów (art. 42 ust. 1 pkt 1),
2) składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego
w zakresie ochrony interesów konsumentów (art. 42 ust. 1 pkt 2),
3) występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów
konsumentów (art. 42 ust. 1 pkt 3),
4) współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi
(art. 42 ust. 1 pkt 4),
5
5) wytaczanie powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępowanie , za ich zgodą, do
toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów (art. 42
ust. 2),
6) występowanie do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z
uzasadnionym i uprawdopodobnionym wnioskiem o wszczęcie postępowania
antymonopolowego w związku z podejrzeniem naruszenia przepisów ustawy w
sprawach praktyk naruszających konkurencję ( art. 86 ust. 1 uokik) tj. porozumień
ograniczających konkurencję ( art. 6 ust. 1 uokik ) oraz nadużywania pozycji
dominującej (art. 9 ust. 2 uokik),
7) występowanie do Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów z uzasadnionym i
uprawdopodobnionym wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie praktyki
naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, w szczególności stosowania
niedozwolonych postanowień wzorców umów, naruszania obowiązku udzielania
konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, nieuczciwej praktyki rynkowej
lub czynów nieuczciwej konkurencji (art. 100 ust. 1 uokik w związku z art. 24 ust. 2
uokik),
8) przekazywanie na bieżąco delegaturom Urzędu Konkurencji i Konsumentów
wniosków i sygnalizowanie problemów dotyczących ochrony konsumentów, które
wymagają podjęcia działań na szczeblach administracji rządowej (art. 43 ust. 3),
9) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub w przepisach odrębnych (art.
42 ust. 1 pkt 5).
Przedsiębiorca, do którego zwrócił się rzecznik konsumentów, działając na
podstawie art. 42 ust. 1 pkt 3 uokik, obowiązany był udzielić rzecznikowi wyjaśnień i
informacji będących przedmiotem wystąpienia oraz ustosunkować się do uwag i
opinii rzecznika (art. 42 ust. 4). Kto wbrew przepisowi art. 42 ust. 4 naruszył
obowiązek udzielenia rzecznikowi konsumentów wyjaśnień i informacji będących
przedmiotem wystąpienia rzecznika lub obowiązek ustosunkowania się do uwag i
opinii rzecznika podlegał karze grzywny, nie mniejszej niż 2.000,00 zł (art. 114 ust. 1
uokik). Rzecznik konsumentów w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów
był oskarżycielem publicznym w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania w
sprawach o wykroczenia ( art. 42 ust. 3 uokik), zaś w sprawach cywilnych o ochronę
interesów konsumentów do powiatowego rzecznika konsumentów stosowało się
odpowiednio przepisy o prokuratorze (art. 42 ust. 5 uokik oraz art. 63 Kodeksu
postępowania cywilnego ).
Jak wynikało z powyższych przepisów uokik Powiatowy Rzecznik Konsumentów był
instytucją o kompetencjach doradczych i procesowych, nie posiadał natomiast
kompetencji kontrolnych ani władczych.
Zadania z zakresu ochrony praw konsumentów Powiatowy
Konsumentów w Sokołowie Podlaskim wykonywał w oparciu o :
Rzecznik
1) Ustawę z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z
2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm.- po nowelizacji wprowadzonej przez art. 52 ustawy z
dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych Dz.U. z 2008 r. nr 223,
poz. 1458),
2) Regulamin Organizacyjny Starostwa Powiatowego w Sokołowie Podlaskim.
Jednoosobowe stanowisko Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie
Podlaskim istnieje w niezmienionym wymiarze czasu pracy ½ etatu ( 20 godz.
tygodniowo) od 13 lat tj. od 1 marca 1999 roku. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w
Sokołowie Podlaskim jest pracownikiem samorządowym
wyodrębnionym
organizacyjnie w strukturze Starostwa Powiatowego w Sokołowie Podlaskim oraz
6
jest bezpośrednio podporządkowany Staroście Sokołowskiemu . Powiatowy Rzecznik
Konsumentów w Sokołowie Podlaskim w pozostałym wymiarze czasu pracy tj. ½ etatu jest
zatrudniony u innego pracodawcy w innej miejscowości, co powoduje konieczność
korzystania przez niego z urlopu wypoczynkowego (w wymiarze 13 dni ) w celu udziału
procesowego w sprawach konsumenckich oraz udziału w niezbędnych szkoleniach
prawnych dla rzeczników konsumentów, jeśli ich terminy przypadają w dni , w których nie
świadczy on pracy na stanowisku rzecznika konsumentów.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim nie jest wyodrębniony w
strukturze budżetu powiatu sokołowskiego.
Nie jest więc samodzielnym
dysponentem jakichkolwiek środków budżetowych, w szczególności przeznaczonych
na pokrycie ewentualnych kosztów ochrony procesowej praw i interesów
konsumentów.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów, w ramach wykonywanej
służbowo funkcji rzecznika, nigdy nie był objęty ubezpieczeniem od
odpowiedzialności cywilnej.
Pierwszym Powiatowym Rzecznikiem Konsumentów w Sokołowie Podlaskim był p. Jerzy
Oleszczuk.
Od 1 stycznia 2003 roku - z przerwą w okresie od 1 stycznia 2006 roku do 16 kwietnia
2007 roku (vacat) - do chwili obecnej funkcję Powiatowego Rzecznika Konsumentów
w Sokołowie Podlaskim pełni p. Marek Olędzki, który wykonując obowiązek nałożony
przez art. 43 ust. 1 uokik sporządził i przedłożył niniejsze sprawozdanie.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim przyjmuje konsumentów
w p. nr 1 budynku Starostwa Powiatowego w Sokołowie Podlaskim położonym przy
ul. Armii Krajowej 4 we wszystkie czwartki i piątki każdego miesiąca w godzinach od
8.00 do 18.00. Ponadto, konsumenci w tych dniach mogą korzystać z porad Rzecznika za
pośrednictwem telefonu nr 257817459 oraz poczty elektronicznej pod adresem
[email protected]. Nie jest wyodrębniony organizacyjnie dzień pracy w którym
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim mógłby nie przyjmować
nowych spraw konsumenckich lecz skoncentrować się wyłącznie na rozpoznaniu
częstokroć bardzo zawiłego stanu faktycznego oraz stanu prawnego uprzednio przyjętych
spraw konsumenckich, a przede wszystkim przygotowywać pisma dla konsumentów, swoje
własne wystąpienia do przedsiębiorców oraz ewentualne pisma procesowe. Powiatowy
Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim nadmienia, iż nie jest mu znana taka
kancelaria prawna , która świadczyłaby usługi prawne w tak szerokim zakresie prawnym w
jakim zobowiązany jest świadczyć usługi prawne rzecznik konsumentów. Konieczność
starannego przygotowania pod względem prawnym pism przez rzecznika
konsumentów wynika z faktu, iż jego przeciwnikiem prawnym są wąsko
wyspecjalizowani prawnicy reprezentujący częstokroć największe i najbogatsze
polskie firmy.
7
II.
REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ POWIATOWEGO RZECZNIKA KONSUMENTÓW W
SOKOŁOWIE PODLASKIM
____________________________________________________________
W okresie sprawozdawczym Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie
Podlaskim udzielił 247 bezpłatnych porad i informacji prawnych ( w tym 40 porad o
charakterze niekonsumenckim) z zakresu :
•
usług :
1. ubezpieczeniowych – 20 porad :
Dotyczyły stosowania przez zakład ubezpieczeń nieuczciwej praktyki rynkowej
polegającej na umieszczaniu w materiałach wysyłanych do konsumenta
dokumentów wywołujących u niego wrażenie, że już zamówił reklamowany
produkt mimo, iż tego nie zrobił ( rzekome prowadzenie rachunków IKZE),
reklamacji wysokości kwoty odszkodowania z powodu doznanego trwałego
uszczerbku na zdrowiu z tytułu dodatkowego grupowego ubezpieczenia na
wypadek trwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego nieszczęśliwym
wypadkiem, uchylania się od wypłaty odszkodowania za szkodę osobową prze
ubezpieczyciela z tytułu odpowiedzialności zarządcy drogi gminnej za jej
należyte utrzymanie, zwrotu opłaconej składki za niewykorzystany okres
ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia w związku z
przeniesieniem prawa własności, uchylania się zakładów ubezpieczeń od
spłaty zadłużenia kredytobiorcy w przypadku kredytów z ubezpieczeniem od
ryzyka zgonu kredytobiorcy
2. finansowych (innych niż ubezpieczeniowe) - 20 porad :
Dotyczyły zwrotu przez bank części zapłaconej z góry składki
ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ubezpieczenia w związku z
wcześniejszą spłatą kredytu, reklamacji operacji bankomatowej, zwrotu
rzekomej opłaty przygotowawczej przy odstąpieniu od przedwstępnej umowy
pożyczki, naliczania ryczałtowych opłat za wysyłane monity pisemne i
telefoniczne oraz wizyty windykatora bankowego.
3. dostaw energii, gazu, ciepła, wody, wywozu nieczystości - 2 porady :
Dotyczyły reklamacji nienależytego wykonywania usługi wywozu nieczystości ,
reklamacji rozliczeń kosztów dostawy ciepła oraz ciepłej wody użytkowej do
budynku wielolokalowego.
4. telekomunikacji (telefony, TV) - 2 porady :
Dotyczyły odstąpienia od umowy z operatorem telewizji cyfrowej wskutek
stosowania przez niego nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających w
błąd konsumenta w każdych okolicznościach przy telefonicznym przedłużaniu
umowy abonamentowej a następnie niewywiązywaniu się z uzgodnionych
indywidualnie zobowiązań umownych, usiłowania egzekucji przedawnionych
świadczeń pieniężnych.
8
5. motoryzacyjnych – 1 porada
Dotyczyła przewlekłego i nieterminowego wykonywania naprawy samochodu.
6. przewozowych – 1 porada
Dotyczyła interwencji w sprawie nieuznawania przez przewoźnika ustawowych
ulg dla inwalidów wojennych,
7. innych – 9 porad :
Dotyczyły reklamacji usługi krawieckiej uszycia firanek oraz uszycia sukni
ślubnej, reklamacji usługi transportowej, reklamacji usług hydraulicznych,
reklamacji usług tapicerskich, reklamacji usługi optycznej, reklamacji usługi
dentystycznej, reklamacji usługi stolarskiej oraz reklamacji usługi pocztowej.
•
umów sprzedaży :
Dotyczyły głównie uprawnień reklamacyjnych z tytułu niezgodności z umową
sprzedaży albo umową gwarancyjną, zakupionych towarów konsumpcyjnych
począwszy od:
1. obuwia i odzieży – 45 porad :
Dotyczyły m.in. stosowania przez sprzedawców nieuczciwych praktyk
rynkowych wprowadzających w błąd co do praw konsumenta w postępowaniu
reklamacyjnym.
2. wyposażenia mieszkania - 22 porad,
3. sprzętu RTV i AGD ( sprzętu telekomunikacyjnego ) – 30 porad ,
4. motoryzacji – 5 porad :
Dotyczyły m.in. reklamacji zakupionych końcówek wtryskiwaczy do silnika
wraz ze zwrotem poniesionych kosztów ich montażu i demontażu oraz
odstąpienia od umowy sprzedaży samochodu zakupionego w komisie.
5. innych – 5 porad :
Dotyczyły reklamacji zakupionej kostki brukowej wraz z jej demontażem i
ponownym ułożeniem, reklamacji zakupionej stolarki okiennej wraz z jej
demontażem i ponownym montażem, reklamacji zakupionych płytek
ceramicznych wraz z ich demontażem i montażem nowych, wolnych od wad,
reklamacji zakupionych drzwi przesuwnych oraz reklamacji wykonanego
pomnika nagrobnego.
•
umów poza lokalem i na odległość - 45 porad :
Dotyczyły skutecznego odstąpienia od umowy o dostawę energii elektrycznej
zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa wraz ze zmianą dostawcy,
uzasadnionego podejrzenia stosowania przez dostawcę energii elektrycznej
niedozwolonej klauzuli umownej mającej utrudnić zmianę dostawcy poprzez
zapłatę tzw. opłaty jednorazowej naliczanej w niejasny i zawiły sposób przez
9
dostawcę, stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających w
błąd w trakcie rejestracji przez pośrednika w dostępie do bezpłatnego portalu
społecznościowego usernet , usiłowania wyłudzenia ponownej zapłaty za
towar zakupiony u akwizytora po upływie okresu przedawnienia roszczenia
sprzedawcy względem kupującego, odstąpienia od zawartych umów poza
lokalem przedsiębiorstwa na zakup urządzeń do masażu, pościeli, roweru,
fotela, podnóżka oraz wycieczki, poduszki masującej, odstąpienia od
zawartych umów na odległość na zakup kabiny prysznicowej wraz z
hydromasażem , pasków piaskowca - łupanki na wykończenie elewacji domu
mieszkalnego, tarczy sprzęgła oraz spełniania świadczeń niezamówionych.
•
inne ( niekonsumenckie ) – 40 porad :
Dotyczyły różnorodnych pism dłużników w komorniczych postępowaniach
egzekucyjnych, odwołań od decyzji organów rentowych, wniosków o
stwierdzenie nabycia spadku, zapłaty za czasowe zajęcie gruntu , odwołań od
decyzji o warunkach zabudowy, wniosków o przyznanie prawa pomocy,
wniosków o sporządzenie pisemnego uzasadnienia , pism procesowych z
zakresu prawa pracy oraz rodzinnego.
Jak widać z przedstawionego powyżej zakresu spraw, Powiatowy Rzecznik Konsumentów
świadczył bezpłatną pomoc prawną dla mieszkańców powiatu sokołowskiego
przekraczającą nieznacznie zakres poradnictwa konsumenckiego, w szczególności były to
porady dla osób niezamożnych, osób w podeszłym wieku oraz rolników.
Reasumując, w trakcie 2012 roku, Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie
Podlaskim przyjął 247 interesantów, przygotował 162 pisma oraz rozpatrzył 199
spraw.
Dla porównania - w 2011 roku - Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim
przyjął 206 interesantów, przygotował 132 pisma oraz rozpatrzył 173 sprawy.
Rzecznik na wniosek i za zgodą konsumentki wstąpił do jednego postępowania
procesowego po stronie powodowej. Postępowanie przeciwko wykonawcy robót
budowlanych z tytułu niezgodnego z zamówieniem i zasadami sztuki budowlanej
wykonania kotłowni co wraz z instalacją ogrzewania naściennego i podłogowego,
szamba oraz przyłącza wodno-kanalizacyjnego jest w toku rozstrzygnięcia
procesowego. W wyżej opisanej sprawie nienależytego wykonania usługi budowlanej
Rzecznik przygotował również konsumentce pozew do sadu powszechnego.
Rzecznik przygotował także konsumentom 2 skuteczne pozwy dotyczące reklamacji
niezgodności sprzedanego towaru z umową ( oba dotyczące obuwia), 1 skuteczny
pozew przeciwegzekucyjny przeciwko bankowi z tytułu bezprawnej egzekucji kredytu
zaciągniętego przez jednego małżonka z majątku odrębnego drugiego małżonka oraz
związanego z tym zwolnienia bezprawnie zajętego przez komornika na wniosek
wierzyciela ciągnika rolniczego,
2 skuteczne sprzeciwy od nakazów zapłaty
wydanych przez e-sąd w Lublinie, z czego jeden dotyczący przedawnionego a
następnie
sprzedanego
firmie
windykacyjnej
roszczenia
operatora
telekomunikacyjnego , drugi zaś roszczenia spółdzielni mieszkaniowej przeciwko
lokatorowi o zapłatę nieistniejącego w rzeczywistości zobowiązania. Powiatowy
Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim przygotował także 2 skuteczne
procesowo odpowiedzi dla lokatorów mieszkań komunalnych na pozwy o zapłatę
czynszu najmu z tytułu opłat za centralne ogrzewanie oraz o eksmisję z tytułu
zaległości czynszowych . Apelacje wniesione do sądu II instancji przez
administratora i zarządcę mieszkań komunalnych były nieskuteczne. Odpowiedzi na
10
wniesione apelacje również przygotował Powiatowy Rzecznik Konsumentów w
Sokołowie Podlaskim.
Rzecznik nie występował do Prezesa UOKiK z zawiadomieniami o wszczęcie
postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Jednakże pisma przygotowywane dla konsumentów przez Rzecznika związane ze
stosowaniem
przez
przedsiębiorców
nieuczciwych
praktyk
rynkowych
wprowadzających w błąd konsumentów bądź też stanowiących agresywne praktyki
rynkowe były przekazywane do wiadomości właściwych miejscowo delegatur
UOKiK.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim korzystał z nieodpłatnej
informacji dla konsumentów w postaci biuletynów i wydawnictw : Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów,
Stowarzyszenia Konsumentów Polskich, Federacji
Konsumentów, Rzecznika Ubezpieczonych oraz Urzędu Regulacji Energetyki,
rozprowadzając i udostępniając je nieodpłatnie zarówno wśród konsumentów jak też
przedsiębiorców.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim uczestniczył w roku
sprawozdawczym w nieodpłatnej konferencji pt. „ Jakość paliw w świetle wymagań prawa i
kontroli Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Warszawie” zorganizowanej w
dniu 13 stycznia 2012 roku w Warszawie przez Wojewódzki Inspektorat Inspekcji
Handlowej w Warszawie.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim
wziął również udział w nieodpłatnej konferencji pt. „ Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach
obowiązkowych, UFG i PBUK” zorganizowanej w dniu 28 lutego 2012 roku w Warszawie
przez Rzecznika Ubezpieczonych, a także uczestniczył w nieodpłatnej konferencji naukowej
pt. „Jakość umów zawieranych z konsumentami. Dobre praktyki. Niedozwolone klauzule.”
zorganizowanej w dniu 8 marca 2012 roku w Warszawie przez Stowarzyszenie
Konsumentów Polskich oraz Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur przy udziale
Biura Informacji Kredytowej SA, Arbitra Bankowego i Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim uczestniczył
również w nieodpłatnej konferencji pt. „Transgraniczny handel on-line - od sprzedaży na
odległość do dyrektywy o prawach konsumenckich ” zorganizowanej w dniu 4 października
2012 roku w Warszawie przez Europejskie Centrum Konsumenckie. W dniu 12 grudnia
2012 roku Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim uczestniczył w
nieodpłatnym, specjalistycznym szkoleniu zorganizowanym w Warszawie przez Federację
Konsumentów dla rzeczników konsumentów oraz przedstawicieli organizacji
konsumenckich dotyczącym praktycznego stosowania przepisów prawa na rynku
bankowym i finansowym, ubezpieczeniowym, turystycznym oraz sprzedaży konsumenckiej.
11
III. WNIOSKI
KOŃCOWE, PROPOZYCJE ZMIAN ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY
REALIZACJI PRAW KONSUMENTÓW
____________________________________________________________
Niestety nadal zdarzają się przedsiębiorcy wykorzystujący nieświadomość konsumentów co
do posiadania przez nich prawa wyboru pomiędzy ochroną wynikającą z gwarancji a
ustawową odpowiedzialnością sprzedawcy wynikającą z ustawy o sprzedaży
konsumenckiej i usiłujący uchylić się w ten sposób od odpowiedzialności za sprzedany
konsumentowi towar przesuwając ją na gwaranta, którym najczęściej jest jego producent.
W ten sposób konsument wdaje się w niepotrzebny i trudniejszy dla niego prawnie spór z
producentem towaru. Nagminne jest też korzystanie przez sprzedawców podczas
postępowania reklamacyjnego z opinii „rzeczoznawców” spoza list rzeczoznawców
prowadzonych przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej a nawet częstokroć to
sam sprzedawca reklamowanego towaru lub jego pracownik wypowiada się osobiście jako
„rzeczoznawca” – i to w ustawowym okresie 6 miesięcy domniemania istnienia
niezgodności w dniu wydania konsumentowi sprzedanego towaru . Opinie takich „
rzeczoznawców ” są w większości przypadków rażąco stronnicze na korzyść sprzedawcy.
Konsumenci zaniedbują również pisemne dokumentowanie składanych reklamacji oraz
wykonywanych napraw, co znakomicie utrudnia im przyszłe dochodzenie swoich roszczeń.
Ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów dotyczących umów konsumenckich zawieranych
zarówno w okolicznościach typowych ( w lokalu przedsiębiorstwa) jak też ( poza lokalem
przedsiębiorstwa oraz na odległość) w zakresie obowiązków informacyjnych , wymogów
formalnych i realizacji prawa do odstąpienia , a także uporządkowanie i zintegrowanie
przepisów dotyczących odpowiedzialności za jakość rzeczy sprzedanej mają na celu
przyjęte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 maja 2013 roku założenia do
projektu ustawy o prawach konsumentów oraz o zmianie ustawy - Kodeks cywilny i innych
transpozycja przepisów prawa unijnego.
Przepisy
ustaw której celem ma być
przedmiotowej ustawy powinny wejść w życie najpóźniej z dniem 13 czerwca 2014 roku .
Ustawa ta uchyli szczególnie nieudaną pod względem prawnym ustawę o
szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (określonej jako bubel prawny
2002 roku przez prof. Ewę Łętowską) jak też ustawę o ochronie niektórych praw
konsumentów. Niewątpliwie przedmiotowa ustawa przyczyni się do radykalnej
poprawy ochrony praw i interesów konsumentów w sprawach indywidualnych , a tym
samym znacząco ułatwi wykonywanie obowiązków ustawowych przez rzeczników
konsumentów.
Ochrona procesowa praw i interesów indywidualnych konsumentów ze strony rzeczników
konsumentów jest również ułomna ze względu na fakt uzasadnionej obawy ze strony wielu
rzeczników poniesienia przez budżet samorządu zatrudniającego rzecznika jako swojego
pracownika kosztów procesowych przegranych spraw konsumenckich najczęściej nie
przewidywanych w wydatkach budżetowych i związanej z tym negatywnej oceny
poniesionego przez rzecznika ryzyka procesowego ze strony jego bezpośredniego
zwierzchnika służbowego. Często występujący w praktyce fakt nieposiadania przez
rzecznika konsumentów jakiegokolwiek wydzielonego budżetu przeznaczonego na
ochronę procesową konsumentów powoduje uzasadnioną niechęć rzeczników do
ryzykowania przegranym procesem . Z tego też względu, co do zasady Powiatowy
Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim jedynie wstępuje – na wniosek i za
zgodą konsumentów – do wytoczonych przez nich powództw. Rzecznik
przygotowuje również konsumentom pisma przedprocesowe oraz procesowe.
Wprowadzenie
obowiązkowego
ubezpieczenia
rzeczników
konsumentów
od
odpowiedzialności cywilnej może problem niedostatecznej ilości wytaczanych powództw
przez rzeczników na rzecz konsumentów rozwiązać, ale jedynie przy właściwym
12
określeniu zakresu
ubezpieczeń.
ochrony
oraz
wyłączeń
od
odpowiedzialności
zakładu
Drugą przyczyną unikania przez rzeczników wytaczania powództw na rzecz konsumentów
jest zatrudnianie rzeczników w Starostwach Powiatowych w niepełnym wymiarze
czasu pracy, co wskutek faktu, iż niekoniecznie wyznaczony przez sąd orzekający termin
posiedzenia w konsumenckim postępowaniu procesowym przypada na ustalony dzień
pracy w charakterze rzecznika powoduje kłopotliwą i nie zawsze możliwą konieczność
zwalniania się rzecznika z pracy u drugiego pracodawcy. W tej sytuacji zwiększanie ilości
spraw procesowych prowadzonych przez rzecznika pogarsza jego sytuację jako pracownika
innego zakładu pracy.
Zmiany wymaga również sytuacja procesowa rzecznika wstępującego do postępowania po
stronie pozwanego konsumenta tj. wtedy gdy konsument potrzebuje zdecydowanie
większej ochrony, niż w przypadku gdy to on sam wytacza powództwo przeciwko
przedsiębiorcy. Wstąpienie rzecznika do postępowania wymaga wówczas zgody powoda,
którym jest przedsiębiorca. Ze zrozumiałych względów przedsiębiorca – pragnąc osłabić
pozycje procesową pozwanego konsumenta najczęściej nie wyraża zgody na wstąpienie do
postępowania rzecznika po stronie pozwanego konsumenta. Zdaniem Powiatowego
Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim konieczna jest likwidacja
konieczności uzyskania zgody przedsiębiorcy jako powoda na wstąpienie rzecznika
konsumentów do postępowania po stronie pozwanego konsumenta gdy wstąpienie
do postępowania następuje na wniosek i za zgodą pozwanego konsumenta.
Nagminnym zjawiskiem, trudnym do zwalczenia przez rzeczników w trybie postępowania
określonym przez przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w
sprawach o wykroczenia jest – w odpowiedzi na wystąpienie rzecznika - nieudzielanie
informacji przez przedsiębiorcę w terminie określonym w wystąpieniu przez
rzecznika bądź też udzielanie przez przedsiębiorcę nierzetelnych, niepełnych bądź też
wprowadzających w błąd informacji.
Stosowana w przedmiotowym karnym
postępowaniu procesowym zasada in dubio pro reo
stwarza przedsiębiorcom duże
możliwości uchylania się od jakiejkolwiek odpowiedzialności za selektywne udzielanie
odpowiedzi rzecznikowi oraz udzielanie odpowiedzi nie w przedmiocie wystąpienia
rzecznika. Zdaniem Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim
zmiana trybu postępowania w tym zakresie z karnego przed sądem powszechnym na
postępowanie administracyjne przed starostą, który mógłby w takim przypadku nałożyć karę
grzywny na przedsiębiorcę z możliwością odwołania się przedsiębiorcy do sądu
administracyjnego byłaby o wiele skuteczniejsza i spowodowałaby bardziej efektywną pracę
rzecznika . Zresztą takie uprawnienia posiada Prezes UOKiK w prowadzonych przez siebie
postępowaniach.
W tym kontekście szczególny niepokój Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie
Podlaskim budzi inicjatywa deregulacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości zmierzająca do
usunięcia w ogóle z treści ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przepisu art. 114.
Niewątpliwie zlikwidowanie przepisu art. 114 ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów jako czynnika dyscyplinującego i motywującego przedsiębiorców do
udzielenia odpowiedzi na wystąpienia rzeczników spowoduje istotne utrudnienie w
realizacji obowiązków ustawowych przez rzeczników konsumentów.
13
IV.TABELE
____________________________________________________________
Tabela nr 1: Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji
prawnej w zakresie ochrony konsumentów.
Ogółem
I. Usługi, w tym:
ubezpieczeniowa
finansowa (inne niż ubezpieczeniowa)
remontowo-budowlana
dostawy energii, gazu, ciepła, wody, wywóz
nieczystości
telekomunikacja (telefony, TV)
turystyczno-hotelarska
deweloperska, pośrednictwo nieruchomości
motoryzacja
pralnicza
timeshare
pocztowa
gastronomiczna
przewozowa
edukacyjna/kulturalna/rekreacyjno-sportowa
medyczna
wyposażenie wnętrz
pogrzebowa
windykacyjne
inne
II. Umowy sprzedaży, w tym:
obuwie i odzież
wyposażenie mieszkania
sprzęt RTV i AGD (sprzęt telekomunikacyjny)
komputer i akcesoria komputerowe
motoryzacja
artykuły spożywcze
artykuły chemiczne i kosmetyki
zabawki
inne
III. Umowy poza lokalem i na odległość
55
20
20
2
2
1
1
9
107
45
22
30
5
5
45
14
Tabela nr 2: Wystąpienia do przedsiębiorców w sprawie ochrony interesów
konsumentów.
Przedmiot sprawy
I. Usługi, w tym:
ubezpieczeniowa
finansowa
(inna niż ubezpieczeniowa)
remontowo-budowlana
dostawy energii, gazu, ciepła, wody,
wywóz nieczystości
telekomunikacja (telefon, TV)
turystyczno-hotelarska
deweloperska, pośrednictwo
nieruchomości
motoryzacja
pralnicza
timeshare
pocztowa
gastronomiczna
przewozowa
edukacyjna/kulturalna/rekreacyjnosportowa
medyczna
wyposażenie wnętrz
pogrzebowa
windykacyjne
inne
II. Umowy sprzedaży, w tym:
obuwie i odzież
wyposażenie mieszkania i
gospodarstwa domowego
sprzęt RTV i AGD
(sprzęt telekomunikacyjny)
komputer i akcesoria komputerowe
motoryzacja
artykuły spożywcze
artykuły chemiczne i kosmetyki
zabawki
inne
III. Umowy poza lokalem i na
odległość
Ilość
wystąpień
ogółem
2
-
Zakończone
pozytywnie
Zakończone
negatywnie
Sprawy w
toku
-
-
2
-
1
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
5
3
3
2
2
1
1
-
-
-
-
-
2
4
1
4
1
-
-
15
Tabela nr 3: Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów i wstępowanie do
toczących się
postępowań.
Rozstrzygnięcie sądu
lp.
Przedmiot sporu
1.
Powództwa
dotyczące
reklamacji w
zakresie
niezgodności towaru
z umową lub
gwarancji towarów
Powództwa
dotyczące
niewykonania lub
nienależytego
wykonania usług
Powództwa
dotyczące uznania
postanowienia
umownego za
niedozwolone
Przygotowywanie
konsumentom
pozwów
dotyczących
reklamacji w
zakresie
niezgodności towaru
z umową lub
gwarancji towarów
Przygotowywanie
konsumentom
pozwów
dotyczących
niewykonania lub
nienależytego
wykonania usług
Inne
RAZEM
Sprawy kierowane
do rozpatrzenia
przez sąd
polubowny
Wstępowanie
rzecznika
konsumentów do
postępowań
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
pozytywne
(np. uwzględniające
żądanie
w zasadniczej
części)
Sprawy
negatywne
w toku
Ilość
powództw ogółem
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
-
-
-
1
-
-
-
5
8
-
-
-
-
-
-
1
1
16
Tabela nr 4: Inne zadania:
L.p
Realizacja zadań wynikających z:
1.
Art. 479 (38) Kpc – niedozwolone
postanowienia umowne
2.
Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym
3.
Ilość
-
Ustawy o dochodzeniu roszczeń w
postępowaniu grupowym
-
-
4.
Art. 42 ust.1 pkt 3uokik – występowanie w
sprawach o wykroczenia na szkodę
konsumentów
-
5.
Art. 42 ust. 5 uokik w zw. z art. 63 Kpc przedstawienie sądowi istotnego poglądu dla
sprawy
-
Sokołów Podlaski, 9 czerwca 2013 roku
17