Zmiana Studium - Urząd Gminy Łubnice

Transkrypt

GMINA ŁUBNICE
STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
/ZMIANA/
Załącznik nr 1a do uchwały Nr …………./……../….. Rady Gminy Łubnice
z dnia ………………. roku w sprawie uchwalenia zmiany studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łubnice
ŁUBNICE 2013
CZĘŚĆ A
UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
Zespół autorski zmiany Studium
- mgr Władysław Gurdak
Główny projektant-kierunki polityki przestrzennej
- mgr Robert Sudoł
projektant, opracowanie graficzne
- mgr Konrad Gurdak
problematyka społeczno-gospodarcza
- mgr Kama Kotowicz
środowisko przyrodnicze
- mgr inż. Jan Sadecki
inżynieria sanitarna, energetyczna, telekom, melioracje
- tech. Jolanta Kocoń
tryb formalno-prawny, opracowanie techniczne
2
SPIS TREŚCI:
I. WPROWADZENIE ................................................................................................................................................... 5
1. Uwagi ogólne ............................................................................................................................................................ 5
2. Podstawa prawna i zakres opracowania studium ...................................................................................................... 5
3. Struktura opracowania .............................................................................................................................................. 5
II. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ................................................................................................................. 6
1. Uwarunkowania wynikające z położenia województwa świętokrzyskiego na tle kraju ........................................... 6
2. Gmina na tle regionu ................................................................................................................................................. 6
III. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE ............................................................................................................ 10
1. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu oraz stan systemów komunikacji i
infrastruktury technicznej – stan ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony ....................................................... 10
2. Stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego oraz wymogi jego ochrony .................................................... 11
2.1. Położenie geograficzne, rzeźba terenu ............................................................................................................. 11
2.2. Budowa geologiczna, zasoby kopalin, warunki geologiczno-inżynierskie ...................................................... 12
2.3. Surowce naturalne ............................................................................................................................................ 12
2.4 Zasoby wodne ................................................................................................................................................... 17
2.5. Warunki klimatyczne ....................................................................................................................................... 22
2.6. Gleby ................................................................................................................................................................ 26
2.7. Fauna i flora ..................................................................................................................................................... 27
2.8. Krajobraz.......................................................................................................................................................... 29
2.9. Jakość i zagrożenia środowiska przyrodniczego .............................................................................................. 29
2.14. Rolnicza przestrzeń produkcyjna ................................................................................................................... 37
2.14.1. Gospodarka rolna .................................................................................................................................... 37
2.14.2. Użytkowanie i struktura zasiewów .......................................................................................................... 38
2.14.3. Produkcja roślinna ................................................................................................................................... 38
2.14.4 Produkcja zwierzęca ................................................................................................................................. 39
2.14.5. Struktura agrarna ..................................................................................................................................... 39
2.14.6. Obsługa rolnictwa ................................................................................................................................... 40
2.14.7. Uwarunkowania wynikające z własności gruntów .................................................................................. 40
2.14.8. Zasoby objęte prawną ochroną przyrody .................................................................................................... 40
3. Uwarunkowania środowiska kulturowego .............................................................................................................. 41
3.1. Historia osadnictwa .......................................................................................................................................... 41
3.2. Zasoby dziedzictwa kulturowego ..................................................................................................................... 42
3.2.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków ..................................................................................................... 42
3.2.2. Obiekty objęte ochroną konserwatorską ................................................................................................... 44
3.2.3. Cmentarze, mogiły niezabytkowe i miejsca po cmentarzach .................................................................... 45
3.2.4. Miejsca pamięci narodowej ....................................................................................................................... 46
3.2.5. Krzyże i figury przydrożne ....................................................................................................................... 46
3.2.6. Stanowiska archeologiczne i ich charakterystyka ..................................................................................... 47
3.2.7. Szlaki kulturowe........................................................................................................................................ 53
3.3. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska kulturowego ...................................................................... 53
4.1. Sytuacja demograficzna gminy ........................................................................................................................ 55
4.2. Prognoza demograficzna .................................................................................................................................. 56
4.3. Pozarolnicza działalność gospodarcza ............................................................................................................. 56
4.4. Bezrobocie ....................................................................................................................................................... 57
4.5. Stan infrastruktury socjalnej............................................................................................................................. 57
4.5.1. Oświata i wychowanie .............................................................................................................................. 57
4.5.2. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna......................................................................................................... 57
4.5.3. Usługi kultury ........................................................................................................................................... 58
4.5.4. Usługi sportu, turystyki i rekreacji ............................................................................................................ 58
4.6. Zasoby mieszkaniowe gminy ....................................................................................................................... 58
4.7. Charakterystyka ruchu budowlanego w gminie ............................................................................................... 58
4.8. Obronność i bezpieczeństwo publiczne ........................................................................................................... 59
5. Uwarunkowania wynikające z funkcjonowania systemu transportowego .............................................................. 61
5.1. Komunikacja drogowa ..................................................................................................................................... 61
5.2. Obciążenie ruchem zewnętrznym dróg krajowych .......................................................................................... 67
5.3. Ocena funkcjonowania układu drogowego ...................................................................................................... 67
5.3.1. Drogi krajowe ........................................................................................................................................... 67
5.3.2. Drogi powiatowe i gminne ........................................................................................................................ 67
5.4. Komunikacja zbiorowa i indywidualna ............................................................................................................ 67
5.5. Drogi transportu rolniczego ............................................................................................................................. 68
3
5.6. Sieć kolejowa ................................................................................................................................................... 68
6. Uwarunkowania wynikające z wyposażenia i obsługi uzbrojenia technicznego .................................................... 69
6.1. Elektroenergetyka ........................................................................................................................................... 69
6.3. Telekomunikacja .............................................................................................................................................. 71
Na terenie gminy występuje system kanalizacji deszczowej w Łubnicach. ............................................................ 73
6.6. Gospodarka odpadami ...................................................................................................................................... 73
7. Uwarunkowania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych ................................................................. 76
4
I. WPROWADZENIE
1. Uwagi ogólne
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem,
w którym ustala się politykę przestrzenną gminy, przy czym pod pojęciem polityka rozumie się
cele rozwojowe gminy i sposoby ich osiągania w zakresie, który wiąże się z zagospodarowaniem
przestrzeni.
Podstawowymi zadaniami studium są:
1) rozpoznanie aktualnej sytuacji gminy, istniejących uwarunkowań oraz problemów,
związanych z jej rozwojem;
2) sformułowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego i zasad polityki
przestrzennej gminy, w tym zasad ochrony interesu publicznego;
3) stworzenie podstawy do koordynacji planów miejscowych i decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu wydanych bez planów;
4) promocja rozwoju gminy.
2. Podstawa prawna i zakres opracowania studium
1) Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym art. 6 ust. 1
(Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zmianami, tekst jednolity ustawy Dz. U. z 2012r
poz. 647 ze zm.).
2) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu
projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
(Dz. U. Nr 118, poz. 1233),
3) Uchwała Nr XIII/44/2011 Rady Gminy Łubnice z dnia 28 października 2011 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Łubnice.
4) Umowa o dzieło Nr 2/B/2012 z 24 lutego 2012 r. zawarta pomiędzy Gminą Łubnice a
Zespołem Autorskim na opracowanie w/w zm. Studium.
5) Zakres opracowania niniejszej zmiany Studium obejmuje obszar gminy Łubnice
o powierzchni 84.0 km2 w jej aktualnych granicach administracyjnych.
3. Struktura opracowania
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łubnice zostało
sporządzone w 2001 r. w trybie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. Nr 15 z 1999 r., poz. 139 z późn. zm.) i uchwalone uchwałą
Nr XXXIX/141/2002 Rady Gminy Łubnice z dnia 9 lipca 2002r Obecna zmiana studium
sporządzona została w trybie obowiązującej od 11 lipca 2003 r. ustawy z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym( tekst jednolity ustawy Dz. U. z 2012r poz.
647 ze zm.).
Zakres opracowania jest zgodny z wymogami art. 10 ust.1 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym i Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia
2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).
Opracowanie jest wykonane w formie tekstowej i graficznej. Część tekstową stanowi niniejszy
tekst zatytułowany: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Łubnice” składający się z:
Część A. „Gmina Łubnice. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego - rysunek w
skali 1:10 000.
Część B. „Gmina Łubnice Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Kierunki zagospodarowania przestrzennego” - rysunek w skali 1:10
000
5
Niniejsza zmiana Studium przyjęta uchwałą nr …………/……/……. Rady Gminy Łubnice
z dnia ………………… r. zastępuje w całości dokument uchwalony uchwałą nr
XXXIX/141/2002 Rady Gminy Łubnice z dnia 9 lipca 2002r.
II. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE
1. Uwarunkowania wynikające z położenia województwa świętokrzyskiego na
tle kraju
Województwo świętokrzyskie (obok warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego
i podkarpackiego) należy do grupy najsłabszych województw – ze względu na poziom
i efektywność gospodarki, stan infrastruktury i poziom życia w rankingu województw
świętokrzyskie zajmuje daleką 12-14 pozycję pod względem rozwoju gospodarczego
mierzonego poziomem PKB.
Rejon wymaga głębokich przekształceń strukturalnych, przeciwdziałania zagrożeniu
marginalizacją i niedopuszczenia do dalszego zróżnicowania gospodarczego oraz włączenia
w procesy rozwojowe kraju.
Warunki zagospodarowania województwa determinuje polityka przestrzenna państwa odnosząca
się do obszaru województwa i jego otoczenia którą formułuje aktualizowany dokument rządowy
„Koncepcja polityki zagospodarowania przestrzennego kraju” opierający się na uniwersalnych
zasadach:
1) umiarkowanego, policentrycznego rozwoju wielostronnie zrównoważonego między strefą
rynkową, społeczną i ekologiczną
2) minimalizacji problemów funkcjonalno-przestrzennych
3) dostosowania przestrzeni do standardów rynkowych (otwarcie, konkurencyjność,
efektywność, czystość ekologiczna, innowacyjność i zróżnicowanie funkcjonalne).
Wśród przyjętych priorytetów realizacyjnych województwa świętokrzyskiego pewien aspekt
przestrzenny w odniesieniu do gminy posiadają następujące zadania rozwoju:
1) poprawy dostępu do podstawowych dóbr i usług publicznych z jednoczesnym podniesieniem
standardu obsługi mieszkańców na obszarach peryferyjnych (niedosłużonych);
2) odnowy zdegradowanych obiektów i terenów, zwłaszcza posiadających znaczenie
ponadlokalne;
3) rozwoju wielofunkcyjnego obszarów wiejskich i dywersyfikacji działalności gospodarczej a
w szczególności tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi obszarów wiejskich z
modernizacją sektora rolnego i tworzeniem infrastruktury rynku rolnego
4) integracji rynków pracy, a zwłaszcza zapobiegania drenażowi młodej, wykształconej kadry
poprzez m.in. wspieranie działań w rozwój turystyki i agroturystyki, składników bazy
ekonomicznej terenów wiejskich ;
5) ochrona dziedzictwa kulturowego;
6) poprawa drożności i stworzenie spójnego układu komunikacyjnego oraz systemów
infrastruktury technicznej;
2. Gmina na tle regionu
Gmina leży w południowo-wschodniej części województwa świętokrzyskiego. Sąsiaduje
z trzema gminami własnego powiatu (Oleśnica, Rytwiany i Połaniec), gminą Pacanów powiatu
Busko Zdrój. Od południa granicę stanowi rzeka Wisła rozdzielająca województwo
świętokrzyskie z województwem podkarpackim
Większość wsi dzisiejszej gminy istniała już w średniowieczu. Osadnictwo na ziemi
staszowskiej miało charakter czysto polski, spójny kulturowo, jednolity etnicznie
i wyznaniowo. Miasta i miasteczka były ośrodkami handlu i rzemiosła, zaspokajającymi
potrzeby nie tylko najbliższej okolicy. Wykształcił się system osad służebnych. Niektóre z
jednostek osadniczych – zwłaszcza Staszów, Połaniec, dzięki dogodnemu położeniu brały udział
6
w wymianie o zasięgu międzynarodowym.
Od końca XV w. do 1772 roku tj. pierwszego rozbioru Polski (1772 r.) i trzeciego (1775 r.)
rozbioru Polski całość tych ziem włączony został do zaboru austriackiego. W 1809 roku tereny
położone na lewym brzegu Wisły znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego.
Po uzyskaniu niepodległości, w okresie II Rzeczpospolitej, obszar sandomierski wchodził
w skład województwa kieleckiego. Po 1975 roku w wyniku zmiany podziału administracyjnego
kraju tereny te znalazły się w nowo utworzonym województwie tarnobrzeskim. Od stycznia
1999 roku po kolejnej reformie administracyjnej kraju ziemia sandomierska ponownie wróciła
do województwa świętokrzyskiego
Większa część gminy znajduje się na zróżnicowanym wysokościowo obszarze Niecki
Połanieckiej, która jest wysoczyzną wznoszącą się na wysokości 165 – 218 m npm
rozczłonkowaną szeregiem dolin rzecznych, dolin bocznych i obniżeń. Najwyższym punktem w
gminie jest wzniesienie Góra o wysokości 210 m npm. Nizina Nadwiślańska rozciąga się w
południowej części gminy. Nizina jest monotonna, rozcięta rzeką Kanał – Strumień. W jej
obrębie ułożone jest równolegle do Wisły pasmo starorzeczy i oczek wodnych. Obszary
wysoczyzny i niziny ułożone są pasmowo równolegle do Wisły. Granicą występowania
wyłącznie obszarów dolin i teras zalewowych chronionych wałami, jest kanał rzeki Strumień od
północy i Wisła od południa.
Obszary wysoczyznowe występujące przemiennie z obszarami dolin i teras zalewowych zajmują
pasmo położone między Kanałem Strumień a kompleksem leśnym usytuowanym centralnie w
gminie. Pasmo to charakteryzuje się duża zmienność wysokości; spadki terenów nadzalewowych
dochodzą do 10%.
Między pasmem lasów a doliną rzeki obszar wysoczyznowy zachowuje większą stabilność
powierzchniową, poza niewielkim pasmem dość stromych wzniesień w pobliżu miejscowości
Góra (najwyższy punkt 210 m. npm). Na obszarze gminy duży udział mają tereny obniżeń
powierzchniowych w postaci dolin rzek i cieków wodnych, ciągnących się równoleżnikowo w
paśmie środkowym i na północy gminy
Wzdłuż gminy, po linii południowy-zachód północny -wschód przebiega droga krajowa nr 79
relacji Sandomierz - Kraków.
Gmina na tle województwa świętokrzyskiego i Polski. Wg US Kielce, z 2010 r.
Wyszczególnienie
Gmina
Powiat
Województwo
84.0km2
925 km2
11 672 km2
powierzchnia ogólna
75.4%
77.7%
62.9%
powierzchnia użytków rolnych
4 430
73 200
1 275 550
ludność ogółem:
Kraj
312 685 km2
58.9%
38 200 000
W układzie sieci osadniczej Łubnice zostały zaliczone jako ośrodek obsługi lokalnej (siedziba
gminy):
„Ośrodkiem obsługi lokalnej jest miejscowość Łubnice o umiarkowanych tendencjach
rozwojowych, będąca siedzibą władz samorządowych oraz jednostek obsługi mieszkańców
poziomu I w zakresie usług oświaty, ochrony zdrowia, poczty i telekomunikacji, obrotu
pieniężnego i straży pożarnej.”
Główne obszary funkcjonalne obejmujące obszar gminy Łubnice:
- D2 - Obszar rozwoju wielofunkcyjnego głównie w oparciu o funkcje nierolnicze (północno
wschodnia część gminy,
- G – Obszar Doliny Wisły (pozostała część gminy)
Obszar rozwoju wielofunkcyjnego w oparciu o funkcje nierolnicze — „D”
Obejmuje zasięgiem najsłabszą glebowo część obszaru na terenie i wokół gminy. Cechą
charakterystyczną tego obszaru jest marginalizacja lub zanik funkcji rolniczej, duża lesistość
oraz wysoki udział użytków zielonych. Obszar ten posiada duże walory przyrodniczokrajobrazowe i kulturowe, które tworzą możliwości rozwoju różnych form turystyki. Rola ta
przypadnie ośrodkom gminnym, które powinny uzyskać szanse zwiększenia oddziaływania na
7
otoczenie funkcjonalne. Służyć temu powinno wzmocnienie bazy ekonomicznej tych ośrodków,
tworzenie korzystnych warunków terenowych do pozyskania inwestycji zewnętrznych oraz
wsparcie lokalnych inicjatyw rozwoju.
Priorytety w zagospodarowaniu przestrzennym:
 wielofunkcyjny rozwój osadnictwa wiejskiego, bazujący na funkcjach nierolniczych;
 rekonstrukcja przestrzeni otwartej z preferencją dla gospodarki leśno-wodnej, gospodarki
turystycznej skorelowanej z ochroną cennych walorów środowiskowych oraz rolnictwa
ekologicznego (zwłaszcza o pracochłonnych kierunkach specjalizacji);
 podnoszenie standardów wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną w aspekcie
zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej dla turystyki, mieszkalnictwa i nieuciążliwej
przedsiębiorczości usługowo-przemysłowej;
 tworzenie warunków dla rozwoju nowych segmentów usług w gospodarce komunalnej i
turystycznej oraz ochronie środowiska i dziedzictwa kulturowego;
 modernizacja przemysłu mleczarskiego wraz z preferencjami dla większych obszarowo
gospodarstw hodowlanych, zapewniających poprawę jakości surowca mlecznego;
 znaczące zwiększenie lesistości.
Wymogi środowiskowe:
 zapewnienie zgodności charakteru i intensywności zagospodarowania terenu z cechami
środowiska oraz jego naturalną chłonnością i odpornością na zniszczenie;
 ochrona użytków zielonych oraz towarzyszących im enklaw gleb przydatnych do produkcji
rolniczej;
 stworzenie dogodnych warunków do rozwoju produkcji ekologicznej poprzez poprawę stanu
środowiska naturalnego i kontynuowanie programów rolno-środowiskowych;
 utrzymanie właściwych stosunków wodnych w glebach poprzez zwiększenie retencji wód,
zwiększenie powierzchni terenów zadrzewionych i zakrzewionych o funkcji wodochronnej
oraz właściwe funkcjonowanie systemów melioracyjnych;
 wzbogacanie struktury wiekowej i gatunkowej kompleksów leśnych oraz właściwe
kształtowanie strefy ekotonowej;
 wspieranie działań na rzecz zalesiania gleb o najniższej przydatności rolniczej i o
największych spadkach;
 uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w zlewniach rzek;
 uwzględnienie linii zalewów w planach zagospodarowania przestrzennego gmin oraz
respektowanie wymagań dotyczących zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią;
 ograniczenie emisji przemysłowych zanieczyszczeń oraz niskiej emisji do powietrza oraz
zmniejszenie skali narażenia ludności na ponadnormatywny hałas;
 ograniczenie niekorzystnych skutków powierzchniowej eksploatacji złóż surowców
mineralnych poprzez ich właściwą rekultywację i odpowiednie zagospodarowanie terenów
poeksploatacyjnych
Obszar doliny Wisły — „G”
Wydzielenie obszaru doliny Wisły, jako odrębnej jednostki funkcjonalnej podyktowane
zostało specyfiką problemów przestrzennych, których rozwiązanie wymaga współpracy
międzygminnej.
Na obszarze doliny Wisły, obok rolnictwa ekologicznego przewodnim motywem
zagospodarowania będzie turystyka bazująca na bogatych zasobach dziedzictwa kulturowego
terenów nadwiślańskich oraz unikalnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych doliny Wisły.
Główną oś gospodarczą obszaru stanowić będzie przebiegający wzdłuż Wisły ciąg drogi nr 79,
który spełniać winien również funkcję krajowej .
Priorytety w zagospodarowaniu przestrzennym:
 wyeksponowanie i udostępnienie atrakcyjnych turystycznie obiektów i terenów;
 ograniczanie dalszej obudowy trasy nadwiślańskiej z jednoczesną poprawą estetyki i stanu
sanitarnego zabudowy;
8
 efektywne wykorzystanie rolnicze wysokiej jakości gleb (mady nadwiślańskie) z
uwzględnieniem aspektów ekologicznych;
 „uodpornienie” rolnictwa na zagrożenie powodziowe (sukcesywne wzmacnianie
zainwestowania trwałego z obszarów najbardziej zagrożonych);
 modernizacja i rozbudowa systemu zabezpieczenia przed powodzią;
 usprawnienie komunikacji drogowej przez Wisłę (przeprawy promowe);
Wymogi środowiskowe:
 zapewnienie zgodności charakteru i intensywności zagospodarowania terenu z cechami
środowiska oraz jego naturalną chłonnością i odpornością na zniszczenie;
 zachowanie i wzmocnienie funkcji ekologicznych doliny Wisły (krajowy korytarz
ekologiczny);
 ochrona i lokalnie odtworzenie cennych przyrodniczo zarośli i lasów łęgowych
występujących w dolinach rzecznych;
 stworzenie dogodnych warunków do rozwoju produkcji ekologicznej poprzez poprawę stanu
środowiska naturalnego i kontynuowanie programów rolno-środowiskowych;
 uwzględnienie linii zalewów w planach zagospodarowania przestrzennego gmin oraz
respektowanie wymagań dotyczących zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią;
 uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w dolinie Wisły;
 ograniczenie emisji przemysłowych zanieczyszczeń i niskiej emisji do powietrza oraz
zmniejszenie skali narażenia ludności na ponadnormatywny hałas;
 ograniczenie niekorzystnych skutków powierzchniowej eksploatacji złóż surowców
mineralnych poprzez ich właściwą rekultywację i odpowiednie zagospodarowanie terenów
poeksploatacyjnych.
9
III. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE
1. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu oraz
stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej – stan ładu
przestrzennego i wymogów jego ochrony
Zgodnie z obowiązującą ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ład
przestrzenny jest to „takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz
uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne,
społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno – estetyczne”.
Struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy jest układem powiązanych ze sobą części,
z jakich się ona składa. Części te stanowią poszczególne sołectwa, które wyróżniają się dzięki
cechom przestrzennym i funkcjonalnym. Struktura ta kształtowała się przez wiele lat i miały na
nią wpływ różne uwarunkowania.
Sieć osadnicza dwustopniowego modelu hierarchii, połączona jest systemem komunikacji
drogowej. Nie występuje sieć kolejowa.
Łubnice – gminny ośrodek administracyjno-usługowy, pełni funkcję lokalną. Skupia na swoim
obszarze również funkcję rolną.
W obszarze przestrzennym w pełni wykształcił się w zasadzie jeden obszar, jest on dominujący
na terenie całej gminy o funkcji rolniczej: z rozróżnieniem na strefy intensywnej produkcji
rolniczej i strefy produkcji sadowniczej.
Bilans terenów o różnym sposobie użytkowania przedstawia się następująco:
–
9.8% tereny zabudowane i zurbanizowane;
– 75.4% tereny gospodarki rolnej;
– 14,8 % tereny leśne, nieużytki i wody powierzchniowe.
Na terenie gminy przeważa zabudowa zagrodowa, związana z dominującą (rolniczą) funkcją
gminy, Obecnie obserwuje się częste przypadki tworzenia nowej zabudowy jednorodzinnej i
przekształcania istniejącej zabudowy zagrodowej w budownictwo jednorodzinne. Występuje to
szczególnie w miejscowościach gminy, mocniej związanych z pracą mieszkańców w pobliskim
Staszowie lub z przemysłową funkcją pełnioną przez Połaniec,.
Wyznaczone tereny budowlane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy,
który utracił moc na podstawie art. 67 ustawy z 7 lipca 1994r o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U
z 1999r Nr 15 poz. 139 z późniejszymi zmianami) utrzymują historyczny układ osadniczy oraz
zabezpieczają niezbędne rezerwy pod jego rozwój.
Zasady, jakim powinien odpowiadać ład przestrzenny w gminie, określają plany miejscowe
tworzone dla poszczególnych obszarów w zależności od potrzeb społecznych czy
ekonomicznych. Gmina nie posiada miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
w granicach sołectw gminy, który ma za zadanie kształtować strukturę przestrzenną w obrębie
całej jednostki. W miejscowym planie uwzględnia się ekspozycję najbardziej wartościowych
elementów krajobrazu przyrodniczego i kulturowego oraz wyeliminowano elementy
dysharmonizujące strukturę zagospodarowania. Ważnym aspektem jest również
przeprowadzenie rewitalizacji obszarów zdegradowanych, charakteryzujących się niską
atrakcyjnością funkcjonalną, architektoniczną i krajobrazową.
Działania w zakresie kształtowania ładu przestrzennego powinny być skierowane na:
1) stworzenie zwartych kompleksów zabudowy w nawiązaniu do istniejących zespołów
zabudowy.
2) zachowanie historycznych układów przestrzennych.
3) zachowanie wartości architektoniczno - krajobrazowych i kulturowych.
4) rozwiązanie ruchu w układzie drogowym tranzytowym poprzez modernizację drogi Nr 79
5) zachowanie korytarza ekologicznego związanego z rzeką Wisłą.
10
6) wykorzystanie kompleksów leśnych i obszarów atrakcyjnych krajobrazowo dla celów
turystyki i rekreacji.
7) przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy na terenach rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
8) ograniczanie zabudowy na terenach objętych ochroną prawną bądź wnioskowaną do
ochrony.
9) wyznaczenie terenów inwestycyjnych wygenerowanych przez nowoprojektowane ciągi
drogowe.
2. Stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego oraz wymogi jego
ochrony
2.1. Położenie geograficzne, rzeźba terenu
Gmina Łubnice wpisuje się w charakterystyczny dla województwa świętokrzyskiego podział na
przemysłową północ i rolnicze południe, stanowiące zaplecze dla produkcji ekologicznej.
Przez obszar gminy przebiega droga krajowa nr 79. 11-kilometrowy odcinek relacji Warszawa –
Katowice-Bytom (dawna „nadwiślańska” Kraków-Sandomierz). Na obszarze gminy przebiega
również 58 km dróg powiatowych i 128 km dróg gminnych. Sieć dróg oraz stan nawierzchni są
prezentują się lepiej w południowej części Gminy. Brak jest dobrego powiązania
komunikacyjnego północ-południe. Przez teren Gminy nie przebiegają linie kolejowe (niegdyś
przebiegał szlak linii wąskotorowej ze Szczucina do Staszowa)
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski, przedmiotowy obszar należy do
dwóch podprowincji – Wyżyny Małopolskiej i Północne Podkarpacie, których granica przebiega
równoleżnikowo pomiędzy Pacanowem (gm. Pacanów) a Łubnicami. Część północna należy do
mezoregionu Niecka Połaniecka (makroregion Niecka Nidziańska, podprowincja Wyżyna
Małopolska), część południowa – oddzielona wyraźnie widoczną w terenie krawędzią założoną
na stosunkowo odpornych skałach osadowych - do mezoregionu Niziny Nadwiślańskiej
(makroregion Kotliny Sandomierskiej, podprowincja Północne Podkarpacie).
W strefie wyżynnej pierwotna rzeźba terenu maskowana jest przez pokrywy lessowe. Pod
pokrywą osadów czwartorzędowych wypełniających Nieckę zalegają gipsy, iły i piaski
mioceńskie. Niecka Połaniecka zajmująca większą część gminy, jest rozległym obniżeniem
nachylonym w kierunku południowo – wschodnim. Niecka wznosi się na wysokości 165-218 m
n.p.m., gdzie najwyższym punktem jest wzniesienie Góra o wysokości 210 m n.p.m. Niecka
rozczłonkowana jest szeregiem dolin rzecznych, dolin bocznych i obniżeń, mających duży udział
w powierzchni całej gminy. Osią obniżenia płynie rzeka Wschodnia.
Między Kanałem Strumień a kompleksem leśnym (w centralnej części gminy) teren
zajmuje pasmo naprzemiennie występujących obszarów dolin i teras zalewowych. Teren
charakteryzuje się dużą zmiennością wysokości, a spadki terenów nadzalewowych dochodzą tu
to 10%.
Nizina Nadwiślańska, rozcięta rzeką Kanał Strumień charakteryzuje się ułożonymi w jej
obrębie pasmami starorzeczy i oczek wodnych. Jest to obszar występowania wyłącznie obszarów
dolin i taras zalewowych (od Kanału Strumień do Wisły). Dolina Wisły jest formą erozyjną z
szerokim płaskim dnem. Stanowi też oś Kotliny Sandomierskiej o szerokoścido 9 km. W obrębie
doliny można wyróżnić dwa poziomy tarasowe dna doliny, na ogół wklęsło – wypukłe zbocza.
Poziom wyższy, nadzalewowy, tzw. terasa rędzinna o wysokości 8-25 m zbudowany jest z
utworów fluwioglacjalnych ostatnich dwóch zlodowaceń oraz poziom niższy, zalewowy – tzw.
terasa łęgowa o wysokości0,5 – 6 m, zbudowana z osadów późnoglacjalnych i holoceńskich,
wykształconych jako piaski i żwiry. Powierzchnia tej terasy rozcięta jest licznymi starorzeczami
(tzw. wiśliskami) , których można wydzielić co najmniej 3 generacje, najmłodsze i najlepiej
zachowane a jednocześnie największe, związane ze współczesnym korytem Wisły i powstały
głównie w wyniku prac regulacyjnych w ostatnich 200 latach.
Na obszarze gminy duży udział mają tereny obniżeń powierzchniowych w postaci dolin rzek i
cieków.
11
2.2. Budowa geologiczna, zasoby kopalin, warunki geologiczno-inżynierskie
Obszar gminy leży w strefie miechowsko – rzeszowskiej obejmującą środkową część
Wyżyny Małopolskiej oraz Kotlinę Sandomierską. Strefa ta należy do struktury paleozoicznej
wyżyn środkowopolskich, co W. Mizerski (2002) nazywa wałem południowopolskim,
tworzących wydłużony równoleżnikowo pas łagodnych wzniesień. Tę paleozoiczną jednostkę
stanowią skały epimetamorficzne górnego prekambru w części północnej gminy reprezentowane
przez fyllity, łupki ilaste, mułowce, podrzędnie piaskowce i zlepieńce, dalej na południe
oddzielone uskokami paleozoicznymi - skały osadowe dewonu oraz do południowej granicy
gminy –karbon.
Osady starsze od trzeciorzędu nie odsłaniają się nigdzie na powierzchni, lecz występują
pod grubą pokrywą osadów młodszych. Osady te zostały stwierdzone tylko w głębokich
otworach.
Najstarszymi osadami są osady morskie prekambru facji szelfowej. Po osadzeniu się
utworów prekambryjskich nastąpiła luka w sedymentacji. Na omawianym terenie nie
stwierdzono żadnych osadów kaledońskiego cyklu sedymentacyjno-diastroficznego.
Dewon jest wykształcony jako wapienie szare krystaliczne, zrostkowe, margliste, z
przerostami mułowców, rogowców, krzemieni, zawierających też szczątki organiczne. Pod
koniec dewonu nastąpiły ruchy tektoniczne fazy bretońskiej, które spowodowały, że osady
dolnego karbonu leżą niezgodnie na różnych ogniwach górnego, a nawet środkowego dewonu.
Dolny karbon to wapienie, margle i mułowce o miąższości zwiększającej się ku zachodowi i
przekraczającej nawet 1500m. Po dolnym karbonie nastąpiły ruchy tektoniczne, związane
prawdopodobnie z fazą sudecką, które spowodowały deformacje fałdowe i uskokowe,
usztywniając obszar, na którym zaczęła tworzyć się pokrywa platformowa mezozoiku, a późnej i
kenozoiku. Perm reprezentowany jest przez zlepieńce wapienne o spoiwie ilasto-wapiennym,
czerwonowiśniowym. W ich skład wchodzą otoczaki wapieni dewońskich i karbońskich z
przerostami krzemieni, mułowce zielonawe i wiśniowe oraz pojedyncze kwarce. Trias to
piaskowce, iłowce i mułowce piaszczyste i wapienie, jura – wapienie, kreda – margle
ciemnoszare i wapienie margliste spoczywające na głębokości 200-338 m pod osadami tortonu, a
na wapieniach jury górnej.
Najstarszymi osadami odsłaniającymi się na powierzchni są iły krakowieckie.
Początkowo przykryte preglacjalnymi żwirami oraz osadami czwartorzędowymi, na skutek
denudacji zostały odsłonięte szczególnie na wysoczyznach między Wisłą a Wschodnią.
Pod względem geologicznym północna część gminy leżąca w makroregionie
geograficznym - Niecka Nidziańska, stanowi szerokie obniżenie typu synklinorium pomiędzy
Wyżynami Krakowsko – Częstochowską i Kielecką, wypełnione w części południowej utworami
kredowymi i mioceńskimi. Niecka oddzielona jest od Kotliny Sandomierskiej wyraźnym
progiem o wysokości do 50 m.Nieckę Połaniecką (mezoregion Niecki Nidziańskiej) wypełniają
osady mioceńskie, gipsy, iły i piaski, miejscami przykryte osadami czwartorzędowymi. Niecka
będąca zapadliskiem tektonicznym stanowi zespół płaskich, dość szerokich wzniesień,
rozczłonkowanych dolinami rzek.
Kotlina Sandomierska (makroregion geograficzny obejmujący południową część gminy)
wycięta jest w iłach mioceńskich i wyścielona osadami czwartorzędowymi, najstarsze pochodzą
z okresu zlodowacenia krakowskiego, są to głównie piaski i iły zastoiskowe, gliny zwałowe i
piaski kemowe o miąższości do 20 m. Pod osadami czwartorzędowymi zalegają osady
morskiego miocenu.
2.3. Surowce naturalne
Na obszarze Gminy nigdy nie prowadzono eksploatacji złóż na większą skalę.
Wśród surowców mineralnych, na obszarze gminy, występują surowce ilaste, znajdujące
zastosowanie w lokalnym przemyśle ceramiki budowlanej oraz różne typy żwirów, pisków i
pospółek. Surowce energetyczne reprezentują torfy i dęby kopalniane. Występują one w dolinie
Wisły pod 1-4 m pokrywą aluwiów w okolicy Czarzyzny, gdzie są eksploatowane przez
mieszkańców jako materiał opałowy.
12
Z surowców skalnych na pierwszym miejscu wymienić należy i ł y k r a k o w i e c k i e ,
występujące na północ od Kanału Strumień – czasem bezpośrednio na powierzchni, na innych
obszarach przykryte nadkładem różnej miąższości. Materiał ilasty jest doskonałym surowcem
ceramicznym, używany jest tu także do wyrobów strycharskich. W latach siedemdziesiątych ub.
Wieku iły eksploatowane były dla potrzeb cegielni polowych. Tutejsze iły stanowią odpowiedni
surowiec do produkcji wyrobów ceramiki budowlanej. W Orzelcu Małym pracowała mała
cegielnia. Wielkość produkcji cegielni polowej w Orzelcu Małym pokrywa zapotrzebowanie na
materiał budowlany mieszkańców najbliższej okolicy. „O prowadzonej dawniej w Łubnicach i
Orzelcu Małym eksploatacji iłów na potrzeby lokalnych cegielni świadczą jedynie rozsypujące
się wiaty oraz opuszczone i zaniedbane taśmociągi, itp. Eksploatacje te prowadzone były na
niewielkich powierzchniach w oparciu o opinię geologiczną sporządzaną dla określenia jakości
surowca. Potwierdzeniem przydatności tego kompleksu dla ceramiki budowlanej i częściowo
keramzytu jest przedstawienie pięciu obszarów perspektywicznych o łącznych zasobach
szacunkowych 44 437 tyś m3,w tym 33 000 tyś m3 do produkcji keramzytu . Reasumując można
stwierdzić, że kompleks iłów krakowieckich jest perspektywiczny złożowo”.
G l i n y a l u w i a l n e mogą być również surowcem ceramiki czerwonej, jednak ich
znaczenie gospodarcze występuje jedynie w przypadku gdy występują na całej przestrzeni
wolnej od osadów piaszczystych. W dolinie Wisły występowanie tych osadów pominięto, dla
zaznaczenia żwirów budowlanych, występujących pod nakładem aluwiów. Żwiry wypełniają
pradolinę Wisły, przykryte kilkumetrową warstwą mad i piasków rzecznych. Występują na
plażach i pochodzą z rozmycia żwirów wodnolodowcowych. Eksploatowane były na plażach w
Słupcu.
L e s s y – surowiec uważany również za ilasty, o czym decyduje zawartość CaCO3.
Mimo, że same mogłyby być surowcem do wypalania cegły, na omawianym terenie służą
jedynie do odchudzania iłów krakowieckich. Prócz lessów powierzchniowych na obszarze
gminy występują też lessy podmorenowe. Wykorzystywała je cegielnia w Łubnicach koło
leśniczówki. Gliny zwałowe występują niewielkimi płatami nie tworząc większych skupień.
Służą również do odchudzania iłów. Niewielkie płaty występują w gliniankach lessu
podmorenowego w okolicy Łubnic.
Kruszywa naturalne - p i a s k i i ż w i r y :
- piaski – najczęściej wydmowe (również wydm ruchomych spotykanych na międzyrzeczu
doliny Wisły i Wschodniej) oraz piaski plażowe, piaski z rozmycia moren i piaski rzeczne.
Piaski te eksploatowane są lokalnie do wyrobów dachówki, pustaków i do zaprawy
murarskiej.„W latach siedemdziesiątych ub. wieku byłe Kieleckie Przedsiębiorstwo Produkcji
Kruszywa w Kielcach eksploatowało złoże kruszywa naturalnego „Budziska” [najwcześniej
udokumentowane złoże] wykorzystując wydobywane piaski do sypania nasypów drogowych
oraz na potrzeby zbiornika „Pióry” przy Elektrowni w Połańcu, ale już w latach
osiemdziesiątych eksploatacja została zaniechana, a wyrobiska poeksploatacyjne powstałe we
wschodniej części złoża wypełniła woda. Obecnie jest to ogrodzony zbiornik wodny z wyspą
pośrodku”. Zasoby pozostałe w złożu wynoszą 261 tyś ton wg Bilansu Zasobów z 31. 12. 2000 r.
(brak dokumentacji geologicznej lub karty rejestracyjnej w archiwach Świętokrzyskiego Urzędu
Wojewódzkiego i Centralnego Archiwum Geologicznego.
- żwiry – występują zarówno w dzisiejszym korycie Wisły jak i jej pradolinie. Pochodzą z
rozmycia żwirów wodnolodowcowych wypełniających starą dolinę Wisły wskutek wcinania się
dzisiejszego koryta rzeki w stare zasypane żwirami dno rzeki. W latach osiemdziesiątych w tej
dolinie udokumentowano szereg złóż kruszywa naturalnego, którego geneza związana jest z
działalnością erozyjno-denudacyjną rzeki. Wspólną cechą wszystkich złóż jest duży stopień
zawodnienia, gdyż zwierciadło wody znajduje się na głębokości 1,0-1,5 m.
Na obszarze gminy zlokalizowane są następujące udokumentowane złoża:
13
L.p.
Nazwa
(złoża)
obszaru
Charakterystyka obszaru (złoża)
teren/obszar górniczy
ZŁOŻA UDOKUMNETOWANE
1
ORZELEC
MAŁY
2
BUDZISKA
3
WOLICA
4
WOLICA I
- złoże udokumentowane w 1992 roku; złoże
iłów trzeciorzędowych, o zasobach
bilansowych (wg Bilansu Zasobów na 2000
r.)44 tyś. m3 w kat. C1 do produkcji
wyrobów ceramiki budowlanej;
Eksploatowane tutaj iły krakowieckie
przykryte są stosunkowo niewielkiej
miąższości piaszczystymi osadami
czwartorzędowymi pochodzenia wodno –
lodowcowego, niekiedy wydmowego, o
miąższości 0,6 – 1,2 m.;
Dla złoża wyznaczone były teren i obszar
górniczy, które automatycznie wygasły wraz
z wygaśnięciem koncesji na wydobycie złoża.
- złoże udokumentowane w 1967 roku; złoże
kruszywa naturalnego (żwiry);
Zasoby pozostałe w złożu po eksploatacji
zaniechanej w latach osiemdziesiątych
wynoszą obecnie 261 tyś ton wg. Bilansu
Zasobów Kopalin wydawanych przez
Ministerstwo Środowiska na 2010 rok.
- dokumentacja złoża przyjęta w 2009 roku;
złoże piasku w kat. C1;
- zasoby na grudzień 2008 roku złoża
wynoszą 23 805, 9 m3;
Miąższość złoża wynosi średnio 3,1 m;
Obszar złoża wynosi 7 669 m2.
Dokumentacja geologiczna złoża piasku
Wolica I przyjęta przez Starostę
Staszowskiego we wrześniu 2011 roku.
- złoże kruszywa naturalnego (piasków),
zasoby na grudzień 2010 roku wynoszą
31 659 m3 zasobów bilansowych w kat C1.
Koncesja Starosty
Staszowskiego z dnia
1 września 2009 roku
znak: OŚ.II7511/27/2009.
Obszar górniczy
„Wolica” o
powierzchni 0,7669
ha.
Obszar górniczy złoża
wpisany jest do
rejestru obszarów
górniczych o nazwie
Wolica, dla złoża
Wolica KN 13439
KRUSZYWA
NATURALNE.
Termin ważności do 1
października
2014
roku na eksploatację
piasku.
Koncesja Starosty
Staszowskiego znak:
OŚ.6522.18.2011.II z
dn. 23 lutego 2012 r.
Obszar i teren
górniczy ma
powierzchnię 0,8554
14
Powierzchnia złoża wynosi 8 540 m2.
5
WOLICA II
6
PRZECZÓW
ha.
Obszar górniczy złoża
wpisany jest do
rejestru obszarów
górniczych o nazwie
Wolica, dla złoża
Wolica I KN 15464
KRUSZYWA
NATURALNE.
Termin ważności do
23 lutego 2017 roku.
- dokumentacja geologiczna złoża kruszywa
naturalnego (piasku) przyjęta w 2012 roku;
złoże piasku w kat. C1;
- zasoby na grudzień 2011 roku wynoszą
71 175, 1 m3 zasobów bilansowych w kat C1.
Obszar złoża wynosi 7 669 m2.
Złoże kruszywa naturalnego na tarasie
zalewowym Wisły udokumentowane w 1985
roku - Dokumentacja geologiczna w kat. C2;
- udokumentowane na dwóch obszarach:
I Obszar – o powierzchni 79,6 ha i zasobach
16 309 tyś. t
II Obszar – o powierzchni 28,9 ha i zasobach
4 434 tyś. t.
7
REJTERÓWKA
Złoże stanowi kruszywo naturalne
piaszczyste zalegające na iłach
krakowieckich. Zasoby jego ogółem wynoszą
20 743 tyś ton.
Obszar I otrzymał kwafilikację sozologiczną
w kategorii eksploatacji mało konfliktowej brak ograniczeń dla wydobywania kopliny.
Obszar II - eksploatacja tego złoża jest
konfliktowa,
możliwa
przy pewnych
ograniczeniach i zachowaniu określonych
warunków.
roku – Dokumentacja geologiczna w kat. C2;
- udokumentowane zostało na powierzchni
163 ha.
Zasoby bilansowe ogółem wynoszą ogółem
37 592 tyś ton.
Z uwagi na zmienny stopień zapiaszczenia w
serii złożowej wydzielono dwie warstwy:
I warstwa zawierająca utwory piaszczyste o
zasobach poza filarem 18 485 tyś t
15
oraz w filarze 320 tys ton
II warstwa piaszczysto – żwirowa o zasobach
poza filarem 19 107 tyś ton oraz w filarze 623
tyś ton
Filar ochronny utworzony ze względu na
przebieg drogi przez część środkową
udokumentowanego obszaru złoża.
8
9
SŁUPIEC
ZOFIÓWKA
Eksploatacja tego złoża jest konfliktowa,
możliwa przy pewnych ograniczeniach
i zachowaniu określonych warunków.
złoże stanowią piaski czwartorzędowe
zmiennej miąższości, pod niewielkim
nadkładem. Zasoby tego złoża wynoszą 6 747
tyś ton.
Eksploatacja tego złoża jest konfliktowa,
możliwa przy pewnych ograniczeniach
i zachowaniu określonych warunków.
złoże udokumentowane zostało na
powierzchni 184,5 ha o zasobach
bilansowych złoża ogółem poza filarem
wynoszą 39 633 tyś ton oraz w filarze 575 tys
ton.
Zróżnicowanie litologiczne serii złożowej
spowodowało wyodrębnienie w profilu
pionowym:
I warstwa (górna) piaszczysta o zasobach
poza filarem 24 226 tyś ton oraz w filarze 374
tyś ton
II warstwa piaszczysto-żwirowa (dolna) o
zasobach poza filarem 14 832 tyś ton
oraz w filarze 201 tys ton
10
RUSZCZA
Filar ochronny utworzony dla drogi
Zofiówka-Gace Słupieckie.
Złoże udokumentowane w 1986 roku –
Dokumentacja geologiczna w kat. C2 złoża
kruszywa naturalnego;
W obrębie Gminy znajduje się zaledwie ok.
20% powierzchni tego złoża.
Złoże udokemntowane na terenie gm.
Łubnice i gminy Połaniec;
złoże o zasobach bilansowych 45 861 tyś ton
16
11
BUDZISKA
12
13
14
BESZOWA I
BESZOWA II
ORZELEC
MAŁY II
ŁUBNICE –
PODLESIE
ŁUBNICE –
KAPKAZ
(2010 rok).
złoże udokumentowane w 1991 roku w
korycie rzeki Wisły - „Dokumentacja
techniczna na eksploatację kruszywa z koryta
rzeki Wisły km 212 + 400 – 213 + 200”;
Zasoby złoża wg decyzji zatwierdzającej
wynoszą 66 093 t kruszywa rzecznego.
Zasoby złoża nie są uwzględnione w Bilansie
Zasobów Kopalin i podlegają przepisom
gospodarki wodnej.
ZŁOŻA O ZASOBACH PERSPEKTYWICZNYCH
15
16
Złoża wykazano w opracowaniu: Wyniki
badań geologicznych dla określenia
przemysłowej przydatności iłów
krakowieckich z rejonu Pieczonogów i
Beszowej w południowym obrzeżeniu Gór
Świętokrzyskich z 1975 roku.
Ogólne zasoby perspektywiczne wynoszą
44 437 tyś m3.
Innych kopalin na terenie gminy nie udokumentowano.
2.4 Zasoby wodne
Wody powierzchniowe
Przez środek obszaru przebiega równoleżnikowo dział wodny II rzędu, oddzielający
zlewnie lewobrzeżnych dopływów Wisły: Kanału Strumień oraz Czarnej. Południową część
terenu zajmuje zlewnia Kanału Strumień oraz zlewnie jego dopływów tj. zlewnie III rzędu.
Działy wodne w północnej części obszaru są działami III i IV rzędu, wyznaczające zlewnię
prawobrzeżnego dopływu Czarnej – rzeki Wschodniej oraz jej dopływów.
Największą rzeką odwadniającą obszar jest Wisła, płynąca w południowej części.
Tworzy na tym odcinku liczne meandry i starorzecza, mimo prac regulacyjnych
zapoczątkowanych w XIX wieku, mających na celu usprawnienie spławu poprzez odcinanie
zakoli.
Zlewnia Kanału Strumień obejmuje obszar ograniczony wododziałem Nidy od zachodu,
Czarnej Staszowskiej od północy i doliną Wisły od południowego wschodu. Długość rzeki
wynosi 46,1 km. Kanał Strumień płynie równoleżnikowo w kierunku wschodnim i przyjmuje w
granicach gminy prawobrzeżny dopływ: Struga Komorowska.
Powierzchnia zlewni Kanału Strumień zajmuje wyższy, lewostronny II taras zalewowy
Wisły (pradolinę) i wynosi 314, 7 km2. Od północy ogranicza go garb, od południa lewy brzeg
Wisły. W obrębie górnej części zlewni znajdują się liczne stawy – poza granicami gminy –
Stawy Słupskie, Staw Kogut, Staw Mrozy. Cały obszar jest silnie zmeliorowany. Źródła rzeki i
jej początek leży w rejonie wsi Badrzychowice. Kanał Strumień jest na przeważającej swej
długości sztucznie wykonanym korytem. Powstał w latach 40-tych XX w. w czasie niemieckiej
okupacji, siłami więźniów. Wówczas to połączono kilkanaście naturalnych, śródpolnych oczek
wodnych, źródlisk i wypływów spod skarpy wysoczyzny. Rzeka zbiera głównie wypływy wód
podpowierzchniowych i odprowadza je do Wisły.
Wschodnia jest największym dopływem Czarnej, o długości 48.5 km. Wypływa ona ze
źródeł w Chmielniku. W starszych publikacjach nazywana jest Schodnią. Początkowo płynie
dość wąską doliną, aż do Zrecza Chałupczańskiego (gm. Chmielnik), gdzie dno doliny się
rozszerza i osiąga 0,5 km szerokości. Na całej długości jest ono osuszane gęstą siecią rowów
melioracyjnych. Ogólnie - płynie przez tereny rolniczo-leśne oraz torfowiska. Powierzchnia
zlewni Wschodniej wynosi 680, 3 km2. Szerokość waha się od 1 do 18 m, a głębokość od 0.3 do
17
2.5 m. Dno piaszczyste (w bystrzach żwirowo-kamieniste) oraz muliste. Brzegi niskie, do rzeki
często podchodzą zwarte kompleksy leśne.
Stawy hodowlane zlokalizowane są poza granicami gminy – pomiędzy ujściowymi
odcinkami Strugi Oleśnickiej i Strugi Strzeleckiej (gm. Oleśnica) oraz w środkowym biegu rzeki
Wschodniej – Stawy Sieragi (gm. Połaniec). Pozostałe zbiorniki wodne zajmują małą
powierzchnię, są to dawne wykopy po eksploatacji surowców ceramicznych, a w dolinie Wisły
starorzecza. Wilgotne obszary zlewni Wschodniej i Kanału Strumień wykorzystane są do
lokalizacji kompleksów stawowych
Jakość wód powierzchniowych
Obszar terenów zalewowych wyznaczonych w w/w opracowaniach pokrywają się z
obszarem zalanym w czasie powodzi w 1997 roku, co potwierdziły dane pozyskane w Urzędzie
Gminy oraz w czasie pracy w terenie. W powodziach w 2001 roku i 2010 roku obszar ten miał
inny rozkład ale zawierał się w wyznaczonym obszarze. Szacuje się, że wyznaczony obszar
może być obszarem, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi wynosi raz na 500
lat.
Do wód powierzchniowych zrzucane są ścieki. Źródłem ścieków są obiekty administracji
państwowej i szkoły (poza obszarem gm. Łubnice np. Jarosławice, Sichów Duży, Oleśnica,
Pacanów, Słupia, Rataje Słupskie). Ścieki komunalne zrzucane są poprzez urządzenia
oczyszczające. Wodociągi grupowe znajdują się w wielu miejscowościach, brak jest natomiast
oczyszczalni ścieków. Ścieki bytowe poprzez szamba, doły chłonne lub zrzucane są
bezpośrednio do cieków. Stan czystości wód powierzchniowych jest zły, typowy dla terenów
użytkowanych rolniczo o nieuporządkowanej gospodarce wodno-ściekowej.
W 2010 roku Kanał Strumień posiadał bardzo dobry stan ekologiczny (I klasa) w zakresie
elementów fizykochemicznych i chemicznych
Jakość wód prowadzonych przez rzekę Wschodnia badana była przy północnej granicy
Gminy - w miejscowości Wilkowa na 8,6 km biegu rzeki. W ogólnej klasyfikacji wody
Wschodniej, na badanym odcinku, zaliczono do III klasy (wody zadawalającej jakości).
Na terenie gminy nie ma punktów pomiarowych jakości wód Wisły. Wody badane są w
Szczucinie na 194,1 km biegu rzeki, przed wpłynięciem na teren Gminy. W 2010 roku Wisła na
odcinku przebiegającym w granicach gminy posiadała bardzo dobry stan ekologiczny (I klasa) w
zakresie elementów fizykochemicznych i chemicznych oraz dobry stan ekologiczny (II klasa).
Stopień zasolenia wód wiślanych i ich skład chemiczny opóźnia, a w czasie lekkich zim
ogranicza zakres zjawisk lodowych na rzece. Wody starorzeczy, które w przewadze zasilane są
wodami gruntowymi są czyste i bardzo czyste, jeżeli nie ma powierzchniowych dopływów
bezpośrednich. W przeszłości w starorzeczach masowo występowała kotewka (Trapanatans),
będąca rośliną użytkową, dzisiaj jest to rzadka roślina chroniona.
Rzeka Wschodnia prowadzi w Strzelcach wody pozaklasowe w uwagi na przekroczenia
miana Coli, a po przyjęciu kilku niezanieczyszczonych dopływów w swym niższym biegu, w
Wilkowej prowadzi wody klasy III z uwagi na niskie miano Coli.
Przeobrażenia stosunków wodnych są typowe dla terenów rolniczych. Wylesienie, pola
orne przyspieszają obieg wody w części od Łubnic w kierunku Pacanowa, na obszarze
występowania żyznych gleb. Jest to równocześnie obszar intensywnego sadownictwa. Sady z
ugorem herbicydowym pod drzewami tworzą warunki sprzyjające bardziej wsiąkaniu niż
spływowi, co jest okolicznością korzystną. Z drugiej strony stosowanie herbicydów i
pestycydów powoduje przenikanie ich do wód powierzchniowych i gruntowych, co przy słabej
wymianie wód, warunkowanej niewielką dostawą wód opadowych tworzy szczególnie
niebezpieczne sytuacje. Powierzchnie zalesione w północnej części obszaru z monokulturą sosny
są obszarami infiltracji. Najbardziej przekształcone poprzez system rowów odwadniających jest
dno doliny Wschodniej i obniżenie Kanału Strumień. W dolinie Wisły, w jej prawobrzeżnej
części, rowy odwadniające tworzą lokalne systemy, nie są połączone w jedną całość. Stawy
hodowlane z uwagi na małą pojemność nie wpływają na reżim hydrologiczny cieków z których
są zasilane, mogą pogarszać jakość wody poniżej kanałów odpływowych. W przeszłości, przed
18
budową wałów powodziowych corocznie było zalewane dno doliny Wisły i biegnącego
równolegle do niej obniżenia wykorzystywanego przez Kanał Strumień. W tej strefie
występowała cofka wód wiślanych, przyczyniając się do powstania zalewów powodziowych.
Wybudowanie obwałowania Kanału Strumień zapobiegają takim sytuacjom.
Oprócz oceny zasobów wodnych w układzie zlewniowym na obszarze gminy dokonano
typologii wód powierzchniowych, ze względu na cechy środowiska, morfologię i cechy podłoża,
klasyfikację stanu czystości (ekologiczną) i stan zagospodarowania. Pozwoliło to na wydzielenie
jednolitych części wód, które oprócz podobieństw cech abiotycznych, mają podobny charakter
funkcjonalny oraz wskazanie zmienionych i zagrożonych części zlewni. Wyróżniono te zespoły
środowisk hydrogennych, które powinny być chronione. Łubnice leżą w obszarze SJCW – Wisła
od Nidy do Wisłoki – dorzecze Wisły (GW0301).
Wyróżniono s i l n i e z m i e n i o n e j e d n o l i t e c z ę ś c i w ó d , które ulegają
fizycznemu przekształceniu na skutek działalności człowieka. Skutkiem tych przekształceń są m.
in. zmiany hydromorfologiczne w dolinie rzeki, które trzeba odwrócić dla osiągnięcia dobrego
stanu ekologicznego. Wśród nich zalicza się Kanał Strumień od Rzoski (pod Solcem Zdrój) do
ujścia. Na liście z a g r o ż o n y c h j e d n o l i t y c h c z ę ś c i w ó d nie znajdują się rzeki
przepływające przez obszar gminy.
Wg opracowania „Program małej retencji dla województwa świętokrzyskiego" na terenie gminy
planuje się wykonanie dwóch zbiorników retencyjno - wędkarskich: Łubnice I i Łubnice II. Czas
realizacji inwestycji przewidziany jest na lata 2011 - 2015.
Na obszarze Gminy nie występują obszary osuwiskowe (zgodnie z Systemem
Ochrony Przeciwosuwiskowej Państwowego Instytutu Geologicznego oraz Mapy osuwisk
Państwowego Instytutu Geologicznego 1:500 000, Warszawa 1970). Wzdłuż rzeki
Wschodniej zgodnie z dokumentacją Świętokrzyskiego Urzędu Melioracji i Urządzeń Wodnych
występuje zabudowa w postaci wału letniego. W trakcie inwentaryzacji budowle o charakterze
wału przeciwpowodziowego stwierdzono na kilku odcinkach, skąd można wyciągnąć wniosek iż
teren wzdłuż rzeki Wschodniej zagrożony jest rozmyciem w czasie większych wezbrań, na
terenie bezpośrednio przylegającym do rzeki, położonym wzdłuż rzeki, gdyż nie posiada on
zabudowy regulacyjnej na wielką wodę.
Wody podziemne
W podziale regionalnym zwykłych wód podziemnych obszar mieści się w regionie
przedgórskim, subregionie zapadliska przedkarpackiego. Użytkowe poziomy czwartorzędowe o
miąższości 5-20 m, lokalnie 40-80m, występują głównie w piaskach i żwirach w dolinach
rzecznych i prawie na całym obszarze, zalegają one na niewodonośnych iłach trzeciorzędowych
(iły krakowieckie – miocen).obniżeniach morfologicznych oraz lokalnie w osadach akumulacji
fluwioglacjalnej i eolicznej.
Wody poziomu czwartorzędowego pozostają w związku hydrologicznym z ciekami. W obszarze
Niziny Nadwiślańskiej spąg wodonośnych osadów czwartorzędowych stanowi erozyjnie
urzeźbiona powierzchnia mioceńskich iłów krakowieckich, osadu całkowicie niewodonośnego.
W lokalnie występujących przegłębieniach wypełnionych gruboklastycznymi osadami mogą
powstawać warunki do gromadzenia się znacznej ilości wód. Obszary o bardzo płytkim
zaleganiu wód, do 1 m, to strefa bezpośrednio przylegająca do koryta Wisły, rejony zespołów
stawów w dolinie rzeki Wschodniej. Lokalnie w dolinie Wisły, w rejonie występowania
starorzeczy i obszarów okresowo podmokłych poziom wody utrzymuje się również bardzo
płytko
Poziom wód podziemnych
 Obszary występowania pierwszego poziomu wód podziemnych na głębokości od 0-2 m
Do tego poziomu zalicza się zalewowe dna dolin rzecznych, wąwozów i parów oraz niewielkie
płaty na wysoczyznach. W dolinach plejstoceńskiego wieku (dolinie Wisły i Wschodniej)
zasypanych w plejstocenie, a tylko częściowo rekonstruowanych w holocenie, osady
czwartorzędowe różnej miąższości zalegają dna dolin. Wody płynące po powierzchni wcinają się
korytami w zalewowe dna dolinne. Poziom wód powierzchniowych wiąże się z poziomem wód
19
podziemnych występujących w osadach zasypania starych dolin. Stąd głębokość do poziomu
wód gruntowych w obecnych tarasach zalewowych wynosi od 0 do 2 m. Doliny epigenetyczne –
wyerodowane w pokrywie czwartorzędowej odprowadzają wodę w czasie roztopów wiosennych
i ulew letnich, a poza tym są dolinami suchymi. Doliny wyerodowane w iłach przed
plejstocenem, a później zasypane i odgrzebane w późniejszych okresach oraz doliny
wyerodowane w iłach w holocenie uzależnione są w stosunkach wodnych od ich morfologii. W
normalnych warunkach doliny te prowadzą okresowo minimalną ilość wody. Wiąże sie to z
odsłonięciem warstwy nieprzepuszczalnej.
Zaliczono tu też wody występujące w piaskach leżących bezpośrednio na nieprzepuszczalnym
podłożu. Obfitość wód w tych obszarach zależy od morfologii nieprzepuszczalnego podłoża.
 Obszary występowania pierwszego poziomu wód podziemnych na głębokości od 2 do 5 m:
Obszary te stanowią doliny rzeczne w miejscach, gdzie koryto rzeki wcina się głębiej niż 2 m
oraz na tarasach czy pagórkach meandrowych.
 Obszary występowania pierwszego poziomu wód podziemnych na głębokości 2-10 m:
Obejmują tarasy wyższe i obszary o większej miąższości osadów czwartorzędowych leżących na
iłach trzeciorzędowych o zróżnicowanej powierzchni.
 Obszary występowania pierwszego poziomu wód podziemnych na głębokości 5-10 m:
Obszary te wydzielono w piaskach i żwirach tarasów wysokich oraz na wysoczyznach o
stosunkowo grubej pokrywie osadów czwartorzędowych.
 Obszary występowania pierwszego poziomu wód podziemnych na głębokości10-20 m:
Obszary te wyznaczono na wysoczyznach, gdzie zalegają w najgrubszych pokrywach osadów
czwartorzędowych. Głębokość występowania pierwszego poziomu wód podziemnych wiąże się
nie tylko z miąższością pokrywy czwartorzędowej, ale taż z morfologicznym ukształtowaniem
podłoża nieprzepuszczalnego. Wycieki wody w dolinach przecinających pokrywę
czwartorzędową i wcinającą się w nieprzepuszczalne iły towarzyszą dolinie Wisły jak i dolinie
Wschodniej. Wody występują w lessach wysoczyzny - na międzyrzeczu doliny Wisły i
Wschodniej- w zależności od zmineralizowania są lepsze lub gorsze. W Zborówku i Orzelcu
wody tego typu nie należą do najlepszych z uwagi na zawartość żelaza. Dobrą jakością
odznaczają się wody w Biechowie.
 Obszary występowania pierwszego poziomu wód podziemnych na głębokości poniżej 20 m:
Obszary te wydzielono na obszarach iłów krakowieckich, z reguły bezwodnych w uwagi na
charakter litologiczny skał. Przy czym nie wyklucza się występowania większych bądź
mniejszych zawodnionych soczewek czy warstewek piaszczystych. Strop iłów krakowieckich
nie stanowi tu spągu wód podziemnych. Spąg ten sięga głębiej – do osadów prekambryjskich.
 Obszary lokalnego występowania wód płytkich (0-0,5 m):
Do tej kategorii zalicza się tarasy występujące u podstawy zboczy dolin tworząc załamania tych
zboczy. Ponadto obszary te spotykane są w zagłębieniach śródwydmowych – okolice Zrębina i
Grabowej. Można tu zaliczyć również obszary deluwiów.
 Obszary z możliwością okresowego występowania wód powierzchniowych:
Zaliczyć tu można np. zanikające jeziorko w okolicy Wymysłowa koło Beszowej.
WYKAZ OBIEKTÓW MOGĄCYCH STANOWIĆ OGNISKA ZAGROŻEŃ DLA
CZYSTOŚCI WÓD PODZIEMNYCH NA OBSZARZE GMINY :
Z a k ł a d H a n d l o w o - U s ł u g o w y w Ł u b n i c a c h – hurtownia nawozów sztucznych,
przesypownia cementu i węgla, istnieje zagrożenie dla wód podziemnych, obecnie stwierdza się
brak zanieczyszczenia lub zagrożenia, do rozwiązań w zakresie gosp. wodno ściekowej i gosp.
odpadami zalicza się nieprzepuszczalne podłoże betonowe
Stacja paliw w Łubnicach – dystrybucja paliw ON, et ylin i benz yn ,
istnieje zagrożenie dla wód podziemnych, obecnie stwierdza się brak zanieczyszczenia lub
zagrożenia, do rozwiązań w zakresie gosp. wodno ściekowej i gosp. odpadami zalicza się
zbiorniki podziemne
20
B y ł a b a z a S K R w Ł u b n i c a c h (obecnie prywatny właściciel) – nieczynna stacja paliw
- obecnie stwierdza się brak zanieczyszczenia lub zagrożenia, do rozwiązań w zakresie gosp.
wodno ściekowej i gosp. odpadami zalicza się zbiornik podziemny o poj. 1 m3
B y ł a b a z a S K R w Z o f i ó w c e (obecnie prywatny właściciel) – nieczynna stacja paliw obecnie stwierdza się brak zanieczyszczenia lub zagrożenia, do rozwiązań w zakresie gosp.
wodno ściekowej i gosp. odpadami zalicza się dwa zbiorniki podziemne o poj. 2,6 m3
INNE ZAGROŻENIA MOGĄCE STANOWIĆ OGNISKA
ZANIECZYSZCZEŃ NA TERENIE GMINY :
 głównym źródłem zanieczyszczeń wody są ścieki bytowo - gospodarcze, które pochodzą z
gospodarstw nie objętych kanalizacją. Stanowią one duże zagrożenie dla wód nie tylko
powierzchniowych. Ścieki gromadzone są w bezodpływowych (często nieszczelnych)
zbiornikach. Nie do końca jest również rozwiązany problem ich opróżniania. Zagadnienie to ma
duże znaczenie, ponieważ często zabudowa wsi skoncentrowana jest wzdłuż biegu rzek. W
obszarach dolin i obniżeń, gdzie płytko zalega zwierciadło wody pierwszego poziomu może
dojść do znacznych skażeń w przypadku powodzi (podmycie szamb).
 zanieczyszczenia rolnicze powstają w wyniku spłukiwania i ługowania gleb użytkowanych
rolniczo. Źródłem zanieczyszczeń może być niewłaściwe magazynowanie obornika, gnojowicy i
gnojówki oraz ich nieodpowiednie wykorzystanie rolnicze. W wyniku opadów i roztopów
następuje migracja składników nawozowych do wód powierzchniowych, a w przypadku
ługowania również do wód podziemnych. Dużym zagrożeniem są również miejsca, gdzie
substancje te są przygotowywane do użycia, często bez zachowania podstawowych środków
bezpieczeństwa i higieny, wysypują lub wylewają się na ziemię i w bardzo wysokich stężeniach
punktowo przenikają do wód podziemnych. Jest to bardzo groźne w sytuacjach, gdzie miejscami
takimi są podwórza gospodarstw zaopatrujących się w wodę z własnych ujęć.
 skupiska źródeł niskiej emisji gazów i pyłów w miejscowościach: Słupiec, Czarzyzna,
Budziska, Rejterówka, Orzelec Duży, Przeczów, Łubnice, Beszowa, Grabowa, Borki, Góra,
Wilkowa, Wolica. Zanieczyszczenia powietrza emitowane przez gospodarstwa domowe i
niewielkie zakłady rzemieślnicze.
 zanieczyszczenia komunikacyjne powstają przy szlakach komunikacyjnych, a ich wielkość
jest związana z oddaleniem drogi od cieku. W czasie opadów i roztopów ścieki opadowe
(spływające z korpusu dróg) migrują do wód podziemnych.
 ścieki deszczowe powstają podczas opadów atmosferycznych i mają duży ładunek
zanieczyszczeń zwłaszcza z terenów zurbanizowanych, przemysłowych i pól uprawnych –
szczególnie wtedy, gdy opad nastąpił niedługo po nawożeniu lub spryskiwaniu środkami
ochrony roślin. Jakość tego zanieczyszczenia jest trudna do określenia. Brak odpowiednich
zabezpieczeń powoduje często chwilowe przekroczenie wskaźników czystości wód. Biorąc pod
uwagę pogarszającą się sytuację finansową gmin oraz wieloletnie zaniedbania w tym zakresie,
sprawa sanitacji terenów wiejskich winna być przez najbliższe lata zadaniem priorytetowym w
dziedzinie ochrony środowiska na terenie Gminy.
Obszar Gminy jest ubogi w wody podziemne i można je pozyskiwać tylko z płytkiego
poziomu wodonośnego opartego na utworach czwartorzędowych, a więc podatnego na
zanieczyszczenie z powierzchni terenu, ze względu na praktycznie całkowity brak izolacji. Stało
się to zresztą na ujęciu w Łubnicach –Kapkazie w czasie powodzi w 1997 r., gdy cały teren
ujęcia znalazł się pod wodą po wylaniu Wisły w wyniku przerwania wałów
przeciwpowodziowych.
Stopień wykorzystania zasobów gwarantowanych wód podziemnych na obszarze gminy określa
się jako niski zarówno w stanie aktualnym jak i prognozowanym. Obszar ten jest więc
zakwalifikowany jako o największych względnie rezerwach gwarantowanych zasobów wód
podziemnych dostępnych do zagospodarowania.
Na terenie Gminy nie ma zlokalizowanych punktów monitoringu wód podziemnych, zarówno
krajowego jak i regionalnego.
21
Na podstawie rozpoznania regionalnego głębokość występowania wód słodkich wynosi ok. 50600 m. W piętrze czwartorzędowym występuje jeden poziom wodonośny w dolinach rzecznych.
Poniżej występuję poziomy neogeński, górno kredowy, dolno karboński, środkowo- i górno
dewoński i niewodonośne piętra/poziomy staro paleozoiczne: poziom dolno dewoński i piętro
kambryjskie odsłaniające się na licznych wychodniach. Pomiędzy wychodniami są słabo
izolowane od powierzchni terenu przez półprzepuszczalne osady czwartorzędowe.
Gmina położona jest poza Głównymi Zbiornikami Wód Podziemnych.
Na terenie gminy występują obszary gruntów podatne na infiltrację zanieczyszczeń do
wód podziemnych:
 w sołectwie Wilkowa na północ od zabudowy,
 w sołectwie Wolica, na gruntach przyległych do zabudowy,
 w sołectwie Góra, na północ od zabudowy w jej środkowej części,
 w sołectwie Borki, na gruntach położonych pomiędzy Kamieńcem a Borkami,
 w sołectwie Beszowa, na gruntach położonych w centralnej części na zachód od terenów
zabudowanych,
 w sołectwie Orzelec Mały, na zachód od terenów zabudowanych,
 w sołectwie Orzelec Duży, w części północnej oraz na gruntach przyległych do zabudowy,
 w sołectwie Łubnice, na przeważającej powierzchni sołectwa,
 w sołectwie Grabowa, na gruntach przyległych do zabudowy
 w sołectwie Przeczów, na gruntach przyległych do zabudowy oraz na północ od terenów
zabudowanych,
 w sołectwie Łyczba, na terenach przyległych do drogi krajowej nr 79,
 w sołectwie Czarzyzna, w okolicach Zajezierza,
 w sołectwie Zofiówka, na terenach w okolicach kościoła i cmentarza
2.5. Warunki klimatyczne
Cały obszar należy do częstochowsko – kieleckiej dzielnicy klimatycznej, cechującej się
dobrymi warunkami termicznymi i mniej korzystnymi warunkami wilgotnościowymi.
Gmina położona jest na styku trzech regionów klimatycznych.
Największa część gminy – cała wschodnia i północna część znajduje się w nizinnym
Sandomierskim Regionie klimatycznym, podregionie Nadwiślańskim, charakterystycznym ze
względu na wysokie wartości promieniowania słonecznego w porównaniu z innymi regionami.
Liczba dni z pogodą bardzo ciepłą odnotowuje się 92 w ciągu roku. Najliczniejsze są także dni
bardzo ciepłe i jednocześnie słoneczne lub z niewielkim zachmurzeniem ogólnym nieba oraz dni
bardzo ciepłe bez opadu. Dla omawianego regionu jest charakterystyczne bardzo częste
pojawianie się dni przymrozkowych umiarkowanie zimnych, których notuje się średnio 31 w
roku, a wśród nich słonecznych bez opadu (śr. 4 w roku).
Niewielka południowo-zachodnia część gminy leży w granicach Podkarpackiego
Regionu klimatycznego, natomiast część środkowo -zachodnia w Regionie Śląsko-Małopolskim,
podregionie Niecki-Nidziańskiej i Włoszczowskiej.
Podregion Niecki-Nidziańskiej i Włoszczowskiej oraz Nadwiślański są regionami o
najniższych opadach rocznych. Temperatura powietrza w najcieplejszym miesiącu lipcu wynosi
średnio 17,70C a w styczniu -30C. Liczba dni pogodnych wynosi 62, a pochmurnych 122. Liczba
dni z pokrywą śnieżną – 78.
Obszar znajduje się w zasięgu umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego, którego
granicami są izotermy 6 i 80 C średniej rocznej temperatury. Zróżnicowanie klimatyczne jest
niewielkie, chociaż zaznaczają się wyraźnie regiony o korzystnych i niekorzystnych cechach,
głównie warunkowanych termiką powietrza. Najmniej korzystny klimat posiadają dna dolin
rzecznych położone w zasięgu inwersji termicznych. Występowanie przymrozków, zwłaszcza w
sezonie wiosennym, może przynosić znaczne straty. Dotyczy to zwłaszcza doliny Wisły i
Wschodniej, w mniejszym stopniu dolin i ich dopływów. Zdecydowanie lepsze warunki
klimatyczne mają wysoczyzny i skłony szczególnie o wystawie południowej. Długość zalegania
22
pokrywy śnieżnej dla całego obszaru wynosi ok. 80 dni, długość okresu wegetacyjnego 210 –
220 dni . Skrócenie okresu wegetacyjnego na stokach o wystawie północnej wynosi 5 – 6 dni.
Na całym obszarze przeważają wiatry z kierunków zachodnich skąd napływają wilgotne masy
powietrza. Średnia prędkość wiatrów wynosi 2,3 – 3,1 m/s.
Podsumowując - najwyższe średnie temperatury notowane są w lipcu (+17,7oC), a
najniższe w styczniu (-3°C). Średnia roczna amplituda jest wysoka - jest to rezultat wpływów
kontynentalnych. Liczba dni pogodnych w roku wynosi 62, a pochmurnych 122. Zima trwa
statystycznie 92 dni, a lato 95 dni. Średnie roczne opady wynoszą około 600 mm opadów, z
czego na okres wegetacyjny (IV - IX) przypada 410 mm. Maksimum opadów w ciągu roku
przypada na miesiące letnie, zaś minimum w październiku, styczniu i marcu. Okres wegetacyjny
(średnia temperatura dobowa powyżej 5°C) trwa na tym obszarze około 210 dni. Gmina
charakteryzuje się przeciętnym w skali kraju wskaźnikiem liczby dni, w których występują
wiatry silne (40 - 50%), natomiast wiatry bardzo silne (powyżej 15 m/s) występują w obszarze
niskich wskaźników (około 2 dni).
Stwierdza się wyraźną zależność między zalesieniem, a wielkością opadów. Zwiększenie
się powierzchni leśnej powoduje wzrost opadów; zależność ta jest w zimie wyraźniejsza niż w
lecie. Wzrost ten osiąga granicę przy zwiększeniu się zalesienia do około połowy ogólnej
powierzchni terenu i dalej staje się niewidoczny.
Opady śnieżne utrzymują się dłuższy czas na powierzchni, a następnie ulegają
niejednoczesnemu roztopieniu się, co jest korzystne z hydrologicznego punktu widzenia (niezbyt
nagły spływ do dolin rzecznych.
HIGIENA ATMOSFERY
W 2010 roku gmina leżąca w strefie świętokrzyskiej uzyskała Klasę A ze względu na ochronę
zdrowia ludzi, dla kryterium poziomów dopuszczalnych i docelowych w zakresie
zanieczyszczeń C6 H 6, NO2, SO2, CO oraz Pb, As, Cd, Ni, O3 w pyle zawieszonym PM10. (klasa
A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów
dopuszczalnych, docelowych, poziomów celów długoterminowych)
- Klasę C ze względu na ochronę zdrowia ludzi, dla kryterium poziomów dopuszczalnych w
zakresie pyłu zawieszonego PM10 oraz BaP (klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie
strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy
margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy
celów długoterminowych)
- Klasę B ze względu na ochronę zdrowia ludzi, dla kryterium poziomów dopuszczalnych w
zakresie pyłu zawieszonego PM2,5.( klasa B - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy
przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych
powiększonych o margines tolerancji
Ogólna emisja gazów wykazuje na przestrzeni ostatnich lat trend wzrostowy. W celu
zapobieżenia temu procesowi należy prowadzić politykę wdrażania przedsięwzięć
proekologicznych.
HAŁAS
W zależności od rodzaju źródła emisji dźwięku rozróżnia się dwie podstawowe kategorie hałasu: komunikacyjny
(drogowy, kolejowy i lotniczy) oraz przemysłowy (w otoczeniu zakładu przemysłowego i na stanowiskach
pracy). Największy wpływ na hałas akustyczny wywiera hałas komunikacyjny – w
szczególności droga krajowa nr 79. W 2010 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i
Autostrad przeprowadziła pomiar ruchu. W gminie pomiar przeprowadzany był w miejscowości
Beszowa. Na odcinku Połaniec – Słupia zarejestrowano pojazdów silnikowych ogółem – 4341,
W przypadku gminy do działań sprzyjających obniżeniu hałasu komunikacyjnego należą:
utrzymanie dobrego stanu dróg, odnawianie nawierzchni drogowych, obiektów mostowych,
remonty i modernizacje odcinków dróg.
Normy dotyczące dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku reguluje Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
23
w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826) wraz ze zmianą z dnia 1 października 2012 r. (Dz. U.
2012 nr 0 poz. 1109).
W przypadku przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, w celu
ochrony ludzi przed tym zanieczyszczeniem należy podąć środki minimalizujące oddziaływanie,
a w pierwszej kolejności jest to instalowanie ekranów akustycznych. Ekrany akustyczne, nawet
w najlepszej formie, wykonane estetycznie, zamykają wgląd w krajobraz, co ma ogromne
znaczenie w przypadku gmin, których najcenniejsze dziedzictwo stanowi nieprzekształcone
środowisko naturalne.
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
Wśród pól elektromagnetycznych występujących w otaczającym środowisku,
wyróżniamy naturalne oraz wytwarzane sztucznie, o różnych częstotliwościach. Pola
elektromagnetyczne pochodzenia naturalnego to między innymi pole magnetyczne Ziemi, pole
wywołane atmosferycznymi wyładowaniami elektrycznymi, promieniowaniem Słońca,
promieniowaniem kosmicznym. Pola pochodzenia sztucznego wytwarzane są przez anteny
nadawcze radiostacji i TV, radary, anteny stacji bazowych telefonii komórkowej, telefony
bezprzewodowe i komórkowe
komputery, kuchenki mikrofalowe oraz linie i stacje
elektroenergetyczne.
Linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia generują pola o niskich częstotliwościach
(ok. 50 Hz). Pola o wyższych częstotliwościach to fale radiowe. Ich górne zakresy to mikrofale.
Pole elekromagnetyczne o bardzo dużej częstotliwości to promieniowanie rentgenowskie.
Do urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne na obszarze Gminy, mające
znaczenie w procesie projektowym studium, należą:
- linie elektroenergetyczne niskiego i średniego napięcia,
- bazowe stacje telefonii komórkowej - na terenie Gminy znajduje się stacja zlokalizowana w
Łyczbie,
- maszt radiowy w miejscowości Słupiec.
Na obszarze gminy nie wytwarza się energii elektrycznej w odnawialnych źródłach
energii (elektrowni wodnych, wiatrowych, na biogaz z oczyszczalni ścieków ani na biogaz
wysypiskowy). Potrzeby reelektryfikacji gminy (określone proporcjonalnie w stosunku do
nakładów finansowych przewidywanych dla każdej gminy) na bazie sieci niskich napięć
wynoszą ok. 41,0 km, dla linii średniego napięcia 11.0 km, dla stacji trafo 24, czyli wytypowane
jako obszar o jednych z największych potrzeb w zakresie reelektryfikacji i rozbudowy sieci
elektroenergetycznej.
Jak informuje CIOP (Centralny Instytut Ochrony Pracy): „Sposób i skutki oddziaływania
pól elektromagnetycznych, zarówno bezpośrednio na ciało człowieka jak i na materialne
elementy środowiska pracy, zależą od ich częstotliwości i natężenia. Pola elektromagnetyczne w
przeciwieństwie do wielu fizycznych czynników środowiska, jak np. hałas, nie są z reguły
rejestrowane przez zmysły człowieka, dlatego niemożliwe jest intuicyjne dostosowanie sposobu
postępowania człowieka do stopnia zagrożenia. Energia pól elektromagnetycznych absorbowana
bezpośrednio w organizmie powoduje powstawanie w nim elektrycznych prądów indukowanych
oraz podgrzewanie tkanek. Może to być przyczyną niepożądanych efektów biologicznych i w
konsekwencji zmian stanu zdrowia (czasowego i trwałego). Mimo wieloletnich badań w celu
ustalenia czy wieloletnia, chroniczna ekspozycja na pola o natężeniach nie wywołujących
istotnych zmian krótkoterminowych może wpływać na stan zdrowia ludzi, wciąż nie ma
ostatecznych rozstrzygnięć w tej sprawie”.
Przeprowadzone badania nie wykazały jednoznacznie istnienia negatywnego wpływu pól
elektromagnetycznych na zdrowie. „Obecny stan wiedzy upoważnia specjalistów w zakresie
bioelektromagnetyki do stwierdzenia, że promieniowanie MF emitowane ze stacji bazowych TK
nie powoduje efektów biologicznych w organizmach żywych i nie wpływa na stan zdrowia
ludności zamieszkałej w okolicy takich stacji. Taka opinia wynika z faktu, że natężenie pola MF
emitowanego z anten stacji bazowych (...) jest zbyt słabe (...), aby wywołać jakiekolwiek efekty
biologiczne, nawet po ciągłej i długotrwałej ekspozycji
24
Pole elektromagnetyczne emitowane przez napowietrzne linie elektromagnetyczne nie
będzie wywoływać negatywnego wpływu na tereny zabudowy sąsiadującej ze względu na
zachowanie pasa technologicznego (25 m w obie strony – 220kV, 7,5 m w obie strony- 15kV)
wolnego od zabudowy. Zgodnie z Art. 121 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 27 kwietnia
2001 r., ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego
stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej
dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomów pól
elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane.
Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposoby
sprawdzania dotrzymania tych poziomów zostały określone w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 30 października 2003 r. (Dz. U. Nr 192 z 2003 r., poz. 1883) w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Zróżnicowane dopuszczalne poziomy pól
elektromagnetycznych określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
Zgodnie z rozporządzeniem częstotliwość sieci elektroenergetycznej wynosi 50 Hz
Dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową przy częstotliwości pola
elektromagnetycznego wynoszącej 50 Hz dopuszczalne poziomy składowe pól elektromagnetycznych wynoszą: składowa elektryczna -10 kV/m; składowa magnetyczna - 60 A/m.
Dla miejsc dostępnych dla ludności przy częstotliwości pola elektromagnetycznego wynoszącej
50 Hz dopuszczalne poziomy składowe pól elektromagnetycznych wynoszą: składowa
elektryczna - 10 kV/m; składowa magnetyczna 60 A/m.
Monitoring dopuszczalnych poziomów składowych pól elektromagnetycznych może być
skutecznym działaniem minimalizującym stopień zagrożenia.
Na obszarach otaczających źródła pól elektromagnetycznych ustanawia się strefy ochronne
pierwszego i drugiego stopnia. Wartości graniczne dla poszczególnych stref ochronnych
przedstawia tabela poniżej.
Postać promieniowania
Strefa ochronna
Pierwszego stopnia
Powyżej 10 kV/m
Powyżej 20 kV/m
Powyżej 7 kV/m
Drugiego stopnia
50 Hz
Powyżej 1 kV/m do 10 kV/m
od 0,1 do 10 MHz
powyżej 10 do 30
MHz
Pole elektromagnetyczne o częstotliwości powyżej
300 MHz do 300 GHz
- stacjonarne
powyżej 0,1 W/m2
powyżej 0.025 W/m2 do 0,1 W/m2
2
- niestacjonarne
powyżej 1 W/m
powyżej 0.25 W/m2 do 1 W/m2
Źródło (Rozporządzenie rady Ministrów z 5 listopada 1980 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed
promieniowaniem elektromagnetycznym)
Pole elektromagnetyczne
o
częstotliwości
(składowa elektryczna)
Na obszarze strefy ochronnej pierwszego stopnia przebywanie ludności jest zabronione,
z wyjątkiem osób zatrudnionych przy eksploatacji źródeł pól. Na obszarze strefy ochronnej
drugiego stopnia dopuszcza się okresowe przebywanie ludności związanej z prowadzeniem
działalności gospodarczej, turystycznej, rekreacyjnej. Zabrania się natomiast lokalizować
budynków mieszkalnych, szpitali, internatów, żłobków itp. W przypadku linii energetycznych
220 kV mamy do czynienia ze strefą ochronną drugiego stopnia.
Nieznaczne promieniowanie elektromagnetyczne mogą wygenerować również stacje
transformatorowe. Wpływ promieniowania na ludzi będzie jednak znikomy lub nie będzie
występował.
W związku z wejściem w życie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci
telekomunikacyjnych nie należy ustanawiać zakazów ani uniemożliwiać lokalizowania
inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej.
Poziom pola elektromagnetycznego nie może przekroczyć parametrów określonych w
rozporządzeniu Ministra Środowiska w/s dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dla miejsc dostępnych
25
dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludzi
wynoszą one odpowiednio:
Rodzaj terenu
Parametr
Składowa
Składowa
fizyczny
elektryczna
magnetyczna
zabudowa
50 Hz - częstotliwość sieci elektro- 1 kV/m
60 A/m
mieszkaniowa
energetycznej
miejsca
0 Hz
10 kV/m
2500 A/m
dostępne
0-0,5 Hz
2500 A/m
dla ludzi
0,5-50 Hz
10 kV/m
60 A/m
0,05-1 kHz
3/fA/m
0,001-3 MHz
20 V/m
3 A/m
3-300 MHz
7 V/m
300 MHz - 300 GHz
7 V/m
Na podstawie rozp. MŚ w/s dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych..., 2003 r.
Zakres częstotliwości pola
elektromagnetycznego
Gęstość
mocy
0,1 W/m²
Zgodnie z przepisami wymienionej powyżej ustawy, w przypadku spełnienia wymogów
określonych przepisami odrębnymi (w tym m. in. rozporządzenia Min. Infrastruktury z dnia 25
czerwca w sprawie warunków, jakie powinny spełniać obiekty budowlane oraz naturalne w
otoczeniu lotniska) na terenie gminy będą mogły być zlokalizowane inwestycje celu publicznego
z zakresu łączności publicznej, przez które rozumie się infrastrukturę telekomunikacyjną służącą
zapewnieniu publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych (urządzenia telekomunikacyjne,
oprócz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, oraz w szczególności linie, kanalizacje
kablowe, słupy, wieże, maszty, kable, przewody oraz osprzęt wykorzystywane do zapewnienia
telekomunikacji)
Zasięg oddziaływania infrastruktury telekomunikacyjnej będzie możliwy do określenia
dopiero na etapie wydawania decyzji środowiskowej (przy znajomości parametrów technicznych
oraz szczegółowej lokalizacji obiektów).
Stacja telefonii komórkowej oraz maszt radiowy znajdujące się na terenie gminy nie były objęte
pomiarami monitoringowymi i kontrolnymi PEM. prowadzonymi przez Inspekcję Ochrony
Środowiska WIOŚ w Kielcach
2.6. Gleby
Typy gleb na terenie gminy zostały sklasyfikowane pod wzgl. genetycznym wg. M.
Strzegomskiego:
1) Strefa zróżnicowanych gleb wyżyn środkowopolskich; występowanie zarówno gleb
bielicowych i brunatnych, jak również rędzin i czarnoziemów na utworach lessowych.
2) Strefa przewagi gleb bielicowych, podobnie jak strefa B - na nizinach podgórskich
3) Strefa przewagi gleb bielicowych na terenach peryglacjalnych środkowej Polski).
Łubnice są gminą typowo rolniczą. Stwarza to duże możliwości intensyfikacji produkcji
ekologicznej, w tym ogrodnictwa i warzywnictwa, rozwijanej równolegle z agroturystyką i
ekoturystyką. Dotyczy to w szczególności rozległych obszarów predysponowanych do
zwiększania rangi ochronnej. Prawie 70% powierzchni gminy stanowią użytki rolne.
Na terenie Gminy przeważają gleby przeważają gleby brunatne kwaśne, okresowo dość
suche. Najczęściej zbonifikowane są w IV klasie i stanowią około 50 % użytków rolnych. Gleby
najwyższej jakości występują w południowej części Gminy, pomiędzy Wisłą a Kanałem Strumień, w obrębie teras zalewowych. Są to mady lekkie i średnie oraz gleby brunatne
zaliczone przeważnie do klas III bonitacyjnej (30.0%). Na obszarach nadzalewowych i
zboczach przeważają gleby brunatne klas od III do VI.
Użytki zielone, przeważnie średniej wartości, pokrywają tereny dolin rzecznych. Tereny
podmokłe lub kompleksy łąk i pastwisk o dużej wilgotności znajdują się we wsiach: Wilkowa i
Wolica.
Grunty zbonifikowane w klasie I - IV podlegają ochronie (Ustawa z dnia 3 lutego 1995
roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych - tekst jednolity (Dz. U. 2004 Nr 121, poz. 1266 z
późn. zm.). Gleby o najwyższej klasie bonitacji (klasy I - III) podlegające szczególnej ochronie i
nie powinny być przejmowane na cele nierolnicze.
26
Pogorszenie właściwości użytkowych gleby może nastąpić pod wpływem czynników
naturalnych oraz antropogenicznych. Czynnikiem antropogenicznym powodującym niszczenie
gleb jest niewłaściwe użytkowanie gruntów lub niewłaściwe stosowanie środków ochrony roślin
i nawozów sztucznych. Z punktu widzenia ochrony środowiska najważniejsze jest zapobieganie
zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Tego typu zanieczyszczenia występują między innymi
w otoczeniu zakładów przemysłowych oraz składowisk odpadów komunalnych i
przemysłowych. Na terenie gminy nie ma składowiska odpadów komunalnych, brak jest również
uciążliwych zakładów przemysłowych.
Udział gleb poszczególnych klas bonitacyjnych:
- klasa I-III – 1 422 ha ok. 30.0%)
- klasa IV – 2 411 ha (ok. 56.0%)
Wynika z tego, że 85,5% gruntów ornych podlega ochronie. W przypadku przeznaczenia tych
terenów pod inne użytkowanie należy zgodnie z w/w o ochronie gruntów rolnych i leśnych
uzyskać pozwolenie Ministra Środowiska (w przypadku gruntów klas I-III) lub Marszałka
Województwa (klasa IV).
Jakość gruntów ornych jest więc bardzo wysoka, podobnie jak przydatność rolnicza. Przeważają
tu gleby najwyższej jakości zaliczane do kompleksów pszennego dobrego, wadliwego oraz
żytniego bardzo dobrego lub pszenno-żytniego. Mady, występujące na obszarach dolin
rzecznych są okresowo nadmiernie uwilgotnione. Głównymi kierunkami specjalizacji rolniczej
gminy jest gospodarka zbożowa z nastawieniem na produkcję towarową zbóż oraz chów trzody
chlewnej. Kierunkiem uzupełniającym jest uprawa warzyw gruntowych, w tym pod folią. Na
terenie Gminy uprawia się głównie zboża, ziemniaki oraz rośliny pastewne.
Pokrywa glebowa tworzy korzystne warunki dla rolnictwa w obszarze między doliną
Wisły i doliną Wschodniej. W dolinie Wisły i w dolinie Wschodniej występują gleby aluwialne
o mozaikowym układzie przestrzennym. Płaty nadmiernie wilgotnych, ciężkich mad sąsiadują z
piaszczystymi glebami. Sporadycznie występują gleby hydrogeniczne w obszarach dawnych
paleomeandrów wypełnionych piaszczysto – ilastymi osadami transportowanymi przez rzeki. W
obszarach zalesionych występują najsłabsze, silnie piaszczyste gleby o niekorzystnych
właściwościach wodnych.
Gleby gminy charakteryzują się niską jest zawartością metali ciężkich i innych
substancji niebezpiecznych (na poziomie naturalnej zawartości w glebie), co wiąże się z małą
skalą zanieczyszczeń przemysłowych i komunikacyjnych oraz niewielką chemizacją rolnictwa.
Wskazuje na to ilość gospodarstw ekologicznych z tendencją wzrostową (2009r-32; 2010r-35;
2011r-35 i 2012r-48) posiadających odpowiednie certyfikaty.
Istotnym składnikiem oceny jakości gleb na terenie Gminy jest poziom zakwaszenia,
oraz stopień zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Zakwaszenie zależy od rodzaju skały
macierzystej, natężenia procesów degradacyjnych (np. erozji wodnej, ługowania, zasolenia), a
także od ogólnego poziomu kultury rolnej. Gleby silniej zakwaszone posiadają niższą
przydatność rolniczą, cechują się słabszą przyswajalnością składników pokarmowych oraz
wymagają większych nakładów na rekultywację.
Procent gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych w gminie wynosi 61-80%.
Na terenie gminy wyznacza się grunty podatne na denudację naturogeniczną i uprawową:
- w sołectwie Góra, na północ od zabudowy mieszkaniowej,
- w sołectwie Łyczba (częściowo Przeczów), na wzniesieniu Łyczba,
- na granicy sołectw Grabowa i Przeczów, na północ od zabudowy mieszkaniowej miejscowości
Przeczów.
2.7. Fauna i flora
Zbiorowiska leśne i zadrzewienia
Teren pod względem podziału geobotanicznego zaliczany jest do Krainy Wyżyn
Miechowsko-Sandomierskich:
- Okręgu Miechowsko-Pińczowskiego, podokręgu Pińczowsko-Pacanowskiego ,
27
- Okręg Pogórza Szydłowskiego, podokręgu Doliny Wschodniej oraz Krainy Kotliny
Sandomierskiej:
- Okręg Niziny Nadwiślańskiej, podokręgu Doliny Wisły "Karsy - Połaniec".
Obszary wyjątkowo cenne pod względem przyrodniczym stanowią kompleksy leśne,
zadrzewienia wzdłuż rzek oraz zieleń łąk i pastwisk. Udział lasów w powierzchni gminy wynosi
ok.13,8%. Zwarty kompleks leśny znajduje się w środkowej części Gminy. Drzewostany
pokrywające Leśnictwo Łubnice to w około 76 % sośniny posadzone na gruntach porolnych jako
drzewostany przedplonowe. Przeważa drzewostan iglasty sosnowy, mniejszy jest udział dębu
(13%), brzozy (5%) i olchy (4%). Gmina znalazła się wśród gmin, w których potrzeby
zalesieniowe w latach 2000-2020 są największe, bo wynoszą powyżej 1000 ha. Cenne pod
względem przyrodniczym są również zadrzewienia śródpolne, przy ciekach wodnych i
przydrożne. Przeważającym drzewostanem ciągów drzew wzdłuż rzek są olchy, wierzby i
topole; natomiast wzdłuż dróg, przeważają lipy, wiązy i topole. Potencjalna roślinność naturalna
w dnach dolin, zwłaszcza doliny Wisły to lasy łęgowe wiązowe i olszowo- jesionowe. Lasy te
występują fragmentarycznie, zastąpione zostały zbiorowiskami wiklinowymi, użytkami
zielonymi. Poza obszarami dolinnymi roślinność potencjalna to zespoły dębowo – grabowe.
Znaczny procent lasów dzisiejszych to nasadzenia sosnowe. Osobliwością roślinną, wskazującą
na warunki klimatyczne są ciepłolubne zarośla z wiśnią karłowatą.
Dużą wartość przyrodniczą przedstawiają starodrzewy wartościowe gatunkowo, rosnące w parku
podworskim w Łubnicach oraz na cmentarzu w Beszowej.
Wśród drzew, krzewów i roślinności zielnej nie zidentyfikowano gatunków objętych ochroną
prawną, wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 roku w
sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. Nr 0, poz. 81)
Fauna
Na podstawie zebranych materiałów można stwierdzić, że świat zwierząt w omawianym
rejonie najliczniej reprezentują owady. Typowe w określonych warunkach – związanych ze
środowiskiem pól i upraw polnych, zabudowań siedlisk ludzkich i związanych z nimi obiektów.
Gmina położona jest w ważnym Południowo – Centralnym korytarzu ekologicznym
(łączy on Roztocze z Lasami Janowskimi, Puszczą Sandomierską i Świętokrzyską,
Przedborskim Parkiem Krajobrazowym, Załęczańskim Parkiem Krajobrazowym, schodzi do
Lasów Lublinieckich i Borów Stobrawskich, idzie do Lasów Milickich, Doliny Baryczy i
Borów Dolnośląskich) oraz korytarzu ekologicznym Doliny Górnej Wisły. Kilkadziesiąt
gatunków ptaków wodno-błotnych wykorzystuje rzekę i jej dopływy jako szlak sezonowych
wędrówek i ciąg dogodnych miejsc postoju. W okresie zimowym jest też miejscem zimowania
dużych zgrupowań kaczek i mew oraz pochodzących ze Skandynawii traczy, gągołów i nurów.
Funkcję regionalnych korytarzy ekologicznych pełnią doliny rzek: Kanał - Strumień i
Wschodnia oraz cieki stanowiące ich dopływy.
Ptaki siedlisk krajobrazu rolniczego można podzielić na: siedliska podstawowe (pola,
łąki i pastwiska, zabudowania gospodarskie, sady przydomowe) oraz siedliska marginalne
(zadrzewienia – aleje, szpalery drzew, kępy, zakrzaczenia, miedze, wały p.powodziowe,
zbiorniki wodne, cieki stałe prowadzące wodę). Gatunki związane ściśle z określonym
siedliskiem uzupełniają ptaki zalatujące, gniazdujące poza charakteryzowanym rejonem.
Najliczniejsze gatunkowo są ptaki wróblowate, reprezentowane przez takie jak: skowronek,
trznadel, potrzeszcz, wróbel, mazurek, szpak, pliszka żółta, poklęska. W rejonie stawów i na
obszarach trwale podmokłych występuje czajka, bekas kszyk, rycyk, brodziec krwawodzioby,
kulik wielki, czapla oraz popularna tu kaczka: cyranka, płaskonos, krzyżówka. Na polach – z
kuraków i chruścieli, występuje kuropatwa, przepiórka, bażant. Z drapieżnych zalatujących lub
bytujących w sąsiedztwie koryta i doliny rzek wymienić można myszołowa, różne gatunki
jastrzębi, błotniaka stawowego i łąkowego. Na polach w głównie w sąsiedztwie zabudowań lub
w starodrzewiu – sowy i dzikie gołębie. W sąsiedztwie zabudowań: sroki, kawki, wrony,
gawrony jako typowe i pospolite w krajobrazie rolniczym. Małe ssaki – najczęściej w rejonie
zabudowań to tchórze, kuna leśna i domowa, gronostaj i łasica, wiewiórka. Wśród pól i zarośli
28
spotyka się ryjówkę, kreta, jeża, nornika zwyczajnego, mysz zaroślową i polną. Z większych
ssaków: zająca szaraka, królika i lisa. Zwierzęta płowe reprezentuje sarna, jeleń, dzik, daniel,
jenot, borsuk, norka, piżmak, ale też stwierdzono niejednokrotnie łosia.
Z ciekawszych chronionych odnotowano występowanie łasicy, gronostaja, orzesznicy,
popielicy, bobra,. wydry. Bardzo bogato reprezentowana jest awifauna. Biocenozy łąkowo bagienne stanowią siedliska lęgowe dla licznego ptactwa, w tym prawnie chronionego i
rzadkiego: bociana białego, czapli siwej, czajki, kurki wodnej i innych.
W bezpośrednich dopływach Wisły w poszczególnych ciekach dominowały różne
gatunki - płoć, kiełb, okoń i pstrąg potokowy. Ichtiofaunę środkowej Wisły stanowią: kiełb,
kleń, jelec, śliz, płoć, szczupak, brzana, miętus, okoń, ukleja, wzdręga, jazgarz, leszcz, krąp,
boleń, jaź, koza, sandacz, sum, świnka, trawianka.
Brak przepławek klasycznych lub bardziej nowoczesnych obejść dla ryb i
bezkręgowców typu bystrotok czy promenada powoduje wielokrotne przerwanie ciągłości
ekologicznej, co uniemożliwia jakiekolwiek wędrówki, nie tylko rybom dwuśrodowiskowym,
ale także gatunkom rzecznym, które nie mogą przemieszczać się w celach rozrodczych,
poszukiwaniu pokarmu lub przezimowaniu. Nawet niewielkie progi rzędu 20-40 cm
ograniczają migrację, szczególnie małych gatunków ryb i minogów. Przerwanie drożności
ekologicznej rzek przez budowle hydrotechniczne powoduje wyizolowanie populacji, która
ogranicza się do odcinka rzeki pomiędzy dwoma budowlami i blokuje dostęp do tarlisk.
Spowodowało to wyginięcie populacji ryb wędrownych wielu gatunków..
Rzekę Wschodnią oraz bezpośrednie dopływy Wisły objęto wysokim priorytetem
udrażniania rzek i restytucji ryb wędrownych dwuśrodowiskowych.
2.8. Krajobraz
Obszar gminy cechują szczególne wartości krajobrazowe. Choć stanowi typowo wiejski
krajobraz styku dwóch krain: Wyżyny Krakowsko–Częstochowskiej i Kielecko–Sandomierskiej,
to cechują go szczególne wartości krajobrazowe.
Wyznacza się na obszarze gminy dominantę w charakterze wzniesienia Łyczba –
charakterystyczne, zadrzewione, widoczne z wielu punktów widokowych. Wzniesienie wyróżnia
się w krajobrazie południowej części gminy i jest używane przez mieszkańców jako punkt
orientacyjny, może stanowić tez symbol tożsamości geograficznej mieszkańców w podobny
sposób jak kapliczki i samotne drzewa (wartym zaznaczenia jest fakt, że na wzgórzu Łyczba
zlokalizowany jest stanowisko archeologiczne o dużej powierzchni zakwalifikowane jako
prawdopodobne grodzisko).
Za subdominanty uznano kościoły w Zofiówce i Beszowej. Cechuje je dobra widoczność
z wielu punktów obserwacyjnych. Subdominanty stanowią ważny punkt orientacyjny i podnoszą
walory krajobrazowe gminy.
Wyznaczono również kilka otwarć widokowych na panoramy: doliny rzeki Wschodniej
(odsłonięcie widokowe przedstawia się na drodze powiatowej 0836T w kierunku Wilkowej), z
wałów nadwiślańskich w Tarnowcach (krajobraz ograniczony jest z trzech stron wałami - od
południa, wschodu i zachodu) i inne zaznaczone na rysunku, stanowiące o wartościach
przyrodniczych i krajobrazowych gminy.
Walory krajobrazowe zdecydowanie podnosi bardzo dobra jakość dróg oraz ogólna
czystość.
2.9. Jakość i zagrożenia środowiska przyrodniczego
Obszar gminy należy do terenów mało przeobrażonych pod względem urbanizacji.
Względnie silne przeobrażenia można zauważyć w sferze wód powierzchniowych. Obwałowanie
rzek, budowa obiektów hydrotechnicznych oraz melioracje służące osadnictwu spowodowało, że
w ocenie odporności wody powierzchniowe i podziemne stanowią najbardziej wrażliwy
komponent środowiska.
Przyjmując zasadę kompleksowości, wskazującą na konieczność traktowania zagadnień
wodnych łącznie, niezależnie od różnorakich form ich występowania należy przyjąć, że każda
29
ingerencja człowieka w hydrosferę pociąga łańcuch przemian, których bieg należy przewidzieć.
Zasada przestrzenności - wynika z szerokiego zasięgu występowania zjawisk wodnych i
wzajemnego ich oddziaływania, na rozległych nieraz przestrzeniach. Wszelkie poważniejsze
zakłócenie obiegu wody lub zmiana jakości wody w jednym miejscu może się odbić
niekorzystnie na układzie zjawisk wodnych w drugim miejscu. Zasada przestrzenności nakazuje
rozwiązywanie zagadnień wodnych przynajmniej w obrębie jednego zamkniętego dorzecza.
Zasada perspektywiczności - wszelkie zamierzenia wodne są długotrwałe i często dają
zamierzony efekt dopiero w przyszłości, przestrzeganie tej zasady wynika również z
konieczności liczenia się ze zmianami przyszłościowymi, które mogą nastąpić wskutek
teraźniejszej ingerencji człowieka w procesy wodne.
Degradacja powierzchni terenu
Dominacja gospodarki rolno-leśnej decyduje o stosunkowo niewielkich przekształceniach powierzchni terenu. Sporadycznie występują tu miejsca prowadzonej na małą skalę
eksploatacji piasków do celów budowlanych oraz zaniechanej eksploatacji glin do celów wyrobu
cegieł. Na pozostałych terenach mamy do czynienia z przekształceniami związanymi z terenami
luźnej zabudowy mieszkalnej. Lokalne zagrożenie związane są ze stacją paliwową położoną w
Łubnicach.
Degradacja gleb
Głównym czynnikiem kształtującym warunki glebowe jest Wisła i jej dopływy, wzdłuż
których występują gleby napływowe o zróżnicowanym uziarnieniu. Mady położone po obu
stronach Wisły tworzą bardzo dobre i dobre kompleksy przydatności rolniczej gleb ornych
(kompleks pszenny bardzo dobry i dobry). W niżej położonych partiach terenu, w pewnym
oddaleniu od koryta rzeki ukształtował się kompleks 8 (zbożowo – pastewny słaby). Północna
część to najlżejsze odmiany gleb bielicowych i brunatnych, przydatne wyłącznie w użytkowaniu
leśnym. Oddalenie obszaru od rejonów uprzemysłowionych decyduje o stosunkowo dobrym
stanie sanitarnym gleb. Wskazują one w większości nadmierne zakwaszenie, jednakże
koncentracja metali ciężkich odpowiada w większości zerowemu stopniowi skażenia (gleby
czyste o naturalnych zawartościach metali).
Pogorszenie właściwości użytkowych gleby zachodzi pod wpływem czynników
zanieczyszczeniu gleb metalami ciężkimi. Tego typu zanieczyszczenia występują przy szlakach
komunikacyjnych.
Zanieczyszczeniu metalami ciężkimi ulegają także gleby, a powierzchnia ziemi jest poddawana
degradacji poprzez niekontrolowane w przeszłości wyrobiska.
W chwili obecnej na terenie gminy nie ma składowiska. Odpady deponowane są na wysypisku w
gminie Staszów.
Zanieczyszczenia gleb i zmiany w ukształtowaniu powierzchni terenu na obszarze
Gminy, wynikają głównie z ruchu komunikacyjnego oraz eksploatacji surowców mineralnych.
Zjawisko degradacji chemicznej gleb jest także związane z nieprawidłowym stosowaniem
nawozów sztucznych, wykorzystywaniem do nawożenia i wapnowania odpadów i osadów
ściekowych, a także stosowaniem preparatów chemicznej ochrony roślin.
Podstawowe problemy związane z jakością gleb na obszarze gminy to zakwaszenie gleb
(dotyczy gleb na całej powierzchni gminy) i zagrożenie powodzią (dolina Wisły, Kanału Strumień, Wschodniej).
Degradacja lasów
Obszary zalesione zajmują niewielkie powierzchnie w północnej części. Są one związane
ze słabymi glebami wytworzonymi z piasków, tworzącymi warunki rozwoju siedlisk borowych.
Miejscami ukształtowały się warunki do rozwoju siedliska boru wilgotnego, sporadycznie olsu.
Ze stosunkowo słabymi siedliskami związane są jednogatunkowe drzewostany sosnowe.
Drzewostany te są klasyfikowanie jako uszkodzone w stopniu średnim lub słabym przez
30
czynniki biotyczne i antropogeniczne. Niewielka powierzchnia terenów leśnych wskazuje na
potrzebę ich ochrony i uzupełniania ich przez zalesienia śródpolne.
Celem nadrzędnym spośród podstawowych celów i zasad gospodarki leśnej, określonych
w ustawie o lasach, jest trwałe utrzymanie lasów dla ciągłego spełniania przez nie
wielostronnych funkcji środowiskotwórczych, społecznych, ochronnych i gospodarczych.
Realizacja tego celu wymaga zwiększania odporności drzewostanów, m.in. poprzez zachowanie
i wzbogacanie różnorodności biologicznej oraz bogactwa genetycznego ekosystemów leśnych, a
jednym z podstawowych narzędzi jego realizacji jest plan urządzenia lasu. W planowaniu
urządzeniowym uwzględniane są wytyczne zawarte w: „zasadach hodowli lasu", „instrukcji
ochrony lasu", „instrukcji ochrony przeciwpożarowej" i innych zasadach, instrukcjach i
wytycznych, obowiązujących aktualnie w Lasach Państwowych.
Do priorytetów małej retencji należy przeprowadzenie zalesień celem wzmocnienia retencji
naturalnej wody.
Degradacja wód powierzchniowych
Głównymi ciekami drenującymi obszar jest Wisła, Kanał Strumień oraz prawobrzeżny
dopływ Czarnej Staszowskiej – rzeka Wschodnia. Poza Wisłą, objętą obserwacjami monitoringu
krajowego, badaniom podlegają wody rzeki Wschodniej. Na omawianym odcinku rzeki Wisły
pod względem stanu ogólnego nie odpowiadają normom. Głównymi parametrami
zanieczyszczenia są miano Coli oraz zawartość azotu azotynowego. Główne przyczyny złego
stanu wód płynących wynikają z niekontrolowanych zrzutów nieoczyszczonych ścieków oraz
przesiąków z dołów chłonnych gospodarstw domowych.
Przyczyną zanieczyszczeń wód powierzchniowych są ścieki bytowo-gospodarcze,
zanieczyszczenia rolnicze, komunikacyjne, przemysłowe i deszczowe.
Do priorytetów zadań należy zachowanie w stanie naturalnym i renaturyzacja koryt rzek i
potoków, co spowolni odpływ wód; popieranie i pomoc finansowa przy budowie zbiorników
małej retencji przez gminy lub powiaty jako jedynej szansy gromadzenia zasobów wodnych
małych cieków i stworzenie warunków do odremontowania nieczynnych obecnie stawów
karpiowych, włączenie ich w system małej retencji wody,
Przy wyszukiwaniu miejsc na zbiorniki retencyjne i projektowaniu ich budowy
koniecznym jest przestrzeganie warunków dotyczących ich głębokości, usadowienie w stosunku
do cieku oraz czystości wód, gdyż jedynie wtedy będą spełniały swoją rolę.
Degradacja wód podziemnych
Ze względu na dobrą przepuszczalność gruntów utrzymanie wód podziemnych w dobrym
stanie wymaga wysiłku organizacyjnego, szczególnie w kontekście systematycznie
pogarszającego się stanu wód podziemnych woj. Świętokrzyskiego. Ze względu na brak izolacji
od powierzchni wody w rejonie ujęcia wody Kapkaz, narażone są na zanieczyszczenie.
Można oczekiwać, że wobec niskiego stopnia skanalizowania obszaru szczególnie
zagrożone są wody podziemne w związku z przesiąkami z gospodarczych dołów chłonnych.
Obszar gminy znajduje się w granicach obszaru problemowego deficytu wód
Degradacja powietrza atmosferycznego.
Przedmiotowy teren ma charakter rolno – leśny, stąd też w jego obrębie nie ma
znaczących w większej skali emitorów zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, Większość
emitowanych zanieczyszczeń pochodzi z gospodarstw domowych i niewielkich zakładów
rzemieślniczych. Brak znaczących emitorów zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego oraz
dość duża odległość od dużych źródeł emisji przemysłowych sprawia, że rejon ten należy w skali
województwa świętokrzyskiego do najczystszych pod względem aerosanitarnym.
Hałas jest szkodliwym i uciążliwym zanieczyszczeniem środowiska. W zależności od
źródła i miejsca występowania rozróżnia się hałas komunikacyjny, przemysłowy i
komunalny. Przez teren gminy przebiega droga krajowa, wojewódzka, powiatowe i gminne.
Największe znaczenie mają: droga krajowa Nr 79 relacji Kraków - Warszawa. Droga ta ma duże
znaczenie dla transportu drogowego, co wiąże się z dużą emisją hałasu. Na wzrost poziomu
31
hałasu ma wpływ również mechanizacja rolnictwa. Źródłem hałasu są traktory i kombajny; w
okresie prac polowych hałas może być odczuwalny nawet po zmierzchu.
Zagrożenie ze strony hałasu przemysłowego jest niewielkie ze względu na brak większych
zakładów produkcyjnych.
Na terenie gminy nie ma stanowisk pomiarowych monitoringu powietrza. Gmina
charakteryzuje się dobrym stanem jakości powietrza atmosferycznego (poziom stężeń nie
przekracza wartości dopuszczalnej). Z uwagi na brak stanowisk pomiarowych nie można
jednoznacznie określić zmian jakości powietrza atmosferycznego. Można jedynie prognozować,
że w omawianym czasokresie, w rejonie drogi krajowej Nr 79, w nieznacznym stopniu mogły
wzrosnąć stężenia zanieczyszczeń. Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są źródła tzw.
„niskiej emisji" i transport drogowy.
Źródła zanieczyszczeń tzw. „niskiej emisji" to paleniska domowe, kotłownie lokalne, zakłady
rzemieślnicze. Nasilenie emisji notuje się w okresie zimowym, kiedy gospodarstwa domowe są
ogrzewane opałem (węgiel kamienny, koks, a także różnego rodzaju materiał odpadowy).
Gmina nie jest wyposażona w sieć gazową. Na terenie gminy szkoły oraz ośrodek zdrowia
wyposażone są w kotłownie olejowe. Pozostałe obiekty użyteczności publicznej korzystają z
kotłowni węglowych.
Duży wpływ na stan czystości powietrza wywierają zanieczyszczenia pochodzące ze
środków transportu. Należy liczyć się z dalszym rozwojem komunikacji i dlatego można
oczekiwać nasilenia emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących z tego źródła. Wraz z
szybkim rozwojem komunikacji, wzrasta ilość stacji benzynowych, w sąsiedztwie których
występuje znaczne podwyższenie stężenia metali ciężkich tj. ołowiu, żelaza, miedzi, cynku,
dlatego w tych miejscach powinno się tworzyć naturalne bariery neutralizujące
rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń, czyli zakładać otuliny wokół stacji (zadrzewianie,
żywopłoty).
Przemysł na terenie gminy jest słabo rozwinięty, brak jest zakładów szczególnie
uciążliwych dla środowiska, dlatego udział procentowy tych zanieczyszczeń jest niewielki.
Oprócz źródeł lokalnych na jakość powietrza gminy znaczący wpływ mają
ponadregionalne zanieczyszczenia pochodzące z sąsiednich regionów - głównie z elektrowni
Połaniec.
Inwestycje szczególnie uciążliwe dla środowiska przyrodniczego
W granicach opisywanego terenu nie występują obiekty stwarzające szczególne
zagrożenie dla środowiska. Formalnie status ten mają drogi ponadregionalne – droga nr 79
będąca źródłem zagrożeń hałasem i emisją zanieczyszczeń powietrza.
Przeciwdziałanie degradacji środowiska przyrodniczego
Wobec stosunkowo niewielkich zagrożeń stanu środowiska przyrodniczego nie rejestruje
się tutaj szczególnych form przeciwdziałania zjawiskom degradacji. Jedną z form jej
ograniczenia jest utworzenie obszaru chronionego krajobrazu obejmującego znaczną część
terenu – na zachód od granic gminy oraz na jej południu. Przeciwdziałanie wzrostowi emisji
zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego jest ograniczone ze względu na rozproszenie źródeł i
brak znaczących emitorów. Najsłabiej widoczne są starania o poprawę stanu czystości wód
powierzchniowych i podziemnych.
Ogólna ocena stanu środowiska i stopnia jego degradacji
Teren reprezentuje obszar o dominacji zagospodarowania rolno – leśnego, w którym
zasadniczo nie występują znaczące źródła zagrożeń środowiskowych. Mimo braku tych zagrożeń
obraz obecnego stanu środowiska jest dość zróżnicowany. Pod względem aerosanitarnym rejon
jest zasadniczo czysty ponieważ zagrożenie wynika jedynie z napływu skażeń z terenów
sąsiednich. Podobnie gleby, ze względu na brak źródeł emisji, nie są obciążone metalami
ciężkimi. Także przekształcenia powierzchni i zagrożenie hałasem należy ocenić jako słabe. W
przeciwieństwie, rejon ten charakteryzuje zły stan wód powierzchniowych. Główne zagrożenia
w tym zakresie, obok złego stanu wód wpływających, wynikają w przenikania zanieczyszczeń z
dołów chłonnych do cieków i wód gruntowych oraz spływu substancji nawozowych z pól.
32
Wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego
Najpilniejszym zadaniem z tego zakresu pozostaje z całą pewnością ujęcie maksymalnej
ilości ścieków komunalnych i skierowaniu ich do wydajnych i skutecznych oczyszczalni
ścieków. Jest to zadanie trudne, ze względu na rozproszoną zabudowę i potencjalne trudności w
inżynierskim rozwiązaniu tego zadania.
Kolejnym problemem jest organizacja zbiórki i składowania odpadów komunalnych,
likwidującej zagrożenia dla powierzchni terenu i wód gruntowych. Ważnym zadaniem jest
utrzymanie racjonalnych zasad gospodarowania przestrzennego, sprzyjających systematycznej
poprawie stanu środowiska, unikaniu lokowania inwestycji potencjalnie niebezpiecznych dla
środowiska i zdrowia ludzi.
Najważniejsze korzystne elementy funkcjonowania Gminy w dziedzinie ochrony środowiska to:
- walory przyrodniczo - krajobrazowe predysponujące Gminę do rozwoju turystyki,
zwłaszcza agroturystyki;
- niski stopień zanieczyszczenia środowiska jako całości;
- dobra jakość powietrza atmosferycznego;
- wysoka jakość gleb, korzystna dla rozwoju rolnictwa;
- niski stopień uprzemysłowienia Gminy.
Główne zagrożenia mające wpływ na jakość środowiska naturalnego to:
- obszar znajduje się w obszarze problemowym niedorozwoju infrastruktury technicznej
- znaczna dysproporcja pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej;
- zagrożenie przestrzeni kulturowej ze względu na zagrożenie powodziowe
- niska jakość wód powierzchniowych,
- obszar gminy położony w obszarze problemowym deficytu wód
- niski stopień lesistości Gminy
-
zagrożenie powodziowe w dolinie Wisły i Kanału - Strumień,
powstające dzikie wysypiska odpadów.
2.10. Walory krajobrazowe – stan zachowania i możliwości kształtowania
Krajobraz gminy jest mało przeobrażony. Ślady form utworzonych przez człowieka:
wałów, nasypów, wkopów, wyrobisk i sztucznych stawów hodowlanych nie wpłynęły ujemnie
na odbiór przestrzeni. Z tego względu istnieją możliwości kształtowania krajobrazu w
zachowaniem jego największych walorów – dominanty w postaci wzgórza Łyczba oraz
subdominant – Kościoła w Beszowej i Kościoła w Zofiówce, a także otwarć widokowych,
szczególnie panoramy z wałów wiślańskich na Tarnowcach.
2.11. Zgodność dotychczasowego użytkowania z uwarunkowaniami przyrodniczymi
Wobec stosunkowo niewielkim przeobrażeniom i zagrożeniom stanu środowiska
przyrodniczego można stwierdzić, że dotychczasowe użytkowanie było zgodne z
uwarunkowaniami przyrodniczymi.
Niemniej, ze względu fakt iż wody powierzchniowe i podziemne stanowią jeden z
bardziej wrażliwych komponentów środowiska przyrodniczego na badanym terenie, należy
zaznaczyć, że jednym z najpoważniejszych użytkowników wody i najpełniej korzystającym z
usług gospodarki wodnej jest rolnictwo. Przebudowa i intensyfikacja rolnictwa powoduje daleko
idące zmiany w stosunkach wodnych, a zatem zmiany poszczególnych elementów bilansu
wodnego, przede wszystkim w zakresie zdolności retencyjnej gleby oraz wielkości odpływu i
parowania, głównie wskutek zwiększenia powierzchni lasów. Zagadnienie melioracji wodnych
nie może sprowadzać się do odwodnienia terenu. Powoduje to przesuszenie całych obszarów,
zespołów roślinnych.
Zabiegi rolnicze obejmują całą zlewnię - od działu wodnego, poprzez zbocze doliny i z
tego względu związek między rolnictwem a stosunkami wodnymi w dorzeczu jest bardzo ścisły.
Rozwój rolnictwa jest uzależniony od stosunków wilgotnościowych gleby w całej zlewni i
33
odwrotnie: stosunki wodne dorzecza ulegają ciągłym zmianom, na skutek przeprowadzonych
tam zabiegów rolniczych.
2.12 Charakter, intensywność oraz prognoza dalszych zmian w środowisku
Obszar gminy odznacza się szczególnymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i
kulturowymi. Gmina znajduje się poza terenami objętymi ochroną obszarową. Ochroną objęte są
dwa pomniki przyrody w Łubnicach.
Gmina znajduje się poza obszarami chronionymi w europejskiej sieci ekologicznej
Natura 2000.Południowa części Gminy została włączona, zgodnie z koncepcją krajowej sieci
ekologicznej ECONET-PL, do węzła ekologicznego o randze międzynarodowej (obszar
środkowej Wisły). Ponadto cała dolina Wisły stanowi ważny międzynarodowy korytarz
ekologiczny, łączący Morze Bałtyckie z Karpatami. Kilkadziesiąt gatunków ptaków wodno błotnych wykorzystuje ją i jej dopływy jako szlak sezonowych wędrówek i ciąg dogodnych
miejsc postoju. W okresie zimowym jest też miejscem zimowania dużych zgrupowań kaczek i
mew oraz pochodzących ze Skandynawii traczy, gągołów i nurów. Funkcję regionalnych
korytarzy ekologicznych pełnią doliny rzek: Kanał - Strumień i Wschodnia.
Elementy systemu przyrodniczego znajdują się pod dużą antropopresją związaną z
wykorzystaniem
rolniczym
tego
obszaru.
Największymi
liniowymi
barierami
ekologicznymi przecinającymi korytarze i ciągi ekologiczne oraz zakłócającymi ich prawidłowe
funkcjonowanie są drogi, linie energetyczne oraz zwarta zabudowa.
Na terenie gminy eksploatowane były złoża surowców ilastych oraz kruszywa naturalnego.
Eksploatacja prowadzona była systemem odkrywkowym. W wyniku takiej eksploatacji
następuje zmiana ukształtowania powierzchni oraz hałdy odpadów poprodukcyjnych. Wyrobiska
poeksploatacyjne pozostają niezrekultywowane. Przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995r o
ochronie gruntów rolnych i leśnych ((Dz.U. Nr 121 poz. 1266 z 2004r) oraz art. 5b ustawy z
dnia 19 grudnia 2008r o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr
237/2008 r poz. 1657).) określają czas podjęcia rekultywacji - 5 lat od zakończenia wydobycia.
Na terenie gminy wyznaczono obszary perspektywiczne występowania surowców. W ich
obrębie prowadzone jest wydobycie przez miejscową ludność na potrzeby własne.
Nieprawidłowo prowadzona powierzchniowa eksploatacja prowadzi do degradacji terenu i
niszczenia potencjalnych złóż. Uruchomienie stałych punktów eksploatacji surowców wiąże się
z opracowaniem dokumentacji geologicznej i uzyskania koncesji na wydobycie kopaliny.
Eksploatacja prowadzona z udokumentowanych złóż, w obrębie wyznaczonego terenu
górniczego i prawidłowo wykonana rekultywacja, zgodnie z wymogami prawa geologicznego i
górniczego, zapobiegnie dewastacji środowiska w obrębie i w sąsiedztwie złóż.
Poprawa klimatu akustycznego wymaga poniesienia nakładów na inwestycje drogowe.
Zmniejszenie hałasu można uzyskać poprzez polepszenie stanu nawierzchni, zmianę prędkości
strumienia pojazdów. Możliwym częściowym rozwiązaniem uciążliwości hałasu drogowego jest
budowa ekranów akustycznych, wzdłuż najbardziej zagrożonych odcinków dróg.
2.13. Ocena zagrożeń środowiska i możliwości ich ograniczania
Zagrożenia – klęski żywiołowe i katastrofy naturalne i ocena ryzyka ich wystąpienia:
Powódź
Gmina należy do gmin zagrożonych powodzią głównie ze strony Wisły.
Na terenie gminy istnieją też miejsca potencjalnego zagrożenia w przypadku wezbrania
powodziowego z uwagi na obwałowanie rzek mogących stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa od
rzeki Wisły i Kanału Strumień.
Na wyszczególnione zagrożenia mogą składać się następujące czynniki:
lokalne obniżenia korony wałów
przesiąki i przebicia hydrotechniczne w korpusie i stopie wałów
uszkodzenia wałów przez bobry
pęknięcia podłużne wałów
34
uszkodzenia korony wałów w czasie transportu materiałów i sprzętu przeciwpowodziowego w
czasie powodzi.
Zagrożenie powodziowe występuje corocznie w czasie wiosennych roztopów na przełomie
marca i kwietnia oraz tzw. „wyżówki”, na przełomie czerwca i lipca. Jego wielkość uzależniona
jest od stanu warunków atmosferycznych (gwałtowne ocieplenie i topnienie śniegów).
Wichury
W województwie istnieje wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia wiatru, którego prędkość
niesie element zagrożenia utraty mienia, poszkodowania zdrowia i wyrządzenia szkód w
gospodarce narodowej i ludności na większych obszarach. W przedziale 29-32 m/s mamy do
czynienia z gwałtownymi wiatrami huraganowymi, powodującymi zniszczenia zabudowań,
zrywanie odcinków linii energetycznych oraz utrudniających jazdę samochodów ciężarowych.
Natomiast w przypadku huraganu siła wiatru osiąga prędkość od 33 – 55 m/s.
Gwałtowne zjawiska meteorologiczne tego typu, a szczególnie w postaci trąb powietrznych są
bardzo trudne do monitorowania w zakresie wcześniejszego ich wykrycia i precyzyjnego
ustalania miejsca, w których mogą wystąpić oraz ich rozległości i intensywności.
Pożary
Charakterystyczną cechą zagrożeń pożarowych jest sezonowość ich występowania. Największe
zagrożenie występuje wiosną i w porze letniej, w warunkach braku opadów atmosferycznych.
Przez teren gminy nie przebiegają linie przesyłowa gazu ziemnego o wysokim, które w
przypadku rozszczelnienia mogą powodować zagrożenia pożarowe i wybuchowe, więc
zagrożenie pożarem z tej strony nie występuje. Do obiektów będących zagrożeniem zaliczyć
trzeba stację paliw w Łubnicach oraz Zakład Usługowo – Handlowy zlokalizowany przy drodze
powiatowej w kompleksie leśnym.
Wielkość zagrożenia pożarowego lasów jest zmienna w skali roku i można traktować ją jako
pochodną zmian pogodowych jak i intensywności ruchu turystycznego i prac leśnych.
Gmina nie jest jednak zaliczana do gmin szczególnie narażonych na niebezpieczeństwo pożaru.
Susza
Jeśli w Polsce w okresie wegetacyjnym, prze okres 20 dni nie ma opadów, uznaje się, że nastąpił
początek suszy atmosferycznej. Statystycznie w Polsce sytuacja zdarza się raz na 4-7 lat. W
minionym stuleciu za najbardziej dotkliwe uważa się susze z 1921 r. i 1992r.
Wg danych statystycznych susze mogą wystąpić niezależnie od pory roku.
Wg „Programu małej retencji dla województwa świętokrzyskiego" w roku 2003 na obszarze
Gminy suszą dotknięte zostały tereny o powierzchni 45,00 km2 (przy całkowitej powierzchni
Gminy - 84,00 km2).
Burze śnieżne, zawieje i zamiecie
Gwałtowne zjawiska atmosferyczne tego typu mogą wystąpić w okresie późno jesiennym, i
zimy. W województwie świętokrzyskim największe zawieje i zamiecie śnieżne miały miejsce na
przełomie 2001 i 2002 roku podczas których sparaliżowane było życie na kilka dni. Około 600
miejscowości na całym obszarze województwa odciętych było od świata. 19 listopada 2006 roku
podobne zjawiska sparaliżowały komunikację i łączność telefoniczną w zachodniej części
województwa.
Zakłady stwarzające zagrożenie poważnej awarii/skażenia chemicznego, będącego skutkiem
uwolnienia niebezpiecznych substancji chemicznych do środowiska. Wiąże się to z
przedostaniem się tej substancji do gleby, wód powierzchniowych i gruntowych oraz
bezpośredniego zniszczenia roślinności i zdewastowania gleby w miejscu uwolnienia substancji.
Zgodnie z art. 3, pkt. 23 ustawy Prawo ochrony środowiska przez „poważną awarię”
rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie
przemysłowego magazynowania lub transportu, w którym występuje jedna lub więcej
niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia
35
lub zdrowia ludzi lub zaistnienie takiego zagrożenia z opóźnieniem, zaś przez „poważną awarię
przemysłową rozumie się poważną awarię w zakładzie” (§ 3 pkt. 24 ustawy).
Do zakładów wykorzystujących niebezpieczne substancje chemiczne zaliczyć należy Kopalnie i
Zakłady Chemiczne Siarki „SIARKOPOL” w Grzybowie, Jest to zakład o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Do zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpieniu poważnej awarii zaliczono PRO CHEMIKA w
powiecie buskim. Zakład posiada ok 20 zbiorników magazynowych na siarkowodór.
Wg zebranych informacji w gminie zakład w Dobrowie przyczyniły się do znacznego
pogorszenia się wód rzeki Wschodniej. W przeciągu kilku lat znacznie zmniejszyło się
zarybienie rzeki, zmianie uległa przy tym również flora rzeki.
Do zakładów stwarzających zagrożenie poza swoim terenem zalicza się Elektrownię w Połańcu.
Elektrownia posiada zbiorniki magazynowe na wodór sprężony, acetylen, tlen sprężony,
produkty destylacji ropy naftowej i propan.
Ze względu na bliskość i możliwość oddziaływania na komponenty środowiska gminy
opracowanie obejmuje również analizę oddziaływania Elektrowni w Połańcu. Jest to zakład
oddziałujący wielokierunkowo na środowisko. Elektrownia w Połańcu to piąty największy
wytwórca energii w Polsce, a największy w południowo-wschodniej Polsce:
 znaczącym zagrożeniem, dla gleb i wód gruntowych, jest składowisko popiołów
elektrownianych Pióry, należące do Elektrowni Połaniec o pow. 140 ha. Materiał
zgromadzony na składowisku charakteryzuje alkaiczny odczyn i silna mineralizacja. Odcieki
ze składowiska nie odpowiadają normom przewidzianym dla odcieków ze względu na
alkaiczny odczyn.
 główne emisje przemysłowe, sprzyjają zakwaszaniu gleb. Następstwem tych zjawisk jest
wzrost koncentracji metali ciężkich w glebach w wyniku często sporadycznie rejestruje się
tutaj wyższą od naturalnej zawartość Zn, Cd, Cu i Ni w glebach.
 wśród głównych źródeł zrzutu wymienia się Elektrownię w Połańcu, gdzie dokonuje się
zrzutu znacznej ilości wód podgrzanych, pochodzących z chłodzenia urządzeń, co wpływa na
zakłócenie przebiegu naturalnych procesów biologicznych poniżej miejsca ich zrzutu
 elektrownia jest dominującym źródłem emisji – zakład przemysłowy, mieści się na „liście
80”, najbardziej szkodliwych dla środowiska naturalnego. Główną przyczyną stanu rzeczy
jest bardzo wysoka emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, głównie
związków siarki, azotu i dwutlenku węgla.
W latach 90-tych elektrownia podjęła bardzo poważny program modernizacyjny zmierzający do
systematycznej poprawy technologii i zmniejszenia uciążliwości zakładu – instalacja układu
odsiarczania spalin, modernizacja elektrofiltrów mająca na celu zwiększenie ich skuteczności
odpylania, usprawnienia mające na celu zmniejszenie emisji związków azotu.Od 1995 roku
dzięki modernizacji turbin moc zainstalowana w Elektrowni została podniesiona do 1800 MW
(osiem bloków energetycznych każdy po 225 MW), co stanowi około 5,5 % mocy
zainstalowanej w naszym kraju. Elektrownia jest piątym, co do wielkości producentem energii
elektrycznej w Polsce. Roczna produkcja energii elektrycznej wynosi około 7 TWh. Elektrownia
wytwarza także energię cieplną, popiół, gips i popioło-żużle dla drogownictwa i budownictwa.
Elektrownia jest typową elektrownią systemową z otwartym układem chłodzenia kondensatorów
turbin wodą pobieraną bezpośrednio z rzeki Wisły. Podstawowym surowcem opałowym jest
węgiel kamienny, lecz w trosce o środowisko naturalne, jak również ze względów
ekonomicznych od września 2004 roku, Elektrownia opalana jest mieszanką węgla kamiennego
z biomasą. w roku 2005 Elektrownia wdrożyła, udokumentowała i utrzymuje Zintegrowany
System Zarządzania Jakością, Środowiskiem, Bezpieczeństwem Informacji oraz BHP. kierunki
działań ekologicznych w celu poprawy ochrony środowiska, można podzielić na działania
związane z:
 obniżeniem emisji zanieczyszczeń poprzez modernizację istniejących urządzeń ochronnych,
wybudowanie instalacji odsiarczania spalin jak również współspalanie biomasy wraz z
węglem,
36
 ograniczaniem zużycia wody chłodzącej poprzez wdrażanie kogeneracji w technologii
CCGT
 zwiększaniem wydajności elektrowni poprzez podniesienie sprawności wytwarzania,
 minimalizacją produkcji odpadów, wykorzystanie gipsu z procesu odsiarczania w
budownictwie,
 ograniczaniem hałasu lub elektromagnetycznego oddziaływania linii napowietrznych.
Już w 1990 roku elektrownia zrezygnowała z zakupu węgla o dużej zawartości siarki, co w
rezultacie doprowadziło do zmniejszenia średnio o 60% emisji SO2 do atmosfery. W latach
1992-95 przeprowadzono szereg modernizacji kotłów i turbin pod kątem zwiększenia
skuteczności i sprawności odpylania elektrofiltrów oraz modernizacji ich układów zasilania i
sterowania. Zamontowanie w kotłach dysz OFA zapewniło optymalne warunki spalania
doprowadzając do 30% redukcji emisji stężeń NOx. Jednocześnie wprowadzono monitoring
emisji na poszczególnych blokach i kominach elektrowni. Modernizacje pozwoliły podnieść o
ponad 3,5% sprawność wykorzystania energii chemicznej zawartej w węglu, w praktyce oznacza
to mniejsze jego zużycie przy porównywalnej wielości produkcji energii elektrycznej. Mniejsze
zużycie węgla ma bezpośrednie przełożenie na wielkość emisji substancji szkodliwych.
W 1998 roku do użytku oddana została nowoczesna instalacja odsiarczania spalin.
Uruchomiona została instalacja umożliwiająca współspalanie w kotłach energetycznych biomasy
– odpadów drewna, pozyskiwanego głównie od Lasów Państwowych. Elektrownia posiada
otwarty układ chłodzenia – bezpośrednio z rzeki Wisły. Technologia zapewnia zachowanie
nienaruszalnego stanu wody w rzece bez względu na warunki pracy elektrowni. System
chłodzenia, który posiadamy jest układem szczelnym, co oznacza, że do obiegu nie dostaje się
zanieczyszczona woda i ścieki. Według opinii Instytutu Energetyki zrzut wody pochłodniczej do
Wisły nie powoduje niekorzystnych zmian w ekosystemie rzeki. Ponadto z opinii wynika, że
skutkiem zrzutów jest lepsze natlenienie wody w rzece, co znacznie przyspiesza proces
samooczyszczenia Wisły. Ścieki powstające w procesie oczyszczania spalin na IOS przed
odprowadzeniem do wód powierzchniowych oczyszczane są z metali ciężkich i zawiesiny w
nowoczesnej chemiczno-mechanicznej oczyszczalni ścieków. Popioły powstające w elektrowni
odbierane są głównie przez cementownie, które wykorzystują je do procesów technologicznych.
W miesiącach letnich zagospodarowanie popiołu suchego wynosi blisko 100%. Popiół mokry
zaś transportowany jest jako mieszanina wody i popiołu na składowisko popiołu.
Monitoring środowiska wskazuje, że główny emitor zanieczyszczeń obejmujący zasięgiem
swoich wpływów cały region nie odzwierciedla się w szczególny sposób w najbliższym
otoczeniu zakładu.
Ryzyko wystąpienia zdarzenia jest mało prawdopodobne, ze względu na zainstalowane systemy
zabezpieczeń.
2.14. Rolnicza przestrzeń produkcyjna
2.14.1. Gospodarka rolna
Funkcją wiodącą na terenie gminy pełni rolnictwo oparte na sektorze prywatnym. Ze względu na
mało sprzyjające warunki glebowo-klimatyczne oraz częste zagrożenia powodziowe i
możliwości zalania dużych areałów upraw rolnych, gmina jest zaliczana do gmin o charakterze
rolniczym.
Przeważają tu gleby brunatne kwaśne, okresowo dość suche. Najczęściej zbonifikowane są w IV
klasie i stanowią około 50 % użytków rolnych. Gleby najwyższej jakości występują w
południowej części gminy, pomiędzy Wisłą a Kanałem - Strumień, w obrębie teras zalewowych.
Są to mady lekkie i średnie oraz gleby brunatne zaliczone przeważnie do klas III bonitacyjnej
(ok.30%). Na obszarach nadzalewowych i zboczach przeważają gleby brunatne klas od III do
VI..
37
Użytki zielone, przeważnie średniej wartości, pokrywają tereny dolin rzecznych. Tereny
podmokłe lub kompleksy łąk i pastwisk o dużej wilgotności znajdują się we wsiach: Wilkowa i
Wolica.
Grunty zbonifikowane w klasie I - III podlegają szczególnej ochronie prawnej i nie powinny być
przejmowane na cele nierolnicze.
Pogorszenie właściwości użytkowych gleby może nastąpić pod wpływem czynników
zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Tego typu zanieczyszczenia występują między innymi
w otoczeniu zakładów przemysłowych oraz składowisk odpadów komunalnych i
przemysłowych. Na terenie gminy nie ma składowiska odpadów komunalnych, brak jest również
uciążliwych zakładów przemysłowych
Średni wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej (wg IUNG w Puławach) wynosi 52.3
pkt. i jest niższy od wskaźnika dla powiatu staszowskiego (61.2 pkt) i od wskaźnika dla kraju
(66,6 pkt). We wskaźniku tym: jakość i przydatność rolnicza gleb oraz warunki wodne są
wysoko wycenione, a rzeźba terenu i agroklimat znacznie niżej w porównaniu z danymi dla
powiatu i kraju.
Pod względem jakości przestrzeni rolniczej gmina zajmuje ostatnie miejsce w powiecie
staszowskim. Wskazuje to poniższe zestawienie:
Lp
1
2
3
4
5
6
7
8
Gmina
Staszów miasto i gmina
Bogoria
Łubnice
Oleśnica
Osiek
Połaniec
Rytwiany
Szydłów
Średnia
Województwo
Kraj
Jakość gleb w pkt
40.8
56.2
33.2
45.9
43.5
44.1
37.6
44.9
43.3
51.3
59.5
Waloryzacja r.p.p w pkt
57.6
72.2
52.3
64.3
64.2
61.0
56.1
61.5
61.2
70.4
66.6
2.14.2. Użytkowanie i struktura zasiewów
Struktura użytkowania gruntów charakteryzuje się dużym udziałem użytków rolnych
tj. około 75% ogólnej powierzchni gminy. Udział użytków rolnych w powiecie staszowskim jest
wyższy i wynosi 83%. Tak duży udział użytków rolnych świadczy o zasobności w ziemię
gminy.
Struktura użytków rolnych gminy na tle powiatu staszowskiego (źródło: UG ).
pow.
ogólna
Gmina
Łubnice
powiat
staszowski
użytki
rolne
% pow.
ogólnej
grunty orne
% u.r.
sady
% u.r.
8 400
5 860
90
4 820
73.7
30
0.5
84 760
70290
83
63 250
89
1 850
2,6
łąki
650
%
pastwiska
9.9
360
% u.r.
5.5
razem
W strukturze użytków rolnych największy udział 73.7% powierzchni posiadają grunty orne.
Grunty orne są w przeważającej większości średnich klas i zaliczane są do 2 kompleksu glebowo
– rolniczego. Są to grunty przydatne do uprawy roślin zwłaszcza o mniejszych wymaganiach
glebowych jak: przen.-żyto, okopowe.
Udział łąk i pastwisk w gminie jest niewielki i wynosi 15,4% ogólnej powierzchni użytków
rolnych. Wśród użytków zielonych przeważają kompleksy IIz – użytki zielone średnie,
Powierzchnia sadów jest niewielka i wynosi 0.5% powierzchni użytków rolnych .
2.14.3. Produkcja roślinna
Gleby w zasadniczym stopniu określają podstawowe kierunki produkcji rolnej. W produkcji
roślinnej dominuje uprawa zbóż oraz roślin okopowych.
38
W strukturze zasiewów dominują zboża – około 60% całkowitej powierzchni zasiewów,
Uprawa zbóż jest kierunkiem wiodącym, duży udział w strukturze zasiewów stanowią rośliny
okopowe. Coraz większą rolę uzyskuje w gminie sadownictwo oraz uprawa warzyw, które
stanowią jedno z głównych źródeł dochodu dla mieszkańców gminy.
Powstają grupy producentów rolnych, które zajmują się uprawą warzyw tj. marchew, kapusta,
kalafior, cebula, burak ćwikłowy oraz uprawą owoców miękkich.
Znaczący udział w gospodarce rolnej gminy mają gospodarstwa o powierzchni powyżej 15.0ha,
w miejscowościach:
 Beszowa
- 1 gospodarstwo
 Budziska
- 4 gospodarstwa,
 Czarzyzna
- 2 gospodarstwa,
 Orzelec Duży - 4 gospodarstwa,
 Przeczów
- 2 gospodarstwa,
 Rejterówka - 1 gospodarstwo,
 Słupiec
- 2 gospodarstwa
2.14.4 Produkcja zwierzęca
Podstawowym kierunkiem w produkcji zwierzęcej jest chów trzody chlewnej. Hodowla bydła
ogólnoużytkowego a zwłaszcza krów mlecznych nie stanowi znaczącej pozycji. W porównaniu
do lat wcześniejszych liczba hodowanych zwierząt ulega systematycznemu zmniejszeniu.
Pomimo małej powierzchni użytków zielonych pasze objętościowe uzyskuje się poprzez uprawę
roślin motylkowych oraz innych roślin pastewnych.
Również ulega zmniejszeniu liczba trzody chlewnej co spowodowane jest brakiem rynków zbytu
i małą opłacalnością chowu.
2.14.5. Struktura agrarna
Na terenie gminy liczba gospodarstw indywidualnych wynosi około 1740, obok gospodarstw
indywidualnych znajduje się ponad 200 działek rolnych do 1ha. Średnia powierzchnia
gospodarstwa dla:
– gmina
– 5.40 ha
– woj. świętokrzyskie– 4,70 ha
– Polska
– 7,00 ha.
Struktura obszarowa dla gospodarstw indywidualnych (źródło: UG ).
grupy obszarowe
wyszczególnienie
gmina Łubnice
1740
Gmina Połaniec
1256
Gmina Rytwiany
1471
Gmina Oleśnica
1 018
pow. staszowski
woj. świętokrzyskie
Polska
L
%
L
%
L
%
L
%
%
%
%
Do 1 ha
1-5 ha
5-10 ha
pow. 10 ha
208
26,0
231
819
39,4
817
593
27,0
183
120
8,0
200
1471
298
378
404
191
45
11,8
21,4
22,6
35,5
42,9
32,7
39,3
29,6
25,5
13,4
6,0
15,1
średnia
wielkość ind.
gosp. rol.
5.40
6,1
4,7
7,0
Średnia powierzchnia gospodarstwa na przestrzeni ostatnich lat wynosi około 5 ha. Jednak udział
gospodarstw do 5 ha stanowi 65% ogólnej liczby gospodarstw. Liczba gospodarstw większych,
powyżej 10 ha stanowi nieco powyżej 8% ogólnej liczby gospodarstw.
Dominującym sektorem gospodarki rolnej jest gospodarka indywidualna. Istniejące
w latach wcześniejszych gospodarstwa uspołecznione .zmieniły swoją formę prawną i zostały
kupione lub wydzierżawione przez osoby prywatne.
39
2.14.6. Obsługa rolnictwa
Usługi w zakresie mechanizacji i chemizacji rolnicy wykonują we własnym zakresie. Posiadają
dobre wyposażenie w ciągniki rolnicze, kombajny i inne maszyny rolnicze.
Ilość użytków rolnych przypadająca na 1 ciągnik wynosi około 10 ha.
Na terenie gminy brak jest punktu skupu mleka i żywca. Rolnicy mleko i zwierzęta sprzedają w
sąsiednich gminach – np. Staszowie.
Dla lepszej obsługi rolnictwa zorganizowane są skupy płodów rolnych. Na terenie gminy
zorganizowane są sezonowe punkty skupu owoców i warzyw.
2.14.7. Uwarunkowania wynikające z własności gruntów
 przewaga prywatnej własności gruntów, użytki rolne sektora prywatnego stanowią 96%
ogólnej ich powierzchni.
 powierzchnia gruntów Skarbu Państwa na terenie gminy wynosi około 635 ha.
W powierzchni tej ujęte są lasy i grunty leśne Państwowego Gospodarstwa Leśnego
Nadleśnictwa Staszów .
 zasób gruntów komunalnych tworzą tereny o powierzchni ok. 40,88 ha w tym użytki rolne –
ok. 17,48 ha. Grunty te w większości są pojedynczymi działkami, tylko w miejscowości
Łubnice znajduje się większy kompleks około 2,59 ha
 na terenie gminy nie występują gleby pochodzenia organicznego.
2.14.8. Zasoby objęte prawną ochroną przyrody
Na obszarze gminy zgodnie z zapisami art. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie
przyrody (Dz. U. Nr 151 poz. 1220 ze zm.) występują następujące formy ochrony przyrody:
Łubnice – grupa drzew lip i dębów – nr rej.: 693 na dz. ew. 199 (w parku podworskim w
Łubnicach), ustanowiony w 1955 r.,
12 dębów i 10 lip – drzewa o największych średnicach.;
Łubnice – lipa drobnolistna – nr rej.: 650 na dz. ew. 198/7(w ogrodzeniu szkoły),
ustanowiony w 1997 r., obwód – 610 cm, wysokość 24 m.
Ponadto, zachodnia granica gminy przebiega wzdłuż Solecko-Pacanowskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu. S-POChK utworzony został 29.09.1995 r., przebieg granic opisany w
Załączniku do rozporządzenia Nr 89/2005 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 14 lipca 2005
roku.
W odległości ok. 4,2 km na zachód od granic gminy znajduje się obszar mający znaczenie dla
Wspólnoty – Specjalny Obszar Ochrony siedlisk Natura 2000 – „Ostoja Szaniecko – Solecka”
PLH260034.W promieniu 10 km od granic gminy położone są również obszary Natura 2000
„Kras Staszowski” (6,2 km) PLH260023 oraz „Dolna Wisłoka z dopływami” PLH180053 (9,3
km). Opis obszarów przedstawiono w rozdziale 1.2. Południowa granica gminy przylega do
Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły oraz Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski
Obszar Chronionego Krajobrazu
OChK DW został powołany dla zachowania naturalnego charakteru biegu Wisły i jej
otoczenia jako ostoi ptactwa wodnego i błotnego oraz rzadkich roślinnych zbiorowisk
nadwodnych, a także zachowania szczególnie ważnego, naturalnego ciągu korytarza
ekologicznego Wisły, mającego znaczenie międzynarodowe. Występują tu ekosystemy leśne,
właściwe dla terenów okresowo zalewanych, wodne oraz bagienne, a także antropogeniczne
(pola uprawne i łąki). Do najciekawszych zbiorowisk roślinnych należą liczne tu jeszcze płaty
coraz rzadszych w Polsce łęgów wierzbowo-topolowych. Cała dolina Wisły jest niezwykle
atrakcyjna krajobrazowo, jest również ważnym terenem rekreacyjnym.
Na terenie M-K-G OChK występuje duża mozaikowość środowisk od piaszczystych
wydm do bagien, torfowisk oraz wód otwartych. Na terenie obszaru, w celu zachowania
naturalnych zbiorowisk roślinnych dawnej Puszczy Sandomierskiej, z licznie tu występującymi
gatunkami roślin rzadkich i chronionych oraz ochrony stanowisk lęgowych rzadkich gatunków
ornitofauny, został utworzony rezerwat „Zabłocie”.
40
3. Uwarunkowania środowiska kulturowego
3.1. Historia osadnictwa
Osadnictwo na terenach dzisiejszej gminy Łubnice datuje się, od co najmniej XIII wieku.
Wskazują na to dokumenty pochodzące z 1328 roku, w których wspomina się
o istnieniu parafii klasztornej w Beszowej i kościele drewnianym. W XIV wieku pierwszym
właścicielem tych ziem był Stasz Kmiotko vel. Kumotko. Ziemie te wchodziły w skład
kasztelani połanieckiej Księstwa Sandomierskiego. Następnym właścicielem był Piotr Bogoria
dziedzic Rytwian. Według zapisu Wawrzyńca Sieka w 1343 r. właścicielką ziem gminy Łubnice
była Dorota Tarnowska wdowa po Wojciechu z Łubnic, która ufundowała murowany kościół w
Staszowie.
Ziemie Staszowa, Rytwian i Łubnic odziedziczył po Dorocie Tarnowskiej Mikołaj
z Kurowa herbu Szreniawa, a od jego spadkobierców w 1399 roku Wojciech Jaszczębiec.
Obsadził on w drewnianym jeszcze kościele w Beszowej paulinów, a w 1422 r. wybudował tam
kościół murowany. Do okręgu parafialnego w tym czasie wchodziło 9 osad; Beszowa,
Beszówka, Borki, Góra, Łubnice, Łyczba, Orzelec Mały, Przeczów, Wolica.
Kolejnymi właścicielami wymienionych ziem byli: Jan Rytwiański i jego córka Ewa.
Następnie drogą dziedziczenia ziemie te przeszły w 1519 roku na własność Hieronima Łaskiego.
W wyniku koligacji rodzinnych i ożenków z majątków Rytwian i Łubnic w 1525 r. powstają
tzw. Dobra Staszowskie. Od tej pory ziemie łubnickie są związane z tymi dobrami aż do II
wojny światowej. W latach 1596-1643 dobra te stanowiły własność Tęczyńskich.
W 1643 r. Dobra Staszowskie podzielono na klucze. Jednym z nich były Łubnice, tzw.
Klucz Łubnicki znajdował się wówczas w powiecie wiślickim, parafii Beszowa. Składały się nań
wsie; Beszowa, Bydłowa, Czarzyzna, Góra, Grabowa, Łubnice, Łyczba, Orzelec Duży, Orzelec
Mały, Przeczów, Stara Wieś, Wilkowa. Od tego podziału przez pół wieku są własnością
Opalińskich. Około 1689 r. Łukasz Opaliński wybudował swej córce Zofii zespół pałacowy
w Łubnicach. W wyniku małżeństwa Zofii Opalińskiej z Herakliuszem Lubomirskim ziemie te
przechodzą w ręce Lubomirskich. W 1695 roku ziemie klucza łubnickiego odziedziczyła
Elżbieta Sieniawska, która doprowadziła pałac w Łubnicach do świetności przebudowując go i
zakładając ogród pałacowy.
Po śmierci Elżbiety dobra przeszły w ręce jej córki Marii Zofii Sieniawskiej Denhofowej
późniejszej żony Augusta Czartoryskiego. Jej posiadłość dziedziczna wchodząc w skład do
rozległego majątku Czartoryskich, jako „Dobra Sandomierskie” tworzą razem jedno z
największych latyfundiów Rzeczpospolitej z dobrze zorganizowaną administracją.
Wiek XVII, a zwłaszcza jego koniec zaznacza się dużym rozkwitem gospodarczym
w kluczu łubnickim. Rozwijają się folwarki. Jan Długosz zanotował istnienie folwarków
w Łubnicach, Przeczowie, Orzelcu Małym i Budziskach. Powstają młyny, karczmy, browary,
spichlerze i rozwijają się usługi. Charakter usług zależał od położenia wsi. Spośród
mieszkańców Budzisk i Czarzyzny rekrutowali się, sternicy, przewoźnicy oraz strażnicy wodni.
W folwarku Budziska rozbudowano spichlerz, z którego zboże wywożono do Gdańska i Puław.
Folwark Łubnice posiadał młyn, browar, stawy rybne, dwóch piwowarów, bednarzy, ślusarza
Pawła do reperacji zegarów pałacowych, artystyczne warsztaty tkackie pracujące dla pałaców w
Wilanowie i Puławach oraz dla wielu obiektów sakralnych. W dokumentach
z tego okresu (1625 rok) istnieje także pierwsza wzmianka o Słupcu, jako parafii Słupiec nad
Wisłą.
Przełom wieku XVII i XVIII nie jest pomyślny dla Dóbr Staszowskich. Dochodzi do
zniszczeń w wyniku toczących się wówczas tzw. Wojen Północnych. Zniszczenia te pogłębiły
się jeszcze na skutek klęsk; chorób cholery w latach 1705 – 1708, pożaru pałacu, folwarku
w 1710 roku oraz powodzi w latach 1713 – 1716. W 1731 roku, po latach odbudowy klucz
łubnicki przeżywa ponowny rozkwit. W 1778 roku umiera ostatni z rodu, Adam Czartoryski
i ziemie klucza łubnickiego otrzymała Izabela z Czartoryskich. W wyniku jej ożenku ze
41
Stanisławem Lubomirskim, dziedzicem Łańcuta i Krzeszowic, ziemie łubnickie są ponownie
własnością Lubomirskich aż do roku 1823.
Za ponownych czasów Lubomirskich przychodzi zmierzch świetności Łubnic, wojny
rozbiorowe, utrata niepodległości, przemarsze wojsk w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej były
dla Łubnic i okolic prawdziwą klęską. Nieprzewiezione przez Izabelę do Łańcuta wyposażenie
pałacu zostaje splądrowane i zniszczone przez wojska rosyjskie w 1795 roku. Cotygodniowa
pańszczyzna,
wzrost
dodatkowych
świadczeń
dla
właściciela
dóbr,
podatki
w postaci „dziesięciny snopowej” na rzecz kościoła parafialnego w Beszowej, rozdrobnienie
feudalne w końcu XVIII wieku doprowadzają do zubożenia wsi i nędzy.
Po III rozbiorze Polski ziemie gminy znalazły się w zaborze austriackim, aż do 1809 r. W
wyniku wojny i zwycięstwa wojsk napoleońskich nad Austrią w 1809 r., ziemia Łubnicka
została przyłączona do Księstwa Warszawskiego, Departamentu Krakowskiego, Powiatu
Stopnickiego. Jak podaje Ryszard Halaba postanowieniem z 3 lutego 1816 r. utworzono
mniejsze jednostki administracji państwowej – gminy. Ich wielkość określono na 10 dymów. Od
16 sierpnia 1816 r. po zawarciu umowy dzierżawnej z Izabelą Lubomirską hrabia Pius Kiciński –
kasztelan połaniecki zostaje pierwszym Wójtem Gminy Łubnice. Córka Izabeli, Julia
Lubomirska wychodząc za mąż w 1823 r. za Jana Potockiego wnosi dobra klucza łubnickiego do
tej rodziny.
Kolejnymi właścicielami byli: Artur Potocki, Adam Józef Potocki, żona Adama Katarzyna
z Branickich Potocka, która była właścicielem tych dóbr do 1897 r., przy czym,
w pałacu w Łubnicach zamieszkiwała tylko do 1855 roku. Od tego roku brak użytkowania
pałacu doprowadził do jego dewastacji.
Ze sporej części gospodarstw opuszczonych w Czarzyźnie i Budziskach ufundowano nowy
folwark Zofiówka, a w 1840 r. kolonię Rejterówka. Wg przeprowadzonych pomiarów do
oczynszowania z 1842 r. klucz łubnicki (gmina Łubnice) liczył 17 wsi i 6487 mórg ziemi.
Zarządcami ziem byli Ludwik Renter, a później Władysław Okulski. Wójtem gminy Łubnice i
Oględów był wówczas Paweł Oleś. Córka Katarzyny – Róża wniosła pozostałą po uwłaszczeniu
włościan w 1864 r. część klucza łubnickiego we władanie Maciejowi Radziwiłłowi. W 1925 r.
majątek Dóbr Staszowskich został podzielony pomiędzy sukcesorów w rodzinie Radziwiłłów.
W latach 30-tych resztki klucza łubnickiego wraz z zabudowaniami folwarcznymi,
parkiem, opuszczonym i zrujnowanym pałacem odstąpił Krzysztof Radziwiłł swemu dzierżawcy
Adamowi Dulębie i Zofii z Zaporskich Dulębie. Pałac już mocno zdewastowany przetrwał do
1945r. Po przejściu frontu pałac został rozebrany przez Rosjan, a materiał z rozbiórki posłużył
do zbudowania drogi z Łubnic do Budzisk.
W chwili obecnej z dawnego zespołu pałacowo – parkowego w Łubnicach pozostały niewielkie
fragmenty. W miejscu pałacu znajduje się częściowo czytelny zarys fundamentów. Na południe i
zachód od ruin pałacu zachował się okazały drzewostan, głównie lipy, dęby
i kasztanowce. Przez zadrzewienie prowadzą obecnie skrótowe ścieżki wydeptane
i wyjeżdżone przez okolicznych mieszkańców. W rzeźbie terenu wyraźna jest skorupa
południowa oraz granice drzewostanu, skarpa modyfikowana poprzez sporadyczną eksploatację
piasku w niedalekiej przeszłości
3.2. Zasoby dziedzictwa kulturowego
Zachowane obiekty zabytkowe znajdujące się na terenie gminy pochodzą
z kilku okresów historycznych. Najstarszym zabytkiem jest popauliński zespół klasztorny
w Beszowej z początku XV w. Drugim obiektem zabytkowym jest założenie pałacowoogrodowe z fundamentami pałacu Radziwiłłów z II połowy XVII w. Kolejna grupa zabytków to
cmentarze przykościelne i parafialne w Beszowej i Gacach z dwoma miejscami pamięci
narodowej znajdującymi się, na beszowskim cmentarzu. Oddzielną grupą obiektów są liczne
stanowiska archeologiczne zlokalizowane głównie w środkowej i północnej części gminy.
3.2.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków
Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków.
42
Miejscowość
Beszowa
Łubnice
Opis
- zespół klasztorny paulinów, nr rej.: A.852/1-3 z 16.10.1956, z 19.02.1966
i z 24.02.1977:
- kościół ob. par. p.w. śś. Piotra i Pawła, 1407, 1697, 1886-89
- skrzydło klasztorne, ob. plebania, 1 ćw. XV, 1910
- dzwonnica, drewn. XVII
- cmentarz par. (stara część), nr rej.: A.853 z 19.10.1989
- park pałacowy z fundamentami pałacu, XVII, XVIII, nr rej.: A.854 z 27.05.1986
- stajnia na terenie d. folwarku, XIX, nr rej.: j.w.
Źródło: Rejestr zabytków woj. świętokrzyskiego, stan na 30.06.2012 r.
Beszowa
Zespół klasztorny popauliński
Kościół wzmiankowany 1326, obecny zbudowany w 1407 r. z fundacji bpa poznańskiego
Wojciecha Jastrzębca. Odnawiany 1911 r. Klasztor wystawiony 1421, odnawiany 1680,
częściowo zburzony ok. 1910 i w czasie działań wojennych 1944. Do 1816 w posiadaniu
paulinów.
Kościół i budynki poklasztorne – dawna kaplica śś Antoniego i Pawła (obecna zakrystia),
skarbczyk (oraz schody na piętro prowadzące do cel klasztornych, zburzonych
w czasie wojny w 1944 r.) dawna biblioteka (przerobiona na zakrystię, a następnie kaplicę),
dawny kapitularz (zamieniony później na kaplicę Aniołów), jako osobny budynek - dawna sala
opacka, dawny refektarz i nieistniejące już przejście arkadowe prowadzące do kapitularza.
Kościół pw. śś. Piotra i Pawła
Murowany, gotycki z barokową kaplicą (ok. 1697), wzniesioną z fundacji Hieronima
Jagniątkowskiego, kasztelana połanieckiego i jego żony Anny. Otoczony murem, orientowany,
murowany
z
cegły,
częściowo
licowany
ciosem.
Trójnawowy,
bazylikowy
z krótkim prostokątnym prezbiterium. Wzdłuż południowej nawy pierwotna kaplica śś
Antoniego i Pawła (obecna zakrystia) oraz klasztor. Od północy półkolista wieżyczka ze
schodami na strych kościelny. Dachy nawy i prezbiterium dwuspadowe, strzeliste, nad nawami
bocznymi dachy pulpitowe. Okna okrągłe w rustykowanych obramieniach. Ołtarz główny z
siedmioma rzeźbami świętych, wczesnobarokowy z 2 ćw. XVII w z obrazem Wręczenia kluczy
św. Piotrowi. W ogrodzeniu cmentarnym od północy na słupach kamienne rzeźby śś. Michała
Archanioła i Jana Chrzciciela, późnobarokowe ok. poł. W XVIII, w murze dwa fragmenty z
kamiennego ołtarza św. Jana Nepomucena z rzeźbami kobiecymi, późnobarokowe w. XVIII.
Klasztor
Gotycki, zbudowany z cegły, częściowo tynkowany, Złożony z dwóch części, pierwotnie
połączonych ze sobą przejściem nadwieszonym w arkadzie, zburzonym ok. 1910 r. Obecnie
plebania.
Dzwonnica
Zbudowana w. XVII lub XVIII. Drewniana, konstrukcji słupowej, oszalowana. Na rzucie
prawie kwadratowym o ścianach pochyłych, z nadwieszoną izbicą. Dach gontowy, namiotowy
przechodzący w ostrosłup.
Najstarsza część cmentarza parafialnego
Cmentarz jest położony na południowym skraju wsi, przy drodze krajowej nr 79, około
300 m od kościoła parafialnego, otoczony polami. Założony w końcu XVIII w. Plan zbliżony do
prostokąta, otoczony ogrodzeniem metalowym, z bramą w połowie dłuższego boku.
Rozplanowanie regularne, z trzema alejami podłużnymi z środkową na osi bramy, połączonymi
aleją poprzeczną. Aleje dzielą cmentarz na sześć różnej wielkości kwater.
Zachowanym kilkanaście nagrobków z XVIII-XIX i pocz. XX w. W części południowowschodniej mogiła zbiorowa 72 powstańców styczniowych z wystawionym
w 1970 r. pomnikiem. W pobliżu pomnik ku czci parafian baszowskich poległych w czasie II
wojny światowej. Na cmentarzu pomnik – figura z k. XVII lub pocz. XVIII w. w formie
43
kolumny, zwieńczony krucyfiksem na globie ziemskim. Cmentarz pozbawiony zieleni wysokiej
poza pojedynczymi rozproszonymi tujami, sosnami i wierzbą.
Łubnice
Założenie pałacowo-ogrodowe
Pozostałości fundamentów pałacu, mur., 2 poł. XVII, przebudowa ok. 1700 i 1715-1729,
nadbudowa piętra i przebudowa 1855, rozebrany 1945.
Stajnia, ob. punkt skupu żywca, mur. 2 poł. XIX, cz. rozebrana.
Pozostałości parku krajobrazowego, XVIII, proj. Jan Kindel /lub Kendel
3.2.2. Obiekty objęte ochroną konserwatorską
Gmina nie posiada Gminnej Ewidencji Zabytków w związku, z czym pozostałe obiekty
zabytkowe objęte ochroną konserwatorską znajdują się w ewidencji konserwatorskiej, która była
wykonywana do lat 80-tych XX w i następnie opublikowana w opracowaniu Ośrodka
Dokumentacji Zabytków „Zabytki Architektury i Budownictwa w Polsce. Województwo
tarnobrzeskie” w 1990 r.
W opracowaniu tym wymieniono 70 zabytków (razem z zabytkami umieszczonymi
w rejestrze zabytków) z terenu gminy. Obecnie (30.06.2012 r.) po przeprowadzeniu wizji
terenowych na potrzeby przygotowywanego do zmiany studium „Opracowania
ekofizjograficznego” zlokalizowano 27 obiektów zabytkowych – 3 wpisane do rejestru
zabytków i 24 obiekty pozostające w ewidencji. Pozostałe obiekty zostały rozebrane.
Wykaz istniejących obiektów zamieszczony został w poniższej tabeli.
Wykaz obiektów w ewidencji konserwatorskiej.
Nr
ODZ
2.
10.
12.
14.
Miejscowość
Beszowa
16.
Borki
17.
19.
24.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
37.
39.
46.
48.
51.
54.
Budziska
Czarzyzna
Gace Słupeckie
Góra
Łubnice
Orzelec Duży
Orzelec Mały
Przeczów
Słupiec
Opis
KAPLICA murowana k. XIX w.
DOM z OBORĄ Nr 53 - wł. prywatna, drewn.,1926
DOM z OBORĄ Nr 91- wł. prywatna, drewn., 1898
STODOŁA w zagrodzie Nr 57 - wł. prywatna, drewn.-mur., 1908
ZAGRODA Nr 5, wł. prywatna
a. DOM, drewn., ok. 1910
b. OBORA, drewn., ok. 1910
a. DOM, drewn., 1895,
b. OBORA, drewn., 1914
DOM Nr 30, drewn., k. XIX w.
a. DOM, drewn., pocz. XX w.
b. STODOŁA, drewn., 1925
KUŹNIA przy domu Nr 63, wł. prywatna, drewn., ok. 1910
STODOŁA z OBORĄ w zagrodzie Nr 39, wł. prywatna, drewn., 1880
DOM Nr 7, drewn., k. XIX w.
OBORA w zagrodzie Nr 9, wł. prywatna, drewn., ok. 1890
OBORA w zagrodzie Nr 14, wł. prywatna, drewn., 1910
LEŚNICZÓWKA, ob. Dom nr 1, wł. prywatna, drewn., 1910
DOM Nr 40, wł. prywatna, drewn. 1915
a. DOM, drewn., 1914
b. OBORA ze STAJNIĄ, drewn., 1914
DOM z OBORĄ Nr 24, wł. prywatna, drewn., 1860
DOM z OBORĄ Nr 27,wł. prywatna, drewn. 1860
OBORA w zagrodzie Nr 11, wł. prywatna, drewn., ok. 1890
STRAŻNICA GRANICZNA, ob. Szkoła, mur., 1905, przebud.
44
55.
59.
66.
70.
Szczebrzusz
(Zofiówka)
Wilkowa
Wolica
POZOSTAŁOŚCI ZESPOŁU DWORSKIEGO:
a. RZĄDCÓWKA, wł. prywatna, mur., 1897
b. SPICHLERZ, od. 1928 młyn elektryczny, wł. prywatna, mur.,
1894, rozbud. 1938
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. ŚW. JANA CHRZCICIELA, mur.,
1939, rozbud. 1950, proj. Wacław Borowiecki
STODOŁA z OBORĄ w zagrodzie nr 14, wł. prywatna, drewn., 1921
DOM Nr 30, wł. prywatna, drewn., ok. 1910
Źródło: K. Kotowicz, Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Łubnice, Kielce 2012.
3.2.3. Cmentarze, mogiły niezabytkowe i miejsca po cmentarzach
Na terenie gminy znajdują się 4 cmentarze będące pod ochroną konserwatorską
zlokalizowane w miejscowościach Beszowa i Gace.
Beszowa:
Cmentarz rzymskokatolicki, przykościelny
Nr rej. zab.: 63/77
Administrator: Parafia ŚŚ. Apostołów Piotra i Pawła w Beszowej
Pow. 0,9 ha
Nieczynny. Położony na południowym skraju wsi, około 500 m od drogi Sandomierz - Kraków,
pomiędzy polami i ogrodem plebańskim. Założony przed 1326 r. Na planie zbliżonym do
czworoboku, z kościołem parafialnym w centrum (obecny murowany z 1407 r., od 1421 do 1816
r. klasztorny paulinów) i drewnianą dzwonnicą w narożniku północno-zachodnim, otoczony
murem kamiennym z bramą od strony północnej. Nagrobków brak. Porośnięty trawą, wzdłuż
ogrodzenia kilkanaście starych drzew: kasztanowce, robinie, lipy, klony, topole i jesiony.
Beszowa:
Cmentarz rzymskokatolicki
Nr rej. zab.: 416/89
Administrator: Parafia ŚŚ. Apostołów Piotra i Pawła w Beszowej
Pow. 1,8 ha
Czynny. Opis cmentarza w rozdziale „3.2.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków”.
Gace:
Cmentarz rzymskokatolicki
Nr rej. zab.: Administrator: Parafia Św. Jana Chrzciciela w Szczebrzuszu
Pow. 2,1 ha
Czynny. Położony przy drodze łączącej Gace z Zofiówką, na południe od kościoła
w Szczebrzuszu, na niewielkim piaszczystym wzniesieniu, otoczony polami. Założony
w drugiej ćw. XIX w., powiększony na początku lat osiemdziesiątych XX w. Na planie
prostokąta, otoczony współczesnym ogrodzeniem z betonowych prefabrykowanych elementów.
Rozplanowanie nieregularne, z jedną alejką wzdłużną biegnącą od wejścia faliście w głąb
cmentarza, brak wydzielonych kwater. Nieliczne nagrobki z XIX i pocz. XX w. – najstarszy z
1847 r. – głównie eklektyczne i neogotyckie, w formie krzyży na cokołach lub figur MB.
Zadrzewienie – młode samosiewy, w części środkowej (najstarszej) cmentarza
i przy alei pojedyncze egzemplarze starych jesionów, klonów i robinii.
Gace:
Cmentarz rzymskokatolicki przykościelny
Nr rej. zab.: Administrator: Parafia Św. Jana Chrzciciela w Szczebrzuszu
Pow. -
45
Nieczynny.
Źródło: M. Florek, Zabytkowe cmentarze i mogiły w Polsce. Województwo tarnobrzeskie,
Warszawa 1995.
3.2.4. Miejsca pamięci narodowej
Na terenie gminy znajduje się 5 miejsc pamięci narodowej upamiętniających wydarzenia
związane z powstaniem styczniowym i II wojną światową. Miejsca te znajdują się
w zabytkowej części cmentarza parafialnego w Beszowej w Łubnicach i Gacach Słupieckich.
Beszowa:
- zbiorowa mogiła72 powstańców styczniowych poległych w bitwie pod Komorowej
i Gacami z wystawionym w 1970 r. pomnikiem;
- pomnik ku czci parafian baszowskich poległych w czasie II wojny światowej;
Łubnice:
- pomnik upamiętniający żołnierzy rosyjskich z 1945 r. na skraju parku dworskiego;
- pomnik upamiętniający żołnierzy rosyjskich z 1945 r. (w ruinie), naprzeciwko osiedla
Słonecznego;
Gace Słupeckie:
- kamień węgielny pod pomnik upamiętniający bitwę pod Komorowem i Gacami z 1963 r.
Stan zachowania i utrzymania miejsc pamięci narodowej jest zróżnicowany. Dwa miejsca
znajdujące się na cmentarzu w Beszowej są utrzymane w dobrym stanie, czego nie można
powiedzieć o dwóch pomnikach upamiętniających żołnierzy rosyjskich walczących
w okolicach Łubnic (o utrzymanie przyczółku sandomiersko-baranowskiego w okresie jesień
1944 – zima 1945). Wg relacji mieszkańców Łubnic przy pomnikach były zorganizowane
cmentarze polowe żołnierzy rosyjskich, które zostały po wojnie ekshumowane a szczątki
przeniesione na cmentarz żołnierzy rosyjskich w Stopnicy. Obydwa pomniki są w złym stanie, z
czego jeden w ruinie. Należy podjąć działania zmierzające do uporządkowania pomników i ich
najbliższego otoczenia oraz do umieszczenia (dwujęzycznych) tablic pamiątkowych.
Szczególnie dotyczy to obelisku zlokalizowanego na skraju parku pałacowego w sąsiedztwie
nowych obiektów sportowych.
Kamień węgielny pod przyszły pomnik upamiętniający powstańców styczniowych
walczących pod Komorowem i Gacami został odsłonięty na terenie strażnicy OSP w Gacach
Słupeckich w 2011 r. i jest w dobrym stanie technicznym.
3.2.5. Krzyże i figury przydrożne
Na terenie gminy zlokalizowana jest duża ilość obiektów małej architektury będącej
pamiątką dziedzictwa kulturowego i społecznego. Do obiektów tych zaliczyć należy pomniki,
tablice pamiątkowe, kapliczki, figury i krzyże przydrożne. Najciekawsze z nich powstały
w XVII i XVIII w. i są zlokalizowane w Beszowej, Orzelcu Dużym i w Orzelcu Małym.
Beszowa
– 7 figur i krzyży (w tym dwie figury kamienne na placu przez kościołem: na
postumencie i filarze z obłokami i główkami aniołków rzeźba Matki Boskiej Niepokalanego
Poczęcia, od frontu na tle filaru rzeźba św. Sebastiana późnobarokowa ok. poł. w XVIII; na
postumencie rzeźba św. Jana Nepomucena z aniołkami, późnobarokowa w. XVIII),
Borki
– 2,
Budziska
– 3,
Czarzyzna
– 5,
Góra
– 2,
Łubnice
– 3,
Łyczba
– 1,
Orzelec Duży – 4 (w tym figura przydrożna, kamienna, na słupie kapliczka nakryta daszkiem z
ostrosłupowym zwieńczeniem, wspartym na filarkach, 1 pol. w XVII),
46
Orzelec Mały – 3 (w tym: figura przydrożna, kamienna, na słupie kapliczka nakryta daszkiem
ostrosłupowym, 1626 r.),
Przeczów
– 5,
Rejterówka – 1,
Słupiec
– 5,
Zofiówka
– 2,
Wilkowa
– 4,
Wolica
– 3,
Grabowa
– 3,
Gace Słupieckie – 4.
3.2.6. Stanowiska archeologiczne i ich charakterystyka
Na obszarze gminy odkryto 139 stanowisk archeologicznych, na których spotykany jest
materiał pochodzący z różnych okresów pradziejów od późnego paleolitu poprzez wczesny
neolit, średniowiecze po okres nowożytny. Posiadają one zróżnicowaną wartość poznawczą.
Większość z nich to ślady osadnictwa i niewielkie osady. Część z nich jest znacznie zniszczona
przez erozję, drogi polne oraz prace polowe. Wszystkie stanowiska wymagają podjęcia działań
ratowniczych zanim nie zostaną całkowicie zniszczone.
Archeologiczne Zdjęcie Polski (AZP) jest ogólnopolskim programem badawczokonserwatorskim, prowadzonym od 1978 roku. Jego celem jest rozpoznanie metodą badań
powierzchniowych i w kwerendzie źródłowej, stanowisk archeologicznych na terenie całego
kraju oraz budowa archiwum informacji o stanowiskach archeologicznych rozpoznanych tą
metodą. Dla potrzeb AZP obszar kraju został podzielony na prostokątne obszary
o powierzchni 37,5 km2 oznaczane liczbami arabskimi w systemie nr pasa - nr słupa.
Dokumentacja z badań AZP w formie sprawozdania tekstowego z badań na obszarze oraz
załączonych Kart Ewidencji Stanowisk Archeologicznych sporządzonych dla każdego
stanowiska, jest przechowywana w oddziałach Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków
a kopia tych materiałów jest dostępna w Dziale Archeologii Krajowego Ośrodka Badań
i Dokumentacji Zabytków.
Rezultaty badań AZP są podstawowym narzędziem służb ochrony zabytków
w formułowaniu wytycznych dla władz gmin przy ustalaniu planów zagospodarowania
przestrzennego i ustalaniu stref ochrony konserwatorskiej. Są również podstawą do
wnioskowania o podjęciu badań ratowniczych lub nadzoru konserwatorskiego w przypadku
planowanej inwestycji. Uwzględnienie rezultatów badań AZP jest również ważnym elementem
w procesie planowania inwestycji przez różne podmioty gospodarcze. Koszty wiążące się z
koniecznością prowadzenia badań archeologicznych mają, bowiem zasadniczy wpływ na
ostateczne ustalenie lokalizacji i budżetu przedsięwzięcia.
Stanowiska archeologiczne na obszarze gminy rozmieszczone są na 4 sekcjach AZP: 9468, 95-67, 95-68 i 96-67, których karty ewidencji stanowiska archeologicznego znajdują się w
siedzibie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach Delegatura w Sandomierzu.
Poniższe tabele przedstawiają stanowiska archeologiczne na terenie gminy. Wszystkie
stanowiska zostały przedstawione na planszach „Uwarunkowania zagospodarowania
przestrzennego” i „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”. Pozycja „Lp.” w tabeli
odpowiada numeracji na planszach.
Wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Łubnice (stan na 30.06.2012 r.).
Nr na
Lp.
Funkcja i chronologia stanowiska
obszarze
AZP Nr 94-68
1.
2
1. osada; 2 poł. okresu epoki brązu; 5 fragmentów ceramiki; 1 drapacz krzem.
2. osada; kultura łużycka; późny brąz-halsztat; 36 fragmentów ceramiki
3. osada; kultura prapolska; XI-XIII w.; 6 fragmentów ceramiki
4. nieokreślone – 5 fragmentów ceramiki
5. osady i cmentarzysko; kultura pucharów lejkowych ceramiki sznurowej, łużycka,
47
2.
6
3.
7
4.
8
5.
6.
9
10
7.
11
8.
12
9.
24
10.
25
przeworska; świderska, mezolit; liczne krzemienie, ceramiki, wyroby brązowe i szklane
1. punkt osadniczy; kultura świderska; późny paleolit; nieliczne zabytki krzem.
2. osady; kultura janisławska, komornicka, pieńkowska; mezolit; liczne zabytki krzem.
3. osada; kultura pucharów lejkowych; eneolit; ceramika; mat. Krzem
4. osada; kultura ceramiki sznurowej?; eneolit?; ceramika
5. cmentarzysko ciałopalne; kultura łużycka?; epoka brązu – wczesna epoka żelaza?;
ceramika
1. punkt osadniczy; kultura grobów kloszowych; halsztat lub wczesny laten; 2 fragmenty
ceramiki
2. osada; kultura przeworska; okres wpływów rzymskich; 4 fragmenty ceramiki
3. punkt osadniczy; kultura prapolska; XII-XIV w.; 3 fragmenty ceramiki
4. ślad osadnictwa; kultura polska; średniowiecze; 1 fragment ceramiki
1. osada; kultura łużycka; koniec epoki brązu, początek halsztat; 5 fragmentów ceramiki
2. punkt osadniczy; kultura przeworska; /późny?/ okres wpływów rzymskich; 3 fragmenty
ceramiki
3. ślad osadnictwa; wczesne średniowiecze; XI-XIII w.; 2 fragmenty ceramiki
4. ślad osadnictwa; późne średniowiecze; 2 fragmenty ceramiki
1. ślad osadnictwa; kultura łużycka?; starożytna; 1 fragment ceramiki
1. osada; kultura łużycka; epoka brązu?; 12 fragmentów ceramiki, 2 odłupki krzemienne
1. punkt osadniczy; neolit/wczesna epoka brązu; zniszczony sierp krzemienny, wiórek
z krzemienia czekoladowego, odłupek
1. ślad osadnictwa; starożytne; 3 fragmenty ceramiki
2. ślad osadnictwa; wczesne średniowiecze?; 1 fragment ceramiki
1. ślad osadnictwa; starożytność; 1 fragment ceramiki
1. cmentarzysko?, osada?, kultura przeworska; późny laten/wcz. Rzym; duża ilość
ceramiki; żelazny grot włóczni
AZP Nr 95-67
11.
38
12.
39
13.
40
14.
41
15.
42
16.
43
17.
44
18.
45
19.
46
1.Obozowisko; kultura komornicka, janisławicka; mezolit; kilkaset wyrobów krzemiennych
m.in. ponad 200 zbrojników i kilkadziesiąt narzędzi
2. Ślad osadnictwa; kultura ceramiki wstęgowej rytej; wczesny neolit; fragment naczynia
glinianego
3. Obozowisko; kultura pucharów lejkowatych; neolit; kilkaset wyrobów krzemiennych
(w tym narzędzia gładzone) i fragmentów naczyń glinianych;
4. Obozowisko i (lub) cmentarzysko; kultura ceramiki sznurowej; późny neolit; „ślady
zrujnowanego cmentarzyska ze szkieletami skurczonymi”; liczne wyroby krzemienne,
naczynia zachowane w całości lub we fragmentach
1. Obozowisko; neolit; 5 fragmentów naczyń glinianych (w tym 1 fragment zdobiony)
2. Osada; kultura łużycka; schyłek EB – wczesna epoka żelaza; 32 fragmenty naczyń
glinianych (w tym ułamek naczynia sitowatego)
1. Ślad osadnictwa; epoka kamienna; 1 łuszczka (krzem. kredowy)
2. Ślad osadnictwa; prahist.; 1 fragment naczynia glinianego
1. Ślad osadnictwa; epoka kamienna; 1 odłupek z wnęką na boku, łuskaną na stronę górną
(krzem. czekoladowy)
2. Osada; kultura łużycka; schyłek EB – wczesna epoka żelaza; 7 fragmentów naczyń
glinianych (w tym 1 fragment brzegu)
1. obozowisko; epoka kamienia; 3 wyroby krzemienne: fragment łuszczenia (krzem.
czekoladowy), drapacz na odłupkuo łukowatym drapisku i łuskaniu na stronę spodnią
(krzem. czekoladowy), odłupek łuskany fragmentarycznie na stronę spodnią (krzem.
kredowy)
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 odłupek stromo łuskany na jednym boku na stronę
spodnią (krzem. jurajski)
1. obozowisko; epoka kamienia; 3 wyroby krzemienne: fragment wióra łuskanego zwrotnie
(krzem. czekoladowy), spatynowany odłupek łuskany fragmentarycznie (krzem.
czekoladowy), fragment wióra (krzem. jurajski)
1. ślad osadnictwa; prahist.; 1 fragment naczynia glinianego
1. osada; kultura pucharów lejkowatych; neolit; 2 wyroby krzemienne: odłupek
retuszowany bifacjalnie płasko, powierzchniowo (krzem. wołyński), odłupek częściowo
korowy retuszowany fragmentarycznie (krzem. czekoladowy); 1 fragment brzegu naczynia
glinianego, zdobiony
2. osada; prahist.; 15 fragmentów naczyń glinianych – pojedyncze skorupy należą zapewne
do kultury łużyckiej
48
20.
47
21.
48
22.
49
23.
50
24.
51
25.
52
26.
27.
53
54
28.
56
29.
57
30.
58
31.
59
32.
60
33.
61
34.
62
35.
63
3. osada; średniowiecze (XII-XIV w.); 12 fragmentów naczyń glinianych
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 łuszczeń na zatępcu (krzem. czekoladowy)
2. osada; kultura łużycka; schyłek EB – wczesna epoka żelaza; 91 fragmentów naczyń
glinianych (w tym 4 fragmenty brzegów)
1. osada; kultura łużycka; 4 fragmenty naczyń glinianych (w tym 1 fragment dna)
1. ślad osadnictwa; neolit; 2 wyroby krzemienne: fragment półtylczaka o dwóch ukośnych
półtylcach i fragmentarycznym łuskaniu krawędzi; jeden półtylec łuskany na stronę górną,
drugi na stronę spodnią, jedna krawędź wyświecona (sierpak) – krzem. kredowy; fragment
odłupka (krzem. czekoladowy)
1. ślad osadnictwa; epoka kamienna; 2 wyroby krzemienne: odłupek z wnęką łuskaną na
stronę spodnią na wierzchołku (krzem. czekoladowy), fragment wióra (krzem. kredowy)
1. osada; kultura łużycka; wczesna epoka żelaza (późna faza?); 7 fragmentów naczyń
glinianych (w tym 2 fragmenty brzegów – jeden z nich zdobiony poniżej krawędzi brzegu
listwą)
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 łuska z krzem. czekoladowego
1. ślad osadnictwa; prahist. (k. łużycka?); 1 fragment brzegu naczynia glinianego
1. osada; epoka trzciniecka; II okres EB; kilkanaście fragmentów naczyń glinianych (w tym
2 fragmenty brzegów i 3 fragmenty den)
2. osada; kultura łużycka; III okres EB?; prawdopodobnie kilka lub kilkanaście fragmentów
naczyń glinianych (w tym 1 fragment dna), łącznie z powierzchni stan. zebrano 38
fragmentów naczyń glinianych – materiał zbierano selektywnie
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 płaski rylec na fragmencie wióra łuskanego
fragmentarycznie (krzem. czekoladowy)
2. osada; prahist.; 6 fragmentów naczyń glinianych – pojedyncze należą zapewne do
kultury łużyckiej
3. osada; wczesne średniowiecze (XI – XIII w.); 17 fragmentów naczyń glinianych, w tym
kilka zdobionych
1. osada; średniowiecze (XII-XIII w.); 19 fragmentów naczyń glinianych (w tym 1
fragment brzegu, 4 fragmenty den i wiele fragmentów zdobionych)
1. osada; kultura łużycka; III-V okr. EB; 3 fragmenty naczyń glinianych (w tym 1 fragment
zdobiony)
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 łuszczeń z jedną krawędzią łuskaną zwrotnie
retuszem zębatym (krzem. czekoladowy)
2. ślad osadnictwa; kultura łużycka; 2 fragmenty naczyń glinianych
1. osada; kultura łużycka; schyłek EB – wczesna epoka żelaza; 50 fragmentów naczyń
glinianych (w tym 5 fragmentów brzegów – 2 z placów glinianych, 2 fragmenty den oraz 3
fragmenty zdobione)
2. ślad osadnictwa; wczesne średniowiecze (XII-XIII w.); 2 fragmenty naczyń glinianych
1. cmentarzysko; kultura łużycka; wczesna epoka żelaza (późna faza?); grób ciałopalny
popielnicowy oraz 4 fragmenty naczyń glinianych zebrane w trakcie badań AZP
1. osada; prahist.; 4 fragmenty naczyń glinianych – część z nich należy zapewne do kultury
łużyckiej
AZP Nr 95-68
36.
1
37.
38.
39.
40.
2
3
4
5
41.
6
42.
7
43.
8
44.
9
45.
10
1. punkt osadniczy, kultura KCS; neolit; 1 krzemienny grocik sercowaty, ułamany; 20
grocików sercowatych; 5 krzemiennych ułamków narzędzi gładzonych; szczątkowo
zachowana ceramika z ornamentem sznurowym i fragmentem sitka
1. osada; epoka kamienna; 1 grot strzały, 13 grocików igiełkowatych
1. osada, średniowiecze, 7 fragmentów ceramicznych
1. cmentarzysko; kultura KŁ; epoka brązu; popielnice i m.in. toporek kamienny
1. ślad osadnictwa, kultura KŁ?; 1 fragment ceramiki, siekierka
1. osada; kultura prapolska; wczesne średniowiecze;
2. ślad osadnictwa; 2 fragmenty ceramiczne
3. punkt osadniczy; kultura tarnobrzeska; epoka brązu; 6 fragmentów ceramiki
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 świder krzemienny
1. znaleziska luźne; OWR; denar Hadriana z 117, brąz średnia Gracjana (Treveri) z 375383, mały brąz Arkadiusza (Siscia) z 395-408, denar Trajana z 103-111
1. punkt osadniczy, kultura tardenuaska; wyroby krzemienne: grocik trapezowaty, 13
grocików igiełkowatych, inne wyroby krzemienne
1. ślad osadnictwa; kultura świderska; paleolit; 1 łuszcznik
49
46.
47.
48.
11
12
13
49.
14
50.
15
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
61.
26
62.
63.
64.
65.
27
28
29
30
66.
31
67.
32
68.
41
69.
42
70.
43
71.
44
72.
73.
45
46
74.
47
75.
48
76.
49
77.
50
78.
51
79.
52
80.
81.
53
54
82.
55
83.
56
1. osada?; kultura prapolska; wczesne średniowiecze; 3 fragmenty ceramiki
1. cmentarzysko; kultura KŁ; epoka brązu
1. ślad osadnictwa; kultura KPL; neolit; fragmenty ceramiki
1. ślad osadnictwa; kultura KCW; neolit; motyka z łupku *zaliczono również do młodszej
fazy ceramiki wstęgowej rytej
1. punkt osadniczy, kultura KCS; neolit; ceramika i 36 grocików sercowatych, 2
z obsydianu
1. punkt osadniczy; kultura prapolska; wczesne średniowiecze; 3 fragmenty ceramiki;
1. osada?; kultura KPL; neolit; 2 fragmenty ceramiki
1. cmentarzysko; kultura przeworska; okres wpływów rzymskich; fragmenty ceramiki?
1. ślad osadnictwa; kultura KCWK; neolit; fragment ceramiczny, siekierka
1. osada; kultura tardenuaska; mezolit; kilkadziesiąt wyrobów krzemiennych
1. cmentarzysko; kultura KCS; neolit; grociki krzemienne i ceramika
1. cmentarzysko; kultura KŁ; brąz i halsz.; ceramika
1. ślady osadnictwa; kultura KŁ; 1 fragment ceramiki
1. punkt osadniczy; kultura KŁ; ceramika
1. punkt osadniczy; neolit; duża ilość wiórów krzemiennych
1. punkt osadniczy; kultura KCS; neolit; ceramika, 31 fragmentów grocików sercowatych,
wiór obsydian.
1. punkt osadniczy; kultura KPL; neolit; ceramika i wyroby krzemienne
1. ślady osadnictwa; kultura ceramiki grzeb.; neolit; 1 fragment ceramiki
1. osada; kultura tardenuaska; mezolit; wyroby krzemienne
1. cmentarzysko; kultura przeworska; okres wpływów rzymskich; denar rzymski
1. punkt osadniczy; wczesne średniowiecze; kilka fragmentów ceramiki
2. punkt osadniczy; neolit?; 78 fragmentów ceramiki
3. punkt osadniczy; nowoż.; 5 fragmentów ceramiki
1. punkt osadniczy; kultura KŁ?; brąz; 11 szczątków brązowych, mały grocik o 2
skrzydełkach, zapinkę ozdobną, blaszkę i drut brązowy, guz okrągły
1. punkt osadniczy; okres wpływów rzymskich; 6 fragmentów ceramiki
2. ślady osadnictwa; 1 fragment ceramiki
1. ślad osadnictwa; prahist.; 3 fragmenty ceramiki
1. punkt osadniczy; neolit; 9 fragmentów ceramiki
2. ślady osadnictwa; wczesne średniowiecze?; 2 fragmenty ceramiki
1. punkt osadniczy; kultura tarnobrzeska; epoka brązu; 12 fragmentów ceramiki
2. ślady osadnictwa; średniowiecze; 3 fragmenty ceramiki
3. ślad osadnictwa; wczesne średniowiecze; 1 fragment ceramiki
1. epoka kamienia; 1 fragment krzemienia
1. ślady osadnictwa; okres wpływów rzymskich?, 1 fragment ceramiki
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 fragment krzemienny
3. punkt osadniczy; średniowiecze; 5 fragmentów ceramiki
1. ślad osadnictwa; wczesny brąz; 1 fragment ceramiki
2. ślad osadnictwa; prahist., kamień; 1 fragment krzemienny
3. punkt osadniczy; prahist.; 7 fragmentów ceramiki
4. punkt osadniczy; nowoż.; 5 fragmentów ceramiki
2. punkt osadniczy; nowoż.; 4 fragmenty ceramiki
2. ślad osadnictwa; wczesne średniowiecze?; 1 fragment ceramiki
3. punkt osadniczy; późne średniowiecze; 7 fragmentów ceramiki
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 fragment krzemienia
2. punkt osadniczy; prahist.; 57 fragmentów ceramiki w tym kilka z kultury tarnobrzeskiej
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 2 fragmenty krzemienne
1. punkt osadniczy; prahist.; 4 fragmenty ceramiki
1. ślad osadnictwa; średniowiecze; 2 fragmenty ceramiki
2. ślad osadnictwa; neolit; 2 fragmenty ceramiki
1. punkt osadniczy; kultura tarnobrzeska; 28 fragmentów ceramiki
50
84.
57
85.
58
86.
59
87.
60
88.
61
89.
62
90.
91.
63
64
92.
65
93.
94.
66
70
95.
71
96.
72
97.
73
98.
74
99.
75
100.
76
101.
77
102.
78
103.
79
104.
80
105.
81
106.
82
107.
83
108.
84
109.
85
110.
86
111.
87
112.
88
2. ślad osadnictwa; średniowiecze; 1 fragment ceramiki
1. punkt osadniczy; kultura tarnobrzeska?; 12 fragmentów ceramiki
2. ślad osadnictwa; późne średniowiecze; 1 fragment ceramiki
1. grodzisko?
1. punkt osadniczy; kultura tarnobrzeska?; 14 fragmentów ceramiki
2. ślad osadnictwa; nowoż.; 1 fragment ceramiki
1. ślad osadnictwa; prahist.; 1 fragment ceramiki
2. punkt osadniczy; nowoż.; 4 fragmenty ceramiki
1. punkt osadniczy; kultura tarnobrzeska; 6 fragmentów ceramiki
1. ślad osadnictwa; prahist; 1 fragment ceramiki
1. ślad osadnictwa, epoka kamienia; 1 fragment krzemienia
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 1 fragment krzemienia
1. obozowisko/ka; mezolit; wyroby krzemienne
2. kultura KPL; wyroby krzemienne, ceramika
1. cmentarzysko?; kultura łużycka; II okres EB- Ha D; ceramika
2. osada; WS; WS; ceramika
1. cmentarzysko?; kultura łużycka; III okres EB- Ha D; ceramika, przep. kości
1. ślad osadnictwa; 1 fragment ceramiki* brak danych na temat charakteru i chronologii
stanowiska; nie zlokalizowane podczas AZP w 1994 i 1995 r.
1. punkt osadniczy * brak danych na temat charakteru i chronologii stanowiska, materiały
miano przekazać do IA UW, gdzie ich jednak nie ma; nie zlokalizowane podczas AZP
w 1994 i 1995 r.
1. ślad osadnictwa * brak danych na temat charakteru i chronologii stanowiska, materiały
w 1994 i 1995r.
1. cmentarzysko popielnicowe?; 2 fragmenty ceramiki * brak danych na temat
znalezionych materiałów; nie zlokalizowane podczas AZP; wg miejscowej ludności miano
wykopać tu popielnicę
w 1994 i 1995 r.
w 1994 i 1995 r.
1. ślad osadnictwa * brak danych na temat charakteru i chronologii stanowiska, materiały
w 1994 i 1995 r.
1. punkt osadniczy; odkryte w latach 1988-1990; brak danych na temat znalezionych
materiałów, nie zweryfikowane w czasie AZP
1. punkt osadniczy; kultura KCS; schyłk. neolit
2. punkt osadniczy; kultura łużycka; Ha * brak danych szczegółowych na temat
znalezionych materiałów; nie zlokalizowane podczas AZP w 1994 i 1995 r.
1. punkt osadniczy; * brak danych na temat charakteru i chronologii stanowiska, materiały
w 1994 i 1995 r.
1. punkt osadniczy; * brak danych na temat znalezionych materiałów; nie zweryfikowane
podczas AZP
podczas AZP
1. ślad osadnictwa; 1 fragment ceramiki; * brak danych na temat znalezionych materiałów;
nie zweryfikowane podczas AZP
1. ślad osadnictwa; 1 fragment ceramiki; * brak danych na temat znalezionych materiałów;
nie zweryfikowane podczas AZP
1. punkt osadniczy; ceramika; * brak danych na temat charakteru i chronologii stanowiska,
materiały miano przekazać do IA UW, gdzie ich jednak nie ma; nie zlokalizowane podczas
AZP w 1994 i 1995 r.
51
113.
89
114.
90
115.
91
116.
92
117.
93
118.
94
119.
95
120.
96
121.
97
122.
98
123.
99
124.
100
125.
101
126.
102
127.
103
128.
104
129.
105
130.
106
131.
107
132.
108
133.
109
134.
110
135.
111
136.
112
137.
113
138.
121
1. skarb; kultura staropolska; 2 poł. XVII w.; monety - więcej niż 11; odkryte w latach
1988-1990, Monety pierwotnie ok. 70, miały znajdować się w skórzanym worku. 11 monet
zostało przekazanych do Muzeum Klasztornego na Świętym Krzyżu, pozostałe zaginęły.
Monety to w większości szelągi Jana Kazimierza
1. punkt osadniczy; ceramika; * brak danych na temat charakteru i chronologii stanowiska,
materiały miano przekazać do IA UW, gdzie ich jednak nie ma; nie zlokalizowane podczas
AZP w 1994 i 1995 r.
podczas AZP
podczas AZP; niedaleko stanowiska miano wyorać topór kamienny, przekazany rzekomo
do Muzeum w Kielcach
1. ślad osadnictwa; 1 fragment ceramiki; * brak danych na temat charakteru i chronologii
stanowiska, materiały miano przekazać do IA UW, gdzie ich jednak nie ma; nie
zlokalizowane podczas AZP w 1994 i 1995 r.
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
1. cmentarzysko; 1 naczynie; w 1988 uzyskano informację o wykopaniu naczynia
z popiołami (urny), naczynie miało ulec zniszczeniu; nie zweryfikowane podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
1. ślad osadnictwa; 2 fragmenty ceramiki; * brak danych na temat znalezionych
materiałów; nie zweryfikowane podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
podczas AZP
1. ślad osadnictwa; 1 fragment ceramiki; * brak danych na temat charakteru i chronologii
stanowiska, materiały miano przekazać do IA UW, gdzie ich jednak nie ma; nie
zlokalizowane podczas AZP w 1994 i 1995 r.
podczas AZP
1. osada; WS; ceramika; * brak danych na temat znalezionych materiałów; nie
zweryfikowane podczas AZP
1. osada; kultura przeworska; późny OWR; bryłki żużla, fragmenty ceramiki, w tym 4
wylewy
AZP Nr 96-67
139.
34
52
Ponadto częściowo poza granicami gminy (bądź o otwartych granicach) znajdują się trzy
stanowiska zlokalizowane na terenie gminy Pacanów (sołectwo Biskupice), co nie wyklucza
obecności stanowiska w granicach gminy:
Wykaz stanowisk archeologicznych w pobliżu granicy gminy, bądź o otwartych granicach (stan na VI.2012 r.).
AZP Nr 95-67
140.
75
141.
78
142.
83
1. osada; prahist.; 8 fragmentów naczyń glinianych – część skorup należy zapewne do
kultury łużyckiej
2. osada; średniowiecze (XI – XIII w.?); 5 fragmentów naczyń glinianych (w tym 1
fragment brzegu i 1 fragment dna)
1. ślad osadnictwa; epoka kamienia; 2 wyroby z krzem. czekoladowego: fragment wióra
częściowo korowego, odłupek
2. osada; kultura łużycka; wczesna epoka żelaza; co najmniej kilka fragmentów naczyń
glinianych (w tym 2 fragmenty den, 1 fragment zdobiony dołkami palcowymi)
3. osada, kultura przeworska; okres wpływów rzymskich; co najmniej kilka fragmentów
naczyń glinianych
4. osada; prahist.; kilkanaście fragmentów naczyń glinianych- większość należy zapewne
do kultury łużyckiej i przeworskiej
Łącznie z powierzchni stanowiska zebrano 25 fragmentów naczyń kultury łużyckiej,
przeworskiej i prahistorycznej.
5. ślad osadnictwa; średnio.; 1 fragment naczynia glinianego
1. Osada; kultura łużycka; schyłek EB?; 6 fragmentów naczyń glinianych (w tym 2
fragmenty brzegów i 1 fragment dna)
2. osada; kultura przeworska; okres wczesnorzymski; 7 fragmentów naczyń glinianych
(w tym 1 fragment brzegu)
3. osada; wczesne średniowiecze (IX?-XIII w.); 10 fragmentów naczyń glinianych (w tym
1 fragment brzegu, 1 fragment dna, kilka fragmentów zdobionych)
3.2.7. Szlaki kulturowe
Przez teren gminy przebiegają trzy szlaki kulturowe. Pierwszym z nich jest Szlak architektury drewnianej prezentujący zabytkowe obiekty drewniane z terenu województwa. W ramach
szlaku wyznaczono 4 trasy i 1 pętlę. Przez teren gminy przebiega fragment trasy nr 1 pomiędzy
miejscowością Zborówek (gm. Pacanów) a miejscowościami Niekrasów (gm. Osiek) i Strzegom
(gm. Rytwiany). Na terenie gminy obiektem znajdującym się na liście jest drewniana dzwonnica
z XVIII w. w Beszowej. Trasa szlaku jest wyznaczona i oznakowana w ciągu drogi krajowej nr
79 oraz dróg lokalnych prowadzących do obiektów.
Drugim jest Rowerowy szlak miejsc mocy prezentujące najważniejsze obiekty sakralne w
województwie świętokrzyskim. Szlak tworzy zamkniętą pętlę o długości prawie 600 km. Część
pętli prowadzi przez teren gminy Łubnice na odcinku Sydzyna (gm. Rytwiany) – Wilkowa –
Podlesie – Beszowa – Orzelec Mały – Zborówek (gm. Pacanów). Na terenie gminy obiektem
znajdującym się na liście jest zespół pauliński w Beszowej Szlak jest oznakowanym kolorem
żółtym z zarysem kościoła.
Trzecim szlakiem jest Międzynarodowy szlak Jagielloński „Via Jagiellonica” nawiązujący
do dawnego szlaku łączącego stolice państwa polsko-litewskiego. Przez teren gminy Łubnice
przebiega drogą krajową nr 79. Na terenie gminy nie wymienia żadnych obiektów, najbliższe
znajdują się w Pacanowie i Połańcu.
W wojewódzkim programie opieki nad zabytkami województwa świętokrzyskiego na lata
2007-2011 wymieniono nowy szlak kulturowy przebiegający przez teren gminy do
upamiętnienia i oznakowania: Historyczny szlak Kościuszki.
3.3. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska kulturowego
Zagrożenia dla środowiska kulturowego gminy:
prowadzona działalność inwestycyjna i rolnicza nie zawsze zgodnie z dbałością
o dziedzictwo archeologiczne;
pozostawienie obiektów oraz zespołów parkowych bez właściwej ochrony;
brak środków na ochronę konserwatorską.
53
Zalecenia związane z ochroną środowiska kulturowego:
Zasoby dziedzictwa kulturowego stanowią ważny element w zagospodarowaniu
przestrzennym gminy, zwłaszcza zespół poklasztorny w miejscowości Beszowa oraz liczne
stanowiska archeologiczne;
Wpisane do rejestru zabytków obiekty należy chronić zgodnie z ustawą o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami i odpowiednio je zagospodarować by mogły służyć lokalnej
społeczności;
Obiekty uznane przez Urząd Gminy za ważne dla lokalnej społeczności należy objąć
zabiegami ochronnymi i ewentualnie podjąć działania prowadzące do uznania je za
zabytkowe i wpisania do rejestru zabytków;
Należy podnosić świadomość lokalną, co do wartości spuścizny historycznej, oraz jej
wpływu na turystykę i agroturystykę.
54
4. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia
4.1. Sytuacja demograficzna gminy
Liczba ludności gminy wg danych GUS, na koniec 2010 r. wynosiła 4 400 mieszkańców co
stanowiło 6.2% ludności powiatu staszowskiego oraz 0,34% ludności województwa
świętokrzyskiego. Miejscowość gminną zamieszkiwało 364 osób (7.3% ogółu mieszkańców
gminy).
Ludność w poszczególnych powiatach (źródło: US Kielce, stan na 31.12.2010 r.).
wyszczególnienie
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat staszowski
ludność
w wieku
ogółem
kobiety
przedprod
ukcyjnym
produkcyjn
ym
poprodukcy
jnym
38 200 037
123,6
w
miastach
% ogółu
ludności
61,82
45,77
na 1km2
1 266 014
673802
329195
779298
214254
113,3
73 125
30011
14456
33766
11558
65,5
przyrost
naturalny
(wskaźnik
na 1000
ludności)
saldo migracji
(na 1000
ludności)
-1,1
-1,8
-2,7
-2,5
Ludność i gęstość zaludnienia gminy na tle powiatu i gmin sąsiednich (źródło: US Kielce, stan na 31.12.2010 r.).
wyszczególnienie
powiat stazszowski
Staszów
Połaniec
Rytwiany
Osiek
Szydłów
Oleśnica
Łubnice
powierzchnia
(km2)
912
227,52
75,01
124.66
129.3
107,9
53,38
84
sołectwa*
ludność
272
35
17
15
18
16
11
19
59780
26077
11848
6240
7904
4800
3891
4 430
gęstość zaludnienia
- na km2
65,5
115
158
50
61
45,4
73
52.7
kobiety na 100 mężczyzn
100,8
105
101
103
97
97
101
103
Struktura wiekowa ludności w gminie i gminach sąsiednich (źródło: US Kielce, stan na 31.12.2010 r.).
wyszczególnienie
woj. świętokrzyskie
powiat stazszowski
Staszów
Połaniec
Rytwiany
Osiek
Szydłów
Oleśnica
Łubnice
liczba ludności
59 780
5440
7477
5689
13005
4586
5883
4 430
wiek
przedprodukcyjny
(%)
26,3
24,8
26,1
27,8
25,5
23,8
18,8
24,3
24,4
wiek produkcyjny
(%)
wiek poprodukcyjny
(%)
wskaźnik obciążenia
demograficznego
(%)
15,9
19,5
20,2
18,6
20,5
18,1
22,8
25,8
20,3
89,0
79,5
86,4
86,5
85,0
72,2
71,4
100,3
82,0
57,8
55,7
53,7
53,6
55,0
59,0
58,4
49,9
55,3
W porównaniu do pozostałych gmin powiatu opatowskiego można zauważyć, że gmina zajmuje
zupełnie przeciętną pozycję z danymi bardzo zbliżonymi do średniej powiatowej, jednakże nieco
gorszymi niż średnia wojewódzka.
Wskaźnik obciążenia demograficznego czyli procentowy stosunek liczby ludności
w wieku nieprodukcyjnym (przed i poprodukcyjnym) do liczby ludności w wieku produkcyjnym
wynosił w 2010 r. dla gminy około 85% i był bardzo zbliżony do średniej wojewódzkiej
natomiast wyższy od średniej w powiecie staszowskim – 80%.
Zestawienie porównawcze liczby ludności w gminie w latach 2000-2010 (źródło: UG).
Lp
2000
1
Beszowa
304
2
Borki
129
3
Budziska
461
4
Czarzyzna
306
5
Gace Słupieckie
236
6
Grabowa
91
7
Góra
89
8
Łubnice
335
9
Łyczba
163
2010
277
117
459
307
217
64
83
371
181
55
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Orzelec Duży
Orzelec Mały
Przeczów
Rejterówka
Słupiec
Szczebrzusz
Wilkowa
Wolica
Zalesie
Zofiówka
RAZEM
324
96
340
113
583
153
245
264
210
130
4572
305
97
312
114
540
157
257
255
188
125
4 400
Wskaźnik obciążenia grupy ludności w wieku produkcyjnym grupą nieprodukcyjną jest znaczny.
Społeczeństwo gminy powoli staje się społeczeństwem starzejącym. Zdecydowanie najgorzej
przedstawia się ta sytuacja w miejscowościach oddalonych od szlaków komunikacyjnych i
centrów życia społeczno-gospodarczego. Świadczyć to może o popularności wśród ludzi
zakładających rodzinę miejscowości w bliskim sąsiedztwie drogi krajowej Sandomierz-Kraków i
że te tereny są rozwojowymi dla gminy. Do roku 2000 w przejawiała się w gminie dynamika
wzrostu ludności. Po roku 2000 następuje tendencja spadkowa we wszystkich miejscowościach z
wyjątkiem miejscowości Łyczba i Wilkowa gdzie odnotowany został niewielki wzrost liczby
ludności
Analiza struktury ludności w gminie wskazuje, że dynamika rozwoju ludności ma tendencję
malejącą. Niski przyrost naturalny, wysoka migracja nie sprzyjają rozwojowi gminy.
4.2. Prognoza demograficzna
W ostatnich latach na terenie kraju obserwuje się stopniowy spadek ludności. Tendencja ta
kształtuje się również na terenie województwa świętokrzyskiego i powiatu staszowskiego. W
województwie świętokrzyskim do roku 2030 liczba ludności (wg Prognozy Ludności na lata
2003-2030 GUS) ma ulec zmniejszeniu o około 105,0 tys. ludzi, Na podstawie tych danych
można stwierdzić, że proces wyludniania się dotknie także gminę Łubnice.
Prognoza demograficzna gminy opiera się zarówno na trendach występujących w otoczeniu
gminy, jak i na czynnikach wewnętrznych związanych z rozwojem gminy. Do czynników
wewnętrznych zalicza się przede wszystkim brak większych ośrodków kształcenia w gminie.
Możliwość edukacji kończy się już na poziomie gimnazjalnym, co zmusza młodzież do migracji
za dalszym wykształceniem. Kolejną przyczyną migracji może być poszukiwanie lepszych
warunków życia oraz pracy. Gmina oferuje miejsca pracy związane przede wszystkim z
rolnictwem, ewentualnie z oświatą, administracją i drobnymi usługami, co nie zaspokaja
wszystkich aspiracji mieszkańców.
Obecnie można zauważyć, że straty ludnościowe związane z migracją są wyrównywane przez
dodatni przyrost naturalny. Jednak jest to sytuacja chwilowa, która w najbliższych latach
najprawdopodobniej ulegnie zmianie. Ma to związek z dużą liczbą osób w wieku produkcyjnym
w stosunku do osób w wieku przedprodukcyjnym, a także z kształtowaniem się popularnego
modelu rodziny 2+1. Można zatem przewidywać w przyszłości wystąpienie niżu
demograficznego i większej liczby zgonów niż urodzeń.
4.3. Pozarolnicza działalność gospodarcza
Według danych Urzędu Statystycznego w 2010 r. w gminie było zarejestrowanych 106 osób
fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Najwięcej z nich prowadziło działalność
handlową oraz usługi w zakresie naprawy pojazdów samochodowych.
56
handel, naprawa
poj. sam.
transport
i gospodarka
magazynowa
zakwaterowanie
i gastronomia
działalność
finansowa
i ubezpieczeniowa
działalność
profesjonalna,
naukowa
i techniczna
149
budownictwo
Ogółem
Łubnice
przetwórstwo
przemysłowe
Gmina
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji w 2010 r. (źródło: US Kielce 31.12.2010
r.).
w tym:
23
31
65
14
7
4
5
4.4. Bezrobocie
Bezrobocie w gminie na tle kraju, powiatu i gmin sąsiednich (źródło: US Kielce 2010).
obszar
Kraj
województwo świętokrzyskie
powiat staszowski
gmina Łubnice
zarejestrowani bezrobotni
1 954 700
82 140
3 770
180
w tym kobiety
stopa bezrobocia
4120
1 880
105
15,2%
11.0%
b.d
Zdecydowanie największe bezrobocie panuje w gminach Osiek i Bogoria, sięga ono około 1315% ogółu bezrobotnych w powiecie. Wśród bezrobotnych znaczny udział jest kobiet. W gminie
stanowią one ponad połowę zarejestrowanych bezrobotnych Wśród grupy osób bezrobotnych
absolwenci stanowią kilkuprocentową grupę.. Znaczna część osób bezrobotnych straciła prawo
do zasiłku – świadczy to o przedłużającym się okresie pozostawania bez pracy.
4.5. Stan infrastruktury socjalnej
4.5.1. Oświata i wychowanie
Placówki oświatowe w gminie (źródło: UG).
Miejscowość
Nazwa obiektu
Przedszkola
Szkolnictwo podstawowe
Łubnice
PSP Szkoła Podstawowa
Budziska
Gace Słupieckie
Wilkowa
Gimnazja
Łubnice
Gimnazjum w Zespole Szkół
Liczba klas
Liczba uczniów
-
-
3 + kl O
6 + kl O
6 + kl O
6 + kl O
27+33
55+12
74+12
76+13
9
156
Gmina zaspokaja podstawowe potrzeby w zakresie szkolnictwa podstawowego
i gimnazjalnego o ustawowym obowiązku kształcenia. Szkolnictwo ponadgimnazjalne
realizowane jest w pobliskich miejscowościach: Połaniec i Staszów.
W zakresie wychowania przedszkolnego w gminie w roku szkolnym 2010/2011 były 4 oddziały
przedszkolne tzw. „0” zlokalizowane przy zespołach szkolnych, w których było 70 dzieci.
4.5.2. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
Ochrona zdrowia
Podstawową opiekę zdrowotną zapewniają Niepubliczne Ośrodki Zdrowia w Łubnicach i
Gacach Słupieckich.
Placówki podstawowej opieki zdrowotnej w gminie (źródło: UG).
stan na
31.12.2010 r.
Niepubliczny Ośrodek
Opieki Zdrowotnej w:
miejscowość
zatrudnienie
lekarzy medycyny
lekarzy stomatologów
Łubnice
1+ 3/4
1
Gace Słupieckie
1
-
57
Mieszkańcy gminy korzystają ponadto z opieki medycznej świadczonej przez szpitale
powiatowe w Staszowie i Busku Zdroju.
Pomoc społeczna
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje następujące zadania:
zlecone, do których należy: wypłacanie rent socjalnych, zasiłków stałych i zasiłków
wyrównawczych;
własne, które obejmują: schronienie dla bezdomnych, dożywianie dorosłych (potrzebujących),
opieka i pomoc osobom starszym i niesamodzielnym, dożywianie dzieci.
4.5.3. Usługi kultury
Na terenie gminy działa Gminne Centrum Kultury, który prowadzi działalność kulturalnooświatową i rozrywkową. Prowadzi regularne zajęcia w kółkach zainteresowań. Gmina na
koniec 2011r. posiada 1 placówkę biblioteczną.
Sąsiedztwo większych ośrodków kulturalnych Staszowa i Połańca uzupełnia potrzeby w zakresie
usług kultury.
Obiekty kultu sakralnego to kościoły parafialne rzymsko-katolickie w Beszowej, Zofiówce i
Budziskach (kaplica)
4.5.4. Usługi sportu, turystyki i rekreacji
Działalność sportowa realizowana jest przez amatorskie zespoły na stadionie sportowym do gry
w piłkę nożną w Łubnicach. Przy obiektach szkolnych są dobrze wyposażone szkolne sale
sportowe. Oprócz tego w miejscowościach gminnych znajdują się wiejskie boiska sportowe oraz
place zabaw dla dzieci.
Na terenie gminy brak jest bazy turystycznej i usług hotelarskich jak również pensjonatów
Istnieje gospodarstwo agroturystyczne w Szczebrzuszu .
Turystyka piesza i rowerowa
Przez teren gminy przebiegają wyznakowane odcinki szlaków pieszo-rowerowych:
 szlak architektury drewnianej prezentujący zabytkowe obiekty drewniane z terenu
województwa ,
 rowerowy szlak miejsc mocy prezentujący najważniejsze obiekty sakralne w województwie
świętokrzyskim
 międzynarodowy szlak Jagielloński „Via Jagiellonica”, nawiązujący do dawnego szlaku
łączącego stolice państwa polsko-litewskiego. Przez teren gminy przebiega drogą krajową nr
79
4.6. Zasoby mieszkaniowe gminy
Zasoby mieszkaniowe (źródło: US Kielce, stan na 31.12.2011 r.).
zasoby
mieszkania oddane
wyszczególnienie
mieszkaniowe,
do użytku
zamieszkane
Polska
82000
11 763 345
Woj. świętokrzyskie
1811
329 897
Powiat staszowski
31
18 634
Gmina Łubnice
3
296
przeciętna
liczba izb w
mieszkaniu
4,5
2,95
4 (?)
przeciętna pow.
użytkowa mieszkania
94,8 m2
57,8 m2
17,2 m2/osobę
Pod względem posiadanych zasobów mieszkaniowych gmina nie wypada imponująco.
Przeciętna powierzchnia użytkowa kształtuje się w granicach 17,2 m2 na jedną osobę. Przeciętna
liczba osób przypadająca na 1 izbę jest niska i wyrównana we wszystkich sąsiadujących
gminach.
W gminie inicjatywę w zakresie budownictwa przejawiają wyłącznie inwestorzy prywatni. Ani
gmina ani spółdzielnie nie były i nie są zainteresowane prowadzeniem budownictwa
mieszkaniowego.
4.7. Charakterystyka ruchu budowlanego w gminie
Ruch budowlany w gminie w latach 1990-2010 (źródło: UG).
Lp.
Miejscowość
2001-2005
2006-2010
58
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Beszowa
Borki
Budziska
Czarzyzna
Gace Słupieckie
Grabowa
Góra
Łubnice
Łyczba
Orzelec Duży
Orzelec Mały
Przeczów
Rejterówka
Słupiec
Szczebrzusz
Wilkowa
Wolica
Zalesie
Zofiówka
Ogółem:
9
6
10
5
6
11
7
9
4
5
11
1
11
3
5
4
107
10
4
7
5
1
1
1
19
4
12
2
9
2
10
4
11
5
3
3
115
Wśród inwestycji zdecydowanie przeważają budynki mieszkalne i gospodarcze. Pozwolenia na
nie stanowią ponad połowę wydanych pozwoleń. .
Systematycznie spada liczba wydawanych pozwoleń na budynki mieszkalne. Największą
aktywność budowlaną przejawiają mieszkańcy miejscowości Łubnice, Beszowej, Orzelec D.
Słupiec i Wilkowa.
4.8. Obronność i bezpieczeństwo publiczne
Ochrona przeciwpożarowa
Na terenie gminy funkcjonują 4 jednostki OSP, które są zlokalizowane w miejscowościach:
Łubnice, Beszowa, Budziska, Słupiec. Przy każdej z nich zlokalizowana jest syrena alarmowa.
Profesjonalne usługi w zakresie ochrony ludności, łagodzenia i likwidowania skutków katastrof
świadczy Staszowska Zawodowa Straż Pożarna.
Ochrona policyjna
Gmina podlega Powiatowej Komendzie Policji w Staszowie. Na terenie gminy nie ma
zlokalizowanego Posterunku Policji
Tereny wojskowe
Na obszarze gminy i w bezpośrednim jej sąsiedztwie nie ma terenów jednostek wojskowych ani
też nie ma terenów ćwiczebnych.
Zagrożenia katastrofalne
W zakresie zagrożeń powodziowych:
Gmina zagrożona jest wylewami wodami stuletnimi rzeki Wisły. Linia zasięgu tych wód dotyczy
południowej części gminy i obejmuje tereny do Kanału Strumień
Nie ma na terenie gminy obiektów szczególnie ważnych, podlegających specjalnej ochronie
przed zalaniem, lub podtopieniem.
Gmina posiada operat przeciwpowodziowy.
W zakresie zagrożeń pożarami:
Na terenie gminy występują niewielkie skupiska leśne, nie ma w ich sąsiedztwie składowisk
materiałów niebezpiecznych ani materiałów łatwo palnych. Można uznać, że lasy są
”bezpieczne” i wyjąwszy zdarzenia losowe nie zagraża im pożar.
Budynki w większości są w stanie dobrym, zabudowa wiejska nie jest ciasna, raczej rozluźniona
i rozrzucona, nie grozi to – w wypadku zapalenia pojedynczego budynku – pożarem większej ich
ilości czy też wsi.
59
W zakresie zagrożeń w transporcie:
Na obszarze gminy mamy do czynienia wyłącznie z zagrożeniami wynikającymi
z przebiegiem dróg samochodowych.
Przez gminę przebiega droga krajowa nr 79 relacji Sandomierz - Kraków. Szczególnie przebieg
drogi nr 79 może stwarzać zagrożenie. Droga przebiega m.in. przez wieś gminną, gdzie w
bliskim sąsiedztwie występuje zabudowa mieszkaniowa. Nie ma osobnego pasa do obsługi ruchu
lokalnego, tranzyt na równi z ruchem lokalnym prowadzony jest tymi samymi pasmami,
skrzyżowanie z drogą gminną odbywa się w jednym poziomie. Zagrożenie wypadkami nie jest
jedynym z tych, które niesie przebieg tej ruchliwej trasy. Tą drogą odbywa się cały tranzyt
samochodami przewożącymi duże ładunki, w tym również towary niebezpieczne. Stąd
konieczne jest zapewnienie sprawnej pomocy ofiarom wypadków jak też sprawnej utylizacji
środków szkodliwych i niebezpiecznych dla człowieka i dla środowiska naturalnego
wyciekających z uszkodzonych w kolizji drogowej cystern.
W zakresie zagrożeń chemicznych:
Związane z funkcjonowaniem stacji benzynowych, stosowaniem oprysków na użytkach rolnych
i sadowniczych oraz utylizacją opakowań środków ochrony roślin.
Zagrożenia inne
Związane głównie z wałęsającymi się zwierzętami – głównie bezdomnymi psami.
Na terenie gminy nie zostało zorganizowane schronisko dla zwierząt. Nie ma również
funkcjonującego, czy choćby wyznaczonego grzebowiska dla padłych zwierząt (czy to
hodowlanych, czy bezdomnych). Stanowi to potencjalne zagrożenie dla zwierząt - wzrostu
zachorowań na wściekliznę i dla ludzi – zagrożenie bakteriologiczne i pogryzienia przez chore
zwierzęta.
60
5. Uwarunkowania wynikające z funkcjonowania systemu transportowego
5.1. Komunikacja drogowa
Sieć drogowa na terenie gminy administrowana jest przez trzy zarządy. Przez gminę przebiegają
drogi:
główne krajowe,
zbiorcze i lokalne -powiatowe,
lokalne i dojazdowe - gminne.
Stan techniczny nawierzchni dróg w gminie jest zadowalający i ulega stałej, systematycznej
poprawie dzięki prowadzonym remontom i modernizacjom. Poziom bezpieczeństwa
użytkowników dróg ulega ciągłej poprawie poprzez istniejące oświetlenie uliczne oraz
sukcesywną budowę chodników. Wykaz sieci dróg realizujących powiązania zewnętrzne i
wewnętrzne:
Układ drogowo – uliczny.
Wykaz dróg głównych - krajowych na terenie gminy Łubnice
nr ew.
drogi
nazwa drogi (ulice)
klasa
drogi
dł. odc. w
gr. gminy
[km]
rodzaj nawierzchni
szerokość [m]
79
Sandomierz - Kraków
GP
11.642
twarda ulepszona
jezdni
korony
7,0
pobocze utwardzone
2 x 2,0
12,0
Wykaz dróg zbiorczych i lokalnych - powiatowych na terenie gminy
Nazwa drogi
Klasa drogi Długość
drogi
Rodzaj
nawierzchni
Szerokość
jezdni
Szerokość
korony
0820 T Połaniec - Budziska
0822T Ruszcza -Słupiec-Ta
mówce
0823T Łubnice - Budziska
Lokalna
Zbiorcza
1542m
8885m
bitumiczna
bitumiczna
5m
5m
14m
14m
Lokalna
6192m
bitumiczna
5m
14m
0824T Zofiówka -Czarzyzna
Lokalna
2990m
bitumiczna
5m
14m
0825T Łubnice - Słupiec
zbiorcza
8559m
bitumiczna
5m
14m
0826T Komorów - Słupiec
0827T Pacanów - Gacę
Słupieckie
0110T Woj nów - Beszowa
lokalna
lokalna
3820m
3672m
bitumiczna
bitumiczna
5m
4m
14m
14m
lokalna
1764m
bitumiczna
5m
14m
0836T Rytwiany - Łubnice
0105T Stopnica - Połaniec
0842T Połaniec - Łyczba
0856T Przeczów - Kapkaz
0857T Gacę Słupieckie Zofiówka
zbiorcza
zbiorcza
lokalna
lokalna
lokalna
5733m
4057m
3034m
3198m
270m
bitumiczna
bitumiczna
bitumiczna
bitumiczna
bitumiczna
5m
6m
4m
4m
5m
14m
14m
14m
14m
14m
Wykaz dróg lokalnych i dojazdowych - gminnych na terenie gminy
Lp.
1
2
3
numer
drogi
Nazwa drogi
Przebieg drogi
001661
T
001662
T
Beszowa –
Zborówek
Beszowa przy
kościele
001663
T
Beszowa
źródełko
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) w stronę lasu
w miejscowości Beszowa, droga ślepa
Od drogi gminnej (Beszowa przez wieś) do drogi
krajowej 79 (Warszawa-Bytom) w miejscowości
Beszowa
Od drogi powiatowej 0110 T (Wojnów-BorzymówBeszowa)w stronę Nuglówki(przysiółek Beszowej) w
Rodzaj
Szeroko
nawierzchni
ść
korona
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Tłuczeń
3/4
61
4
001665
T
001666
T
001667
T
001674
T
Beszowa –
Nuglówka
Orzelec Mały –
Piaskownia I
Orzelec Mały –
Piaskownia II
Orzelec Mały Cegielnia
8
001675
T
Poręby –
Łubnice
9
001676
T
Łubnice –
Boisko
10
5
6
7
m. Beszowa, droga ślepa
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) w stronę lasu Tłuczeń
(Sroczków) w m. Beszowa, droga ślepa
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) do
Asfalt
Piaskowni I w m. Orzelec Mały
Od Piaskowni II do drogi krajowej 79(WarszawaTłuczeń
Bytom) w m. Orzelec Mały
Od drogi krajowej 79(Warszawa-Bytom) w stronę
Tłuczeń
cegielni do drogi gminnej (Orzelec Mały-Beszowa) w
m. Orzelec Mały
Od drogi krajowej 79(Warszawa-Bytom) w stronę łąk asfalt
Poręb (przysiółek Łubnic) w m. Łubnice, droga ślepa
3/4
3/4
3/4
3/4
Tłuczeń
3/4
001679 Łubnice Górka
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) w stronę
T
Podlesie
lasu, droga ślepa
001682 Łubnice Górka – Od drogi gminnej (Łubnice Górka-Podlasie) do drogi
T
Las
powiatowej 0836 T (Rytwiany-Łubnice) w m. Łubnice
001684
Łyczba przez
Od drogi krajowej 79(Warszawa-Bytom) w kierunku
T
wieś
lasu do Podlesia (przysiółek Łyczba), droga ślepa
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
13
001708
T
Od drogi powiatowej 0826 T (Komorów-Słupiec) w
stronę rzeki Wisły w m. ślepa, droga ślepa
Asfalt
3/4
14
001709
T
Od drogi powiatowej 0826 T (Komorów-Słupiec) do
pól w m. Gace Słupieckie, droga ślepa
Asfalt
3/4
15
001711
T
Asfalt
3/4
16
001716
T
Asfalt
3/4
17
001722
T
001725
T
001729
T
001736
T
001759
T
001760
T
001761
T
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
11
12
18
19
20
21
22
23
24
25
001762
T
001763
T
26
001764
T
27
001765
T
001774
T
28
Gace Słupieckie
–
Wisła
Gace Słupieckie
–
Zagrody
Gace Stare
Od drogi powiatowej 0825 T(Łubnice-Słupiec) w
stronę boiska sportowego w m. Łubnice, droga ślepa
3/4
Od drogi powiatowej 0826 T (Komorów-Słupiec)
przez pola do drogi powiatowej 0826 T(KomorówSłupiec)w m.Gace Słupieckie
Zofiówka –
Od drogi powiatowej 0825 T (Łubnice-Słupiec) przez
Gace Słupieckie
pola do drogi powiatowe 0827 T (Pacanów-Zalesieza cmentarzem
Gace Słupieckie)
Zofiówka
Od drogi powiatowej 0825 T(Łubnice-Słupiec) do
Granica
drogi gminnej (Zalesie-Zofiówka) przez pola
Orzelec Duży
Poprzeczna
pola do granicy gminy Łubnice
Orzelec Duży
Od drogi gminnej (Orzelec Duży Poprzeczna) do
Most
mostu na Kanale Strumień
Orzelec Duży
Od drogi powiatowej 0825 T (Łubnice-Słupiec) do
Wygoń
drogi gminnej (Orzelec Duży Poprzeczna)
Góra –
Od drogi powiatowej 0836 T (Rytwiany-Łubnice)
Wilkowa
przez wieś Góra i pola do drogi gminnej (Wolica-Góra)
Wilkowa
Od drogi powiatowej 0836 T(Rytwiany-Łubnice) przez
wieś do drogi gminnej (Wilkowa-Beszowa)
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecGace Słupieckie
Tarnowce) wzdłuż wału wiślanego do drogi
powiatowej 0826 T (Komorów-Słupiec) w m. Słupiec
Słupiec –
Od drogi gminnej (Słupiec -Gace Słupieckie) do końca
Tarnowce III
wsi Słupiec
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecTarnowce II
Tarnowce) do magazynów powodziowych przy wale
wiślanym w m.Słupiec
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecZakupniki
Tarnowce) przez pola do drogi gminnej (SłupiecTarnowceIII) w m. Słupiec
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecTarnowce I
Tarnowce) do wału wiślanego
Łubnice –
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) przez wieś
Lelonka
do drogi powiatowej 0823 T (Łubnice-Budziska) w m.
62
29
001778
T
30
001783
T
31
001784
T
32
001788
T
33
001789
T
34
001790
T
001791
T
001792
T
001800
T
35
36
37
38
001801
T
39
001806
T
001807
T
40
41
001808
T
42
001825
T
43
001832
T
44
001837
T
001841
T
45
46
47
001842
T
001857
T
48
001860
T
49
001866
T
50
001867
T
51
001868
Łubnice
Od drogi powiatowej 0823 T (Łubnice-Budziska) przez Gruntowa
pola do drogi gminnej (Orzelec Duży-Czarzyzna) w
m.Łubnice
Przeczów przez Od drogi powiatowej 0856 T (Przeczów-Kapkaz) przez
Asfalt
wieś
pola do Kanału Strumień w m. Przczów, droga ślepa
Łubnice –
Orzelec Duży
Przeczów –
Kanał I
Od drogi powiatowej 0856 T (Przeczów-Kapkaz) do
Kanału Strumień w m. Przczów , droga ślepa
Przeczów do pól Od drogi powiatowej 0856 T (Przeczów-Kapkaz) przez
pola do drogi gminnej (Przeczów-Kanał II) w m.
Przczów
PrzeczówOd drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) przez pola
Kanał II
wzdłuż Kanału Strumień do drogi gminnej (Przeczów
Cmentarz) w m.Przeczów
PrzeczówOd drogi gminnej (Przeczów-Kanał II) przez pola do
Strumień
drogi gminnej (Przeczów przez wieś)w m. Przeczów
PrzeczówOd drogi gminnej (Przeczów-Kanał II) przez pola do
Most
mostu na Kanale Strumień w m.Przeczów
Przeczów
Od drogi gminnej (Przeczów-Kanał II) obok starego
Cmentarz
cmentarza do Kanału Strumień w m Przeczów
Orzelec Duży - Od drogi powiatowej 0825 T (Łubnice-Słupiec) przez
Czarzyzna
pola do drogi powiatowej 0823 T(Łubnice-Budziska)
w m.Orzelec Duży
Łyczba –
Od drogi powiatowej 0856 T (Przeczów-Kapkaz) przez
Czarzyzna
pola do drogi powiatowej 0823 T (Łubnice-Budziska)
w m.Czarzyzna i Łyczba
Czarzyzna Od drogi gminnej (Czarzyzna-Ogrody) przez pola do
Zajezierze
końca wsi w m. Czarzyzna
Czarzyzna –
Od drogi powiatowej 0823 T (Łubnice-Budziska) przez
Ogrody
wieś do drogi powiatowej 0824 T (ZofiówkaCzarzyzna) w m.Czarzyzna
Czarzyzna –
Most
pola do mostu na Kanale Strumień w m.Czarzyzna,
droga ślepa
Czarzyzna –
Połać
wieś Czarzyzna do drogi powiatowej 0824 T
(Zofiówka-Czarzyzna)
Szczebrzusz –
Zakupniki
wieś Szczebrzusz do drogi powiatowej 0826
T(Komorów-Słupiec)
Szczebrzusz
przez wieś
wieś Szczebrzusz do drogi gminnej (Zofiówka-Słupiec)
Słupiec –
Szczebrzusz
wieś Słupiec i Szczebrzusz do drogi powiatowej 0825
T (Łubnice-Słupiec)
Słupiec Pola
Od drogi gminnej (Słupiec-Szczebrzusz) do pól w m.
Słupiec, droga ślepa
Słupiec – Łąki
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecTarnowce) przez pola do drogi gminnej (SłupiecSzczebrzusz) w m.Słupiec
Słupiec Wieś
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecTarnowce) do drogi gminnej (Budziska-Słupiec wzdłuż
wału) do Wału Wiślanego w m.Słupiec, droga ślepa
Słupiec - Wisła
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecTarnowce) przez pola drogi gminnej (Słupiec Wieś)w
m.Słupiec
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecNowa Wieś
Tarnowce) przez pola do drogi gminnej (BudziskaSłupiec wzdłuż wału) w m.Słupiec
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-Słupiec-
3/4
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt +
Tłuczeń
3/4
Tłuczeń
3/4
Asfalt +
Tłuczeń
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
3/4
63
T
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
Czarzyzna
Tarnowce) przez pola do rzeki Kinety, droga ślepa w
m.Słupiec
001870
Czarzyzna –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecAsfalt
3/4
T
Słupiec
Tarnowce) do drogi powiatowej 0822 T(RuszczaSłupiec-Tarnowce) w m.Czarzyzna
001873
Budziska –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecAsfalt
3/4
T
Żwirownia
Tarnowce) wzdłuż zbiornika wodnego Żwirownia do
drogi gminnej (Budziska-Kępa)
001877 Gace Słupieckie Od drogi powiatowej 0827 T (Pacanów-Zalesie-Gace
Asfalt
3/4
T
– Skrzynka
Słupieckie) przez pola do granicy gminy Łubnice,
droga ślepa
001886
Zalesie –
Od drogi powiatowej 0827 T (Pacanów-Zalesie-Gace
Asfalt
3/4
T
Grabowica
Słupieckie) przez pola do drogi gminnej (Zalesie Stare)
w m.Zalesie
001888
Zalesie –
Od drogi gminnej (Zalesie-Grabowica) obok
Asfalt
3/4
T
Kosowa
zabudowań wsi Zalesia do granicy gminy Łubnice
001890
Budziska –
Od drogi powiatowej 0820 T (Połaniec-Budziska)
Asfalt
3/4
T
Kępa
przez wieś Budziska do drogi powiatowej 0822 T
(Ruszcza-Słupiec-Tarnowce)
001891
Budziska
Od drogi gminnej (Budziska-Kępa) do Wału
Asfalt
3/4
T
Do wału
Wiślanego, w m. Budziska, droga ślepa
001893
Budziska Od drogi gminnej (Budziska-Kępa) wzdłuż wału
Asfalt
3/4
T
Słupiec wzdłuż
Wiślanego do drogi powiatowej 0822 T (Ruszczawału
Słupiec-Tarnowce) w m.Budziska i Słupiec
001897
Budziska Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecAsfalt
3/4
T
Śluza
Tarnowce) za Kaplicą w Budziskach do śluzy na
Kanale Strumień, droga ślepa
001898T Zalesie- Zofiówka Od drogi powiatowej 0827 T (Pacanów-Zalesie-Gace
Asfalt
3/4
Słupieckie) przez wieś Zalesie i Zofiówka do drogi
powiatowej 0825 T (Łubnice-Słupiec)
001913
Zofiówka –
Od drogi powiatowej 0824 T (Zofiówka-Czarzyzna) do
Asfalt
3/4
T
Rejterówka
wsi Rejterówka
001914
Rejterówka
Od drogi gminnej (Zofiówka-Rejterówka) przez wieś
Asfalt
3/4
T
przez wieś
Rejterówka do końca wsi
001924 Orzelec Mały Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) przez wieś
Asfalt
3/4
T
Beszowa
Orzelec Mały do drogi gminnej (Beszowa przez wieś)
w m.Beszowa
001926
Zalesie Stare
Od granicy gminy Łubnice przez pola do drogi
Asfalt
3/4
T
gminnej (Zalesie-Grabowica)
001927
Warszawa –
Od granicy gminy Łubnice przez wieś Zalesie, droga
Asfalt
3/4
T
Zalesie
ślepa
001933
Czarzyzna –
Od drogi powiatowej 0824 T (Zofiówka-Czarzyzna)
Asfalt
3/4
T
Słupiec
przez pola w kierunku pól wsi Słupiec
001932
Czarzyzna –
Od drogi gminnej (Czarzyzna-Słupiec) do rzeki Kinety
Asfalt
3/4
T
Kineta
w m.Czarzyzna, droga ślepa
001934
Wilkowa –
Od drogi powiatowej 0105 T (Stopnica-WilkowaAsfalt +
3/4
T
Beszowa
Połaniec) przez wieś Wilkowa w stronę lasu w
gruntowa
Beszowej, droga ślepa
001935
Beszowa
Od drogi gminnej (Beszowa-Wymysłów) obok starego Tłuczeń
3/4
T
Stary cmentarz
cmentarza w Beszowej do lasu, droga ślepa
001937
Beszowa –
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) przez pola w
Asfalt
3/4
T
Wymysłów
Beszowej w stronę lasu, droga ślepa
001940
Wilkowa –
Asfalt
3/4
T
Pola
przez pola w m.Wilkowa do drogi gminnej (WilkowaBeszowa)
001944
Borki –
Od drogi powiatowej 0836 T(Rytwiany-Łubnice) przez Asfalt +
3/4
T
Kamieniec
wieś Borki (przysiółek Kamieniec) do lasu, droga ślepa gruntowa
001948
Budziska –
Od drogi powiatowej 0820 T (Połaniec-Budziska)
Asfalt
3/4
T
Podwale
przez wieś Budziska do wału Wiślanego, droga ślepa
001949
Orzelec Duży
Od drogi powiatowej 0825 T(Łubnice-Słupiec) przez
Asfalt
4,5/5,5
T
przez wieś
wieś Orzelec Duży do granicy gminy Łubnice
64
76
001950
T
77
001968
T
78
001977
T
79
001979
T
80
001983
T
001984
T
81
82
001987
T
83
001988
T
84
002010
T
002011
T
002017
T
85
86
87
88
002018
T
002019
T
89
002022
T
90
002023
T
91
001809
T
001813
T
001969
T
001889
T
001945
T
92
93
94
95
96
97
98
99
100
002006
T
001947
T
001845
T
001855
T
001720
T
Budziska –
Górajki
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecTarnowce) przez wieś Budziska (przysiółek Górajki)
do drogi powiatowej 820 T (Połaniec-Budziska)
Zofiówka –
Od drogi powiatowej 0825 T(Łubnice-Słupiec) przez
Słupiec
wieś Zofiówka Szczebrzusz, Słupiec do drogi gminnej
(Słupiec-Jeziora)
Wolica –
Od drogi powiatowej 0105 T (Stopnica-WilkowaGóra
Połaniec) przez wieś Wolice, pola, wieś Góra do drogi
powiatowej 0836 T (Rytwiany-Łubnice)
Borki przez wieś
do granicy
przez wieś Borki w stronę lasu do granicy gminy
gminy
Łubnice
Wolica
Od drogi gminnej (Wolica-Góra) wzdłuż rowu
przy rowie
melioracyjnego do drogi gminnej (Wolica-Sydzyna)
Łyczba
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) przez pola w
m. Łyczba do drogi powiatowej 0856 T (PrzeczówKapkaz)
Łyczba –
Od drogi gminnej (Łyczba przez wieś) przez las w
Grabowa przez
m.Łyczba i Grabowa do drogi gminnej (Grabowalas
Borki)
Grabowa –
Od drogi powiatowej 0824 T (Zofiówka-Czarzyzna)
Borki
przez wieś Grabowa do drogi gminnej (Borki przez
wieś do granicy gminy) w m. Borki
Łubnice –
Od drogi powiatowej 0836 T(Rytwiany-Łubnice) przez
Beszowa
las w stronę Beszowej
Beszowa przez
Od drogi krajowej 79(Warszawa-Bytom) przez wieś
wieś
Beszowa do torów dawnej Kolejki Wąskotorowej
Wilkowa –
Od drogi powiatowej 0105 T (Stopnica-WilkowaŁącznik
Połaniec) przez wieś Wilkowa do drogi powiatowej
0105 T(Stopnica-Wilkowa-Połaniec)
Wilkowa –
Od Wilkowa-Łącznik w stronę łąk w m. Wilkowa,
Łąki
droga ślepa
Wilkowa
przez pola w m. Wilkowa do drogi gminnej (WilkowaŁąki)
Wolica –
Od drogi powiatowej 0105 T (Stopnica-WilkowaSydzyna
Połaniec) przez pola w m. Wilkowa do drogi gminnej
(Wolica przy rowie)
Wolica –
Od drogi powiatowej 0105 T (Stopnica-WilkowaMost
Połaniec) przez wieś Wolica do mostu na rzece
Wschodniej, droga ślepa
Budziska –
Niwa
wieś Budziska do pól, droga ślepa
Budziska –
Od drogi gminnej (Budziska-Niwa) do Klasztoru w
Klasztor
Budziskach, droga ślepa
Budziska
Od drogi gminnej (Budziska-Niwa) do drogi
powiatowej 0823 T (Łubnice-Budziska)
Budziska –
Od drogi gminnej (Budziska) do starej rzeki w
Stara Rzeka
Budziskach, droga ślepa
Borki –
Od drogi gminnej (Borki przez wieś
Pola
do granicy gminy) przez pola w m.Borki do drogi
powiatowej 0836 T (Rytwiany-Łubnice)
Beszowa –
Od granicy z gminą Oleśnica wzdłuż granicy gminy
Granica
Łubnice
Budziska –
Od drogi powiatowej 0820 T (Połaniec-Budziska) do
Podwale
wału rzeki Wisły
Słupiec –
Od drogi powiatowej 0822 T (Ruszcza-SłupiecJeziora
Tarnowce) do rzeki Kinety
Słupiec Centrum Od drogi gminnej (Słupiec-Szczebrzusz) przez pola w
m. Słupiec do drogi gminnej (Słupiec-Jeziora)
Zofiówka –
Od drogi powiatowej 0825 T (Łubnice-Słupiec) do pól
Jatki
w m.Zofiówka, droga ślepa
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt +
tłuczeń
4/5
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt +
gruntowa
3/4
Asfalt
3/4
Tłuczeń +
gruntowa
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
3/4
Asfalt +
3/4
gruntowa
Asfalt
3
/
3
Gruntowa
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Tłuczeń
3/4
Gruntowa
3/4
Asfalt
3/4
Gruntowa
3/4
Tłuczeń
3/4
Gruntowa
3/4
65
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
001900
T
Orzelec Duży
przy kanale Strumień
Budziska –
Kępa Górecka
Od mostu drewnianego na Kanale Strumień w Orzelcu
Dużym przy wale w stronę drogi powiatowej 0825 T
(Łubnice-Słupiec)
001952
Od drogi gminnej (Budziska-Górajki)przez wieś
T
Budziska(przysiółek Górajki) w stronę starej rzeki,
droga ślepa
001721
Zofiówka –
T
Rotówka
pola w m.Zofiówka w stronę Kanału Strumień, droga
ślepa
Do pól
Gace
Od drogi powiatowej 0827T (Pacanów-Zalesie-Gace
Słupieckie- Pola Słupieckie) do pól w miejscowości Gace Słupieckie,
droga ślepa
Do pól Orzelec Duży Od drogi (Orzelec Duży – Poprzeczna) do Kanału
Kanał
Strumień droga ślepa
Do pól Orzelec Duży Od drogi (Orzelec Duży-Poprzeczna) do Kanału
Bród
Strumień, droga ślepa
Do pól Zofiówka - Pola Od drogi powiatowej 0824T (Zofiówka – Czarzyzna)
do pól, droga ślepa
Do pól
Orzelec MałyOd drogi (Orzelec Mały-Piaskownia) w stronę lasu,
Las
droga ślepa
Do pól Łubnice - Lipiny Od drogi (Łubnice-Poręby) w stronę drogi powiatowej
0825T (Łubnice-Słupiec), droga ślepa
Do pól
Beszowa od
Od drogi (Beszowa-Źródełko) przez pola krzyżuje się
Figury
z drogą (Beszowa–Nuglówka) do drogi krajowej 79
(Warszawa-Bytom)
Do pól
Łubnice –
Od drogi (Łubnice-Lelonka) przez pola do drogi
Łyczba
krajowej 79 (Warszawa-Bytom)
Do pól
Zalesie –
Od drogi (Zalesie-Zofiówka) w kierunku zachodnim
Zakupne
przez pola, droga ślepa
Do pól
Przeczów Od drogi (Przeczów – Kanał II) wzdłuż wału przy
Ruszcza
Kanale Strumień do granicy gminy
Do pól
Wolica do pól
Od skrzyżowania dróg: (Wolica-Sydzyna) i (Wolicaprzy rowie) w stronę pól, droga ślepa
Do pól
Góra - Wolica Od drogi powiatowej 0836T (Rytwiany-Łubnice) przez
pola w kierunku wschodnim do drogi (Wolica-Góra)
Do pól Wolica - Rzeka
Od drogi powiatowej 0105T (Stopnica-WilkowaPołaniec) w stronę rzeki Wschodniej, droga ślepa
Do pól
Wilkowa Od drogi (Wilkowa – Beszowa) przez pola krzyżuje się
Gozyna
z drogą (Wilkowa-Pola) do drogi powiatowej 0836T
(Rytwiany-Łubnice)
Do pól
Przeczów –
Od drogi krajowej 79(Warszawa-Bytom) w stronę pól,
Stara Wieś
droga ślepa
Do pól
Budziska
Od drogi (Budziska – Górajki) w stronę pól, wzdłuż
Żołnierówka
granicy gminy, droga ślepa
Do pól
Zofiówka przy Od drogi powiatowej 0825T(Łubnice-Słupiec) wzdłuż
Kanale
Kanału Strumień droga ślepa
Do pól
Beszowa na
Od drogi krajowej 79 (Warszawa-Bytom) w stronę pól,
Dole
droga ślepa
Do pól
Orzelec Mały
Od drogi (Orzelec Mały-Beszowa) wzdłuż torów do
przy Torach
drogi Krajowej 79 (Warszawa-Bytom)
Do pól Budziska-Kępa
Od drogi (Budziska po wale) krzyżuje się z drogą
(Budziska Podwale) do drogi (Budziska-Do Wału)
Gruntowa
3/4
Asfalt
3/4
Asfalt
3/4
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Klasy techniczne dróg oznaczone w tabeli symbolami literowymi:
GP – główna ruchu przyśpieszonego dla dróg krajowych;
Z/L – zbiorcza lub lokalna dla dróg powiatowych;
L/D – lokalna lub dojazdowa dla dróg gminnych (na części przebiegu drogi);
D – dojazdowa dla dróg gminnych;
określone zostały na podstawie funkcji pełnionej w istniejącym układzie komunikacyjnym.
Podstawowe dane, takie jak szerokość jezdni, korony, pasa drogowego, geometria trasy
66
wskazują, że większość z nich nie posiada parametrów technicznych i użytkowych
odpowiadających wymaganym klasom technicznym. Zestawienie długości dróg pod względem
rodzaju nawierzchni przedstawia poniższa tabela.
Rodzaje nawierzchni dróg.
rodzaje nawierzchni [km]
kategoria drogi
Krajowe
Powiatowe
Gminne
razem:
twarda
ulepszona (bitumiczna)
nieulepszona
ulepszona
11,642
53.716
86.024
151.382
4.262
4.262
14.682
14.682
gruntowa
nieulepszona
19.826
19.826
W ogólnej długości zewidencjonowanej sieci drogowej 147,868 km, 68% stanowią drogi
o nawierzchni bitumicznej (twarda ulepszona). Dla dróg gminnych, na ogólną długość (wg
ewidencji) 128.706 km, drogi o nawierzchni bitumicznej stanowią 55%.
5.2. Obciążenie ruchem zewnętrznym dróg krajowych
Dane o natężeniu ruchu na drodze krajowej nr 79 (2010 r.).
Lokalizacja
Nr drogi
79
Połaniec -Łubnice
Natężenie ruchu (ilość pojazdów)
4 340
5.3. Ocena funkcjonowania układu drogowego
5.3.1. Drogi krajowe
Głównymi elementami układu realizującymi dostępność komunikacyjną i zewnętrzne
powiązania jest droga krajowa Nr 79 relacji Sandomierz - Kraków. Zapewnia ona możliwość
powiązań z systemem ponadlokalnym w skali województwa, regionu i kraju. Ze względu na
utrwalony historycznie przebieg jest drogą ogólnie dostępną z dużą ilością włączeń i
indywidualnych zjazdów. Obecnie nie spełnia wymaganych parametrów techniczno-użytkowych
przypisanych klasie GP.
Przekrój poprzeczny istniejącej drogi nie spełnia wymaganych parametrów drogi ruchu
międzynarodowego w zakresie:
– najmniejsza zalecana szerokość pobocza dla dróg zwykłych powinna wynosić 3,25 m
– pobocze gruntowe 1,5 m
– brak ścieżek specjalnych dla ruchu pieszego i rowerowego.
5.3.2. Drogi powiatowe i gminne
Komunikację lokalną obsługującą gminę stanowi sieć dróg powiatowych wraz z drogami
gminnymi. Drogi powiatowe zgodnie z ustawą o drogach publicznych powinny stanowić
połączenie miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą.
Funkcje drogi powiatowej przejmują na siebie drogi krajowe, a wyznaczone drogi powiatowe
realizują wewnętrzne powiązania i obsługują miejscowości gminne. Nie spełniają również
wymaganych parametrów przypisanych dla dróg powiatowych klasy technicznej Z.
Drogi gminne to przeważnie drogi o nawierzchni gruntowej ulepszonej i naturalnej. Tylko
nieliczne drogi gminne posiadają parametry techniczno-użytkowe odpowiednie dla klasy L lub
D. Uwarunkowaniem techniczno - ekonomicznym modernizacji dróg w terenie zabudowanym są
wąskie pasy drogowe uniemożliwiające wprowadzenie w przekrój drogi systemu odwodnienia,
ścieżek
rowerowych
a
nawet
chodników
dla
ruchu
pieszego.
Trudności
w pozyskaniu terenu niejednokrotnie eliminują całkowicie działania modernizacyjne. Poza
terenem zabudowy, drogi przebiegają w naturalnie ukształtowanych, wąskich wąwozach
o podłożu lessowym.
5.4. Komunikacja zbiorowa i indywidualna
Obsługę komunikacyjną zbiorową realizują autobusy Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji
67
Samochodowej i prywatni przewoźnicy. Polityka komunikacyjna gminy zakłada
podporządkowanie układu komunikacyjnego dla swobodnego korzystania z samochodu
osobowego. Nie stwarza się ograniczeń odnośnie użytkowania samochodów osobowych,
ciężarowych i parkowania.
Pod względem zaopatrzenia w paliwo gminę obsługują; stacja paliw przy drodze krajowej Nr 79
w Łubnicach;
Gmina dysponuje dość dobrze rozwiniętą ofertą miejsc do parkowania. Są to wydzielone place o
nawierzchni utwardzonej lub ulepszonej gruntowej, zlokalizowane w miejscach występowania
potrzeb parkingowych.
Orientacyjna ilość miejsc postojowych.
miejscowość
Łubnice
obiekt użyteczności publicznej
Urząd Gminy
Bank Spółdzielczy
Stacja paliw przy drodze Nr 79
Ośrodek Zdrowia
Plac rekreacyjny
Gimnazjum
ilość miejsc postojowych
9
5
5
7
12
9
5.5. Drogi transportu rolniczego
Drogi rolnicze są głównie drogami o nawierzchni gruntowej. Niewielki procent tych dróg jest
wyposażony w nawierzchnię utwardzoną lub ulepszoną. Układ dróg obsługi rolnictwa wykazuje
dużą regularność. Układ posiada hierarchię, którą tworzą drogi o funkcji:
– głównej – są to drogi publiczne niższego rzędu powiatowe i gminne;
– zbiorczej – zbiorcze dojazdy do pól;
– pomocniczej – drogi bezpośredniej obsługi pól.
Bezpośrednie zjazdy z pól na drogi krajowe występują sporadycznie.
5.6. Sieć kolejowa
Przez teren gminy nie przebiega żadna linia kolejowa. Najbliższe sieci kolejowe znajdują się w
obrębie gminy Połaniec i Staszów
68
6. Uwarunkowania wynikające z wyposażenia i
technicznego
obsługi uzbrojenia
6.1. Elektroenergetyka
Głównymi punktami zasilania gminy w energię elektryczną są GPZ 110/15kV „Połaniec” i
„Grzybów”.
Obszar gminy zasilany jest napięciem 15kV.
Energia elektryczna wyprowadzana jest z w/w GPZ-tów liniami napowietrznymi:
15kV „Połaniec – Ruszcza”
15kV „Połaniec – Łubnice”
15kV „Grzybów – Sichów””
do 55 stacji transformatorowych 15/0,4kV znajdujących się w poszczególnych miejscowościach
gminy.
Stacje te są głównym źródłem zasilania odbiorców bytowo – komunalnych, drobnego przemysłu,
usług, handlu i sieci oświetleniowej.
Wszystkie stacje transformatorowe są stacjami napowietrznymi.
Obszar gminy obsługiwany jest pod względem elektroenergetycznym przez PGE Dystrybucja
S.A. Oddział Rzeszów – – Rejon Energetyczny Staszów.
Wykaz stacji transformatorowych 15/0,4kV na terenie gminy przedstawia poniższa tabela.
Wykaz stacji transformatorowych 15/0,4kV na terenie gminy .
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Nazwa i numer stacji
transformatorowej Re Staszów
Wilkowa 1
Wilkowa 2
Wilkowa Szkoła
Wolica k/Połańca
Sieragi
Góra
Borki
Beszowa 1
Beszowa 2
Beszowa 3
Orzelec Mały
Łubnice 1
Łubnice 2
Łubnice 3 Wymysłów
Łubnice 4
Łyczba 1
Łyczba 2
Grabowa
Przeczów 1
Przeczów 2
Przeczów 3
Orzelec Duży 1
Orzelec Duży 2
Łubnice Kapkaz
Rejterówka
Czarzyzna 1
Czarzyzna 2
Symbol na mapie
Typ stacji trafo
STSR-20/250
STS-20/250
STSpb-K-20/250
STSR-20/250
ŻH-15B
STSR-20/250
ŻH-15
STSR-20/250
ŻH-15B
STSR-20/250
STSR-20/250
STSpb-20/250
STSR-20/250
STS-20/100
STSR-20/250
STS-20/100
STS-20/100
ŻH-15B
ŻH-15B
STS-20/100
STSR-20/250
STSR-20/250
STSR-20/250
STS-20/250
ŻH-15B
ŻH-15B
STSR-20/250
Moc
zainstalowana w
stacji [kVA]
75
40
100
100
30
30
63
100
50
50
100
250
160
30
63
50
100
100
100
100
100
160
100
100
30
125
100
69
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
Czarzyzna 3
Budziska 1
Budziska Szkoła
Budziska 2
Budziska 3
Budziska 4
Budziska 5
Budziska 6
Budziska 7
Budziska 8
Budziska Nowa Wieś
Zalesie 1
Zalesie 2
Zofiówka
Gace Słupieckie 1
Gace Słupieckie 2
Gace Słupieckie 3
Gace Słupieckie 4
Zakupnik Gace Słupieckie
Słupiec 1
Słupiec 2
Słupiec 3
Słupiec Tarnowce
Szczebrzusz 1
Szczebrzusz 2
Szczebrzusz 3
Łyczba
Beszowa Szklarnia
STSR-20/250
ŻH-15B
STSpb-20/250
ŻH-15B
ŻH-15B
STS-20/250
STSR-20/250
STSR-20/250
STSR-20/250
STSR-20/250
STSR-20/250
STSR-20/250
STS-20/100
ŻH-15
ŻH-15B
STSa-20/250
STSa-20/250
STSa-20/250
STS-20/250
ŻH-15
ŻH-15
STSR-20/250
ŻH-15
ZH-15
STS-20/100
STS-20/250
STS-20/100
STSR-20/250
100
100
100
63
100
40
100
100
100
63
63
160
100
100
50
63
63
63
63
75
100
160
100
75
40
63
30
100
Przez północną część gminy przebiega dwutorowa linia 110 kV Połaniec – Grzybów (I tor),
Połaniec – Cegielnia Oleśnica (II tor).
Strefa ochronna dla w/w linii 110 kV – 25 licząc od osi w jedną i drugą stronę.
W wypadku zabudowy kubaturowej w pobliżu linii elektroenergetycznych obowiązuje
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania tych poziomów promieniowania jakie mogą występować w środowisku (Dz. U. Nr
192, poz. 1883 z dnia 14 listopada 2003 roku).
Wyklucza się z zadrzewienia obszary pod liniami elektromagnetycznymi w pasach;
dla linii 110kV – 20m (po 10m w obie strony od osi linii)
dla linii 15kV – 11m (po 5,5m w obie strony od osi linii).
Stan techniczny sieci średnich napięć jest dobry, stan techniczny stacji transformatorowych jest
na średnim poziomie. W niektórych sołectwach występują stacje wymagające przebudowy. Stan
techniczny sieci niskich napięć jest niezadowalający. Niektóre obwody wymagają remontu.
Przy zagospodarowaniu terenów należy uwzględnić uwarunkowania wynikające z przebiegu
istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej spełniając wymagania Polskich Norm oraz
aktualnie obowiązujących przepisów. W przypadku wystąpienia kolizji projektowanych
obiektów z istniejącymi sieciami elektroenergetycznymi należy sieci te przystosować do nowych
warunków pracy określonych przez dysponenta sieci
6.2. System gazowniczy
Na terenie gminy brak jest systemu gazowniczego. Gmina leży poza zasięgiem gazociągów
magistralnych, aktualnie brak jest więc technicznych możliwości dostawy gazu ziemnego.
70
Obecnie istnieje możliwość, poprzez rozbudowę systemu sieci średnioprężnej w gminie
Oleśnica, zaopatrzenia w gaz ziemny wsi zlokalizowanych w północnej części gminy tj.
Wilkowa, Wolica, Góra i Borki. Natomiast znacznie rozpowszechniona jest gazyfikacja
bezprzewodowa. Na terenie gminy i wsi sąsiadujących z gminą Łubnice zlokalizowanych jest
szereg punktów sprzedaży butli gazowych propan-butan.
W 1992 r. opracowany został na zlecenie Urzędu Gminy w Pacanowie Program gazyfikacji
gminy Pacanów i Łubnice. Gazociągiem Źródłowym zasilającym projektowaną stację
redukcyjno-pomiarową jest gazociąg Dn 250 mm CN 6,4 MPa relacji Tarnów – Grzybów.
Przyjęcie do realizacji układu sieci magistralnych wg alternatywy I wymusza budowę odcinka
długości 5,8 km sieci magistralnej wysokoprężnej, jako odgałęzienie od gazociągu źródłowego
oraz realizację stacji redukcyjno-pomiarowej I ST. Zlokalizowanej w północnym rejonie gminy
Pacanów obok wsi Kwasów. Docelowa przepustowość nominalna stacji Qnom=3000 Nm3/h
pozwoli na zaopatrzenie w gaz odbiorców zlokalizowanych na terenie Gm. Pacanów i Gm.
Łubnice oraz z gminy Stopnica wsi: Strzeglin, Mietel i Mariampol. W bilansie zapotrzebowania
gazu przewidziano zużycie gazu do celów komunalnych tj. przygotowania posiłków i ciepłej
wody oraz centralnego ogrzewania. Projektowana sieć średnioprężna będzie zasilała w gaz
odbiorców poprzez indywidualne reduktory domowe.
6.3. Telekomunikacja
Gmina znajduje się w Okręgu Telekomunikacyjnym Staszów.
Automatyczna centrala telefoniczna zlokalizowana w sołectwie Łubnice może być w razie
zwiększenia potrzeb segmentowo rozbudowywana. Linia telefoniczna relacji Łubnice-Staszów
prowadzona jest jako napowietrzna.
Znaczną szansą dla rozwoju telekomunikacji na terenie gminy będzie możliwość włączenia w
krajowy system światłowodowy w ramach SDH Staszów po zrealizowaniu dwóch linii
światłowodowych relacji:
- Staszów-Opatów Sandomierz- Stalowa Wola,
- Łubnice-Połaniec-Tarnobrzeg-Stalowa Wola.
Istniejąca stacja wieżowa telefonii komórkowej w sołectwie Łyczba oraz maszt telefonii
radiowej w sołectwie Słupiec zabezpieczają potrzeby gminy w tym zakresie
6.4. Zaopatrzenie w wodę
Na obszarze gminy funkcjonuje jeden komunalny system wodociągowy na bazie ujęcia
wody wgłębnej. Jest to wodociąg grupowy Łubnice-Kapkaz, obejmujący swym zasięgiem
sołectwa: Beszowa, Borki, Budziska, Czarzyzna, Gace Słupieckie, Góra, Grabowa, Łubnice,
Łyczba, Orzelec Duży, Orzelec Mały, Przeczów, Rejterówka, Słupiec, Szczebrzusz, Wilkowa,
Wolica, Zalesie, Zofiówka oraz trzy miejscowości z terenu gminy Oleśnica.
Ujęcie nr 1 w Łubnicach-Kapkazie składa się z 6 studni głębinowych ujmujących wodę z
czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Głębokość studni wynosi ok. 15 m. Wydajność
studni waha się od 9,5 m3/h do 15 m3/h. Zasoby ujęcia wynoszą Qmaxgodz=80,9 m3/h. Ujęcie i
stacja uzdatniania wody zlokalizowane są w sołectwie Łubnice-Kapkaz.
Ujmowana woda surowa posiada parametry przekraczające dopuszczalne normy określone w
rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Przyjęta technologia uzdatniania zapewnia dobrą jakość
wody do picia i na potrzeby bytowe.
Dla zapewnienia możliwości równomiernego poboru wody, jak również niezbędnych potrzeb
ppoż., wybudowano zbiorniki wyrównawcze zlokalizowane na terenie stacji (2 po 150 m 3) oraz
w sołectwie Beszowa.
Zapotrzebowanie wody dla całej gminy wynosi Qśrd=1241 m3/d. Długość sieci wodociągowej
wynosi 119,7 km. Ilość przyłączy na terenie gminy wynosi 1238 szt. Wydobycie roczne wody w
2011 r. wyniosło 200.558 m3.
Istniejące ujęcie oraz stacja wodociągowa wraz ze zbiornikami we wsi Beszowa pokrywają w
pełni zapotrzebowanie na wodę mieszkańców gminy, jak również potrzeby ppoż. Studnie
71
głębinowe ujęcia wody Łubnice-Kapkaz mają wygrodzoną strefę ochronną bezpośrednią w
odległości 10m od obrysu obiektów.
Ujęcie nr 2 w Przeczowie wykonane w 1967 r. dla wodomistrzówki składa się z jednej studni
wierconej nr 2 o głębokości 16,6 m i wydajności Q~20,4 m3/h przy depresji s~6,1 m. Studnia ta
czerpie wody podziemne z utworów czwartorzędowych. Ujęcie nie posiada zatwierdzonych
zasobów ani pozwolenia wodno prawnego i aktualnie jest nieczynne.
Ponadto w Beszowej i w Przeczowie znajdowały się studnie wiercone dla celów chemizacji
rolnictwa, również ujmujące wody podziemne z osadów czwartorzędowych.
Studnia w Beszowej wykonana w 1989 r., o głębokości 25,0 m, miała wydajność Q~0,5 m 3/h i
jako otwór negatywny została zlikwidowana.
Studnia w Przeczowie wykonana w 1989 r., o głębokości 11,5 m, miała wydajność Q~9,0m3/h
przy depresji s~3,0 m, ale jest nieczynna
6.5. Gospodarka ściekowa
Na terenie gminy nie istnieje sieciowy system odprowadzania ścieków. Istniejące
zakłady, instytucje oraz część gospodarstw indywidualnych posiada lokalne systemy
odprowadzające ścieki do zbiorników bezodpływowych opróżnianych okresowo przez PGK
Połaniec na miejską oczyszczalnię ścieków.
Na obszarze gminy zarejestrowano (wg danych G.U.S.) 570 szt. w/w zbiorników
bezodpływowych.
Nieszczelne zbiorniki bezodpływowe jak również odprowadzanie ścieków bezpośrednio do
cieków wodnych oraz brak warstwy izolacyjnej wód wgłębnych narzuciło konieczność budowy
systemu odbioru i zagospodarowania ścieków.
W latach 2010-2011 w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na terenie gminy
podjęto realizację 244 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków typu SBR. Jest to instalacja
biologicznego oczyszczania ścieków sanitarnych pracujących na bazie osadu czynnego z
odprowadzaniem wód oczyszczonych do studni chłonnych lub istniejących zbiorników
bezodpływowych.
Poniższa tabela przedstawia zestawienie lokalizacji oczyszczalni przydomowych w
poszczególnych sołectwach I nabór.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Nazwa miejscowości
Budziska
Słupiec
Gace Słupieckie
Zofiówka
Szczebrzusz
Zalesie
Czarzyzna
Rejterówka
Orzelec Mały
Przeczów
Beszowa
Łubnice
Wolica
Razem
Oczyszczalnia
63
61
22
18
15
20
22
13
2
3
1
3
1
244
W roku 2011 zrealizowano 180 szt. pozostałe 64 szt. w 2012 r.
Równocześnie przyjęto założenia programowe, że część południowa gminy sołectwa
Zalesie, Zofiówka, Rejterówka, Czarzyzna, Budziska, Gace Słupieckie, Szczebrzusz, Słupiec
oraz zabudowa rozproszona w pozostałych sołectwach będzie realizowany program lokalnych
systemów w tym przydomowych oczyszczalni ścieków.
W związku z powyższym w ramach P.R.O.W. ogłoszono przetarg na realizację w latach
2012-2013 kolejnych 220szt. przydomowych oczyszczalni ścieków typ SBR. Poniższa tabela
przedstawia wykaz sołectw do realizacji drugiego etapu przydomowych oczyszczalni.
72
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Nazwa miejscowości
Beszowa
Budziska
Czarzyzna
Gace Słupieckie
Łubnice
Łyczba
Orzelec Mały
Orzelec Duży
Przeczów
Rejterówka
Słupiec
Szczebrzusz
Wilkowa
Wolica
Zalesie
Zofiówka
Razem
Oczyszczalnia
20
26
31
21
22
9
16
5
1
8
24
15
6
1
7
8
220
Przyjęto założenia realizacji dla pozostałego obszaru gminy systemu kanalizacji sanitarnej
grawitacyjno – ciśnieniowej z oczyszczalnią zlokalizowaną w sołectwie Łubnica.
Należy pamiętać, że ścieki surowe bezwzględnie nie mogą być odprowadzane do środowiska
bez ich uprzedniego oczyszczenia do określonych ustawowo parametrów. Powinny być one
kierowane za pomocą systemów kanalizacyjnych do oczyszczalni ścieków, natomiast w
przypadku, gdy ze względów technicznych, bądź ekonomicznych nie jest to możliwe, powinny
być dowożone do oczyszczalni wozami asenizacyjnymi. Zadaniem priorytetowym powinno być
objęcie siecią kanalizacyjną wszystkich miejscowości zlokalizowanych w pobliżu rzek.
Oczyszczalnie przyjmujące ścieki powinny być wyposażone w instalacje z pełnym procesem
biologicznego oczyszczania i usuwania związków biogennych.
Na terenie gminy występuje system kanalizacji deszczowej w Łubnicach.
6.6. Gospodarka odpadami
Gmina należy od roku 2001 do Ekologicznego Związku Gospodarki Odpadami
Komunalnymi, który dysponuje zakładem gospodarki komunalnej w Rzędowie koło Tuczęp.
Gminny system gospodarki odpadami bazuje na kontenerach KP-7 ogólno dostępnych
rozstawionych w poszczególnych sołectwach co przedstawia poniższa tabela.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Nazwa miejscowości
Beszowa
Borki
Budziska
Czarzyzna
Gace Słupieckie
Góra
Grabowa
Łubnice
Łyczba
Orzelec Mały
Orzelec Duży
Przeczów
Rejterówka
Słupiec
Szczebrzusz
Wilkowa
Wolica
Zalesie
Zofiówka
Razem
Liczba
3
1
4
2
3
1
1
6
2
2
2
2
1
4
1
3
2
1
3
44
73
W zakresie selektywnej zbiórki odpadów na obszarze gminy rozstawionych jest 128 szt.
pojemników typu dzwon do których mieszkańcy dostarczają poszczególne frakcje (makulatura,
szkło, tworzywo).
Obsługę gospodarki odpadami w oparciu o umowę z gminą prowadzi Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej w Staszowie. Natomiast mieszkańcy wnoszą symboliczną opłatę na
rzecz Gminy.
6.7. Regulacja stosunków wodnych, zagrożeń powodziowych.
Pod względem hydrograficznym teren gminy położony jest w całości w dorzeczu Wisły,
która stanowi granicę pomiędzy województwami podkarpackim, małopolskim i świętokrzyskim. Drugą największą rzeką płynącą przez teren gminy jest dolny odcinek Wschodniej.
Mniejszymi rzekami, które w całości lub odcinkami płyną na terenie są: Kanał-Strumień oraz
Śmierdziąkiew.
Rzeki Wisła i Wschodnia znajdują się w administracji Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej w Krakowie, pozostałe większe rzeki są w administracji Świętokrzyskiego Zarządu
Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach.
Rzeka Wschodnia – źródła rzeki znajdują się na Płaskowyżu Szanieckim w m. Chmielnik;.
Długość rzeki wynosi 48,5 km, a powierzchnia zlewni 680,3 km2. Rzeka płynie osią Niecki
Połanieckiej tworząc szeroką na 1-2 km dolinę. Pomiary zwierciadła wody prowadzono w m.
Wilkowa w km: 8+600. W odcinku ujściowym wybudowano jaz oraz małą elektrownię wodną
(MEW).
Kanał Strumień – kanał został wykonany celem odprowadzenia wód z zachodniej części Doliny
Wisły oraz spływających z krawędzi Wyżyny Sandomierskiej. Długość kanału wynosi 46 km,
powierzchnia zlewni 314,7 km2.
Rzeka Śmierdziąkiew – rzeka ma źródła w okolicach miejscowości Borki. Płynie lokalnym
obniżeniem w kierunku wschodnim. W górnym odcinku jest uregulowana natomiast w strefie
rozcinającej krawędź Niecki Połanieckiej jest nieuregulowana. Do Wisły odprowadza wody
poprzez śluzę wałową w m. Rybitwy. Długość cieku wynosi 9,0 km w tym 2,6 km
nieuregulowana.
Długość wałów przeciwpowodziowych na terenie gminy przedstawia poniższa tabela.
Lp.
Rozmiar
(km)
13,10
Km wału od – do
Długość wałów w rozbiciu na miejscowości
24+000-37+100
Gace Słupieckie: 24+000-25+700(1,70km)
Słupiec: 25+700-31+100 (5,40km)
Budziska: 31+100-37+100(6,0km)
Budziska: 4+000-5+300 (1,30km)
Przeczów: 5+300-7+200(1,90km)
Łyczba: 7+200-7+460(0,26km)
Czarzyzna:7+460-9+320(1,86km)
Rejterówka:9+320-10+100(0,78km)
Orzelec Duży: 10+100-10+600(0,50km)
Budziska: 4+000-5+500 (3,50km)
Czarzyzna:7+500-8+700(1,20km)
Rejterówka:8+700-9+600(0,90km)
Zofiówka : 9+600-10+570(0,97km)
Orzelec Duży: 10+570-11+600(1,03km)
Wolica: 0+300-2+600(2,3km)
1.
Lewy
Wisły
wał
rzeki
2.
Lewy Wał
Strumień
Kanał
6,60
4+000-10+600
3.
Prawy wał
Strumień
Kanał
7,60
4+000-11+600
4.
Prawy wał
Wschodniej
Wał(letni)
rzeki
2,30
0+300-2+600
Razem
29,60
W trakcie budowy wałów w latach 1935 – 1938 jak również podczas remontu
przeprowadzanego w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia został popełniony poważny
błąd, grunt na wały pobrano z międzywala w bezpośrednim sąsiedztwie wału tworząc tzw.
„skrzynki” o głębokości do 2 m. Zgodnie z założeniami miały one ulec zamuleniu. Jednak mimo
74
upływu lat „skrzynki” nie zostały zamulone. Spowodowało to odsłonięcie zalegających pod
warstwą utworów słabo przepuszczalnych, wykorzystanych do budowy wałów – mada pylasta i
gliniasta (są to gliny, gliny pylaste, pyły, pyły piaszczyste) utworów dobrze przepuszczalnych
(piaski drobnoziarniste i średnioziarniste) jest to główna przyczyna występowania silnych
przesięków i przebić pod korpusem wałów.
Zagrożenie dla bezpieczeństwa wału stanowi prowadzona zabudowa terenu w pasie
przylegającym do wałów (budynki, studnie kopane, infrastruktura).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami na prowadzenie zabudowy w pasie 50 m od stopy
wału powinna być wykonana ekspertyza określająca wpływ projektowanej zabudowy na
bezpieczeństwo wału.
Lewy wał Wisły – łączna długość lewego wału Wisły wynosi 13,10 km. Powódź w 1997 roku
wykazała, że wały są w złym stanie technicznym. Po powodzi zmodernizowano niektóre odcinki
wału. Wysoki stan wód w roku 2010 wykazał, że wał Wisły jest nadal w złym stanie
technicznym (liczne przesiąki i wybicia), a także to, iż poważne zagrożenie powodziowe
stanowią zaniżenia wału, największe zaniżenie występuje w miejscowości Słupiec.
Podjęte modernizacje obwałowań polegające na wykonaniu ekranów przeciw-filtracyjnych
oraz poprawy geotermii korpusu wału nie poprawiły bezpieczeństwa przyległych terenów.
W korpusie wału znajdują się śluzy wałowe w miejscowości:
Słupiec w km 29+854
Budziska w km 35+440
Wały Kanału Strumień – łączna długość wałów wynosi 14,20 km, w tym prawy 7,60 km
i lewy 6,60 km. Prowadzona w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych modernizacja
obwałowań wg nowych wytycznych spowodowała, że są to wały o prawidłowej geotermii i
wysokości.
W korpusie wałów znajdują się śluzy wałowe:
lewy wał rzeki Strumień – 5 szt.
prawy wał rzeki Strumień – 6 szt.
Istotnym problemem na terenie gminy jest zagrożenie powodziowe. Dotyczy ono głównie
terenów położonych w sąsiedztwie Wisły i Kanału – Strumień i Wschodniej, chociaż w
przypadku wystąpienia wezbrań, nawalnych deszczy i roztopów istnieje także ze strony
mniejszych cieków, będącymi ich dopływami. Tereny zalewowe obejmują ponad połowę
obszaru gminy. Granica terenu zalewowego znajduje się na południe od miejscowości Orzelec
Duży, Łubnice i Łyczba. Gospodarka wodami powierzchniowymi wiąże się ściśle z
przeciwdziałaniem niebezpieczeństwu wystąpienia powodzi. W ramach ochrony
przeciwpowodziowej na terenie gminy Łubnice prowadzono w latach 2005-2011 szereg prac
modernizacyjnych polegających na renowacji wałów, usunięciu drzew i zakrzewień z
międzywalu, konserwacji przepustów, konserwacji rowów odpływowych co poprawiło
bezpieczeństwo.
Melioracje wodne
Na obszarze gminy występują cztery obiekty melioracyjne.
Całkowity obszar zmeliorowany urządzeniami szczegółowymi i podstawowymi wynosi 1255 ha
w tym;





grunty orne 1050 ha
trwałe użytki zielone 205 ha
rowy i cieki naturalne 68,58 km
budowle na urządzeniach 455 szt.
sieć drenarska na powierzchni 497 ha
Podstawowe dane dla poszczególnych obiektów w zakresie melioracji podstawowych i
szczegółowych przedstawia się następująco;
Obiekt „Wschód – Połaniec B” obejmuje tereny w sołectwach: Wolca,Wilkowa,Góra,Borki,
 grunty orne 386 ha
 trwałe użytki zielone 134 ha
 rowy i cieki naturalne 22,83 ha
75
 budowle na urządzeniach 123 szt.
 sieć drenarska na powierzchni 384 ha
Obiekt „Ruszcza” obejmuje tereny w sołectwach: Łyczba, Przeczów, Grabowa, Budziska,
Borki,





grunty orne 384 ha
sieć drenarska na powierzchni 113ha
Obiekt „Nizina Nadwiślańska” obejmuje tereny sołectw: Słupiec, Gace Słupieckie, Zofiówka,
Rejterówka, Orzelec Duzy, Orzelec Mały, Łyczba, Szczebrzusz,




grunty orne 148 ha
rowy i cieki naturalne 14, 3km
Obiekt „Zalsie” obejmuje sołectwo Zalesie,




grunty orne 132ha
Wszystkie obiekty melioracji z obszaru gminy w znacznym stopniu wymagają modernizacji
7. Uwarunkowania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Uwarunkowania dotyczące zagospodarowania terenu wynikające z realizacji ponadlokalnych
celów publicznych na poziomie województwa i kraju określa między innymi Plan
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Świętokrzyskiego, który zakłada:
1) sukcesywną gazyfikację terenów wiejskich, które spełniają warunki wynikające
z obowiązujących przepisów prawa energetycznego, w tym opłacalności ekonomicznej
(odpowiednia liczba zdeklarowanych odbiorców gazu) ;
2) sukcesywną realizację modernizację drogi krajowej Nr 79 o wyczerpującej się
przepustowości, polegającą na etapowej rozbudowie przekroju na dwujezdniowy, która ma
być realizowana jako droga główna ruchu przyspieszonego (GP) jedno lub dwujezdniowa
76

Zmiana Studium - Urząd Gminy Łubnice

Transkrypt

Podobne dokumenty

z dnia 17 czerwca 2016 roku w sprawie: utworzenia Powiatowej

dotacje na innowacje inwestujemy w waszą przyszłość

Ulotka informacyjna - Stowarzyszenie KLUCZ

BEZPIECZEŃSTWO PRZEDE WSZYSTKIM!

Grafik zajęć od 22 września 2016

Technologia ceramiki dr hab. Krystyna Andrzejewska

Stanowisko 1.

Warsztaty wyrobów z gliny w bibliotece

KPP KAZIMIERZA WIELKA SZKOLENIE WOLONTARIUSZY