TAX ALERT

TAX
ALERT
NIEODPŁATNE ŚWIADCZENIA DLA PRACOWNIKÓW – WYROK
TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
Problem przychodu z nieodpłatnych świadczeń dla pracowników od lat był przedmiotem sporów pomiędzy
podatnikami, a organami podatkowymi. W ostatnich latach doszło do znacznego zaostrzenia praktyki organów
podatkowych w tym zakresie. W ocenie Ministerstwa Finansów w zasadzie każde świadczenie (w tym imprezy
integracyjne, pakiety medyczne, ubezpieczenia) dla pracowników, bez względu na jego charakter powinno podlegać
opodatkowaniu. Niespójna była również linia orzecznicza sądów administracyjnych, które wydawały całkowicie
sprzeczne orzeczenia odnośnie tego zagadnienia (np. wyrok NSA z dnia z 15 września 2009 r., sygn. akt II FSK
536/08, w którym Sąd orzekł, że nieodpłatne świadczenie powstaje tylko w przypadku możliwości przypisania
pracownikowi skonkretyzowanego przychodu oraz wyrok NSA z dnia 30 lipca 2009 r. (sygn. akt II FSK 506/08, w
którym Sąd stwierdził, że opodatkowaniu podlega już sam fakt świadczenia, bez względu nawet, czy pracownik z
niego skorzystał, czy też nie).
Ze względu na wskazane wyżej rozbieżności PKPP Lewiatan złożyła na początku 2013 r. wniosek do Trybunału
Konstytucyjnego w sprawie stwierdzenia niezgodności z Konstytucją przepisów ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych w zakresie, w jakim przewidują opodatkowanie wszelkich dodatkowych świadczeń pracowniczych.
Dnia 8 lipca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie w tej sprawie, które powinno mieć przełomowy charakter
dla problematyki nieodpłatnych świadczeń.
Treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego:

W dniu 8 lipca 2014 r. TK wydał wyrok w sprawie zgodności z konstytucją przepisów dotyczących
opodatkowania nieodpłatnych świadczeń pracowniczych (sygn. akt K 7/13).

W ocenie TK Art. 12 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 2-2b ustawy z
dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, 362, 596, 769,
1278, 1342, 1448, 1529 i 1540, z 2013 r. poz. 888, 1036, 1287, 1304, 1387 i 1717 oraz z 2014 r. poz. 223, 312,
567 i 598), rozumiane w ten sposób, że „inne nieodpłatne świadczenie” oznacza wyłącznie przysporzenie
majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika, są zgodne z art. 2 w związku z
art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

TK uznał więc zgodność przepisów o nieodpłatnych świadczeniach z Konstytucją, z drugiej strony określił
jednak wyraźne granice takiego opodatkowania (brak jest jeszcze pisemnego uzasadnienia wyroku, jednak
granice opodatkowania wynikają z sentencji wyroku oraz jego ustnego uzasadnienia).
Granice opodatkowania nieodpłatnych świadczeń:

W sentencji wyroku TK wskazał, że nieodpłatne świadczenia oznaczają wyłącznie przysporzenia majątkowe o
indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika.

Powyższa teza została rozwinięta w ustnym uzasadnieniu orzeczenia, w którym TK dokładnie określił warunki,
jakie muszą spełniać świadczenia, aby mogły zostać uznane za nieodpłatne świadczenia podlegające
opodatkowaniu PIT:
1.
Zostały spełnione za dobrowolną zgodą pracownika,
2.
Zostały spełnione w interesie pracownika (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły pracownikowi
korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, gdyby
świadczenie nie nastąpiło,
3.
Korzyść jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi.

Trybunał podał również w ustnym uzasadnieniu przykłady świadczeń podlegających opodatkowaniu i takich,
które opodatkowaniu nie powinny podlegać. Przykład opodatkowanego świadczenia stanowią indywidualne
ubezpieczenia pracowników, są to, bowiem ewidentne przysporzenia (w postaci gwarancji ubezpieczeniowej),
których wartość jest skonkretyzowana. Za typowy przykład świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu uznał
TK imprezę integracyjną (TK wskazał, że takie świadczenie nie może być nazwane przysporzeniem, bowiem
trudno zakładać, że gdyby pracownik otrzymał to świadczenie w pieniądzu wykorzystałby je właśnie na taki cel).

TK podkreślił w uzasadnieniu konieczność indywidualnego określenia korzyści i obowiązku podatkowego, jako
przesłanki warunkującej opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń.
Znaczenie orzeczenia:

Wyrok TK powinien umożliwić zoptymalizowanie rozliczeń związanych z niektórymi nieodpłatnymi
świadczeniami. Dotyczy to w szczególności świadczeń, które wynikają z polityki pracodawcy, których wartość
nie ma zindywidualizowanego charakteru.

Możliwości optymalizacji dotyczą przede wszystkim organizacji konferencji (zarówno dla pracowników, jak i
kontrahentów), imprez integracyjnych oraz świadczeń takich jak grupowe ubezpieczenia członków zarządu
(zazwyczaj nabywane w ramach grup kapitałowych). Możliwości optymalizacyjne dotyczą również innych
świadczeń, których wartość nie jest zindywidualizowana.
W ramach działań optymalizacyjnych należy przeprowadzić analizę umów dotyczących świadczeń
zapewnianych pracownikom (możliwe bowiem, że niektóre zapisy umów wymagać będą modyfikacji).
Dodatkowo celem zapewnienia bezpieczeństwa rozliczeń podatkowych niezbędne będzie przygotowanie
wniosków o indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego w/w zakresie.
BWW Law & Tax dysponuje zespołem doświadczonych prawników podatkowych z wieloletnim doświadczeniem w
zakresie doradztwa podatkowego, w tym rozliczeń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Nasze usługi
obejmują kompleksowe doradztwo podatkowe i restrukturyzacyjne, w tym również doradztwo prawne w zakresie
niezbędnym do realizacji zlecenia.
Jeśli macie Państwo pytania dotyczące zaprezentowanych zagadnień lub na temat innych kwestii związanych z
doradztwem podatkowym, pozostaję do Państwa dyspozycji.
Kamil Kowalik - Doradca Podatkowy, Starszy Prawnik
Bieniak, Wielhorski, Wojnar. Adwokaci i Radcowie Prawni. Spółka Partnerska
e-mail: [email protected]
tel.: +48 22 420 59 00, fax.: +48 22 420 59 10
ul. Sienna 39, 00-121 Warszawa
2