Gminny Program Promocji Zdrowia

Transkrypt

Załącznik nr 1 do uchwały
Nr 353/XLIII/2014
Rady Gminy Czerwonak
z dnia 20 lutego 2014r.
Gminny
Program Promocji Zdrowia
„ZDROWA GMINA CZERWONAK”
na lata 2014 – 2020
27
Gminny Program Promocji Zdrowia „ZDROWA GMINA CZERWONAK” na lata 2014-2020
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE
3
1. Definicje ………………………………………………….…………………………………….…………………………………………….
3
2. Podstawa prawna ……………………………………………………………………………….………………………………….….
6
3. Ogólne informacje o gminie Czerwonak …………….……………………………………………………….…………
6
4. Wybrane zagadnienia demograficzne …………….………………………………………………………………..…….
7
5. Niepełnosprawność …………………………….…………………………………………………….………………………………
13
6. Podstawowa opieka zdrowotna w gminie Czerwonak w 2013 roku …………………….……….……
16
7. Oświata ………………………….………………………………………….…………………………….….……..…………….…………
18
8. Pomoc społeczna ………………………….………………………………………….……………...………….………………….…
19
9. Sytuacja zdrowotna mieszkańców gminy Czerwonak ……….……………………………………………….…
20
10. Realizacja Gminnego Programu Ochrony i Promocji Zdrowia Mieszkańców Gminy
Czerwonak w latach 2009-2013 ………………………….…………………………..……………………….………………
25
11. Świadomość zdrowotna mieszkańców gminy Czerwonak w świetle badań ankietowych.
28
12. Założenia Programu ……………………………….…………………….……………………………………….……….…………
I. Cel główny ….……….……………………………......................……….……………………….…………………..………
34
34
II. Cele szczegółowe ……...……………………………………….………………………..………………….……….…..…..
34
13. Harmonogram zadań ……………….…………………..………………………………………………..…………...…………...
35
14. Finansowanie Programu ...…….………………………………………….…………………………………….………….…….
36
15. Ewaluacja ……………………..………………………………..……………………………………………………………..…………….
36
ZAKOŃCZENIE ………………………….………………………………………………..………….…………………………………………….
36
Spis tabel ………………………….…………………………………….…………………………………………………………………………….
37
Spis schematów …………………………………………………………………………………………………………………………………..
38
Spis wykresów ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
38
2
WPROWADZENIE
1. Definicje
Zdrowie definiowane przez Światową Organizację Zdrowia ujęte jest jako stan pełnego
fizycznego, psychicznego i społecznego dobrego samopoczucia (dobrostanu), a nie tylko brak
choroby i kalectwa. Powyższą definicję można uzupełnić o aspekt funkcjonalny zdrowia, czyli stan
optymalnej zdolności do efektywnego wykonywania cenionych zadań.
Paradygmat socjologiczny za istotę zdrowia uznaje „dynamiczną równowagę” obrazującą
prawidłowy stan relacji pomiędzy różnymi sferami życia oraz potencjał zdrowotny (zarówno
człowieka-jednostki oraz otoczenia/środowiska), określany m. in. przez odporność na stres,
fizjologiczne rezerwy energii, wsparcie społeczne, proekologiczne i prozdrowotne systemy wartości
kulturowych itp.
Pojęcie zdrowia można rozpatrywać zarówno jako wartość indywidualną oraz jako dobro
społeczne. Zdrowy człowiek ma większe szanse na samorealizację, satysfakcjonujące pełnienie
ról społecznych i na lepszą adaptację do zmian środowiska.
Zdiagnozowanie przez WHO złego stanu zdrowia społeczeństw idzie w parze z ciągłym
wzrostem kosztów opieki medycznej, innowacji i postępu w technice i technologii medycznej,
wydłużeniem średniej długości życia w społeczeństwach rozwiniętych i rozwijających się.
Zaowocowało to stworzeniem listy uwarunkowań zdrowia.
Schemat 1. Podstawowe uwarunkowania zdrowia wg Światowej Organizacji Zdrowia
Źródło: J. B. Karski, Promocja zdrowia dziś i perspektywy jej rozwoju w Europie, wyd. CeDeWu Wydawnictwa Fachowe,
Warszawa 2009, za: WHO 1977, s.9.
3
Również w dobrze pojmowanym interesie społecznym jest utrzymywanie wysokiego poziomu
zdrowia. Dlatego tak istotna jest promocja zdrowia, będąca składową polityki społecznej.
Schemat 2. Trzy elementy składowe promocji zdrowia
promocja
zdrowia
Źródło: Promocja zdrowia dziś i perspektywy jej rozwoju w Europie, J. B. Karski, wyd. CeDeWu Wydawnictwa Fachowe,
Warszawa 2009, za: WHO 1977, s. 10.
Promocja zdrowia to proces umożliwiający jednostkom i grupom społecznym zwiększenie
kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia i jego poprawę. Sprzyja kształtowaniu zdrowego stylu życia
oraz innych społecznych, środowiskowych i osobniczych czynników prowadzących do zdrowia.
Promocja zdrowia, jako element zdrowia publicznego w formie przekazu trafia w miejsca codziennej
aktywności człowieka: zawodowej, szkolnej, związanej z miejscem zamieszkania. Stąd ogromną rolę
odgrywa w tym procesie społeczność lokalna oraz JST szczebla gminnego, które mają największy
dostęp do wiedzy o jej potrzebach i oczekiwaniach.
Celem edukacji zdrowotnej jest zwiększenie stanu świadomości (wiedzy) oraz kształtowanie
postaw prozdrowotnych czy indywidualnej zdolności do zmian.
Profilaktyka w odniesieniu do zdrowia koncentruje się na wykrywaniu i zapobieganiu
chorobom przez odpowiednie leczenie. Profilaktyka społeczna natomiast będzie związana
z
działaniami w zakresie zapobiegania i redukowania dewiacji społecznej, rozumianej jako
odstępstwo od norm, które pociąga za sobą konieczność objęcia systemem opieki społecznej
(np. niedostosowanie, wykolejenie, patologia).
Ochrona zdrowia to „zorganizowana działalność mająca na celu zapobieganie chorobom i ich
leczenie; działalność na rzecz zdrowia obywateli, która ujęta jest w system odpowiadający
ustrojowym założeniom państwa”. (Mała Encyklopedia Medycyny PWN).
Świadomość zdrowotną należy definiować, jako specyficzną zdolność umysłu człowieka
do zdawania sobie sprawy z własnych zachowań służących zdrowiu, bądź przynoszących negatywne
skutki przeciw zdrowiu. Tym samym w sferze poznawczej, a w konsekwencji behawioralnej
4
(związanej z konkretnymi czynami) odzwierciedlenie znajdą poziom wiedzy, doświadczenia,
umiejętności, ale i wyuczone nawyki.
Doświadczenia badaczy oraz instytucji zajmujących się profesjonalnie świadomością
zdrowotną wskazują, że „analiza zdrowia lub choroby nie powinna ograniczać się jedynie
do rejestracji zewnętrznych, fizycznych symptomów płynących z organizmu lub codziennej
aktywności, ale powinna uwzględniać te dwie sfery łącznie, wzbogacając je o przeżycia psychiczne,
które im towarzyszą” (Gil, Dziedziczko:2004, s. 251).
Świadomość ujmowana jako proces, będzie wiązała się z definiowaniem celu, identyfikacją
potencjalnych kosztów i korzyści oraz określeniem warunków osiągnięcia pożądanych rezultatów.
Niebagatelną rolę odgrywa na tym etapie gotowość do zmian oraz zdolność do przewidzenia
skutków braku zmian.
Schemat 3. Podstawowe wyznaczniki poziomu świadomości zdrowotnej
Źródło: 0pracowanie własne Analizy Badania Rozwój w Poznaniu
W takim kontekście, dobrze funkcjonująca, odpowiadająca potrzebom społeczności lokalnej
promocja zdrowotna powinna być przedmiotem troski każdego samorządu, który w świetle
rozwiązań prawnych przyjmuje odpowiedzialność za jakość i poziom zaspokajania potrzeb
5
społecznych w tym zakresie. Mając to na względzie przystąpiono do opracowania niniejszej Strategii
Ochrony i Promocji Zdrowia Mieszkańców Gminy Czerwonak.
2. Podstawa prawna
Zapisy, z których wynika, iż do zadań własnych gminy należy podejmowanie działań z zakresu
promocji i ochrony zdrowia zawierają następujące akty prawne:
1. ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej
ze środków publicznych (jt. Dz. U. z 2008r., Nr 164, poz. 1027 ze zm.) nakłada na gminy, powiaty
i województwa obowiązek opracowania i realizacji oraz oceny efektów programów zdrowotnych
wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy (art. 7);
2. ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (jt. Dz. U. z 2013r., poz. 594 ze zm.)
nakłada na gminę obowiązek zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym spraw
z zakresu ochrony zdrowia jako zadanie własne (art.7).
Obecnie najważniejszym dokumentem wyznaczającym cele i kierunki polityki ochrony zdrowia
publicznego jest Narodowy Program Zdrowia (NPZ) na lata 2007-2015 oraz przyjęty przez Europejski
Komitet Regionalny WHO dokument „Zdrowie 21 – Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku”.
Bezpośrednio dla gminy Czerwonak istotny jest również Program Zdrowotny Powiatu Poznańskiego
na lata 2009-2013.
3. Ogólne informacje o gminie Czerwonak
Gmina Czerwonak położona jest w województwie wielkopolskim na terenie Niziny
Wielkopolskiej. Należy do jednej z gmin powiatu poznańskiego, jest położona w bezpośrednim
sąsiedztwie Poznania. Jej granice przestrzenne wyznacza
od zachodu Warta, a od wschodu
zalesione tereny Puszczy Zielonki. Gminę charakteryzuje dynamiczny rozwój gospodarczy, niski
poziom bezrobocia i szybki przyrost liczby ludności. Gmina jest w 99% zwodociągowana, duży jest
również stopień skanalizowania i gazyfikacji. Charakterystycznymi cechami, wyróżniającymi ją
spośród gmin wiejskich są: wysoki stopień urbanizacji oraz wysoka gęstość zaludnienia, wynosząca
309 osób/km2. Na uwagę zasługuje również wysoka lesistość – Park Krajobrazowy oraz Dolina Warty
zajmują ponad 39% powierzchni gminy.
6
Gmina Czerwonak w liczbach:
obszar:
82,2 km2
liczba mieszkańców: 25 403 osoby / na dz. 30.11.2013r.
średnia gęstość zaludnienia: 309 osób/km2
liczba wsi:
17
liczba sołectw:
11
liczba osiedli:
3
(Źródło: Urząd Gminy w Czerwonaku)
4.
Wybrane zagadnienia demograficzne
Strukturę
terytorialną
gminy
Czerwonak
tworzy
17
wsi:
Annowo,
Bolechowo,
Bolechowo-Osiedle, Bolechówko, Czerwonak, Dębogóra, Kicin, Koziegłowy, Ludwikowo, Mielno,
Miękowo, Owińska, Potasze, Promnice, Szlachęcin i Trzaskowo, w których na dzień 30 listopada 2013
roku zamieszkiwały 25 403 osoby.
Liczba ludności w gminie Czerwonek, z podziałem na poszczególne miejscowości,
na przestrzeni lat 2009 – 2013 przedstawia się następująco:
Tabela nr 1. Liczba ludności w gminie Czerwonek w latach 2009-2013
LP.
MIEJSCOWOŚĆ
2009
2010
2011
2012
2013
(wg stanu na 30.11.)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Annowo
Bolechowo
Bolechowo
-Osiedle
Bolechówko
Czerwonak
Dębogóra
Kicin
Kliny
Koziegłowy
Ludwikowo
Mielno
Miękowo
Owińska
Potasze
Promnice
Szlachęcin
Trzaskowo
Razem
73
301
71
305
70
303
74
306
74
293
1 004
1014
1 105
1 116
1 130
471
5 547
109
1 373
171
11 327
9
224
333
2 253
377
771
32
52
489
5 652
122
1431
181
11 425
9
223
362
2 254
405
789
32
55
526
5 652
138
1 455
209
11 399
9
320
373
2 190
431
812
34
57
535
5 657
157
1 506
214
11 455
9
240
389
2 176
444
850
32
57
544
5 702
168
1 540
234
11 452
9
249
413
2 166
468
871
32
58
24 427
24 819
24 993
25 217
25 403
Źródło: Urząd Gminy w Czerwonaku
7
Jak wynika z powyższej tabeli oraz wcześniej dokonanych analiz liczba mieszkańców gminy
Czerwonak od kilkunastu lat nieustannie wzrasta. Największy przyrost liczby ludności w przeciągu lat
2009-2013 odnotowano w następujących miejscowościach: Kicinie (o 167 osób), Czerwonaku
(o 155 osób), Kicinie (wzrost o 126 osób) oraz Koziegłowach (o 125 osób). W miejscowości
Ludwikowo liczba mieszkańców utrzymuje się na stałym poziomie.
Poniżej przedstawiono strukturę ludności województwa wielkopolskiego oraz gminy
Czerwonak (wykres nr 1, tabela nr 2).
Wykres 1. Struktura ludności województwa wielkopolskiego wg płci w 2012 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS
Tabela nr 2. Mieszkańcy gminy Czerwonak w strukturze wieku i płci w 2012 roku
Mieszkańcy gminy
Czerwonak
Przedziały wiekowe
0–3
4–6
7 – 15
16 – 18
19 – 40
41 – 65
66 i więcej
N
P Ł E Ć
Kobiety
L
661
479
1 090
417
4 655
4 528
1 206
13 036
Mężczyźni
L
%
693
2,75
507
2,01
1 192
4,73
398
1,58
4 547
18,03
4 097
16,25
747
2,96
12 181
48,30
%
2,62
1,90
4,32
1,66
18,46
17,96
4,78
51,70
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Czerwonaku
8
N
L
1 354
986
2 282
815
9 202
8 625
1 953
25 217
%
5,37
3,91
9,04
3,24
36,49
34,21
7,74
21,56
78,44
100,00
W roku 2012 najliczniejszą grupą w strukturze wiekowej były osoby między 19 a 40 rokiem
życia, które stanowiły 36,49% wszystkich mieszkańców gminy Czerwonak. Osoby w wieku 41-65 lat
stanowiły drugą w kolejności grupę. Najmniej było mieszkańców w wieku 16-18 lat.
Dzieci i młodzież w wieku od 0 do 18 roku życia stanowiła w 2012 roku ponad 1/5 (21,56%)
wszystkich osób zamieszkujących gminę Czerwonak. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby
w
przedziale wiekowym 7-15 lat. Tuż za nimi uplasowały się dzieci w wieku do lat trzech
(tabela nr 3).
Tabela nr 3. Dzieci i młodzież w gminie Czerwonak w strukturze wieku i płci w 2012 roku
Mieszkańcy gminy
Czerwonak
Przedziały wiekowe
0–3
4–6
7 – 15
16 – 18
L
N
%
P Ł E Ć
Kobiety
L
661
479
1 090
417
2 647
N
Mężczyźni
%
12,15
8,81
20,05
7,67
L
693
507
1 192
398
2 790
48,68
%
12,75
9,33
21,92
7,32
L
1 354
986
2 282
815
5 437
51,32
%
24,90
18,14
41,97
14,99
100,00
Tabela nr 4. Dorośli mieszkańcy gminy Czerwonak w strukturze wieku i płci w 2012 roku
Mieszkańcy gminy
Czerwonak
Przedziały wiekowe
19 – 40
41 – 65
66 i więcej
L
N
%
P Ł E Ć
Kobiety
L
4 655
4 528
1 206
10 389
Mężczyźni
L
%
4 547
22,99
4 097
20,71
747
3,78
9 391
47,48
%
23,53
22,89
6,10
52,52
N
L
9 202
8 625
1 953
19 780
%
46,52
43,60
9,88
100,00
Jeżeli chodzi o pełnoletnie osoby zamieszkujące gminę Czerwonak w roku 2012, największy
odsetek mieszkańców stanowiły osoby w wieku 19-40 lat (46,52%). Liczba kobiet była niewiele
większa w stosunku do liczby mężczyzn w tym przedziale wiekowym. Przedział wiekowy 41-65
stanowił drugą, co do wielkości grupę. Osoby powyżej 66 roku życia stanowiły najmniej liczną grupę,
w której było zdecydowanie więcej kobiet niż mężczyzn (tabela nr 4).
Poniższa tabela przedstawia strukturę ludności gminy Czerwonak w latach 2009-2012.
Jak widać w każdej z kategorii odnotowano wzrost liczby osób. Ludność w wieku produkcyjnym
9
(19-65)
stanowiła
najliczniejszą
kategorię
spośród
mieszkańców
gminy.
Osoby
w
wieku
przedprodukcyjnym stanowiły drugą co do wielkości grupę osób. Niemal co dziesiąta osoba
w gminie należała do grupy osób w wieku poprodukcyjnym.
Tabela nr 5. Struktura wieku ludności gminy Czerwonak w latach 2009-2012
ROK
Przedziały wiekowe
2009
2010
2011
2012
Ludność w wieku przedprodukcyjnym
(wiek 0 – 18)
Ludność w wieku produkcyjnym
(wiek 19 – 65)
Ludność w wieku poprodukcyjnym
(wiek 66 i więcej)
5 210
5 327
5 375
5 437
17 546
17 754
17 840
17 827
1 671
1 738
1 778
1 953
OGÓŁEM
24 427
24 819
24 993
25 217
Tabela nr 6. Ludność województwa wielkopolskiego, podregionu poznańskiego i gminy Czerwonak
wg wieku i płci w 2012 roku
PRZEDZIAŁY WIEKOWE
Wyszczególnienie
WIELKOPOLSKA
Ogółem
POWIATY podregionu
poznańskiego
Ogółem
GMINA CZERWONAK
Ogółem
0-18
19-65
66 i więcej
Płeć
Płeć
Płeć
K
M
K
M
K
M
369166
391416
1133897
1119203
275235
173279
Ogółem
3462196
760582
70266
2253100
74308
201876
198691
448514
39595
25792
610528
144574
2647
400567
2790
9183
8644
65387
1206
747
25217
5437
17827
1953
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS i Urzędu Gminy w Czerwonaku
Jak wynika z tabeli nr 6 w gminie Czerwonak (w stosunku do ludności podregionu
poznańskiego oraz całego województwa wielkopolskiego) występuje najniższy odsetek ludności
w najstarszej grupie wiekowej osób (66 lat i więcej).
10
Wskaźnik urodzeń żywych uzyskuje się dzieląc liczbę urodzeń żywych przez liczbę
mieszkańców. Wskaźnik ten, wraz ze wskaźnikiem zgonów oraz przyrostem naturalnym pozwala
ocenić, w jaki sposób zmienia się struktura demograficzna ludności.
Umieralność – jest wyrażona przez współczynnik zgonów, który otrzymujemy dzieląc liczbę
zgonów przez liczbę ludności w danym czasie.
Wskaźniki urodzeń żywych oraz zgonów w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w gminie
Czerwonak przedstawiają się następująco:
Tabela nr 7. Wskaźnik urodzeń żywych (na 1000 mieszkańców) w gminie Czerwonak w latach 2009-2012
Rok
2009
2010
2011
2012
Wskaźnik
14,65
14,54
12,64
13,56
Liczba urodzeń
358
361
316
342
Liczba ludności
24 427
24 819
24 993
25 217
Tabela nr 8. Wskaźnik zgonów (na 1000 mieszkańców) w gminie Czerwonak w latach 2009-2012
Rok
2009
2010
2011
2012
Wskaźnik
6,34
6,20
6,80
6,90
Liczba zgonów
155
154
170
174
Liczba ludności
24 427
24 819
24 993
25 217
Jak wynika z tabeli nr 7 wskaźniki urodzeń żywych (na 1000 mieszkańców) w poszczególnych
latach były zróżnicowane. Najwyższą wartość odnotowano w 2009 roku (14,65), natomiast najniższą
(12,56) w roku 2011.
Wskaźniki
zgonów
w
gminie
Czerwonak
w
latach
2009-2012
utrzymywały
się
na porównywalnym poziomie. Najniższą wartość odnotowano w roku 2010, natomiast najwyższą
(6,9) w roku 2012 (tabela nr 8).
Przyrostem naturalnym określa się różnicę pomiędzy urodzeniami a zgonami w danej
populacji. Jeśli więcej jest urodzeń, wskaźnik jest dodatni, jeśli więcej jest zgonów niż urodzeń,
wskaźnik jest ujemny. W gminie Czerwonak wygląda to następująco:
11
Tabela nr 9. Przyrost naturalny (wskaźnik na 1 000 mieszkańców) w gminie Czerwonak
w latach 2009-2012
Rok
2009
2010
2011
2012
Wskaźnik
8,31
8,34
5,84
6,66
Liczba osób
203
207
146
168
Liczba ludności
24 427
24 819
24 993
25 217
W
okresie czasu, który został poddany analizie, wskaźniki przyrostu naturalnego
(na 1000 mieszkańców) miały wartość dodatnią. Najwyższy wskaźnik (8,34) odnotowano w gminie
Czerwonak w roku 2010, natomiast najniższy (5,84) w roku 2011.
W wieku XX długość życia zwiększyła się dużo bardziej, niż doświadczyła tego ludzkość
w przeciągu ponad 4000 lat. Oczekiwana długość życia nastąpiła dzięki poprawie warunków
sanitarnych, mieszkaniowych, żywienia i technologii medycznej.
W połowie XIX wieku średnia długość trwania życia kobiet w Wielkopolsce wynosiła 27,6,
a mężczyzn 26,7 lat. Na przełomie wieków podniosła się odpowiednio do 49,2 i 45,8 lat.
Potem systematycznie wzrastała. W roku 2001 w skali ogólnokrajowej osiągnęła poziom 70,1 lat
dla mężczyzn i 78,8 lat dla kobiet.
Wykres 2. Przeciętne dalsze trwanie życia w roku 2012 w województwie wielkopolskim i powiecie
poznańskim
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS
Jak wynika z wykresu nr 2, nie ma istotnych różnic w dokonywaniu porównań średniego
dalszego trwania życia w roku 2012, jeśli chodzi o powiat poznański i województwo wielkopolskie.
12
Prognozowana przeciętna długość życia dla kobiety urodzonej w 2012 roku w województwie
wielkopolskim wynosi 80,8 lat, natomiast dla mężczyzny 73,2 lata.
5.
Niepełnosprawność
Niepełnosprawność jest to niewątpliwie jeden z ważniejszych problemów współczesnego
świata.
Zgodnie
z
definicją
sformułowaną
przez
Światową
Organizację
Zdrowia
(WHO):
„Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności
funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego
funkcjonowania w społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki
zewnętrzne”.
W starszym
wieku choroby przewlekłe i ich powikłania są najczęstszą przyczyną utraty
sprawności psychofizycznej i niesamodzielności.
Oczywiście problem niepełnosprawności nie dotyczy tylko osób starszych. Może on wystąpić
także wśród osób bardzo młodych, a nawet małych dzieci, wskutek wad wrodzonych, chorób
przewlekłych, wypadków czy urazów.
W Polsce stosowane są co najmniej dwie definicje dotyczące osób niepełnosprawnych. Pierwsza
to definicja wynikająca z przepisów prawa (tzw. niepełnosprawność prawna) i druga, dużo szersza
stosowana jest w statystyce GUS. Definicja statystyczna ujmuje nie tylko osoby niepełnosprawne
prawnie, ale również osoby, które co prawda orzeczenia o niepełnosprawności nie posiadają,
lecz deklarują, że mają ograniczenia w wykonywaniu wybranych czynności (tzw. niepełnosprawność
biologiczna).
Niepełnosprawność biologiczna informuje jedynie o subiektywnej deklaracji osoby,
że ma ograniczoną zdolność wykonywania wyspecyfikowanych czynności. W tym zakresie, sposób
ujmowania osób niepełnosprawnych biologicznie uległ istotnym zmianom z powodu zastąpienia
krajowego narzędzia badawczego przez rekomendowany standard europejski. Według definicji
europejskiej w Polsce pod koniec 2009r. żyło 8,1 mln osób niepełnosprawnych. Dane te wskazują,
że częściej niż co piąty Polak został zaliczony do grupy osób niepełnosprawnych. 2/3 wspominanej
populacji stanowiły osoby, które miały niezbyt poważne ograniczenie w wykonywaniu czynności,
a pozostała
1/3 miała
ograniczenia poważne. Częstość
występowania niepełnosprawności
biologicznej rośnie wraz z wiekiem, gwałtownie po ukończeniu 50 roku życia. Oceniając poziom
niepełnosprawności biologicznej w Polsce w końcu 2009r. wyłącznie populacji osób dorosłych
(w wieku 15 lat i więcej) można stwierdzić, że mimo iż wyniósł on prawie 25%, to i tak kształtuje się
na nieco niższym poziomie niż średnia unijna (prawie 26%). W wielu krajach Europy środkowej
13
i wschodniej udział osób niepełnosprawnych biologicznie jest dużo wyższy niż w Polsce, np. w Estonii
i na Węgrzech blisko 29%, na Łotwie – 31%, a na Słowacji blisko 33%.
W Polsce niepełnosprawność prawna była i jest orzekana przez różne instytucje i dla różnych celów.
Obecnie obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa tj. dla celów rentowych – prowadzone przez ZUS
oraz dla celów pozarentowych – orzecznictwo prowadzone przez zespoły do spraw orzekania
o niepełnosprawności. System orzekania o niepełnosprawności osób w Polsce jest zawiły i mało
czytelny. Obowiązujące przepisy prawne, używają różnego nazewnictwa w stosunku do tych samych
osób niepełnosprawnych. Ponadto wydane orzeczenia o niepełnosprawności nie są względem siebie
równorzędne. To powoduje brak podstaw do rzetelnej i wiarygodnej informacji o tym, ile osób
w Polsce faktycznie posiada orzeczenie o niepełnosprawności prawnej.
Analizując dane można stwierdzić, że zaostrzenie przepisów dotyczących przyznawania rent
inwalidzkich i podobnych świadczeń odniosło widoczny skutek. Według szacunków pod koniec
2009r. prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub równoważne posiadało prawie 4,2 mln
Polaków, w tym blisko 184 tys. dzieci do lat 16 z aktualnym orzeczeniem o niepełnosprawności.
Porównanie danych z dwóch kolejnych badań ankietowych o tej samej tematyce (badania dotyczące
zdrowia) wskazuje, że w przeciągu ostatnich 5 lat populacja osób niepełnosprawnych prawnie
zmniejszyła się o ponad 660 tys.
Tabela nr 10. Częstość występowania niepełnosprawności w 2009 roku w Polsce
OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE
Województwa
0-14 lat
15-29 lat
30-49 lat
50-69 lat
70 lat
i więcej
Ogółem
w odsetkach danej grupy wieku
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
OGÓŁEM
2,7
4,2
3,0
4,0
3,5
1,9
5,1
5,1
3,0
1,1
2,4
1,5
3,6
2,3
2,7
5,0
4,3
5,7
3,7
4,2
3,8
4,6
3,3
3,4
4,2
4,5
3,7
3,5
3,5
3,7
3,0
4,0
7,0
9,8
9,4
7,5
7,1
6,9
4,5
8,3
8,4
7,0
8,0
7,6
6,2
7,9
5,2
9,2
23,8
26,9
29,8
32,5
26,1
30,8
22,2
23,8
25,2
20,7
25,0
23,1
19,6
21,8
27,3
22,4
46,7
51,5
50,1
47,5
46,4
55,6
38,9
48,9
39,8
41,7
42,0
46,1
37,3
46,2
45,9
38,5
14,2
16,1
16,3
16,1
15,3
15,8
12,4
14,8
13,2
12,4
13,1
13,7
12,0
12,4
13,0
13,4
3,1
3,9
7,1
25,0
45,2
13,9
Źródło: Stan Zdrowia Ludności Polski w 2009 r. (GUS 2011)
14
W roku 2009 13% mieszkańców Wielkopolski stanowiły osoby niepełnosprawne, natomiast
w skali całego kraju było 13,9% niepełnosprawnych Polaków (tabela nr 10).
Do najczęściej występujących schorzeń u osób niepełnosprawnych należały uszkodzenia
i choroby narządu ruchu, schorzenia układu krążenia oraz schorzenia neurologiczne (wykres nr 3).
Wykres nr 3. Występowanie grup schorzeń u osób niepełnosprawnych w 2009 roku
Występowanie grup schorzeń u osób
niepełnosprawnych (w %)
5
Upośledzenie umysłowe
3
10
10
Schorzenia psychiczne
Uszkodzenia i choroby narządu
słuchu
14
14
26
Inne schorzenia
28
wzroku
25
30
33
33
Schorzenia neurologiczne
47
Schorzenia układu krąŜenia
52
ruchu
51
59
Kobiety
MęŜczyźni
Źródło: Stan Zdrowia Ludności Polski w 2009 r. (GUS 2011)
Spośród
wszystkich
mieszkańców
powiatu
poznańskiego
osoby
zarejestrowane
w Powiatowym Rejestrze Osób Niepełnosprawnych stanowiły 3,31% w roku 2012 (tabela nr 11).
Tabela nr 11. Udział osób niepełnosprawnych w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu poznańskiego
w 2012 roku
POWIAT
POZNAŃSKI
LICZBA LUDNOŚCI
Osoby zarejestrowane
w PRON
%
341 357
11 294
3,31
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS oraz Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Poznaniu
Liczba osób niepełnosprawnych w poszczególnych gminach jest zróżnicowana, co wynika
z uwarunkowań społecznych i ekonomicznych. W gminie Czerwonak wskaźnik osób posiadających
ważne orzeczenie o niepełnosprawności uplasował się na trzeciej pozycji w skali powiatu
15
poznańskiego i wyniósł 3,81% (tabela nr 12). Najwyższy wskaźnik osób niepełnosprawnych
odnotowano w gminie Stęszew (4,19%), natomiast najniższy w gminie Komorniki (2,40%).
Tabela nr 12. Powiatowy Rejestr Osób Niepełnosprawnych wg stanu na 31.12.2012r.
Lp.
GMINA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Stęszew
Murowana Goślina
CZERWONAK
Mosina
Puszczykowo
Swarzędz
Buk
Luboń
Pobiedziska
Tarnowo Podgórne
Kórnik
Dopiewo
Rokietnica
Kostrzyn Wlkp
Suchy Las
Kleszczewo
Komorniki
Osoby zarejestrowane
w PRON
615
652
961
1 068
362
1 627
440
1 056
635
698
638
580
379
479
425
164
515
LICZBA LUDNOŚCI
14 665
16 619
25 217
28 783
9 805
45 505
12 341
30 227
18 528
22 567
21 825
19 895
13 586
17 301
15 446
6 490
21 442
%
4,19
3,92
3,81
3,71
3,69
3,57
3,56
3,49
3,43
3,09
2,92
2,91
2,79
2,77
2,75
2,52
2,40
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS oraz Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Poznaniu
6.
Podstawowa opieka zdrowotna w gminie Czerwonak w 2013 roku
Przez podstawową opiekę zdrowotną należy rozumieć ogół działań w miejscu lub w pobliżu
miejsca zamieszkania obywatela (potencjalnego pacjenta), realizowanych przez lekarza rodzinnego,
pielęgniarkę środowiskowo-rodzinną i innych profesjonalistów medycznych. Podstawowa opieka
zdrowotna stanowi miejsce pierwszego kontaktu z systemem opieki zdrowotnej oraz gwarantuje
wszystkim obywatelom łatwy dostęp do świadczeń na równych zasadach.
Działania podstawowej opieki zdrowotnej ukierunkowane są zarówno na osoby zdrowe, jak i chore.
Zakres tych działań zależy od potrzeb oraz od możliwości organizacyjnych i ekonomicznych
społeczeństwa. Centralną rolę pełni w niej lekarz rodzinny, który jest odpowiedzialnym
za współpracę zarówno z opieką zdrowotną specjalistyczną (otwartą i zamkniętą) jak i opiekę
komunalną (społeczną), odpowiadając za: promocję zdrowia, prewencję chorób, diagnostykę
oraz terapię i rehabilitację.
16
Podstawowa opieka zdrowotna poprzez swoje umiejscowienie i możliwości oddziaływania decyduje
o poczuciu bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli oraz przyczynia się do wzmocnienia działań,
w obszarze szeroko rozumianej promocji zdrowia i zapobiegania chorobom.
Zadaniem podstawowej opieki zdrowotnej jest zapewnienie opieki ciągłej. Ważną funkcją
opieki podstawowej jest jej koordynacyjna rola w odniesieniu do świadczeń medycznych,
udzielanych przez inne struktury systemu ochrony zdrowia.
Tabela nr 13. Świadczenia medyczne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia dostępne na terenie
gminy Czerwonak w 2013 roku
OPIEKA
ZDROWOTNA
ZAKRES DZIAŁAŃ
ŚWIADCZENIOBIORCA
- podstawowa opieka zdrowotna
dla dzieci, młodzieży i dorosłych,
- badania profilaktyczne,
- badania laboratoryjne,
- szczepienia ochronne
* Zespół Lekarza Rodzinnego ,,Pro Familia”
- Ośrodek Zdrowia, Czerwonak, ul. Działkowa 2
- Ośrodek Zdrowia, Koziegłowy, ul. Poznańska 37
- Ośrodek Zdrowia, Owińska, ul. Bydgoska 8
- Centrum Medyczne, Koziegłowy, os. Leśne 7f
- opieka pielęgniarska domowa,
- zabiegi w domu,
- edukacja prozdrowotna
* Pielęgniarski Ośrodek Medycyny Środowiskowo
- Rodzinnej ,,Pomoc” Czerwonak, ul. Kościelna 2
- Rodzinnej ,,Vena” Koziegłowy,
ul. Poznańska 15d/82
POŁOŻNA
ŚRODOWISKOWO
–RODZINNA
- opieka nad noworodkiem
i położnicą,
- opieka domowa w schorzeniach
ginekologicznych
- Rodzinnej ,,Pomoc” Czerwonak, ul. Kościelna 2
LABORATORIUM
ANALITYCZNE
- badania laboratoryjne
na zlecenie lekarza rodzinnego
- badania laboratoryjne
na zlecenie lekarza specjalisty
(pełen zakres badań)
(punkt pobrań)
- Ośrodek Zdrowi, Owińska, ul. Bydgoska 8
(punkt pobrań)
* Specjalistyczne Centrum Medyczne OMEGA
- Koziegłowy, ul. Kanałowa 2B (punkt pobrań)
* Poradnia ginekologiczno
- położnicza
* Poradnie:
- chirurgiczna, alergologiczna
* Poradnie:
- laryngologiczna, chirurgiczna
* Przychodnia specjalistyczna ,,KOMED”
- Koziegłowy, ul. Piaskowa 1
* Poradnie:
- neurologiczna, dermatologiczna
* Specjalistyczne Centrum Medyczne ,,OMEGA”
- Koziegłowy, ul. Kanałowa 2B
LEKARZ
RODZINNY
PIELĘGNIARKA
ŚRODOWISKOWO
–RODZINNA
ŚWIADCZENIA
SPECJALISTYCZNE
17
* Gabinet stomatologiczny
* Koziegłowy, os. Leśne 23B
* Koziegłowy, ul. Poznańska (szkoła)
* NZOZ Centrum Stomatologii
* Koziegłowy, os. Leśne 20
* EKG
* USG
- Ośrodek Zdrowia Czerwonak, ul. Działkowa 2
* AUDIOMETRIA
* USG
* Przychodnia specjalistyczna ,,KOMED”
- Koziegłowy, ul. Piaskowa 1
- kinezyterapia
- laseroterapia
- krioterapia
- ultradźwięki
- pole magnetyczne
- masaż leczniczy
- światłoterapia
* Specjalistyczne Centrum Medyczne ,,OMEGA”
- Koziegłowy, ul. Kanałowa 2B
STOMATOLOGIA
DIAGNOSTYKA
SPECJALISTYCZNA
REHABILITACJA
Źródło: Informator gminny ,,Niezbędnik mieszkańca 2013”
7.
Oświata
Nauczyciele mają szczególną możliwość rozwijania postaw prozdrowotnych dzieci, mają
możliwość wpływania na uczniów m.in. realizując program prozdrowotnej ścieżki edukacyjnej, ujętej
w podstawach programowych kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych i gimnazjalnych.
Ścieżki edukacyjne to termin oznaczający zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu
wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczanych przedmiotów lub
w postaci odrębnych zajęć.
Wdrażanie odpowiednich zachowań zdrowotnych obejmuje działania kształtujące nowy
sposób myślenia o zdrowiu fizycznym, psychicznym i społecznym, ukazanie uczniowi zdrowia jako
wartości najwyższej, jaką dysponuje. Szkolne programy edukacji prozdrowotnej obejmują przede
wszystkim: kreowanie – we współpracy z rodzicami – właściwych wzorców panujących w rodzinie,
aktywność fizyczną, z naciskiem na aktywne spędzanie czasu wolnego, prawidłowe odżywianie,
ukazywanie uczniowi szkodliwości nałogów.
Na terenie gminy Czerwonak nie tylko szkoły podstawowe i gimnazjalne realizują zadania
z zakresu promocji i ochrony zdrowia. W sumie funkcjonują następujące placówki: 5 przedszkoli,
5 szkół podstawowych, 4 gimnazja, 2 szkoły średnie oraz Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci
Niewidomych.
18
8.
Pomoc społeczna
Jednostką organizacyjną gminy realizującą zadania pomocy społecznej zlecone gminie
i zadania własne gminy jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku, którego siedziba
mieści się w Czerwonaku, Plac Zielony 1. Punkt GOPS znajduje się w Koziegłowach,
przy ul. Poznańskiej 15D/82.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej sprawuje bezpośredni nadzór nad świetlicami (Czerwonak
i Koziegłowy) oraz klubami seniora (Czerwonak, Kicin i Owińska).
W roku 2012 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku przyznał decyzją
świadczenia 473 osobom. Wsparciem objętych zostało łącznie 515 rodzin, w tym 421 rodzin
otrzymywało świadczenia, a 94 rodziny skorzystały wyłącznie z pomocy w postaci pracy socjalnej.
Tabela nr 14. Najczęstsze powody przyznania pomocy społecznej przez GOPS w 2012 roku
Powody przyznania pomocy
Liczba rodzin
Liczba osób
w rodzinach
Długotrwała lub ciężka choroba
271
608
Niepełnosprawność
188
414
Ubóstwo
152
449
Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku
Jedną z istotnych form pomocy, którą można uzyskać w Ośrodku jest pomoc w postaci usług
opiekuńczych – dotyczy ona osób, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają
pomocy innych osób, a są jej pozbawieni.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę
higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości zapewnienie kontaktów
z otoczeniem w szczególności: z rodziną, środowiskiem sąsiedzkim oraz klubem seniora (Ustawa
o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r.)
Tabela nr 15. Główne problemy zdrowotne klientów usług opiekuńczych w 2012 roku
PROBLEMY ZDROWOTNE
Liczba osób
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zmiany reumatoidalne kości
i stawów oraz schorzenia układu krążenia i narządów wewnętrznych
32
Choroby psychiczne, zaburzenia otępienne, stany depresyjne
20
Udar mózgu i choroby nowotworowe
18
Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku
19
W roku 2012 z pomocy w formie usług opiekuńczych skorzystało 38 rodzin. Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej w Czerwonaku zatrudniał 8 opiekunek środowiskowych w ramach umowy
o pracę oraz 3 na podstawie umowy zlecenia.
9.
Sytuacja zdrowotna mieszkańców gminy Czerwonak
W niniejszym rozdziale zaprezentowano ogólny stan zdrowia mieszkańców gminy Czerwonak
na bazie dostępnych danych epidemiologicznych. Opierano się w głównej mierze na danych
uzyskanych z Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu oraz danych z Zespołu
Lekarza Rodzinnego ,,Pro Familia” w Czerwonaku.
Dane przedstawione w poniższej tabeli pozwalają stwierdzić, że w całym województwie
wielkopolskim w latach 2009-2011 najczęstszymi problemy zdrowotnymi występującymi u dzieci były
choroby układu oddechowego (m.in. dychawica oskrzelowa). Odnotowano wiele przypadków
zaburzenia refrakcji i akomodacji, a także zniekształceń kręgosłupa. U blisko 6 tys. dzieci w roku 2011
występowała otyłość. W powiecie poznańskim w tym samym roku (2011) najwięcej przypadków
chorób stanowiły: dychawica oskrzelowa oraz alergia pokarmowa.
20
Tabela nr 16. Główne choroby dzieci i młodzieży w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim i mieście Poznaniu w latach 2009-2011
CHOROBY DZIECI I MŁODZIEŻY
Nowotwory
Niedokrwistość
Choroby tarczycy
Cukrzyca
Niedożywienie
Otyłość
Zaburzenia odżywiania
Upośledzenie umysłowe
Padaczka
Dziecięce porażenie mózgowe
Zaburzenia refrakcji i akomodacji
Choroba nadciśnieniowa
Alergia: dychawica oskrzelowa
Alergia pokarmowa
Alergia skórna
Zniekształcenia kręgosłupa
Choroby układu moczowego
Wady układu nerwowego
Wady układu krążenia
Wady narządów płciowych
Wady aberracje chromosomowe
Wady inne
WIELKOPOLSKA
2009
2010
327
542
2 313
3 513
1 016
498
462
666
979
992
4 806
5 771
594
941
1 329
1 542
1 582
2 035
903
1 181
8 247
12 756
752
1 009
9 852
14 079
4 112
5 273
4 312
5 195
8 654
11 036
2 661
2 572
472
592
1 629
2 126
534
636
282
401
575
744
2011
563
3 895
780
903
928
5 954
851
1 626
2 301
1 284
12 108
1 306
18 451
6 429
6 072
11 724
3 021
629
2 136
657
485
679
POWIAT POZNAŃSKI
2009
2010
2011
27
22
35
86
67
190
108
68
215
85
64
121
43
36
60
138
132
293
28
15
50
54
43
68
137
107
198
61
40
85
207
185
312
59
42
110
567
433
1 178
571
403
659
412
374
566
159
250
364
85
117
174
45
49
51
109
116
130
12
17
14
33
28
34
61
74
57
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu.
21
MIASTO POZNAŃ
2009
2010
2011
41
124
101
451
1 100
809
213
277
236
63
112
116
51
77
65
609
728
635
94
152
75
172
202
181
242
414
334
131
233
169
1 931
2 313
2 208
109
202
194
1531
2333
2 335
782
1 158
1 227
920
1 158
1 254
993
1 068
922
476
543
561
86
109
90
180
282
266
26
48
55
45
62
60
41
28
11
Wśród osób dorosłych w latach 2009-2011 w województwie wielkopolskim odnotowano największy przyrost zachorowań na niedokrwienne
choroby serca, cukrzycę, a także choroby układu krążenia. W powiecie poznańskim podobnie największą liczbę pacjentów stanowiły osoby chorujące
na schorzenia układu krążenia oraz cukrzycę (tabela nr 17).
Tabela nr 17. Główne choroby osób dorosłych w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim i mieście Poznaniu w latach 2009-2011
CHOROBY OSÓB DOROSŁYCH
Gruźlica
Nowotwory
Choroby tarczycy
Cukrzyca
Niedokrwistość
Choroby układu nerwowego
Choroby układu krążenia
w tym:
przewlekła choroba reumatyczna
choroba nadciśnieniowa
choroba naczyń mózgowych
Niedokrwienna choroba serca
w tym : przebyty zawał
Dychawica oskrzelowa
Choroby układu trawiennego
Wielkopolska
2009
2010
545
701
12 211
16 512
16 415
22 715
44 974
55 360
6 677
11 414
28 392
38 197
233 191
281 281
2011
842
24 444
33 050
79 108
15 503
65 404
378 090
Powiat poznański
2009
2010
2011
57
56
39
694
600
1 109
968
644
1 654
3 075
2 424
4 395
311
226
383
1 273
767
1 021
14 525
9 749 16 298
Miasto Poznań
2009
2010
2011
82
92
90
2 599
3 428
5 788
4 097
5 749
8 624
6 180
8 839 12 695
1 642
2 811
4 646
5 710
7 766 16 547
44 883 57 848 76 600
3 153
4 529
6 900
278
230
290
302
277
310
144 469
170 444
235 316
8 595
6 293
13 717
24 835
33 090
43 171
10 901
18 544
26 756
851
452
1 581
1 887
4 639
5 764
51 312
10 422
26 868
37 002
63 941
12 461
40 353
57 130
85 780
17 696
54 226
89 939
3 344
494
1 567
879
2 113
426
1 351
1308
5 232
652
2 705
1 642
11 929
1 694
4 491
8 901
17 785
3 471
7 655
15 379
22 365
3 745
10 300
26 097
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu.
Poniższa tabela przedstawia główne choroby, na które w latach 2009-2012 najczęściej chorowali mieszkańcy gminy Czerwonak. Do najczęstszych
z nich należały nowotwory (zarówno u kobiet i mężczyzn) oraz choroby układu krążenia (częstsze występowanie u mężczyzn).
22
Tabela nr 18. Główne choroby mieszkańców gminy Czerwonak w latach 2009-2012 wg płci
LATA
GŁÓWNE JEDNOSTKI CHOROBOWE
2009
K
Choroby zakaźne i pasożytnicze
Nowotwory
Choroby krwi i narządów krwiotwórczych
Zaburzenia wydzielania wewnętrznego
Zaburzenia psychiczne i zachowania
Choroby układu nerwowego
Choroby oka i przydatków oka
Choroby ucha
Choroby układu krążenia
Choroby układu oddechowego
Choroby układu trawiennego
Choroby skóry
Choroby układu kostno - stawowego
Choroby układu moczowo - płciowego
Ciąża, poród, połóg
Stany okołoporodowe
Wady rozwojowe wrodzone
Objawy
Urazy, zatrucia
Czynniki wpływające na stan zdrowia i kontakt
ze służbą zdrowia
OGÓŁEM
2010
M
38
306
21
117
13
93
41
12
233
135
159
25
163
291
595
71
22
58
107
61
222
11
65
22
85
34
13
319
155
172
63
100
99
73
25
52
149
K
53
300
19
166
10
97
67
12
241
124
157
17
148
279
562
46
25
64
94
2011
M
47
359
22
55
23
77
40
17
360
174
173
67
68
119
69
32
37
156
K
35
342
30
153
17
110
76
10
243
122
174
25
155
282
521
65
34
50
91
2012
M
60
248
23
68
23
96
51
13
395
178
196
84
85
120
69
37
64
136
K
48
291
32
157
13
104
54
7
241
129
176
36
142
280
640
65
45
59
94
M
49
221
16
65
26
91
35
9
281
131
191
44
77
121
79
35
49
131
132
168
145
212
148
201
181
229
2 632
1 888
2 626
2 107
2 683
2 147
2 794
1 880
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego.
Tabela nr 19 przedstawia zestawienie chorób zdiagnozowanych u pacjentów poradni Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku
w 2012, według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rodzice z dziećmi najczęściej zwracali się o pomoc w przypadkach
problemów z układem trawiennym oraz oddechowym. Wśród dorosłych pacjentów dominowały natomiast schorzenia układu krążenia oraz cukrzyca.
23
Tabela nr 19. Pacjenci Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku w roku 2012 wg wieku i rodzaju choroby
CHOROBY
UKŁADU
NERWOWEGO
CHOROBY
UKŁADU
KRĄŻENIA
CHOROBY
UKŁADU
ODDECHOWEGO
CHOROBY
UKŁADU
TRAWIENNEGO
CHOROBY
UKŁADU
KOSTNEGO
CHOROBY
UKŁADU
MOCZOWEGO
PRZEDZIAŁY
WIEKOWE
NOWOTWORY
0–3
4–6
7 – 15
16 – 18
19 – 40
41 – 65
66 i więcej
9
24
18
16
108
358
329
9
3
28
20
344
1 200
737
144
263
149
224
272
145
4
2
9
19
395
3 306
2 724
62
230
488
128
409
372
181
147
192
114
39
216
550
195
3
5
42
21
183
790
387
13
7
13
5
60
214
163
OGÓŁEM
862
2 341
556
641
6 459
1 870
1 453
1 431
475
CUKRZYCA
ZABURZENIA
PSYCHICZNE
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku
Tabela nr 20. Wizyty lekarskie pacjentów Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku w roku 2012 z powodu chorób układu oddechowego
CHOROBY
UKŁADU ODDECHOWEGO
Choroby górnych dróg
oddechowych
Przewlekła obturacyjna
choroba płuc (POCHP)
Astma
Inne
OGÓŁEM:
L
liczba wizyt
N
Ośrodek zdrowia w Koziegłowach
Przedziały wiekowe
Liczba
0-6
7-18 19-103 wizyt
Ośrodek zdrowia w Czerwonaku
Przedziały wiekowe
Liczba
wizyt
0-6
7-18 19-103
Ośrodek zdrowia w Owińskach
Przedziały wiekowe
Liczba
wizyt
0-6
7-18
19-103
94
212
463
769
19
26
21
66
4
24
64
92
0
0
252
252
0
1
43
44
0
0
82
82
372
564
40
126
624
1 405
2 282
1070
191
2282
13
1
33
33
14
74
60
29
153
106
44
260
9
2
15
31
4
59
89
26
261
129
32
335
134
25
253
260
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku
24
335
Tabela nr 20 przedstawia zestawienie wizyt lekarskich pacjentów poradni Zespołu Lekarza
Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku w roku 2012, wg struktury wiekowej i z podziałem na trzy
ośrodki zdrowia znajdujące się w Czerwonaku, Owińskach i Koziegłowach (dane zbiorcze
z przychodni przy ul. Poznańskiej i Centrum Medycznego na os. Leśnym). Jak wynika z powyższych
danych pacjenci przychodni w Koziegłowach, częściej niż pacjenci pozostałych ośrodków, zgłaszali się
do lekarza w zawiązku z chorobami układu oddechowego,.
10.
Realizacja Gminnego Programu Ochrony i Promocji Zdrowia Mieszkańców Gminy
Czerwonak w latach 2009-2013
Działania prozdrowotne i badania profilaktyczne w latach 2009-2013 odbywały się zgodnie
z przyjętym planem oraz odpowiednio do pojawiających się propozycji udziału w akcjach
organizowanych przez podmioty spoza gminy.
W większości proponowane akcje cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem mieszkańców
gminy Czerwonak. Sprawna realizacja zamierzeń była możliwa dzięki dobrej współpracy z ośrodkami
zdrowia Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” oraz placówkami oświatowymi. W szczególności
pomoc świadczyli również: pracownicy Urzędu Gminy w Czerwonaku, Centrum Rozwoju Kultury
Fizycznej ,,Akwen” w Czerwonaku, Pływalni ,,Delfin” w Koziegłowach oraz pielęgniarki środowiskowe.
Niektóre zrealizowane działania w latach 2009-2013 w liczbach:
Tabela nr 21. Szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV (dziewczynki 14-letnie)
Rok
Rocznik
Źródło finansowania
Ogółem
powiat
gmina
zaszczepione
N
% populacji
2008/2009
1995
45
87
132
157
84,08
2009/2010
1996
106
8
114
136
83,82
2010/2011
1997
19
72
91
135
67,41
-
69
90
120
75
21
-
68
-
68
118
57,63
259
236
495
666
74,32
(populacji
1995-1999)
2011
1998
2012
2013
1999
RAZEM
Źródło: Opracowanie własne
25
Tabela nr 22. Udział mieszkańców w działaniach profilaktycznych organizowanych na terenie gminy
BADANIA I ZAJĘCIA
PROFILAKTYCZNE
ADRESACI
Źródło
finansowania
Zajęcia na basenie, karnety
wstępu na pływalnię
osoby powyżej
35 roku życia
środki gminne
RTG klatki piersiowej
osoby powyżej
18 roku życia
RTG klatki piersiowej
N
2009
2010
2011
2012
2013
Razem
Liczba karnetów
35
40
22
20
47
164
Liczba osób
15
13
49
88
88
253
środki gminne
Liczba badań
220
231
239
335
433
1 458
osoby powyżej
18 roku życia
środki
województwa
wielkopolskiego
Liczba osób
98
-
-
-
-
98
MAMMOGRAFIA
kobiety w wieku
50 – 69 lat
środki NFZ
Liczba badań
178
517
295
591
541
na X’13
2 122
Krew utajona w kale (choroby
nowotworowe jelita grubego
osoby powyżej
50 roku życia
środki
województwa
wielkopolskiego
Liczba osób
130
143
100
110
144
627
w tym: wyniki
nieprawidłowe
1
1
10
5
4
21
mężczyźni powyżej
50 roku życia
środki
województwa
wielkopolskiego
Liczba osób
83
101
55
164
270
673
w tym: wyniki
nieprawidłowe
8
12
1
12
29
62
Markery nowotworowe oraz
poziom hormonu TSH we krwi
(choroby tarczycy)
osoby w wieku
45 – 64 lat
środki powiatu
poznańskiego
Liczba osób
-
392
-
-
-
392
Wczesne wykrywanie wad
postawy
dzieci w wieku 14 lat
środki powiatu
poznańskiego
Liczba osób
-
131
-
-
-
131
osoby powyżej
50 roku życia
środki powiatu
poznańskiego
Liczba osób
-
-
-
186
-
186
PSA (choroba nowotworowa
gruczołu krokowego)
Poziom hormonu TSH (choroby
tarczycy), glukozy (cukrzyca
typu II) oraz PSA (choroba
nowotworowa gruczołu
krokowego) we krwi
26
Tabela nr 23. Spotkania edukacyjne kierowane do określonych odbiorców
TEMATYKA
N
2009
2010
2011
2012
2013
Razem
PROBLEMATYKA CUKRZYCY
Liczba osób
200
180
180
160
170
890
ZDROWE ODŻYWIANIE
Liczba uczniów szkół
podstawowych
240
224
193
263
235
1155
ANOREKSJA I BULIMIA
Liczba nastolatków
-
180
95
60
116
451
PROBLEMATYKA
ANTYNIKOTYNOWA
Liczba nastolatków
-
-
-
22
102
124
KOBIECA PROFILAKTYKA
ONKOLOGICZNA
Liczba nastolatków
-
-
-
110
104
214
SCHORZENIA UKŁADU
KRĄŻENIA
Liczba osób
-
-
-
-
45
45
Każdego roku funkcjonowania Programu realizowane były działania związane z promocją
zdrowego
stylu
życia.
Zorganizowane
zostały
stoiska
promujące
zdrowy
styl
życia
(m.in. dot. zwiększania świadomości na temat szkodliwości palenia tytoniu) na imprezach
plenerowych, które odbywały się na terenie gminy Czerwonak. Ponadto w 2012 roku
w
Koziegłowach
zorganizowano
pierwszy
festyn
całościowo
poświęcony
problematyce
prozdrowotnej. W roku 2013 odbyła się druga jego edycja.
W dniu 13 czerwca 2012 roku w Hali Sportowej (sala sesyjnej) w Czerwonaku odbyło się
seminarium ,,Zdrowa Gmina Czerwonak”, z udziałem zaproszonych gości, przedstawicieli władz
gminnych, oświaty, służby zdrowia, pomocy społecznej oraz mieszkańców gminy.
W ramach zadania „Zwiększenie aktywności fizycznej” raz w roku przez 5 lat ośmiu
placówkom oświatowym z terenu gminy (szkoły podstawowe i gimnazjalne) przekazano sprzęt
sportowy w celu promowania pozalekcyjnych zajęć sportowych w szkołach.
W ramach zadania „Informacja gminna na temat problematyki zdrowotnej” Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej we współpracy m.in. z Urzędem Gminy, rokrocznie aktualizował
i opracowywał informacje, które były wydawane w formie Informatora Gminy Czerwonak. I tak,
w zależności od bieżących kosztów przygotowania materiałów do druku, informator ukazał się
w następujących nakładach: 1500 egz. – 2009r., 1500 egz. – 2010r., 2300 egz. – 2011r., 2000 egz. –
2012r., 2500 egz. – 2013r. Informatory rozdysponowywane były w urzędzie, ośrodkach zdrowia,
27
placówkach oświatowych, a także bezpośrednio przekazywano je mieszkańcom gminy podczas
pogadanek i festynów.
W ramach edukacji zdrowotnej zostały opracowane artykuły oraz materiały informacyjne
poruszające problematykę zdrowotną. Tematyka tych opracowań dotyczyła m.in. profilaktyki raka
szyjki macicy, raka piersi, raka płuc, właściwego odżywiania, profilaktyki tytoniowej. Materiały
ukazywały się na stronach internetowych gminy Czerwonak (www.czerwonak.pl) i GOPS
(www.gopsczerwonak.pl), a także w gminnym biuletynie ,,I Wiesz Więcej” oraz w miesięczniku
,,Alternatywy”. Pozyskane nieodpłatnie broszury i ulotki promujące dbanie o własne zdrowie
przekazywano placówkom oświatowym, urzędom, ośrodkom zdrowia itp.
11.
Świadomość zdrowotna mieszkańców gminy Czerwonak w świetle badań
ankietowych
Planowanie strategiczne, podejmowanie decyzji i koordynacja działań muszą zostać
wsparte analizami i badaniami, które pozwolą w sposób bardziej racjonalny wydatkować środki
publiczne dla osiągania określonych celów. Obecnie podejście takie jest uznawane coraz częściej
za standard w wielu obszarach działań JST i stanowi wyraz profesjonalizacji tego segmentu sfery
publicznej.
Badanie sondażowe na zlecenie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czerwonaku
przeprowadzono w 2013 roku na próbie 354 dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak
(kryterium zameldowania) z uwzględnieniem proporcji wg miejsca zamieszkania oraz płci. Faza
terenowa badań miała miejsce w czerwcu, kiedy to ankieterzy udawali się do wybranych
miejscowości w gminie zaczynając prowadzenie badań techniką wywiadu kwestionariuszowego
(PAPI) od wylosowanych punktów/adresów startowych.
Analizę materiału z badań ilościowych poprzedziły: przegląd danych zastanych literatury
przedmiotowej oraz 5 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) z przedstawicielami
samorządu, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czerwonaku oraz NZOZ.
Główne wnioski z badania sondażowego:
1)
Zasadniczą konkluzją, która się wyłoniła, jest spora rozbieżność pomiędzy świadomością
zachowań sprzyjających zdrowiu (co trzeba robić, aby zachować odpowiedni poziom
zdrowia), a ich podejmowaniem w praktyce.
28
2)
Dla mieszkańców gminy zdrowy styl życia oznaczał głównie sport i zdrowe odżywianie
(ok. 60%), co stanowi dość ograniczony zakres jego przejawów.
3)
Działania w zakresie profilaktyki zdrowia w postaci badań kontrolnych, wymieniło jedynie
44,5%, a sport 24,4% spośród osób, które umiały udzielić odpowiedzi, co można uznać za
odsetek niewystarczający.
4)
Pomimo, że mieszkańcy stwierdzali, że zdrowie jest dla nich bardzo ważną wartością (8,34
na skali 1-10, tuż po rodzinie 9,17), to zachowania prozdrowotne podejmuje stosunkowo
niewielu mieszkańców. Jednocześnie względnie duży odsetek badanych (przekraczający 1/3)
przyznał się do stosowania używek, jak kawa w dużych ilościach oraz palenie tytoniu. Ponad
15% zadeklarowało regularne używanie substancji/używek zagrażających zdrowiu (alkohol,
narkotyki).
5)
O ile w miarę regularna rekreacja ruchowa i wizyty u dentysty nie były problemem dla nieco
ponad połowy mieszkańców, to zdobywanie informacji o zdrowiu i profilaktyce
podejmowane było jedynie przez 35%. Oznacza to w kontekście wcześniejszych wyników
konieczność aktywizacji mieszkańców w zakresie zdobywania wiedzy o zdrowiu, zdrowym
stylu życia oraz dostępnej ofercie badań profilaktycznych.
6)
Pomimo
względnie
pozytywnych
ocen
fizycznego
i
psychicznego
stanu
zdrowia
czy umiarkowanie akceptowalnego poziomu odczuwalnego stresu dla ogółu mieszkańców,
wyniki te były bardzo zróżnicowane ze względu na wiek. Wraz ze wzrostem liczby lat
w metryce drastycznie spadały oceny w omawianych wymiarach. Najgorzej przedstawiała
się pod tym względem sytuacja w gminie osób po 55 i 65 roku życia.
7)
Miejsce zamieszkania nie było czynnikiem bardzo istotnie różnicującym parametry oceny
zdrowia, stanu psychicznego oraz stresu.
8)
1/3 mieszkańców słyszała o Gminnym Programie Ochrony i Promocji Zdrowia Mieszkańców
Gminy Czerwonak na lata 2009-2013, natomiast jedynie co dziesiąty badany zadeklarował,
że wie, jaka instytucja jest odpowiedzialna za jego realizację. Taki poziom rozpoznawalności
z jednej strony wydaje się wynikiem zadowalającym z uwagi na przytoczony wcześniej
poziom zainteresowania mieszkańców tematyką zdrowotną, z drugiej wymaga podjęcia
dalszych działań promocyjnych.
9)
Największa rozpoznawalność mammografii w ramach programu była w dużej mierze
wynikiem tego, że akcje tego typu poprzedzają często imienne zaproszenia oraz fakt, że
prowadzone są cyklicznie od wielu lat. Co więcej, towarzyszyło im wiele ogólnopolskich
kampanii medialnych, trafiających do konkretnej grupy docelowej.
10)
Zapotrzebowanie na usługi specjalistyczne w gminie jest ogromne, rozszerzenia ich zakresu
oczekiwałoby prawie 3/4 mieszkańców. Wymieniano przede wszystkim konieczność
29
zapewnienia
dostępności
neurologicznych,
usług
kardiologicznych,
laryngologicznych,
ortopedycznych,
dermatologicznych,
okulistycznych,
stomatologicznych
oraz
chirurgicznych.
11)
Większość mieszkańców nie potrafiła zająć jednoznacznego stanowiska odnośnie oceny
polityki władz samorządowych prowadzonej w zakresie zdrowia. Jednocześnie odsetki
wskazań pozytywnych i negatywnych na poziomie całej gminy były zbliżone. Pewne
odstępstwo stanowili mieszkańcy Koziegłów, dość krytycznie nastawieni z uwagi na
niezadowolenie z prowadzonych dużych inwestycji w gminie i okolicach o charakterze
środowiskowym (i zdaniem części mieszkańców zagrażających zdrowiu).
Główne wnioski na podstawie wywiadów z przedstawicielami samorządu, NZOZ
oraz Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
I. Wnioski dotyczące problemów ze świadomością zdrowotną mieszkańców:
1)
W ośrodkach zdrowia obserwowany jest bardzo często brak umiejętności oceny własnego
stanu zdrowia i dopasowania odpowiedniego postępowania, co jest przejawem niskiej
świadomości zdrowotnej pacjentów.
2)
Pomimo licznych, a niekiedy nawet spektakularnych przykładów niskiej świadomości
zdrowotnej wśród pacjentów, można powiedzieć, że i tak na przestrzeni kilkunastu lat
uległa ona zwiększeniu.
3)
Szczególnie niskim poziomem świadomości zdrowotnej wykazują się paradoksalnie osoby
z pokoleń doskonale obeznanych z internetem i poszukiwaniem w nim informacji
(20 – 30-latkowie). Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy może być niskie zainteresowanie
sprawami lokalnymi i nastawienie na poszukiwanie innych informacji, bądź rozrywki,
niż informacje na temat programów zdrowotnych, czy działań profilaktycznych dostępnych
w gminie.
4)
Duże nadzieje na skuteczne zwiększanie świadomości zdrowotnej różni rozmówcy
upatrywali w edukowaniu i informowaniu na ten temat dzieci w wieku przedszkolnym oraz
szkolnym. Z jednej strony za położeniem akcentu na takie działania przemawia ogromna
szybkość przyswajania wiedzy oraz uleganie do pewnego stopnia autorytetom (np.
nauczycieli, specjalistów prowadzących pogadanki, szkolenia), z drugiej należy pamiętać
o wpływie, jaki dzieci potrafią wywierać na dorosłych. W praktyce pozytywne przykłady
dotyczą już w coraz większym stopniu przejęcia przez dzieci roli „domowych edukatorów
i strażników” w zakresie np. segregacji odpadów.
30
5)
Natomiast wśród osób starszych, problemem jest nie tylko brak odpowiedniej świadomości
zdrowotnej, czy dostępu do informacji na temat profilaktyki, ale obawy natury
psychologicznej, np. strach. Okazuje się, że wiele starszych pacjentek (zwłaszcza w grupach
ryzyka) wykazuje postawę typu: „nie badam się, bo a nuż pewnie coś znajdą”.
6)
Sytuację potwierdza zjawisko przywoływane przez kilku rozmówców w trakcie wywiadów,
które przejawia się tym, że zwłaszcza kobiety w wieku ok. 40 lat wykazują duże
zainteresowanie badaniami (w badaniu ilościowym spora część kobiet narzekała,
że niektóre badania dla nich nie są bezpłatne), a te około 50 roku życia już w znacząco
mniejszym stopniu
(niewykorzystanych imiennych zaproszeń wysłanych drogą listowną
w ostatnim roku: 48% na mammografię, 92% na cytologię).
7)
Jednocześnie są takie działania w ramach Gminnego Programu Ochrony i Promocji Zdrowia,
które cieszą się ogromną popularnością (bywa, że zgłasza się 300 osób, przyjąć można 60).
8)
Świadomość zdrowotną i zachowania z nią związane wśród mieszkańców gminy Czerwonak
określa jeszcze jedna prawidłowość, ta związana z oporem, bądź trudnościami
wynikającymi często z przyzwyczajeń odnośnie wprowadzenia zaleceń do praktyki życia
codziennego.
9)
W opiniach rozmówców w gminie panuje duża niechęć mieszkańców do spotkań
informacyjnych, przy sporym zainteresowaniu samymi badaniami.
10)
Wydaje się, że działania informacyjne i promocyjne powinny zmierzać w kierunku
zachęcania pacjentów do podejmowania samodzielnych decyzji o aktywności w kierunku
profilaktyki. Jednocześnie pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz NZOZ
obserwują wąskie, ale stałe grono osób bardzo zainteresowanych dbałością o swoje
zdrowie i korzystających z propozycji.
II. Modelowy system ochrony i promocji zdrowia na poziomie gminy.
W trakcie wywiadów badanych poproszono o to, aby opisali ich zdaniem idealny/pożądany
sposób funkcjonowania systemu ochrony i promocji zdrowia w gminie Czerwonak. Z reguły
lawina pomysłów na udoskonalenia była poprzedzona refleksją na temat ograniczonych środków
finansowych w stosunku do potrzeb. Jednocześnie nieraz podkreślano, że stawką o którą toczy
się gra dzisiaj, jest zdrowie mieszkańców za 5, 10, 20 lat oraz wielkość wydatków, które częściowo
spadną na gminę. Rozmówcy zauważali ponadto, że ta dziedzina zadań samorządu terytorialnego
zawsze będzie niedofinansowana z kilku powodów:
•
Ma miejsce stałe zwiększanie zakresu odpowiedzialności samorządów przez władze centralne
i delegowanie kolejnych zadań, przy praktycznie coraz niższym poziomie przekazywanych
środków finansowych.
31
•
Jest to tylko jedno z wielu zadań własnych gmin, a za ochronę i promocję zdrowia
odpowiadają i inne szczeble samorządu oraz instytucje publiczne.
•
Ochrona i promocja zdrowia nie jest priorytetem, jeśli chodzi o zainteresowanie władz
samorządowych. Z punktu widzenia gmin w Polsce często bardziej istotne wydają się kwestie
związane z infrastrukturą (drogi i inne inwestycje), edukacją, pomocą społeczną czy
gospodarką komunalną.
Pomimo to dobre rezultaty jakie przynosi w przypadku gminy Czerwonak wyjście poza program
minimum (działania finansowane przez NFZ, czy wyższe szczeble samorządu) należy
podtrzymywać poprzez finansowanie najbardziej pilnych potrzeb, ale i poprzez udoskonalenia
organizacyjne zasugerowane w trakcie wywiadów.
1)
Do jednego z kluczowych zadań zaliczono dalsze rozwijanie działalności Centrum
Profilaktyki i Terapii GOPS (Sekcja profilaktyki i terapii). Działalność tej sekcji Ośrodka
oceniono bardzo pozytywnie, zwłaszcza z uwagi na sprawowanie roli koordynacyjnej
działań z różnych szczebli samorządu, sektora prywatnego oraz NFZ. Unika się tym samem
nakładania się terminów niektórych akcji, powielania działań, udaje się zgłaszać
zapotrzebowanie na te działania, które w gminie Czerwonak są rzeczywiście najbardziej
potrzebne.
2)
Sukces ten opiera się w dużej mierze na dobrej współpracy Centrum z instytucjami
i osobami, które mają rozeznanie w sytuacji, bądź uprawnienia decyzyjne. Warto podkreślić,
że samo prawne umocowanie takiej sekcji nie wystarcza w każdych warunkach, by działania
te były efektywne – innymi słowy przeniesienie takiego rozwiązania na grunt innej gminy
mogłoby nie przynieść podobnych rezultatów. W gminie Czerwonak świetnie sprawdziło się
bowiem wypracowanie partnerskich relacji między Centrum a podmiotami (w tym także
prywatnymi) związanymi ze wspomnianymi działaniami oraz duże zaangażowanie
przedstawicieli samorządu i NZOZ.
3)
Palącym priorytetem wydaje się tematyka związana z kwestią otyłości u dzieci oraz
zdrowego odżywiania. Wśród dorosłych natomiast niepokojąca sytuacja ma miejsce
w odniesieniu w szczególności do chorób układu krążenia.
4)
Jeśli chodzi o możliwości wzrostu skuteczności działań, celowe wydaje się ponadto
położenie jeszcze większego nacisku na docieranie z działaniami informacyjnymi
i edukacyjnymi do grup/środowisk już zorganizowanych, takich, jak np. kluby seniora,
uniwersytet trzeciego wieku, świetlice dla dzieci, młodzieży; wśród uczniów i rodziców,
w szkole.
5)
W związku z tym listę uczestników wspomnianych wcześniej szkoleń i seminariów
organizowanych przez Centrum i prowadzonych przez specjalistów należałoby rozszerzyć
32
o pracowników wymienionych podmiotów oraz wolontariuszy. Ci ostatni mogliby pochodzić
np. z programu współpracy z organizacjami pozarządowymi czy uczelniami wyższymi
(Uniwersytet Medyczny, UAM – kierunek promocja zdrowia w ramach Wydziału Nauk
Pedagogicznych).
6)
Dla przyciągnięcia wolontariuszy, którzy dodatkowo mogliby być realnym wsparciem
działań Centrum, atrakcyjnym pomysłem wydaje się ogłoszenie konkursu na pracę
magisterką pod patronatem Wójta. Tematyka prac mogłaby dotyczyć zagadnień związanych
z promocją zdrowia i profilaktyką (a być może i problemem alkoholowym, narkotykowym)
w kontekście praktycznych działań na terenie gminy wiejskiej. Tego rodzaju opracowanie
mogłoby stanowić swego rodzaju studium przypadku działania/działań, w które piszący
i startujący w konkursie mogliby być zaangażowani w pewnym zakresie pod nadzorem
i przy wsparciu Centrum.
7)
Doświadczenia gminy Czerwonak pokazują bowiem, że formy konkursowe są świetnym
sposobem na aktywizację takich grup, jak młodzież, w zakresie umiejętności udzielania
pierwszej pomocy. Warto zastanowić się nad włączeniem się gminy w ogólnopolskie
konkursy i wydelegowania najlepszych uczniów – zwycięzców konkursów lokalnych w tej
tematyce.
8)
Dla usystematyzowania działań, celowego wyznaczania priorytetów w trakcie wywiadów
padła także propozycja, by Centrum przejęło funkcję koordynatora pozyskiwania od
różnych instytucji z terenu gminy listy aktualnych zagadnień do omówienia w szkołach
podstawowych i gimnazjach w formie lekcyjnej. W istocie byłby to powrót do dobrej
praktyki sprzed kilku lat stosowanej w gminie, która wymaga jednak zdaniem rozmówców
„większego dopilnowania”. W praktyce oznaczałoby to terminowe stworzenie dokumentu
zawierającego spis tematów, które wydają się aktualnymi problemami w gminie,
zgłaszanymi przez:
9)
•
Samorząd
•
GOPS
•
NZOZ
•
Państwową Straż Pożarną
•
Policję.
W dalszej kolejności w toku prac interdyscyplinarnego zespołu, w którym uczestniczą także
dyrektorzy szkół, propozycje te powinny zostać przedyskutowane oraz negocjowane pod
kątem wdrożenia wybranych tematów w program zajęć lekcyjnych.
10)
Zdaniem rozmówców, ściślejsze objęcie tego procesu nadzorem ze strony wójta
zwiększyłoby szanse realizacyjne tego pomysłu. Co więcej, wspomniana lista powinna być
33
co roku włączana jako załącznik do gminnych programów stanowiących akt prawa
miejscowego.
11)
Wydaje się także, że prace interdyscyplinarnego zespołu w gminie mają ogromne znaczenie,
ponieważ polityki promocji zdrowia i profilaktyki, pomocy społecznej oraz bezpieczeństwa
w istocie się zazębiają.
12)
Jeśli chodzi natomiast o sposoby na zwiększenie zasięgu informacji o działaniach
prozdrowotnych i profilaktycznych, rozmówcy wspominali, że warto aby rubryka
tematyczna w biuletynie „I Wiesz więcej” miała charakter stały.
12.
I.
Założenia Programu
Cel główny Programu
Głównym celem Programu „ZDROWA GMINA CZERWONAK” na lata 2014-2020 jest:
„Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia mieszkańców Gminy Czerwonak
oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu”.
II. Cele szczegółowe
Cele szczegółowe dotyczą dwóch obszarów promocji zdrowia przedstawionych jak wyżej
tj. edukacji i profilaktyki. Kwestie ochrony zdrowia znajdują swoje odzwierciedlenie w zadaniach
realizowanych przez jednostki podstawowej opieki zdrowotnej. Takie podejście pozwala na
objęcie
działaniami
najważniejszych
potrzeb
zdrowotnych
mieszkańców
wynikających
z przedstawionej diagnozy.
Cel szczegółowy nr 1
Podniesienie świadomości zdrowotnej społeczeństwa oraz upowszechnienie wiedzy
z zakresu zdrowego stylu życia.
Działania:
1. Edukacja prozdrowotna (pogadanki, prelekcje, warsztaty).
2. Konkursy prozdrowotne.
34
3. Akcje, imprezy, kampanie.
4. Informator gminny.
Upowszechnienie wiedzy z zakresu możliwości oddziaływania na własne zdrowie
i promowanie działań zapobiegających zachorowaniu.
Działania:
1. Promocja działań prozdrowotnych.
2. Zwiększenie popularności aktywności fizycznej.
Zwiększenie dostępności do podstawowych badań profilaktycznych w kierunku chorób
cywilizacyjnych, w celu wczesnego wykrycia nieprawidłowości.
Działania:
1. Badania przesiewowe.
Planowanie strategiczne oraz optymalizacja działań profilaktycznych i zdrowotnych.
Działania:
1. Koordynacja realizacji działań profilaktycznych i zdrowotnych na terenie gminy.
2. Szczepienia ochronne.
13.
Harmonogram zadań
Harmonogram zadań, jako załącznik do niniejszego Programu, będzie ustalany co roku,
a jego zakres uzależniony będzie od kwoty przewidzianej w budżecie gminy na realizację celów
niniejszego Programu.
35
14.
Finansowanie Programu
Niniejszy Program będzie realizowany ze środków gminy Czerwonak, a także przy
współpracy innych jednostek samorządu terytorialnego. Plan finansowy, jako załącznik
do Uchwały, będzie uchwalany co roku. Istnieje możliwość pozyskania dofinansowania w ramach
innych mechanizmów finansowych.
15.
Ewaluacja Programu
Działania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki mają charakter długofalowy i efekty w postaci
poprawy wskaźników nie będą zauważalne natychmiastowo, lecz w przeciągu kilku lat, oraz będą
uzależnione od ilości osób objętych profilaktyką.
Na
temat
działań
przeprowadzonych
w
ramach
Programu
corocznie
zostanie
sporządzone opracowanie w formie liczbowej oraz opisowej wraz z wnioskami. Rezultaty
działania Programu będą oceniane poprzez monitorowanie wskaźników epidemiologicznych.
16.
ZAKOŃCZENIE
Program ma charakter otwarty. Wskaźniki epidemiologiczne dotyczące stanu zdrowia
mieszkańców gminy będą monitorowane na bieżąco. W razie potrzeby Program będzie
modyfikowany.
Przy opracowaniu Programu korzystano z Narodowego Programu Zdrowia na lata
2007-2015, Programu Zdrowotnego Powiatu Poznańskiego na lata 2009-2013, danych
z Głównego Urzędu Statystycznego, Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu,
Powiatowego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w Poznaniu, Zespołu Lekarza Rodzinnego
,,Pro Familia” w Czerwonaku, Urzędu Gminy w Czerwonaku, danych Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Czerwonaku oraz raportu z badań przeprowadzonych na zlecenie GOPS przez firmę
Analizy Badania Rozwój w Poznaniu.
36
Spis tabel:
Nr
TYTUŁ
Strona
1.
Liczba ludności w gminie Czerwonak w latach 2009-2013
7
2.
Mieszkańcy gminy Czerwonak w strukturze wieku i płci w 2012 roku
8
3.
Dzieci i młodzież w gminie Czerwonak w strukturze wieku i płci w 2012 roku
9
4.
Dorośli mieszkańcy gminy Czerwonak w strukturze wieku i płci w 2012 roku
9
5.
Struktura wieku ludności gminy Czerwonak w latach 2009-2012
10
6.
Ludność województwa wielkopolskiego, podregionu poznańskiego i gminy Czerwonak
wg wieku i płci w 2012 roku
10
7.
Wskaźnik urodzeń żywych (na 1000 mieszkańców) w gminie Czerwonak w latach 2009-2012
11
8.
Wskaźnik zgonów (na 1000 mieszkańców) w gminie Czerwonak w latach 2009-2012
11
9.
Przyrost naturalny (wskaźnik na 1000 mieszkańców) w gminie Czerwonak w latach
2009-2012
12
10.
Częstość występowania niepełnosprawności w 2009 roku w Polsce
14
11.
Udział osób niepełnosprawnych w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu poznańskiego
w 2012 roku
15
12.
Powiatowy Rejestr Osób Niepełnosprawnych wg stanu na 31.12.2012r.
16
13.
Świadczenia medyczne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia dostępne na terenie gminy
Czerwonak w 2013 roku
17
14.
Najczęstsze powody przyznania pomocy społecznej przez GOPS w 2012 roku
19
15.
Główne problemy zdrowotne klientów usług opiekuńczych w 2012 roku
19
16.
Główne choroby dzieci i młodzieży w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim
i mieście Poznaniu w latach 2009-2011
21
17.
Główne choroby osób dorosłych w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim
i mieście Poznaniu w latach 2009-2011
22
18.
Główne choroby mieszkańców gminy Czerwonak w latach 2009-2012 wg płci
23
19.
Pacjenci Zespołu Lekarza Rodzinnego ,,Pro Familia” w Czerwonaku w roku 2012 wg wieku
i rodzaju choroby
24
20.
Wizyty lekarskie pacjentów Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” w Czerwonaku
w roku 2012 z powodu chorób układu oddechowego
24
21.
Szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV (dziewczynki 14-letnie)
25
22.
Udział mieszkańców w działaniach profilaktycznych organizowanych na terenie gminy
26
23.
Spotkania edukacyjne kierowane do określonych odbiorców
27
37
Spis schematów:
Nr
TYTUŁ
Strona
1.
Podstawowe uwarunkowania zdrowia wg Światowej Organizacji Zdrowia
3
2.
Trzy elementy składowe promocji zdrowia
4
3.
Podstawowe wyznaczniki poziomu świadomości zdrowotnej
5
Spis wykresów:
Nr
TYTUŁ
Strona
1.
Struktura ludności województwa wielkopolskiego wg płci w 2012 roku
8
2.
Przeciętne dalsze trwanie życia w roku 2012 w województwie wielkopolskim i powiecie
poznańskim
12
3.
Występowanie grup schorzeń u osób niepełnosprawnych w 2009 roku
15
38

Gminny Program Promocji Zdrowia

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zarządzenie Nr quad

Zarządzenie_wojta Suzuki samochody usunięte

Mammografia - plakat Koziegłowy

zarządzenie - przekwalifikowanie lokalu gajewscy

formularz lokalizacja urządzeń

GMINNY KONKURS MUZYCZNY DLA DZIECI I MŁODZIEŻY „GRAM

STRAŻNIK_informacja o wynikach

Regulamin Konkursu Ocean Sztuki

pPostanowicz uzasad i uchwała skarga umowa