Komisja ds. Posługi Charytatywnej

KOMISJA DS. POSŁUGI CHARYTATYWNEJ
I. Aktualna sytuacja w Archidiecezji Poznańskiej
1. Podstawowym zadaniem Kościoła obok posługi słowa i posługi sakramentalnej jest
równieŜ posługa charytatywna. W Archidiecezji Poznańskiej posługą charytatywną zajmuje
się przede wszystkim Caritas Archidiecezji Poznańskiej, na czele której stoi Arcybiskup
Metropolita Poznański.
2. Wezwaniem dla Caritas stała się potrzeba natychmiastowej odpowiedzi na skutki
gwałtownych przemian społecznych po 1989 r., zaistniałych w róŜnych środowiskach, np.:
rozpad PGR i Spółdzielni Rolniczych na wsi, wzrost bezrobocia, likwidacja przedsiębiorstw
w miastach, niewypłacalność czynszów na skutek utraty miejsc pracy i poborów
finansowych. W ciągu kilku lat stopa bezrobocia w Wielkopolsce sięgnęła 18%% (dane za
rok 2005). Powszechna reorganizacja szkolnictwa, mająca na celu podniesienie poziomu
nauczania oraz wprowadzająca oszczędności finansowe spowodowała w wielu przypadkach
konieczność doŜywiania dzieci w szkołach. Dodatkowych trudności przysporzyła
reorganizacja słuŜby zdrowia, wzrost cen leków, brak naleŜytej opieki pielęgniarskiej i
lekarskiej. Kolejnym wezwaniem dla posługi Caritas stała się klęska powodzi w 1997, 1998 i
1999 roku. Taka sytuacja spowodowała potrzebę lepszej organizacji Ŝycia parafialnego i
koordynowania wzajemnej pomocy. Wierni oczekiwali odpowiedzi na rosnące problemy i
sami wychodzili z inicjatywą pomocy.
Posługa charytatywna Kościoła spełniana przez Caritas Archidiecezji Poznańskiej
3. Caritas Archidiecezji Poznańskiej została powołana dekretem Arcybiskupa
Metropolity Poznańskiego dnia 12 marca 1990 roku. Stało się to moŜliwe dzięki przemianom
w 1989 roku, która przyniosła całkowitą przemianę sytuacji społecznej i politycznej w
naszym kraju. Na mocy tego dekretu Caritas Archidiecezji Poznańskiej uzyskała osobowość
prawną. Dzięki temu mogła przystąpić do sporządzenia osobnego statutu, a tym samym
określenia i wypełniania konkretnych zadań w posłudze charytatywnej.
4. Statut Caritas Archidiecezji Poznańskiej został podpisany przez Arcybiskupa
Metropolitę Poznańskiego dnia 5 kwietnia 1997 roku.
Centrum Administracyjno-Formacyjne Caritas Archidiecezji Poznańskiej
5. Obecnie Centrum Administracyjno-Formacyjne Caritas Archidiecezji Poznańskiej
mieści się w Poznaniu, przy Rynku Wildeckim 4a. Powstało ono jako wotum na Wielki
Jubileusz Roku 2000.
6. Zgodnie z dekretem Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego na czele Caritas
Archidiecezji Poznańskiej stoi dyrektor, który odpowiedzialny jest za koordynację pracy
charytatywnej w Archidiecezji Poznańskiej. Zgodnie ze statutem została powołana Rada
Caritas. W jej skład wchodzą kapelani działów duszpasterstwa o charakterze charytatywnym,
jak:
- Duszpasterstwo chorych,
- Duszpasterstwo niepełnosprawnych,
2
- Duszpasterstwo samotnych matek z dziećmi,
- Duszpasterstwo hospicyjno-paliatywne,
- Duszpasterstwo lekarzy i pielęgniarek,
- Duszpasterstwo wolontariatu,
- Duszpasterstwo bezdomnych,
- Duszpasterstwo więźniów,
- Duszpasterstwo głuchych,
- Duszpasterstwo niewidomych.
7. Centrum Administracyjno-Formacyjne Caritas Archidiecezji Poznańskiej obejmuje
następujące działy:
a) Sekretariat – odpowiedzialny za kontakty z osobami potrzebującymi, instytucjami
kościelnymi, organizacjami samorządowymi i pozarządowymi. WaŜną funkcją jest
odpowiedzialność za współpracę z środkami społecznego przekazu. Prowadzi
odpowiednią dokumentację.
b) Dział Ekonomiczny – prowadzi i rozlicza programy dobroczynności. Obejmuje takŜe
udzielanie pomocy indywidualnej oraz rozliczanie dzieł prowadzonych przez Caritas
Archidiecezji Poznańskiej.
c) Dział Informacji – współdziała z sekretariatem. Odpowiada za relacje z innymi Caritas
Diecezjalnymi, a takŜe za kontakty międzynarodowe. Korzysta z sieci teleinformatycznej.
d) Dział Obsługi tzw. projektów oraz ich prowadzenia i przygotowania odpowiednich
szkoleń. Objął teŜ działalność PoŜytku Publicznego jako wyodrębnionego działu Caritas.
e) Dział szeroko pojętego wolontariatu. Skupia m.in. Parafialne Zespoły Caritas, Szkolne
Koła Caritas, kierowników i wychowawców kolonii, stypendystów, kierowników świetlic
oraz wolontariat zgromadzony przy świeckich organizacjach pozarządowych.
f) Dział Poradnictwa – obejmuje Punkt Konsultacyjny dla MłodzieŜy UzaleŜnionej,
konsultacje psychologiczne i prawne, Anonimowych Alkoholików i Anonimowych
Narkomanów.
8. Centrum Caritas dysponuje zapleczem magazynowym, a takŜe pomieszczeniami do
przechowywania sprzętu rehabilitacyjnego, jak: wózki inwalidzkie, chodziki, materace
przeciwodleŜynowe, łóŜka rehabilitacyjno-ortopedyczne itp.
Powołanie Parafialnych Zespołów Caritas i ich zadania
9. Odpowiedzią Caritas Archidiecezji Poznańskiej stało się organizowanie we
wszystkich parafiach grup charytatywnych, które otrzymały status Parafialnego Zespołu
Caritas. Zadania i cele Parafialnego Zespołu Caritas określa specjalna instrukcja szczegółowa:
„Powołanie Parafialnego Zespołu Caritas” wydana przez Caritas Archidiecezji Poznańskiej w
roku 1998. Potwierdza to Komisja Charytatywna Konferencji Episkopatu Polski w Instrukcji
“O posłudze Charytatywnej” z roku 2000. Po reorganizacji diecezji liczba zespołów sięga
258. Stały się one wotum na Wielki Jubileusz Roku 2000 w Parafiach Archidiecezji
Poznańskiej. Powstał nowy wolontariat członków Parafialnych Zespołów Caritas, który objął
2500 osób.
10. Parafialne Zespoły Caritas wzięły na siebie obowiązek prowadzenia m.in. świetlic,
ochronek, przedszkoli, rozdawnictwa odzieŜy i Ŝywności, opieki nad chorymi, zakupu
lekarstw i sprzętu rehabilitacyjnego, a takŜe pozyskiwania środków materialnych. Na ten cel
przeznaczone są
zbiórki do puszek, dokonywane statutowo w Środę Popielcową,
Uroczystość Wniebowzięcie NMP, w Tygodniu Miłosierdzia, oraz część Daniny
Diecezjalnej.
2
3
11. W wielu parafiach Parafialne Zespoły Caritas organizują dni chorych, festyny, a
takŜe wyjazdy wakacyjne dla dzieci. W tym celu włączyły się w „Wigilijne Dzieło Pomocy
Dzieciom”, tj. rozprowadzanie Świec Caritas, by pozyskać środki materialne. Dalsze środki
materialne Parafialny Zespół Caritas zyskuje od stałych członków wspierających, jak równieŜ
parafialnych dobroczyńców, dzięki którym moŜliwa jest stała pomoc finansowa i rzeczowa.
12. Osobnym wezwaniem stała się potrzeba współpracy ze zgromadzeniami
zakonnymi, z samorządami oraz organizacjami pozarządowymi, działającymi na terenie
parafii, gminy i dzielnicy. Parafialne Zespoły Caritas korzystają takŜe z dotacji,
pochodzących z samorządów miejskich i gminnych, przeznaczonych na świetlice i wakacje
dla dzieci. Wymaga to osobnej dokumentacji i rozliczeń.
13. Niektóre Parafialne Zespoły Caritas przejęły na siebie obowiązek prowadzenia
jadłodajni oraz współdziałania z Bankami śywności, a takŜe zbierania darów w
supermarketach na terenie danej parafii. W niektórych parafiach powstały punkty
konsultacyjne, radzące w problemach bezrobocia i bezdomności, a takŜe punkty apteczne,
porad prawnych oraz pośrednictwo w zakupie leków i sprzętu rehabilitacyjnego.
14. KaŜdy Parafialny Zespół Caritas zobowiązany jest przedstawić roczne
sprawozdanie ze swojej działalności.
Jadłodajnie Caritas
15. Kolejną odpowiedzią Caritas Archidiecezji Poznańskiej na problem bezrobocia i
zuboŜenia społecznego stało się zakładanie Jadłodajni Caritas wydających darmowe posiłki.
NaleŜą do nich:
a) Jadłodajnia Caritas pw. Św. Józefa – w Poznaniu przy ul. Niegolewskich 23, prowadzona
przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi,
b) Jadłodajnia Caritas pw. Św. Brata Alberta – w Poznaniu przy ul. Ks. Piotra Ściegiennego
133, prowadzona przez Zgromadzenie Sióstr Posługujących Ubogim (Siostry Albertynki),
c) Jadłodajnia Caritas pw. Św. Urszuli Ledóchowskiej – w Poznaniu przy ul. Taczaka 7/16,
prowadzona przez Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego (Siostry
Urszulanki SJK,.
d) Jadłodajnia Caritas “Betania” – w Lesznie Wlkp.,pl. Metziga 1, prowadzona przez
Parafialne Zespoły Caritas leszczyńskich parafii,
e) Jadłodajnia Caritas pw. Św. Faustyny – w Obornikach Wlkp. przy ul. Droga Leśna 60,
prowadzona przez Parafialny Zespół Caritas Parafii pw. Miłosierdzia BoŜego.
16. Darmowe jadłodajnie wydają dziennie ok. 1000 posiłków. Nie wolno w tym
miejscu zapomnieć o doŜywianiu prowadzonym przy furtach zgromadzeń zakonnych, które
powiększają liczbę wydawanych posiłków osobom potrzebującym.
Bar Caritas
17. Specyficzną formą pomocy stało się otwarcie Baru Caritas w Poznaniu przy Pl.
Wolności 1, który od 2000 roku, takŜe jako Wotum na Wielki Jubileusz, wydaje dziennie
700-800 tanich posiłków. Ewentualne zyski przeznacza się na funkcjonowanie darmowych
jadłodajni. Całość troski organizacyjnej przejęła na siebie Centrala Caritas przy Rynku
Wildeckim w Poznaniu.
3
4
Świetlice dla dzieci i młodzieŜy
18. Parafialne Zespoły Caritas we współpracy z Caritas Archidiecezji Poznańskiej
uczestniczą teŜ w prowadzeniu świetlic dla dzieci i młodzieŜy. Zostały one otwarte w róŜnych
formach – jako świetlice parafialne, socjoterapeutyczne, przedszkola, ochronki i oratoria. W
42 placówkach gromadzi się ok. 2000 dzieci i młodzieŜy. W dziele tym pomoc świadczy ok.
300 wolontariuszy, rekrutujących się głównie z osób starszych, studentów, nauczycieli, w tym
emerytów i rencistów, działaczy kultury i sportu. Prowadzone są korepetycje, w które włącza
się wolontariat nauczycielski.
19. Wobec niektórych świetlic Caritas Archidiecezji Poznańskiej świadczy pomoc
finansową i Ŝywnościową. Taka Świetlica Środowiskowa Caritas mieści się np. w Domu
Matki i Dziecka Caritas w Lesznie, do której uczęszcza 50-60 dzieci z rodzin ubogich.
Współpracuje ona z wolontariuszami szkół pedagogicznych w Lesznie
20. Organizowane są systematycznie spotkania formacyjne kierowników świetlic i
osób za nie odpowiedzialnych.
21. Stałym elementem działania świetlic jest codzienne doŜywianie (ciepły posiłek), a
takŜe troska o zaopatrzenie w odzieŜ i obuwie. Dzieci te są objęte programem wakacji
„Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom”.
Wypoczynek dzieci i młodzieŜy szkolnej z rodzin ubogich i wielodzietnych
22. Kolejnym wezwaniem dla Caritas Archidiecezji Poznańskiej stał się wypoczynek
dzieci i młodzieŜy szkolnej z rodzin ubogich i wielodzietnych. Caritas Archidiecezji
Poznańskiej włączyła się w ogólnopolską akcję „Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom”.
Liczba rozprowadzanych świec sięga 170-190 tys. rocznie. Jak dotąd stanowi jedną z
największych w Polsce, co wskazuje na szczególną wraŜliwość archidiecezjan na potrzeby
dzieci i rodziny. Caritas Archidiecezji Poznańskiej jest teŜ propagatorem na całą Polskę
produkcji i rozprowadzania tzw. duŜych świec. Świece te stały się wielkim znakiem
wigilijnego stołu.
23. W okresie Wielkiego Postu i Wielkanocy Caritas Archidiecezji Poznańskiej
występuje z inicjatywą zbierania ofiar na rzecz dzieci, propagując tzw. „Wielkanocne
Paschaliki Caritas”, które rozprowadzane są w liczbie ponad 25 tys. rocznie. Natomiast
„Wielkopostne Skarbonki Caritas” wychowują młode pokolenie do wraŜliwości na potrzeby
bliźnich. Ich liczba sięga ponad 50 tysięcy.
24. Caritas Archidiecezji Poznańskiej wysyła rocznie na wypoczynek, we współpracy
z Parafialnymi Zespołami Caritas oraz innymi grupami religijnymi, ok. 10 tysięcy dzieci i
młodzieŜy. Dysponuje osobną grupą wolontariuszy wychowawców i kierowników kolonii
sięgającą 60 osób. Mają oni stałą formację i troską obejmują najuboŜsze dzieci wysyłane na
darmowe kolonie do wybranych ośrodków w górach i nad morzem. Caritas Archidiecezji
Poznańskiej załatwia takŜe wszelkie formalności administracyjno-prawne, związane z
wyjazdem i pobytem dzieci na wakacjach. Zapewnia teŜ opiekę medyczną.
25. Caritas Archidiecezji Poznańskiej dysponuje dwiema placówkami. Są to:
a) Ośrodek Charytatywno-Wypoczynkowy Caritas im. Bł. Edmunda Bojanowskiego w
Zaniemyślu (moŜe jednorazowo przyjąć 50 osób),
4
5
b) Dom Charytatywno-Wypoczynkowy Caritas “Gwiazda Morza” w Dębkach k. śarnowca
(moŜe jednorazowo przyjąć 50 osób).
Stypendia dla dzieci i młodzieŜy
26. Inną formą pomocy dzieciom i młodzieŜy pochodzącej z ubogich środowisk jest
ufundowanie przez Caritas Archidiecezji Poznańskiej stypendiów szkolnych. Stypendia
otrzymuje 40 uczniów. Grupa ta tworzy takŜe młody wolontariat objęty troską duszpasterską.
27. Od 2003 roku Caritas Archidiecezji Poznańskiej współdziała z Fundacją „Dzieło
Nowego Tysiąclecia”, prowadząc wszystkie formalności wobec 20 stypendystów w
Archidiecezji Poznańskiej.
Ochrona Ŝycia poczętego
28. W celu ochrony Ŝycia dzieci poczętych, niechcianych oraz stosownej edukacji
młodych matek powstał w Lesznie, przy ul. Lipowej 33 w 1997 roku Dom Matki i Dziecka
Caritas, prowadzony we współpracy ze Zgromadzeniem Sióstr Nazaretanek. W domu moŜe
jednorazowo przebywać 8 matek oczekujących rozwiązania. Czas pobytu wynika z sytuacji
matki. Znajduje się tam równieŜ pokój interwencji kryzysowej. W roku przebywa w Domu
średnio od 13 do 16 matek z dziećmi.
29. Dom podejmuje teŜ problem adopcji nowo narodzonych dzieci, współdziałając z
odpowiednimi słuŜbami państwowymi. Cała działalność Domu wynika z tradycji opieki nad
samotnymi matkami, jaką Archidiecezja Poznańska świadczy od lat w Domu Samotnej Matki
w Kiekrzu, prowadzonym przez Siostry Matki BoŜej Miłosierdzia, a takŜe wolontariuszy
Duszpasterstwa Rodzin. Początki sięgają lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Caritas
Archidiecezji Poznańskiej współpracuje i wspiera dom, który obecnie przyjmuje i wspomaga
25 matek z dziećmi, a takŜe prowadzi działalność interwencyjną. Domy te współdziałają ze
sobą.
30. Caritas Archidiecezji Poznańskiej przejęła teŜ koordynację nad dziełem
zmierzającym do ochrony Ŝycia poczętego. W 2000 roku powstał Fundusz Obrony śycia, z
którego korzystają grupy poradnictwa rodzinnego, a takŜe rodziny wielodzietne oraz matki w
okresie okołoporodowym (szczególnie zagroŜone). Fundusz Obrony śycia związany jest z
Duchową Adopcją Dzieci Poczętych, a 25 marca – w Dzień Świętości śycia – odbywają się
stosowne kolekty na ten Fundusz.
Osoby starsze, chore i niepełnosprawne
31. Caritas Archidiecezji Poznańskiej włączyła się w wielokierunkową pomoc dla
osób starszych, chorych i niepełnosprawnych. Obejmuje ona tak potrzeby duchowe, jak i
materialne. We współpracy z Parafialnymi Zespołami Caritas w całej Archidiecezji
Poznańskiej odbywają się „dni chorych”. Parafialne Zespoły Caritas, jako jedno z głównych
zadań statutowych Caritas, przejęły opiekę nad chorymi w parafiach. W jej zakres wchodzi
stała troska o chorych w domach, nabywanie lekarstw lub współdziałanie w uzyskaniu
sprzętu rehabilitacyjnego, pomoc materialna i Ŝywnościowa, np. okresowe paczki dla
chorych. Organizowane są w parafiach comiesięczne odwiedziny kapłanów z posługą
sakramentalną, w którą włączeni są takŜe nadzwyczajni szafarze.
5
6
32. Osoby chore otrzymują specjalnie redagowany miesięcznik “List do Chorych”,
który wprowadza ich w bieŜącą tematykę Kościoła, zawiera konieczne informacje, łącznie z
działalnością Caritas. Rozprowadzany jest w liczbie ok. 10 tys. egzemplarzy. Chorzy nadto
uczestniczą w Archidiecezjalnej Pielgrzymce Chorych i Niepełnosprawnych do Lubasza i na
Świętą Górę w Gostyniu.
33. Specjalne Msze św. z namaszczeniem chorych odbywają się w czasie rekolekcji
wielkopostnych lub adwentowych, a takŜe z okazji Międzynarodowego Dnia Chorych – 11
lutego.
34. Okres BoŜego Narodzenia to takŜe spotkania opłatkowe dla róŜnych środowisk, w
tym dla osób chorych. W Wigilię BoŜego Narodzenia księŜa biskupi spotykają się na nich z
chorymi i personelem w szpitalach i domach opieki.
35. Od wielu lat, włączając się w tradycję opieki nad chorymi, Caritas Archidiecezji
Poznańskiej prowadzi wczasorekolekcje dla osób chorych, starszych i niepełnosprawnych.
KaŜdego roku obejmują one 400 chorych i ponad 100 wolontariuszy. Chorzy, podczas
dwutygodniowych turnusów, otrzymują opiekę duszpasterską ze strony kapłana
prowadzącego rekolekcje, a wolontariusze (w tym lekarze i pielęgniarki) zapewniają pełną
opiekę medyczną. Rekolekcyjno-wypoczynkowe ośrodki dla chorych to: Zaniemyśl k.
Poznania, Chludowo, Bąblin, Zaborówniec, Święta Góra w Gostyniu, Rościnno, Dębki
k.śarnowca.
36. Caritas Archidiecezji Poznańskiej włączyła się w opiekę nad chorymi w szpitalach
i domach opieki społecznej. Pomoc udzielana jest przy czynnym udziale kapelanów i
duszpasterzy miejsca pochodzenia chorych. Obejmuje ona dofinansowanie leczenia, operacji,
szczególnie w wypadkach trudnych, wymagających zdobywania duŜych środków
finansowych.. Pomoc otrzymują tak dorośli, jak i dzieci. Szczególnym wydarzeniem dla
szpitali i domów opieki jest dzień 11 lutego – Święto Matki BoŜej z Lourdes – obchodzony
jako Międzynarodowy Dzień Chorego. W jego obchody włączają się księŜa biskupi,
odprawiając w szpitalach Msze św. i odwiedzając chorych z błogosławieństwem.
37. Caritas Archidiecezji Poznańskiej jest w stałej współpracy z Hospicjum św. Jana
Kantego, które od blisko 20 lat działa jako zarejestrowane Stowarzyszenie Lekarzy i
Pielęgniarek, świadczące posługę hospicyjno-paliatywną, głównie na terenie miasta Poznania,
a takŜe w kilku współdziałających wspólnotach, np. w Środzie Wlkp. Według dokumentacji
Hospicjum świadczy posługę wobec ponad 100 osób rocznie. Problem opieki nad terminalnie
chorymi stał się w ostatnich latach wiodącym dla Caritas w Polsce.
Stacja Opieki Caritas
38. Wielokierunkowa opieka nad chorymi ma swój wyraz w powstawaniu tzw. Stacji
Opieki Caritas. Jest to specjalnie otwarty zakład opiekuńczo-leczniczy: Centrum
Pielęgniarstwa Środowiskowego – Stacja Opieki Caritas. Obejmuje on swoim działaniem
określony teren. Caritas Archidiecezji Poznańskiej posiada taką placówkę w gminie Przemęt,
korzystając z pomieszczeń naleŜących do Parafii pw. Św. Jana Chrzciciela w Przemęcie.
Stacja współpracuje z samorządem gminy i podlega w pełni Caritas Archidiecezji
Poznańskiej. Centrala Caritas zawiera odpowiednie umowy z Narodowym Funduszem
Zdrowia, dotyczące opieki środowiskowej, długoterminowej i wyjazdowej i prowadzi
wszelką dokumentację. Ciągle zmieniająca się sytuacja prawno-finansowa, przejawiająca się
6
7
w działalności najpierw Kas Chorych, a później Narodowego Funduszu Zdrowia, stała się
powodem wstrzymania powstawania dalszych placówek na terenie Archidiecezji Poznańskiej.
Wymagało to zbyt wielkich nakładów finansowych.
39. Caritas Archidiecezji Poznańskiej dysponuje sprzętem rehabilitacyjnym, który jest
systematycznie uŜywany i wypoŜyczany zarówno przez Centralę, jak i Stację Opieki w
Przemęcie. W szczególnych wypadkach Parafialne Zespoły Caritas, a takŜe Centrala Caritas
nabywają potrzebny sprzęt rehabilitacyjny lub współfinansują jego zakupienie.
40. Caritas Archidiecezji Poznańskiej włącza się w róŜne formy rehabilitacji osób
chorych i niepełnosprawnych w róŜnym stopniu, takŜe przez wspomaganie warsztatów terapii
zajęciowej w Szamotułach, prowadzonych przez Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi.
Pomoc osobom uzaleŜnionym
41. Caritas Archidiecezji Poznańskiej podjęła inicjatywę pomocy osobom
uzaleŜnionym, głównie młodzieŜy. W tym celu od 2000 roku działa w Centrali Caritas w
Poznaniu Punkt Konsultacyjny Caritas dla MłodzieŜy UzaleŜnionej. W Punkcie pomoc
świadczą duszpasterze oraz wolontariusze świeccy. Korzysta on z pomocy lekarskiej, a takŜe
współdziała z ośrodkami dla uzaleŜnionych i Punktem Pomocy Psychologicznej. Od 2004
roku działa grupa Anonimowych Narkomanów. Odbywają się równieŜ szkolenia dla
duszpasterzy zajmujących się problemem uzaleŜnień.
42. Przykładem troski o uzaleŜnioną młodzieŜ jest Parafia pw. Św. Mikołaja w
Wierzenicy.
Problem bezdomności
43. Odpowiedzią na problem bezdomności jest porozumienie i współpraca Caritas
Archidiecezji Poznańskiej ze Zgromadzeniem KsięŜy Pallotynów. Pod ich zarządem
prowadzony jest Dom Charytatywny Przystań, mieszczący się w Poznaniu przy ul.
Krańcowej 15. Jednorazowo jest on w stanie przyjąć 50 osób, a w przypadkach kryzysowych
do 100 osób. Dom prowadzi jadłodajnię, aptekę, łaźnię, gabinet lekarski. Posiada takŜe
kaplicę. Zapewniona jest równieŜ opieka duszpasterska.
44. W sferze bezdomności działają na terenie miasta Poznania:
a) Schronisko dla Bezdomnych Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta, ul. Widłakowa
3, 61-680 Poznań, tel. 061/820 64 81,
b) Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka”, ul. Św. Wincentego 6/9, 61-003 Poznań, tel.
061/877 22 65, 877 05 06,
c) Samorządowy Ośrodek dla Bezdomnych, ul. Michałowo 68, 61-314 Poznań –
Szczepankowo, tel. 061/879 82 12,
d) Wielkopolskie Centrum Pomocy Bliźniemu „MARKOT”, ul. Starołęcka 36/38, tel.
061/879 33 54,
e) Hotel – Schronisko „Pro Vita” im. Bł. E. Bojanowskiego Fundacji Pomocy Samotnej
Matce, ul. Botaniczna 2, 60-584 Poznań, tel. 061/847 59 37.
Opierają one swoją działalność na funduszach państwowych i samorządowych.
Działają niezaleŜnie od Caritas.
7
8
45. Bezdomni otrzymują teŜ szczególne wsparcie duchowe i materialne przy
jadłodajniach Caritas w Poznaniu. UmoŜliwiają to w okresie BoŜego Narodzenia i
Wielkanocy spotkania z moŜliwością przystąpienia do sakramentów świętych, a takŜe
nawiązanie kontaktów, przez które rozwija się indywidualna pomoc. Organizowane są teŜ
uroczyste wigilijne spotkania opłatkowe i śniadania wielkanocne, które obejmują ponad 1000
osób. W obsługę włącza się wolontariat młodzieŜy, a takŜe Parafialne Zespoły Caritas.
Pomoc indywidualna
46. Caritas Archidiecezji Poznańskiej prowadzi stałą działalność pomocy
indywidualnej wobec rodzin wielodzietnych i problemowych, osób ubogich, bezrobotnych i
bezdomnych, objętych zagroŜeniem wykluczenia społecznego. Trzeba jednak zaznaczyć, Ŝe
główny cięŜar tej pomocy winien spoczywać na Parafialnych Zespołach Caritas, które mają
najlepsze i najszybsze informacje o osobach potrzebujących. Wobec aktualnej sytuacji
ekonomicznej kraju i moŜliwości finansowych mniejszych parafii, Caritas centralnie
uruchamia taką formę pomocy potrzebującym. Wymaga to odpowiednich wniosków
Parafialnych Zespołów Caritas, poświadczonych przez duszpasterzy. Tylko w samej Centrali
z takiej pomocy korzysta ok. 1000–1500 osób rocznie. Otrzymują one pomoc finansową,
przekazywaną do dyspozycji Parafialnych Zespołów Caritas, które decydują o formie
wsparcia, pomoc w formie bonów do Baru Caritas, a takŜe w ostatnim czasie pomoc
Ŝywnościową z Unii Europejskiej, z programu pomocowego PEAD dla najuboŜszych
mieszkańców.
47. Na terenie Archidiecezji Poznańskiej poprzez sieć Parafialnych Zespołów Caritas
stałą opieką objętych jest 10 tys. osób.
Organizacja
Poznańska”
PoŜytku
Publicznego
Zakład
Charytatywno-Opiekuńczy
„Caritas
48. Wejście nowego ustawodawstwa państwowego, dotyczącego działalności
dobroczynnej, a szczególnie uchwalenie „Ustawy o Działalności PoŜytku Publicznego i o
Wolontariacie” z dnia 24 kwietnia 2003 roku, dało moŜliwości pozyskiwania publicznych
środków finansowych. Otworzyło to drogę organizacjom poŜytku publicznego do korzystania
z przywilejów zapewnionych ustawą. Arcybiskup Metropolita Poznański powołał Zakład
Charytatywno-Opiekuńczy „Caritas Poznańska” statutem z dnia 25 września 2004 roku, która
uzyskała status Organizacji PoŜytku Publicznego dnia 22 grudnia 2004 roku przez
zarejestrowanie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zakład Charytatywno-Opiekuńczy
„Caritas Poznańska” z pozyskiwanymi ustawowo środkami finansowymi został włączony w
nurt pracy charytatywnej w Archidiecezji Poznańskiej.
Wolontariat
49. Dzieła prowadzone przez Caritas Archidiecezji Poznańskiej stały się moŜliwe
dzięki współpracy ze strony wiernych. Ludzie wraŜliwi na potrzeby otoczenia, tak dorośli, jak
i młodzieŜ, zaangaŜowani w pomoc bliźniemu, szczególnie przez Parafialne Zespoły Caritas,
stworzyli nową rzeczywistość społeczną, określoną chrześcijańskim wolontariatem.
50. Kościół tworzy specyficzną grupę chrześcijańskiego wolontariatu, mającego swoje
określone korzenie, tj. poznanie i naśladowanie Chrystusa, Jego miłosierdzia wobec
potrzebujących w duchu Nowej Ewangelizacji.
8
9
51. Wychodząc naprzeciw potrzebom tej grupy, powołany został w Archidiecezji
Poznańskiej Duszpasterz Wolontariatu, włączony w działalność Caritas Archidiecezji
Poznańskiej. Duszpasterstwo to obejmuje zarówno wolontariat kościelny, jak i świecki,
zgromadzony w organizacjach pozarządowych. Wymaga stałej troski formacyjnej, ze
szczególnym odwołaniem do wartości chrześcijańskich. Swoistym Centrum Wolontariatu dla
Archidiecezji stało się Centrum Administracyjno-Formacyjne Caritas Archidiecezji
Poznańskiej.
52. Zadania szeroko pojętego wolontariatu formalnie uregulowało ustawodawstwo
państwowe poprzez wprowadzenie w 2003 roku “Ustawy o Działalności PoŜytku Publicznego
i o Wolontariacie”.
Współpraca
53. Caritas Archidiecezji Poznańskiej w sprawach dotyczących posługi charytatywnej
współpracuje z:
a) zgromadzeniami zakonnymi męskimi:
- Federacją Kongregacji Oratorium Św. Filipa Neri C.Or. (KsięŜa Filipini),
- Stowarzyszeniem Apostolstwa Katolickiego SAC (KsięŜa Pallotyni),
- Towarzystwem Chrystusowym dla Polonii Zagranicznej TChr (KsięŜa Chrystusowcy),
- Towarzystwem Św. Franciszka Salezego (KsięŜa Salezjanie),
- Zgromadzeniem Misjonarzy Słowa BoŜego(KsięŜa Werbiści),
- Zgromadzeniem Misjonarzy Św. Rodziny MSF,
- Zgromadzeniem Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa CR (KsięŜa
Zmartwychwstańcy),
b) zgromadzeniami zakonnymi Ŝeńskimi:
- Zgromadzeniem Sióstr Św. Feliksa z Kantalicjo (Siostry Felicjanki),
- Zgromadzeniem Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi (Siostry Franciszkanki),
- Zgromadzeniem Sióstr Matki BoŜej Miłosierdzia,
- Zgromadzeniem Sióstr Miłosierdzia Św. Wincentego a`Paulo (Siostry Szarytki),
- Zgromadzeniem Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu (Siostry Nazaretanki),
- Zgromadzeniem Sióstr Posługującym Ubogim (Siostry Albertynki),
- Zgromadzeniem Sióstr SłuŜebniczek Bł. Edmunda Bojanowskiego (Siostry SłuŜebniczki),
- Zgromadzeniem Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego SJK (Siostry Urszulanki),
- Zgromadzeniem Sióstr Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa (Siostry
Zmartwychwstanki),
c) stowarzyszeniami
- Hospicjum św. Jana Kantego,
- Bractwem Więziennym,
- Stowarzyszeniem Lekarzy Katolickich,
- Stowarzyszeniem Pielęgniarek i PołoŜnych,
- Stowarzyszeniem Rodzin Katolickich,
- Katolickim Telefonem Zaufania,
d) innymi organizacjami
- Ochotniczymi Hufcami Pracy,
- Domami Dziecka,
9
10
-
Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Niedowidzących w
Owińskach,
Fundacją Pomocy Wzajemnej „Barka”,
Monar-Markot – MłodzieŜowym Ruchem na Rzecz Przeciwdziałania Narkomanii,
Centrum Pomocy Rodzinie w Poznaniu.
Formacja
54. Do głównych zadań Caritas Archidiecezji Poznańskiej naleŜy formacja
wolontariatu i osób związanych z Caritas przez głębsze poznania Chrystusa i Ewangelicznej
Caritas oraz zwiększenie profesjonalizmu działań. Formacją objęci są m.in. Dekanalni
Referenci Caritas, opiekunowie Szkolnych Kół Caritas, wolontariat świetlic, stypendyści,
wychowawcy i kierownicy kolonii. Od 1998 roku odbywają się coroczne spotkania
formacyjne w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu, prowadzone przez
wolontariuszy Caritas, przygotowujące do zadań wychowawców i kierowników kolonii.
55. Największą grupę stanowią Parafialne Zespoły Caritas, których członkowie objęci
są szczególną troską. Formacji charytatywnej słuŜą spotkania rejonowe związane z
Tygodniem Miłosierdzia: na Świętej Górze w Gostyniu, w Pniewach, Rakoniewicach,
Obornikach Wlkp., Szamotułach i Poznaniu, oraz dni skupienia. WaŜną rolę w formowaniu
wolontariatu zgromadzonego w Parafialnych Zespołach Caritas odgrywają rekolekcje
formacyjno-szkoleniowe na Świętej Górze w Gostyniu i w Pniewach. Obowiązek formacyjny
spoczywa takŜe na duszpasterzach parafii przez comiesięczne spotkania.
56. Osobne grupy formacyjne stanowią pracownicy Centrum Caritas Archidiecezji
Poznańskiej oraz pracownicy Baru Caritas. Grupy te uczestniczą kwartalnie w Mszach św.,
połączonych z konferencją formacyjną. Pracownicy Centrali Caritas biorą takŜe udział w
spotkaniach edukacyjnych organizowanych przez Caritas Polska.
57. Nowa sytuacja społeczna i polityczna, wejście Polski do Unii Europejskiej,
uchwalenie nowego ustawodawstwa państwowego w zakresie działalności charytatywnej
motywuje do ciągłej formacji w zakresie zewnętrznym, a nade wszystkim do ciągłego
kształtowania ducha Caritas Christi.
II. Nauczanie Kościoła
58. W Jezusie Chrystusie Bóg objawił miłosierdzie całemu światu, aby w Duchu
Świętym uczynić je treścią Ŝycia Ludu BoŜego. Tajemnica BoŜego Miłosierdzia stanowi
źródło misji charytatywnej Kościoła i staje się inspiracją w działalności wszystkich
zaangaŜowanych w jego dzieła dobroczynne. Słowa Chrystusa zawarte w Ewangelii św.
Mateusza pouczają nas: „…Byłem głodny, a daliście Mi jeść; byłem spragniony, a daliście Mi
pić; byłem przybyszem, a przyjęliście Mnie; byłem nagi, a przyodzialiście Mnie; byłem
chory, a odwiedziliście Mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do Mnie...” (Mt 25, 35-36).
Do Królestwa BoŜego wchodzimy przez konkretne pełnienie uczynków miłosierdzia
„...Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście
uczynili...” (Mt 25, 40). Człowiek potrzebujący pomocy powinien stawać się dla
chrześcijanina obrazem Chrystusa.
10
11
59. Miłosierdzie akcentuje w swoim nauczaniu Ojciec Święty Jan Paweł II i wzywa do
„nowej wyobraźni miłosierdzia”, której „przejawem będzie nie tyle i nie tylko skuteczność
pomocy, ale zdolność bycia bliźnim dla cierpiącego człowieka, solidaryzowania się z nim tak,
aby gest pomocy nie był odczuwany jako poniŜająca jałmuŜna, ale jako świadectwo
braterskiej wspólnoty dóbr”(NMI, 50). Myśli te podjął takŜe Ojciec Święty Benedykt XVI
pisząc w swej pierwszej encyklice, Ŝe Caritas nie jest dla Kościoła rodzajem opieki
społecznej, ale naleŜy do jego natury, jest niezbywalnym wyrazem jego istoty (por. DCE
25a,b).
60. Przejmując nauczanie Chrystusa, Kościół stał się narzędziem BoŜego Miłosierdzia.
„Kościół Ŝyje swoim autentycznym Ŝyciem, kiedy wyznaje i głosi miłosierdzie –
najwspanialszy przymiot Stwórcy i Odkupiciela – i kiedy ludzi przybliŜa do Zbawicielowych
zdrojów miłosierdzia, których jest depozytariuszem i szafarzem"(DMI,13).
61. Sobór Watykański II przypomina, Ŝe posługa charytatywna stanowi istotny
element duszpasterskiej działalności Kościoła. Uczy, Ŝe jest obowiązkiem i niezbywalnym
prawem Ludu BoŜego oraz „moŜe i powinna dziś ogarniać swym zasięgiem wszystkich bez
wyjątku ludzi i wszystkie potrzeby. Gdziekolwiek znajdują się ludzie, którym brak pokarmu i
napoju, ubrania, mieszkania, lekarstw, pracy, oświaty, środków do prowadzenia Ŝycia
godnego człowieka, ludzie nękani chorobami i przeciwnościami, cierpiący wygnanie i
więzienie, tam miłość chrześcijańska winna ich szukać i znajdywać, troskliwie pocieszać i
wspierać” (DA, 8). Posługa charytatywna i rozwijanie młodego wolontariatu stanowią – takŜe
według Benedykta XVI - szkołę Ŝycia i uczą solidarności, gotowości do dawania nie tylko
czegoś, ale siebie samych. Anty-kulturze śmierci, która wyraŜa się na przykład w
narkotykach, przeciwstawia się w ten sposób miłość, która nie szuka siebie samej, ale która
właśnie w gotowości „utracenia siebie” (por. Łk 17, 33 i nn.) dla drugiego jawi się jako
kultura Ŝycia (por. DCE 30 b).
62. Posługa charytatywna w Kościele winna mieć zawsze charakter
chrystocentryczny. Źródłem i celem posługi charytatywnej Kościoła jest Caritas Christi (por.
2 Kor 5,14). Caritas słuŜy Chrystusowi w człowieku i Caritas słuŜy człowiekowi jak
Chrystus. Caritas Christi urget nos – Miłość Chrystusa przynagla nas. NaleŜy jednak
podkreślić, Ŝe Miłość Chrystusa jest czymś nieporównywalnie większym i piękniejszym, niŜ
cała działalność charytatywna Kościoła oraz wszystkich Caritas kontynentalnych, krajowych,
diecezjalnych i parafialnych razem wziętych.
63. Tajemnica BoŜego Miłosierdzia urzeczywistnia się w Kościele od początków jego
istnienia i wyraŜa się na wielu płaszczyznach działalności charytatywnej. Przejawem tej
funkcji Kościoła (diakonii), która, wraz z pozostałymi (martiria, leiturgia, koinonia), składa
się na istotę jego zbawczego posłannictwa. Wzorem tej wspólnoty miłości (communio) i
wzajemnej posługi (diakonia) pozostaje dla wierzących wspólnota uczniów Chrystusa, która,
po Jego Wniebowstąpieniu, pod przewodnictwem św. Piotra i jego następców niesie pomoc
potrzebującym. „Miłość bliźniego zakorzeniona w miłości Boga jest przede wszystkim
powinnością kaŜdego poszczególnego wierzącego, ale jest takŜe zadaniem całej wspólnoty
kościelnej, i to na kaŜdym jej poziomie: od wspólnoty lokalnej, przez Kościół partykularny,
aŜ po Kościół powszechny w jego wymiarze globalnym. RównieŜ Kościół jako wspólnota
winien wprowadzać miłość w czyn. Konsekwencją tego jest fakt, Ŝe miłość potrzebuje
równieŜ organizacji, aby w sposób uporządkowany mogła słuŜyć wspólnocie” (DCE 20).
11
12
64. Miłosierdzie zajmowało trwałe miejsce w praktyce i nauczaniu Kościoła. JeŜeli
liturgia musi być sprawowana w łączności ze swoim biskupem; jeŜeli nauczanie musi być
wierne Magisterium Kościoła, to równieŜ posługa miłosierdzia musi być realizowana w
jedności z pasterzami Kościoła (Ef 2,20). Włączający się w dzieła charytatywne niosą pomoc
w imieniu własnym, a takŜe w imieniu Kościoła. Struktura lub organizacja, uznająca się za
katolicką, realizuje wskazania swojego biskupa diecezjalnego. Pełnienie posługi
charytatywnej w Kościele posiada znamiona apostolatu i jest specyficzną formą
reprezentowania Kościoła. „Organizacje charytatywne Kościoła, począwszy od Caritas
(diecezjalnej, narodowej i międzynarodowej) muszą zrobić wszystko, co moŜliwe, aby były
do dyspozycji odpowiednie środki i nade wszystko by byli ludzie, którzy podejmą takie
zadania. (...) Kompetencja zawodowa jest tu pierwszym, podstawowym wymogiem, ale ona
sama nie wystarczy. Chodzi bowiem o istoty ludzkie, a osoby ludzkie zawsze potrzebują
czegoś więcej niŜ technicznie poprawnej opieki. Potrzebują człowieczeństwa. (...) Dlatego
takim pracownikom oprócz przygotowania profesjonalnego potrzeba równieŜ, i nade
wszystko, „formacji serca”: trzeba ich prowadzić ku takiemu spotkaniu z Bogiem w
Chrystusie, które by budziło w nich miłość i otwierało ich serca na drugiego, tak aby miłość
bliźniego nie była juŜ dla nich przykazaniem nałoŜonym niejako z zewnątrz, ale
konsekwencją wynikającą z ich wiary, która działa przez miłość (por. Ga 5, 6)” (DCE 31 a).
III. Zadania stojące przed Archidiecezją Poznańską
65. Wspólnota Kościoła w Archidiecezji Poznańskiej, kierując się przywołanymi
powyŜej wskazaniami, pragnie pogłębić i poszerzyć swoją działalność w posłudze
miłosierdzia. Pomocą w tym jest dokładniejsze rozeznanie duchowych i materialnych potrzeb
wiernych. Adresatami posługi charytatywnej są ubodzy, chorzy, bezdomni, emigranci, bezrobotni, zepchnięci na margines Ŝycia, wykluczeni ze społeczeństwa, osamotnieni,
prześladowani za przekonania, pozbawieni praw ludzkich. Taka sytuacja wymaga
ustawicznego wysiłku w podejmowaniu nowych wyzwań i ciągłej wraŜliwości w imię
Chrystusa. Potrzeba najpierw – według słów Ojca Świętego Jana Pawła II - nieustannego
uczenia się, jak być bliźnim dla cierpiącego człowieka. W dalszej kolejności potrzeba takŜe
przechodzenia od „miłosierdzia słów” do „miłosierdzia czynów”, albowiem to drugie nadaje
moc pierwszemu.
66. Caritas Archidiecezji Poznańskiej we wszystkich wyŜej wymienionych obszarach
działania powinna współpracować z innymi instytucjami świeckimi o charakterze
charytatywnym. Zachowując jednak swoją toŜsamość, nie moŜe zastąpić instytucji
państwowych, powołanych do konkretnych zadań, chociaŜby ze względów finansowych i
prawnych. Trzeba uwaŜać, by nie wkraczać w kompetencje innych instytucji. Zasadą Caritas
powinno być stwierdzenie, Ŝe podejmujemy te zadania, które jesteśmy w stanie zrealizować.
W tym naleŜy równieŜ uwzględnić nauczanie Ojca Świętego Benedykta XVI dotyczące istoty
chrześcijańskiej i kościelnej Caritas:” Chrześcijańska działalność charytatywna musi być
niezaleŜna od partii i ideologii. Nie jest środkiem do zmieniania świata w sposób
ideologiczny i nie pozostaje na usługach światowych strategii, ale jest aktualizacją tu i teraz
miłości, której człowiek potrzebuje zawsze” (DCE 31 b).
67. W Archidiecezji Poznańskiej kształtowanie takich postaw powinno dokonywać się
na trzech poziomach: rodziny, parafii, diecezji.
12
13
Zadania rodziny
68. Rodzina chrześcijańska jest pierwszym miejscem kształtowania postaw
charytatywnych. Dlatego powinna stawać się miejscem kształtowania troski o osoby
najmłodsze, najsłabsze, takŜe te nie narodzone, o osoby w podeszłym wieku, często
niesamodzielne z powodu choroby lub braku sił, oraz o osoby pozostające w róŜnorakiej
potrzebie wskutek niepełnosprawności, braku pracy lub mieszkania, czy nieprzystosowania
społecznego. Ma temu słuŜyć cały proces wychowawczy, w którym rodzinę wspierać muszą
szkoła, Kościół – poprzez katechizację i duszpasterstwo, oraz państwo. TakŜe środki
społecznego przekazu powinny wspierać ten proces poprzez popieranie postawy solidarności
z pozostającymi w potrzebie.
69. W tych niezmiernie waŜnych, ze społecznego punktu widzenia, zadaniach rodzinę
wspierać musi w szczególności działalność Caritas – prowadzona w parafiach i na szczeblu
diecezji.
Zadania Parafialnych Zespołów Caritas
70. Drugim poziomem, na którym dokonuje się permanentne kształtowanie postawy
charytatywnej, winna być parafia. Szczególne zadanie – określone m.in. w Archidiecezjalnym
programie Duszpasterskim – przypada w tym względzie osobom duchownym. Winny one
budzić w wiernych mentalność charytatywną pozwalającą im pozostawanie otwartymi na
potrzeby bliźnich i gotowymi do niesienia im pomocy.
71. W celu właściwego zorganizowania pracy charytatywnej we wszystkich parafiach
Archidiecezji konieczne jest powołanie Parafialnego Zespołu Caritas. Sposób powołania
Zespołu i szczegółowe wskazania dotyczące jego funkcjonowania zawarte są w Instrukcji
szczegółowej Caritas Archidiecezji Poznańskiej „Powołanie Parafialnego Zespołu Caritas”
(1998) oraz w Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski o Pracy Charytatywnej w Parafiach
(2000).
72. Do szczegółowych zadań Parafialnego Zespołu Caritas powinno naleŜeć
mobilizowanie wspólnoty parafialnej w celu wspierania działalności charytatywnej ofiarami,
czynem i modlitwą, rozeznanie potrzeb środowiskowych parafii, a takŜe zbieranie informacji
o potrzebujących wsparcia i rozpoznawanie zasadności zgłoszeń.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
73. Działanie Parafialnego Zespołu Caritas powinno przejawiać się przez:
zapewnienie opieki osobom chorym (odwiedziny chorych w domach przez kapłana
sprawującego sakramenty święte oraz pomoc wolontariuszy),
kontynuowanie dotychczas organizowanych spotkań dla osób chorych, starszych i
niepełnosprawnych, w tym klubów seniora, a takŜe róŜnych form wypoczynku oraz
dalszy ich rozwój
organizowanie w parafii dni chorych,
organizowanie spotkań, półkolonii, wspólnych wyjazdów dla dzieci i młodzieŜy (wakacje
z Bogiem),
tworzenie parafialnych grup wolontariatu, np. nauczycieli, wychowawców kolonii,
lekarzy i pielęgniarek,
zakładanie punktów konsultacyjnych: prawniczych, medycznych oraz dla osób
uzaleŜnionych,
13
14
g) współpraca z Diecezjalnym Punktem Adopcyjnym i instytucjami świeckimi o podobnym
charakterze,
h) zbieranie wśród wiernych jałmuŜny na potrzeby biednych do puszek Caritas
przy
róŜnych okazjach (odpusty, festyny, rocznice, rekolekcje), a takŜe ofiar do “Skarbonki
Świętego Antoniego”,
i) stworzenie pomieszczeń uŜytkowo-formacyjnych, a takŜe własnej gabloty ogłoszeń,
j) utworzenie na terenie parafii pomieszczenia, gdzie wierni mogliby przekazywać uŜywaną
odzieŜ dla biednych,
k) utworzenie w wielkomiejskich parafiach, w miarę moŜliwości i potrzeb, placówki
doraźnego doŜywiania dzieci i ludzi ubogich, np. jadłodajni,
l) utworzenie i zaopiekowanie się świetlicą, gdzie dzieci i młodzieŜ mogliby spędzać wolny
czas, otrzymać pomoc w nauce, a takŜe zjeść posiłek,
m) organizowanie w szkołach pomocy charytatywnej przez powoływanie Szkolnych Kół
Caritas, które objęte są osobnym regulaminem.
74. Parafialny Zespół Caritas powinien dokładać starań, aby parafia stała się
prawdziwą wspólnotą miłości. W tym celu powinien:
a) prowadzić stałą formację duchową członków, brać udział w regionalnych spotkaniach
formacyjnych, dniach skupienia organizowanych przez Caritas Archidiecezji Poznańskiej
oraz przez Dekanalnych Referentów Caritas,
b) uroczyście obchodzić święta związane z miłosierdziem chrześcijańskim, np. Niedzielę
Miłosierdzia BoŜego w II Niedzielę Wielkanocy, Św. Urszuli Ledóchowskiej – Patronki
Caritas Archidiecezji Poznańskiej (29 maja), Św. Antoniego Padewskiego (13 czerwca),
Św. Brata Alberta (17 czerwca), Bł. Edmunda Bojanowskiego (7 sierpnia), Św.
Wincentego á Paulo (27 września),
c) kultywować parafialne i rodzinne zwyczaje charytatywne, np. Tydzień Miłosierdzia,
Dzień Chorych, Dzień Seniora, Św. Mikołaja, Wigilię, Opłatek itp., a takŜe obchodzenie
innych świąt patronalnych, właściwych dla danej parafii i dekanatu.
75. Nowym problemem jest narastające bezrobocie. Dlatego wspierać naleŜy wszelką
pomoc w znalezieniu pracy. Kościelne osoby prawne winny, w miarę moŜliwości, zatrudniać,
zgodnie z ustawodawstwem, osoby bezrobotne. NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe ustawowe
przeciwdziałanie bezrobociu jest zadaniem odpowiednich instytucji państwowych, np. Urzędu
Pracy.
76. Kolejnym zadaniem Caritas parafialnej powinna być pomoc osobom uzaleŜnionym
od alkoholu. Wysokie bezrobocie stało się zasadniczą przyczyną powiększania się grupy
osób uzaleŜnionych. Łatwy dostęp do kupna alkoholu w pobliŜu kościołów, szkół, świetlic, a
takŜe przez nieletnich nakłada na duszpasterzy potrzebę dodatkowej troski. W wychowaniu
do trzeźwości winny pomagać Parafialne Zespoły Caritas. Mogą one takŜe wskazywać
specjalistyczne punkty konsultacyjne oraz grupy wsparcia, np. Anonimowych Alkoholików.
Te działania winni koordynować dekanalni Referenci do Spraw Trzeźwości.
77. Ze względu na narastający, głównie wśród młodzieŜy, problem uzaleŜnienia od
narkotyków i środków psychotropowych naleŜy objąć troską uzaleŜnionych poprzez
organizowanie na terenie parafii rekolekcji, odczytów, spotkań, a takŜe wolontariatu pomocy
lekarskiej, psychologicznej i prawnej oraz ułatwianie kontaktu z Punktem Konsultacyjnym
14
15
Caritas Archidiecezji Poznańskiej celem rozpoczęcia leczenia lub odesłania do ośrodków
wychowania i terapii.
78. Szczególnym zadaniem w niektórych parafiach jest opieka nad więźniami.
Duszpasterska praca księŜy kapelanów, w porozumieniu z dyrekcją zakładu karnego, moŜe
być wzbogacona przez ludzi świeckich. Winni podejmować ją odpowiednio przygotowani
członkowie wspólnot i ruchów religijnych, w tym Bractwo Więzienne, działające na terenie
naszej Archidiecezji.
79. W związku z odnową samorządu i innych instytucji pomocowych w miastach i
gminach, Parafialny Zespół Caritas powinien zwracać uwagę na szczególną potrzebę kontaktu
i współpracy z instytucjami państwowymi, samorządowymi i społecznymi. SłuŜą one
wymianie informacji, pozyskiwaniu celowych dotacji, a takŜe zapobieganiu naduŜywania
pomocy, np. przez patologię Ŝebractwa.
80. Staranną opieką duszpasterską naleŜy otoczyć wolontariuszy, wywodzących się
często z kręgu pracowników słuŜby zdrowia. Troska duszpasterska oraz odpowiedzialność za
ich formację spoczywa na parafii, w tym na Caritas parafialnej, np. przez organizowanie dla
nich rekolekcji i dni skupienia.
Zadania Centrum Caritas Archidiecezji Poznańskiej
81. Trzecim poziomem, na którym dokonuje się formacja charytatywa powinna być
diecezja. Pewne działania charytatywne mogą być bowiem podejmowane i realizowane
jedynie na szczeblu diecezjalnym. NaleŜą do nich:
a) współpraca z Caritas Polska i innymi Caritas Diecezjalnymi w Polsce,
b) organizowanie ogólnopolskich dzieł charytatywnych,
c) organizowanie zbiórek okresowych oraz w wypadku klęsk Ŝywiołowych w kraju i za
granicą,
d) rozpoznawanie potrzeb na odcinku charytatywnym, a takŜe opracowywanie zadań i
projektów w skali diecezji,
e) stałe współdziałanie ze zgromadzeniami zakonnymi na terenie Archidiecezji we
wspólnym prowadzeniu dzieł miłosierdzia,
f) prowadzenie Zakładu Charytatywno–Opiekuńczego „Caritas Poznańska” jako organizacji
poŜytku publicznego i koordynacja jego działań.
g) koordynowanie działań poprzez Dekanalnych Referentów Caritas, którzy animują pracę
charytatywną w swoich dekanatach wraz z przygotowywaniem rocznych sprawozdań oraz
potrzebnych rozliczeń,
h) zwiększenie troski o powoływanie Parafialnych Zespołów Caritas oraz aktywne
koordynowanie działań zespołów juŜ istniejących,
i) przygotowywanie materiałów pomocniczych dla Parafialnych Zespołów Caritas,
j) gromadzenie wolontariatu, otoczenie go duszpasterską troską, takŜe w ramach
Archidiecezji, przez naznaczenie Dnia Wolontariusza, obchodzonego w Katedrze
Poznańskiej dnia 14 września w Święto PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego,
k) organizowanie i formowanie nowego młodego wolontariatu na poziomie szkoły (Szkolne
Koła Caritas) i parafii,
l) nawiązywanie współpracy Centrum oraz Parafialnych Zespołów Caritas z samorządami
na poziomie województwa, powiatu, gminy, miasta z organizacjami pozarządowymi
(stowarzyszenia, fundacje o charakterze charytatywnym, kierujące się duchem
15
16
chrześcijańskiej caritas) oraz pomoc w odpowiednim przygotowaniu do korzystania z
funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,
m) współpraca z mediami.
82. Do szczegółowych zadań Caritas w Archidiecezji Poznańskiej powinno naleŜeć:
a) prowadzenie Formacyjno-Edukacyjnego Centrum Wolontariatu przy Centrum Caritas
Archidiecezji Poznańskiej,
b) podejmowanie działań w celu uwraŜliwiania katechetów świeckich na posługę
charytatywną Kościoła lokalnego,
c) pomoc w rozwoju istniejących w Archidiecezji Domów Matki i Dziecka,
d) troska o jadłodajnie dla ubogich, bezdomnych i bezrobotnych,
e) otwarcie, w ramach potrzeb i moŜliwości, noclegowni na obszarze miasta Poznania,
f) utworzenie nowych stacji medycznych Caritas, troska o osoby starsze, terminalnie chore
przez zakładanie, w miarę moŜliwości, nowych hospicjów w oparciu o doświadczenie
Hospicjum Św. Jana Kantego oraz w oparciu o Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy i
Katolickie Stowarzyszenie Pielęgniarek i PołoŜnych,
g) rozwinięcie nowych form opieki wobec emigrantów,
h) rozwinięcie nowych form opieki wobec bezrobotnych,
i) utworzenie, w miarę potrzeb i moŜliwości, ośrodka dla uzaleŜnionych; istnieją konkretne
projekty powołania Katolickiego Ośrodka Wychowania i Terapii UzaleŜnień Caritas
Archidiecezji Poznańskiej w Parafii pw. Św. Mikołaja w Wierzenicy,
j) promowanie istniejących i tworzenie nowych punktów konsultacyjnych ratujących
młodzieŜ, jako konkretna odpowiedź na zgłaszane problemy rodzin w wychowaniu
młodego pokolenia,
k) bardziej aktywne objęcie troską i wsparcie istniejących ruchów Anonimowych
Alkoholików i Anonimowych Narkomanów, innych ruchów trzeźwościowych i
abstynenckich oraz oŜywienie Krucjaty Wyzwolenia Człowieka, działającej wśród
młodego pokolenia katolików,
l) organizowanie wypoczynku, rekolekcji i pielgrzymek dla chorych,
m) organizowanie wakacji z Bogiem dla dzieci i młodzieŜy w oparciu o ofiary z Wigilijnego
Dzieła Pomocy Dzieciom, Skarbonek Wielkopostnych i Wielkanocnych Paschalików
Caritas.
83. Caritas Archidiecezji Poznańskiej we wszystkich wyŜej wymienionych obszarach
działania powinna współpracować z instytucjami świeckimi o charakterze charytatywnym.
Nie moŜe jednak zastąpić instytucji państwowych, powołanych do konkretnych zadań,
chociaŜby ze względów finansowych i prawnych. Istnieje natomiast potrzeba przygotowania
odpowiednich osób pracujących w administracji Caritas, zdolnych do współpracy z
instytucjami państwowymi, samorządowymi społecznymi oraz strukturami Caritas w Polsce i
za granicą. W przygotowaniu takich osób konieczna jest współpraca z Wydziałem
Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Arcybiskupie Seminarium Duchowne
w Poznaniu przygotowując duchownych winno uwraŜliwiać ich takŜe na działalność
charytatywną w parafiach. Permanentna formacja duchownych, realizowana w skali całej
Archidiecezji Poznańskiej, powinna korzystać ze swoistej tradycji podejmowania dzieł
miłosierdzia.
84. Zasadą Caritas winno być podejmowanie tych zadań, które jesteśmy w stanie
zrealizować.
16
17
Wykaz dokumentów:
DA
Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich, Apostolicam
actuositatem. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje.
Poznań 1968.
DCE
Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est. Księgarnia św. Wojciecha. Poznań,
2006.
DMI
Jan Paweł II, Encyklika Dives in misericordia, Pallotinum, Poznań 1980
NMI
Jan Paweł II, List apostolski Novo millennio ineunte, Pallottinum. Poznań 2001
PSRAP
Postawy społeczno-religijne archidiecezjan poznańskich, pr. zb. pod red.
Ks. W. Zdanowicza SAC i ks. S. H. Zaręby SAC, Instytut Statystki
Kościoła Katolickiego SAC, Poznań 2005.
17