Sprawozdanie półroczne z bazy obserwacji ssaków i ptaków

Sprawozdanie półroczne z bazy obserwacji ssaków i ptaków morskich
WWF/SMIOUG
styczeń – czerwiec 2014
1. Wstęp
Kolejny okres funkcjonowania bazy danych o obserwacjach ssaków morskich zaowocował
zbiorem danych w postaci wielu raportów, w szczególności dotyczących fok szarych. Zgodnie
z trwającą od kilku lat tendencją, najczęściej i najbardziej regularnie obserwowane są one
w rejonie ujścia Wisły. Oprócz fok szarych, ze znacznie mniejszą częstotliwością obserwowano
także pozostałe gatunki bałtyckich fok oraz – sporadycznie - morświny.
2. Wyniki – ssaki
Liczba raportów dotyczących ssaków morskich zgromadzonych w bazie wyniosła 353.
N raportów:
żywe
martwe
foki
310
41
morświny
1
1
2
2.1.Foki
Gatunkami płetwonogich odnotowanymi w bazie były: foka szara, foka obrączkowana, foka
pospolita. W przypadku wielu fok gatunku nie udało się określić. Znakomita większość
raportów dotyczyła fok szarych obserwowanych w granicach rezerwatu Mewia Łacha lub w
jego bezpośrednim sąsiedztwie. Zdarzało się, że foki podpływały na odległość kilku –
kilkudziesięciu metrów do łodzi czy elementów infrastruktury przybrzeżnej, były często i dość
wnikliwie obserwowane (dobre warunki do długotrwałej obserwacji nawet w ciągu jednego,
poświęconego na ten cel dnia).
Znamienne jest zjawisko obserwowania tych samych lub prawdopodobnie tych samych
osobników fok w różnych punktach wybrzeża, w krótkich odstępach czasu. Dzięki koordynacji
działań i komunikacji między wolontariuszami BP, Stacją Morską w Helu oraz elektroniczną
bazą danych można odnotować kilkukrotne obserwacje tych samych fok w kolejnych dniach
i spostrzec cechy pozwalające je zidentyfikować. W wielu przypadkach jednak, jak pokazuje
doświadczenie, przedłużające się przebywanie foki na brzegu jest niestety symptomem jej
zbliżającej się agonii. W przypadku zaś żywotnych, zdrowych (przynajmniej wizualnie) fok seria
Obserwacja pozbawiona dokumentacji fotograficznej. Obserwator utrzymywał, że spostrzegł 5 morświnów
płynących nieopodal kąpieliska morskiego w Helu.
1
„odwiedzin” w bliskich sobie punktach wybrzeża może się wiązać z dostępnością spokojnych
miejsc odpoczynku albo korzystnej bazy żerowej.
W I półroczu 2014 r. zaznaczyły się w tym kontekście na przykład niżej wymienione raporty:
- foka szara, a następnie 3 foki widziane ok. 500m od brzegu w okolicach przystani rybackiej
w Pogorzelicy i kanału Liwka (3 razy w styczniu, prawdopodobnie także w lutym);
- młoda samica foki szarej odpoczywająca w kołobrzeskim porcie, widziana ponownie tego samego
dnia w odległości ok. 2 km;
- samiec foki szarej wielokrotnie (w marcu) wychodzący na plażę w okolicy Góry Szwedów w Helu,
prawdopodobnie widziany także nieopodal torpedowni w Gdyni; stwierdzano pogarszającą się
kondycję zwierzęcia;
- samiec foki szarej z bielmem na oku, blizną nad lewym okiem, raną na grzbiecie z Dębek – w
maju; później widziany także w Chłapowie i Rozewiu.
2.1.1.Foki żywe
Odnotowano 310 raportów o zaobserwowaniu żywych fok. Zdecydowana większość
dotyczyła fok szarych lub fok nieustalonego gatunku, z których znaczna część mogła być fokami
szarymi (np. ze względu na lokalizację w rejonie ujścia Wisły). Liczba fok obserwowanych
jednorazowo przekroczyła 1 prawie wyłącznie na obszarze Zatoki Gdańskiej (ujście Wisły;
okolice Jantaru). Wyjątkowo (jeden raz) widziano 3 foki jednocześnie poza tym akwenem: na
morzu (okolice Pogorzelicy, foki obserwowane przez rybaków).
Tabela 1. Podział raportów dotyczących żywych fok w podziale na gatunki. Wliczono obserwacje poczynione z pomocą
kamery TV w ujściu Wisły (N=50).
gatunek
foka obrączkowana
foka pospolita
foka szara
nie określono
gatunku
N
raportów
0
5
237
68
Foki szare najczęściej obserwowano w rejonie Zatoki Gdańskiej, sporadycznie także na
zachodnim wybrzeżu (tylko 13 raportów na zachód od długości 18.0000E). W rejonie Zatoki
Gdańskiej foki szare odnotowywano, poza ujściem Wisły, także na Mierzei Wiślanej i Półwyspie
Helskim. Foki pospolite obserwowano wyłącznie w obszarze ujścia Wisły. Nie zaobserwowano
żadnej żywej foki obrączkowanej w pierwszym półroczu 2014 r.
Rysunek 1. Lokalizacje raportów o zaobserwowaniu żywych fok
68 raportów dotyczących fok nieustalonego gatunku wystąpiło na całym wybrzeżu (ale
w większości w pobliżu lub w rezerwacie Mewia Łacha).
Rezerwat Mewia Łacha
Rezerwat i jego bezpośrednie okolice także i w 2013 r. był miejscem najczęstszych obserwacji fok.
Łączna liczba raportów pod względem lokalizacji określonych w bazie jako „rezerwat Mewia
Łacha” wyniosła 245 (79% wszystkich raportów dotyczących żywych fok w ogóle). Na terenie
ujścia Wisły nie stwierdzono przypadków znalezienia martwych fok.
Poniższy wykres przedstawia liczbę raportów dla ujścia Wisły na przestrzeni pierwszych sześciu
miesięcy roku 2014. Liczba pozytywnych dni obserwacji w rezerwacie wyniosła 145 (80% dni
I półrocza 2014 r.). W każdym z miesięcy (styczeń-czerwiec) bywało, że foki obserwowane były
więcej niż jednokrotnie w ciągu danego dnia (przez różne osoby).
Rys. 6. Liczba raportów o zaobserwowaniu fok w styczniu-czerwcu – ujście Wisły (lokalizacje: Świbno, Mikoszewo i
rezerwat Mewia Łacha)
Największe liczebności fok zarejestrowano w kwietniu, następnie w maju (odpowiednio: 111 i 70
osobników, rys. 8.). Stwierdzona przez STUW-a 25 kwietnia liczba 111 fok na Foczej Łasze i w jej
pobliżu stała się kolejnym rekordem liczebności w Polsce. Najczęściej liczebności większe od 20
fok
w ujściu Wisły odnotowywano w maju (14 razy), czerwcu (11 razy) kwietniu (9 razy). Częstsze
obserwacje większej liczby fok w tych miesiącach (V-VI) można powiązać z fenologią linienia.
Rys. 8. Maksymalne odnotowane liczebności jednocześnie obserwowanych fok u ujścia Wisły - wg kolejnych miesięcy
(tu zdjęcia –mam na razie niską rozdzielczośc)
Fot. 1. Foki w ujściu Wisły w dniu rekordu liczebnego – 25.04.2014. Fot. M.Zybała
Fot. 2. Podobne zdjęcia Ani Kassolik z maja
Pod kątem gatunkowym, w zbiorze raportów z ujścia Wisły dominantę stanowiły obserwacje fok
szarych i fok nieokreślonego gatunku (tab. 2.). Warto zwrócić uwagę, że liczba raportów
związanych
z obserwacjami fok pospolitych była wysoka w pierwszej połowie roku (luty – lipiec), potem
znacznie spadła. Fokę obrączkowaną zaobserwowano tylko 1 raz w ujściu Wisły – w sierpniu.
Tabela 2. Liczba raportów dotyczących fok w ujściu Wisły, w podziale na gatunki
miesiąc
foka pospolita
styczeń
luty
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
razem
1
2
1
1
5
gatunek
foka szara nie określono gatunku
19
1
21
5
26
22
27
23
48
3
44
1
185
55
suma
21
26
50
50
52
46
245
Z pomocą kamery TV skierowanej głównie na łachę (tzw. Foczą) zaobserwowano foki u ujścia 103
razy. Wyraźnie zaznacza się tendencja do częstszego stwierdzania obecności fok w ten sposób
począwszy od wiosny. W większości przypadków nie było możliwe dokładne określenie
obserwowanego gatunku (gatunków) i podać dokładnej liczby zwierząt. Jak i wcześniej, możliwe
jednak było potwierdzenie występowania fok na łasze o świcie i tuż przed zmrokiem oraz w dniach,
gdy nie udało się ich zobaczyć z lądu (np. przy braku obecności obserwatorów na brzegu).
Rysunek 2. Liczba raportów uzyskanych z pomocą kamery TV w I półroczu 2014 r.
Szczegółowe obserwacje w rezerwacie zostały poczynione i opisane przez strażnika terenowego
w ujściu Wisły. Według podanych przez strażnika informacji, obserwował on foki w ujściu 87 razy
(87 pozytywnych dni obserwacji).
Poza rezerwatem Mewia Łacha
Poza lokalizacjami określanymi w bazie danych jako rezerwat Mewia Łacha, Świbno i Mikoszewo
stwierdzono obecność żywych fok 65 razy (rys. 3. i 4.).
Rys. 3. Liczba raportów dotyczących żywych fok (wszystkie gatunki) poza miejscowościami Świbno i Mikoszewo
– I półrocze 2014 r.
Poza ujściem Wisły, nie obserwowano w podanym okresie innych gatunków żywych fok niż foki
szare i foki gatunku nieustalonego (tab.3.). Niektóre ze zwierząt obserwowano kilkukrotnie;
dotyczyło to zwłaszcza osobników starszych/chorych.
Tabela 3. Gatunki, których dotyczyły raporty o żywych fokach spoza ujścia Wisły
miesiąc
liczba
raportów
2
5
11
3
11
1
gatunek
styczeń foka szara
nie określono gatunku
luty
foka szara
nie określono gatunku
marzec foka szara
nie określono gatunku
kwiecie
ń
foka szara
maj
foka szara
nie określono gatunku
czerwie foka szara
c
nie określono gatunku
5
22
3
1
1
W każdym z sześciu kolejnych miesięcy obserwowano foki najczęściej na wschód od południka
18°E, tj. na obszarze Zatoki Gdańskiej (tab. 4.)
Tabela 4. Południkowy rozkład obserwacji żywych fok
miesiąc/ λ/N
raportów
styczeń
luty
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
razem
< 15°E
15-16°E
1
2
2
1
1
3
16-17°E
17-18°E
1
2
1
1
4
1
4
18-19°E
>19°E
2
7
5
1
18
1
34
2
3
5
3
5
18
Szczenięta fok poza ujściem Wisły
Odnotowano 2 przypadki zaobserwowania na brzegu młodych (będących jeszcze w stadium
lanugo) żywych fok, w przypadku jednej (Łeba, 10.04.) podjęto akcję przewiezienia do SMIOUG w
Helu. Drugie szczenię (a konkretnie foka określona przez obserwatora jako „biała” – brak
dokumentacji fotograficznej) widziano 20.04. nieopodal Stegny.
2.1.2. Foki martwe
Odnotowano 41 raportów o zaobserwowaniu martwych fok (tab. 5.). Większość (39 z 41)
martwych fok stanowiły foki szare.
Tabela 5. Liczba martwych fok (tożsama z liczbą raportów) odnotowanych w bazie w I półroczu 2014 r.
miesiąc
foka szara
gatunek
nie określono
gatunku
styczeń
luty
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
razem
1
1
7
6
24
39
1
1
2
Rys. 4. Lokalizacje martwych fok wprowadzonych do bazy. N=41
2.2. Morświny
W I półroczu 2014 r. odnotowano morświny w bazie trzykrotnie; w 2 przypadkach
raporty dotyczyły martwych zwierząt. W bazie znalazła się także informacja o
zauważeniu pięciu (!) osobników morświnów przemieszczających się w wodach w
okolicy Helu, która nie znalazła potwierdzenia w dokumentacji fotograficznej. Martwe
morświny znaleziono w Unieściu
i Międzywodziu.
3. Wyniki – ptaki
Konsultacja merytoryczna: spec. ornitolog Małgorzata Knitter, Słowiński Park Narodowy
W ramach projektu „Ochrona siedlisk ssaków i ptaków morskich” wolontariusze Błękitnego Patrolu
WWF po raz kolejny podczas kontroli wybrzeża rejestrowali także ptaki, będące obiektami
szczególnego zainteresowania niniejszego projektu. Spośród ptaków siewkowatych był to
ostrygojad Haematopus ostralegus oraz sieweczka obrożna Charadrius hiaticula, a także 3 gatunki
rybitw: rybitwa rzeczna Sterna hirundo, czubata S.sandvicensis i białoczelna Sternula albifrons.
Wszystkie te gatunki łączy ze sobą fakt korzystania z podobnych biotopów – zarówno w trakcie
migracji wiosennej i jesiennej jak i w czasie sezonu lęgowego. Na północy Polski, poza
wykorzystywaniem piaszczystych łach na rzekach, można je spotkać głównie w pasie przymorskim.
Wówczas zasiedlają m.in. piaszczyste i kamieniste plaże, gdzie żerują, odpoczywają lub odbywają
lęgi. Wyżej wymienione gatunki znalazły się w centrum zainteresowania projektu ze względu na
zagrożenia, na jakie narażone są w trakcie sezonu lęgowego. Wiąże się to z charakterem
budowanego przez nie gniazda. We wszystkich przypadkach jest to płytki dołek wygrzebany w
podłożu, w którym znajdują
się kryptycznie ubarwione jaja. Ze względu na lokalizację gniazda bezpośrednio na ziemi
zagrożeniem dla powodzenia lęgu jest obecność drapieżników (np. lisa oraz gatunków obcych –
jenota i norki amerykańskiej, a także psów spuszczonych na plaży ze smyczy i wałęsających się
kotów), a także ludzi, którzy mogą przyczynić się do bezpośredniej (rozdeptanie) lub pośredniej
utraty lęgu.
W ostatnim przypadku dochodzi do przegrzania lub wychłodzenia jajlub piskląt, gdy osobniki
rodzicielskie nie mogą do nich powrócić ze względu na zbyt małą odległość od ludzi (np.
przebywających przez długi czas w jednym miejscu plażowiczów).
3.1. Przegląd gatunków
3.1.1. Ostrygojad
W naszym kraju jest skrajnie nielicznym ptakiem lęgowym, który zarówno w okresie migracji
jak i w trakcie sezonu lęgowego zajmuje podobne siedliska. Na wybrzeżu są to piaszczyste
i kamieniste plaże, pastwiska i nadmorskie łąki oraz plaże przy ujściach rzek. W I półroczu 2014
roku do bazy danych wprowadzono zaledwie 4 rekordy dotyczące ostrygojada. Jedna obserwacja
pochodzi z Gąsek (18 maja) – było to migrujące stado liczące 5 osobników. Pozostałe rekordy
pochodzą z Helu (30 marca i 12 kwietnia – po 1 osobniku oraz 23 maja – 2 osobniki). Spośród
wszystkich wymienionych jedynie ostatnią obserwację z Helu można zakwalifikować jako
obserwację ptaków prawdopodobnie lęgowych. Ze względu na brak późniejszych kontroli oraz
dodatkowych informacji dotyczących miejsca obserwacji oraz zachowania widzianych ptaków
pewna interpretacja tej obserwacji jest niemożliwa.
3.1.2. Sieweczka obrożna
W Polsce jest bardzo nielicznie lęgowym gatunkiem gniazdującym na wybrzeżu a także w głębi
lądu – m.in. na piaszczystych łachach w dolinach rzecznych. Przylatuje do naszego kraju już w
marcu – co potwierdza m.in. pierwsza obserwacja w minionym roku, która miała miejsce 30 marca
na Cyplu Helskim. Sezon lęgowy sieweczki obrożne rozpoczynają na przełomie kwietnia i maja,
kiedy to składają pierwsze zniesienie, natomiast niejednokrotnie kończą go w lipcu a nawet w
sierpniu. Wynika to z możliwości powtarzania lęgu w przypadku jego utraty na wczesnym etapie
(inkubacja) lub przystąpienia po raz kolejny do rozrodu w przypadku pomyślnego odchowania
młodych
z pierwszego lęgu. W trakcie sezonu lęgowego sieweczka obrożna jest stosunkowo łatwym
ptakiem do obserwacji i interpretacji zachowań, dzięki którym możliwe jest potwierdzenie lęgu bez
konieczności wyszukiwania gniazda czy też młodych. Charakterystyczne dla tego gatunku jest
odwodzenie potencjalnego zagrożenia (w tym także człowieka) od lęgu poprzez udawanie kontuzji
skrzydła. Mimo to pewne gniazdowanie udało się potwierdzić jedynie w 2 przypadkach wolontariuszom Błękitnego Patrolu udało się odnaleźć 2 gniazda sieweczki – na plaży w Bobolinie
(gmina Darłowo) oraz w Rowach (gm. Ustka). Łącznie w bazie danych zebrano 43 rekordy które
zawierają obserwacje 173 osobników sieweczki obrożnej. W trakcie jednorazowej kontroli udało
się maksymalnie zaobserwować 33 osobniki. Tak duża liczebność wynika ze skumulowania
obserwacji
z dużego odcinka wybrzeża (Rowy – Łeba, ok. 33 kilometry). Ponadto regularnie sieweczka była
widywana między Bobolinem i Darłowem (szacunkowo 2-3 pary lęgowe), na Cyplu Helskim (1-3
pary) oraz na Wyspie Sobieszewskiej (4-6 par) – łącznie z tych odcinków pochodzą 24 rekordy i 93
zaobserwowane osobniki. Pozostałe rekordy to w większości jednokrotne obserwacje (bez
weryfikacji w późniejszym terminie), na podstawie których bardzo ciężko szacować liczbę
lęgowych sieweczek na obszarze patrolowanym przez Błękitny Patrol. Stąd tak duża rozbieżność w
szacunkowej liczbie odnotowanych par lęgowych tego gatunku (min. 19, max. 36, tab.6). Ostatnie
obserwacje wprowadzone do bazy danych pochodzą z przełomu lipca i sierpnia, jednakże brak
informacji
o zachowaniu ptaków nie pozwala stwierdzić czy były to jeszcze ptaki lęgowe, czy też może
pierwsze osobniki rozpoczynające migrację jesienną. Porównując rok 2014 z wcześniejszym liczba
obserwacji sieweczki spadła o 51% (350 os. w 2013 vs. 173 w 2014). Zmniejszeniu uległa także
wykrywalność gniazd (odpowiednio 3 i 2 gniazda) oraz poprawna interpretacja zachowań
(odpowiednio 15 par wykazujących silne zaniepokojenie i zaledwie 2 pary wykazujące oznaki
lęgowości. Przy większości pozostałych rekordów brak jakichkolwiek informacji dotyczących
zachowania ptaków).
Tabela 6. Szacunkowa liczba par lęgowych na odcinkach wybrzeża
Lokalizacja
Bobolin - Darłówko
Dębki
Gdańsk – Stogi
Gdańsk – Port DCT
Hel
Hel-Władysławowo
Kąty Rybackie
Kuźnica
Lubiatowo
Łeba - Rowy
Mikoszewo
Piaski
Wyspa Sobieszewska
SUMA
Liczba par
2-3
0-1
0-2
0-1
1-3
1-3
0-1
0-2
0-2
ok. 12
0-2
0-1
4-6
20-36
3.1.3. Rybitwa białoczelna
To nasz najmniejszy krajowy gatunek rybitwy, który na tereny lęgowe przylatuje na przełomie
kwietnia i maja. W I półroczu roku do bazy danych wprowadzono zaledwie 8 rekordów dotyczących
rybitwy białoczelnej. Większość z nich (5 rekordów) pochodzi z rejonu Wyspy Sobieszewskiej
i rezerwatu Mewia Łacha, gdzie niewielkie stada liczące 3-5 osobników były widywane w okresie
od połowy maja do pierwszych dni czerwca. Ponadto w maju zaobserwowano 2 osobniki w
Ustroniu Morskim (17.05) oraz jednego osobnika w Kuźnicy (21.05). Wszystkie wymienione
rekordy można zakwalifikować jako obserwacje ptaków prawdopodobnie lęgowych.
3.1.4. Rybitwa rzeczna
Jest gatunkiem bardzo plastycznym jeśli chodzi o zajmowane siedliska – na wybrzeżu na miejsce
lęgowe wybiera najczęściej zalewy, zatoki, mierzeje i delty rzek. Do Polski przylatuje już pod koniec
marca lub na początku kwietnia, a lęgi rozpoczyna dopiero po znalezieniu dogodnego siedliska
lęgowego (koniec kwietnia – początek maja). Spośród 22 rekordów aż 19 pochodzi z rejonu Zatoki
Gdańskiej. Były to: rezerwat Beka (6 os.), plaże w Gdyni (1 os.) i Gdańsku (4 os.), Wyspa
Sobieszewska (12 os.) oraz Mierzeja Wiślana (69 os.). Tak dużą liczbę obserwacji z tego terenu
tłumaczy fakt gniazdowania tego gatunku m.in. w mieszanej koloni 3 gatunków rybitw
(białoczelnej, rzecznej i czubatej) w rezerwacie Mewia Łacha, a także prawdopodobnie na terenie
Zalewu Wiślanego. Ponad połowa z wymienionych obserwacji miała miejsce już po 2. dekadzie
lipca, więc można je uznać za rekordy dotyczące ptaków rozpoczynających lub będących w trakcie
jesiennej wędrówki. Pozostałe 3 obserwacje pochodzą z plaży na odcinku Kołobrzeg – Mielno,
gdzie ptaki mogły gniazdować np. na jeziorze Jamno.
3.1.5. Rybitwa czubata
W dalszym ciągu jedyne znane lęgowisko tego gatunku w Polsce znajduje się nad Zatoką Gdańską
w rejonie ujścia Przekopu Wisły (w rezerwacie „Mewia Łacha”). Gatunek ten na tereny lęgowe
przylatuje pod koniec maja i pozostaje na nich do lipca (czasem do sierpnia). Do bazy danych
wprowadzono informacje o 167 osobnikach, które zostały zawarte w 35 rekordach. Pierwsze
migrujące ptaki zostały zaobserwowane pod koniec kwietnia w Helu (19.04 – 12 os. oraz 30.04 – 5
os.). Spośród wszystkich obserwacji zaledwie 3 pochodzą spoza terenu Zatoki Gdańskiej.
Były to 2 obserwacje na plaży między Kołobrzegiem a Ustroniem Morskim (3 osobniki) oraz jedna
obserwacja z odcinka plaży położonego między Karwią a Dębkami (7 osobników). Ze względu na
porę obserwacji (2. dekada maja) z całą pewnością można stwierdzić, że były to ptaki odbywające
wiosenną wędrówkę na tereny lęgowe. Pozostałe obserwacje, obejmujące swym zasięgiem
czasowym sezon lęgowy i okres dyspersji polęgowej (po 3.dekadzie maja) obejmują teren
od Półwyspu Helskiego do Mierzei Wiślanej. Największe stado rybitw udało się zaobserwować w
Helu – liczyło ono 14 osobników (26 czerwca). Kolonia rybitw czubatych w Ujściu Wisły, podobnie
jak w latach ubiegłych, była także dokładnie monitorowana przez GBPW KULING, która dysponuje
danymi bardziej szczegółowymi, niż obserwacje zebrane przez wolontariuszy.
3.1.6. Zalecenia
W I półroczu 2014 r. zebrano mniej rekordów niż w sezonie 2013, a wprowadzane dane w wielu
przypadkach były fragmentaryczne i lakoniczne. Aby uniknąć takiej sytuacji w – ewentualnie przyszłych latach należy położyć szczególny nacisk zarówno na ilość jak i jakość gromadzonych
danych. Tylko wówczas możliwe będzie poznanie chociaż przybliżonego rozkładu siedlisk
dogodnych dla ptaków – zarówno lęgowych jak i wędrownych. Nadal, w trakcie regularnych
kontroli terenowych (monitoring wybrzeża pod kątem obecności ssaków morskich),
pokrywających swym zasięgiem praktycznie całe polskie wybrzeże należy równocześnie gromadzić
dane o zaobserwowanych ptakach. Ponadto warto także gromadzić informacje o kontrolach, które
nie wykazały ich obecności oraz
o przypuszczalnych przyczynach zaistniałego stanu (zniszczenie siedliska, duża presja turystyczna
lub drapieżnicza etc.). Przed każdym sezonem lęgowym, dla przypomnienia, proponuje się
zorganizowanie szkolenia z teoretycznej (prezentacja multimedialna) oraz praktycznej (wyjście
w teren z ornitologiem) nauki rozpoznawania kluczowych dla projektu gatunków ptaków.
Po kolejnym sezonie trwania projektu pilną staje się konieczność wprowadzenie zmian w sposobie
zapisywania obserwacji (ilości i jakości przekazywanych danych). Należy położyć szczególny
nacisk, aby poza datą i gatunkiem który był obserwowany, podawać inne informacje – kluczowe
dla późniejszej analizy danych. Są to: dokładne miejsce obserwacji (słupek kilometrażu wybrzeża,
współrzędne z odbiornika GPS), opis siedliska (plaża, wydma biała, piaszczysta łacha, falochron,
etc.) oraz dokładny opis zachowania ptaka (-ów). Zwłaszcza ta ostatnia informacja jest bardzo
ważna, ponieważ pozwala na stwierdzenie z dużym prawdopodobieństwem, czy ptak w danym
miejscu znalazł się przez przypadek (np. odpoczywał), czy też jego obecność była tam celowa
(np. zaniepokojenie ptaka świadczy zazwyczaj o zajętym terytorium lęgowym, a regularne
obserwacje polujących ptaków o dogodnych warunkach żerowiskowych). W następstwie analizy
tak dokładnie zebranych danych możliwe będzie wyznaczenie odcinków plaż, gdzie ptaki znajdują
dogodne warunki do odbywania lęgów, żerowania i odpoczynku w trakcie migracji, oraz odcinków,
gdzie presja (turystyczna lub drapieżnicza) staje się zbyt duża i ptaki wycofują się w trakcie sezonu,
lub gdzie
w ogóle się nie zatrzymują.