Statystyczny drogowskaz 01_8

Statystyczny drogowskaz 01_8
9/1/08
13:46
Page 5
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
CZ¢Âå I
PRZYGOTOWANIE DANYCH DO ANALIZY
Rozdzia∏ 1. Jak badaç zjawiska psychologiczne
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak sformu∏owaç dobre pytanie badawcze?
Ustalanie schematu badania . . . . . . . . .
Dobór narz´dzi pomiarowych . . . . . . . .
Zbieranie danych . . . . . . . . . . . . . . .
Analiza statystyczna . . . . . . . . . . . . .
Opis wyników . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
13
14
17
19
25
28
30
31
Rozdzia∏ 2. Wprowadzanie danych i podstawy pracy z programem SPSS
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozpocz´cie pracy w programie SPSS . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edytor danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pasek stanu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pasek narz´dzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edytor raportów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edytor poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
33
34
35
37
53
54
56
58
60
61
Rozdzia∏ 3. Tabelaryczne, graficzne i liczbowe sposoby podsumowywania
zmiennych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cz´stoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Graficzny opis zmiennych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Statystyki opisowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Opis wyników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
62
63
64
68
73
92
93
93
5
Statystyczny drogowskaz 01_8
9/1/08
13:46
Page 6
SPIS TREŚCI
Rozdzia∏ 4. Miary zwiàzku pomi´dzy zmiennymi – wspó∏czynniki korelacji
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wspó∏czynnik r-Pearsona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Graficzna ilustracja wspó∏czynnika r-Pearsona . . . . . . . . . . . . . .
Obliczanie korelacji w SPSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Macierzowy wykres rozrzutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pu∏apki zwiàzane ze wspó∏czynnikiem korelacji . . . . . . . . . . . . . .
Inne miary si∏y zwiàzku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
94
95
96
97
101
107
108
113
114
Rozdzia∏ 5. Standardowe sposoby tworzenia wskaêników zmiennych
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logika tworzenia wskaênika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Odwracanie skali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rekordowanie przedzia∏ami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tworzenie wskaznika: sumowanie i uÊrednianie pytaƒ . . . . . . .
Inne sposoby tworzenia wskaênika . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyk∏ad tworzenia wskaênika – FCZ-KT . . . . . . . . . . . . . .
Tworzenie wskaêników w j´zyku poleceƒ SPSS . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
116
117
118
118
121
124
127
129
131
133
Rozdzia∏ 6. Zaawansowane sposoby tworzenia wskaêników: zastosowanie
analizy czynnikowej oraz analizy rzetelnoÊci pozycji . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Analiza czynnikowa – podstawowe informacje . . . . . . . . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Analiza rzetelnoÊci skali metodà Alfa Cronbacha . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
134
135
136
153
154
160
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
162
163
163
167
170
173
175
181
182
183
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
CZ¢Âå II
ANALIZA STATYSTYCZNA DANYCH
Rozdzia∏ 7. Wnioskowanie statystyczne na danych jakoÊciowych:
testy oparte na rozk∏adzie chi-kwadrat . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak wnioskowaç statystycznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test chi kwadrat dla jednej zmiennej . . . . . . . . . . . . . . .
Chi-kwadrat dla jednej zmiennej krok po kroku w SPSS . . . .
Raz jeszcze na skróty – szczurzy przyk∏ad . . . . . . . . . . . .
Test chi kwadrat dla dwóch zmiennych . . . . . . . . . . . . .
Jak opisaç otrzymane wyniki – przyk∏adowy raport . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chi-kwadrat inaczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Statystyczny drogowskaz 01_8
9/1/08
13:46
Page 7
SPIS TREŚCI
Rozdzia∏ 8. Porównywanie dwóch grup: testy t-Studenta i ich nieparametryczne
odpowiedniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje testów t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Za∏o˝enia testów t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test t dla jednej próby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test t Studenta dla prób zale˝nych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test t dla prób niezale˝nych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
OdpornoÊç testów t-Studenta na zaburzenia dotyczàce za∏o˝eƒ . . . . . . . .
Nieparametryczne odpowiedniki testów t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test U Manna-Whitneya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test Wilcoxona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
184
185
186
186
186
193
197
201
203
203
205
Rozdzia∏ 9. Jednoczynnikowa analiza wariancji w schemacie mi´dzygrupowym
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logika analizy wariancji – co si´ kryje za statystykà F . . . . . . . . . . . . .
Wariancja mi´dzy- i wewnàtrzgrupowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Za∏o˝enia teoretyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak wykonywaç jednoczynnikowà analiz´ wariancji w pakiecie SPSS . . . . .
Porównania a posteriori (post hoc) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Porównania a priori (kontrasty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
208
209
209
211
213
213
220
225
230
Rozdzia∏ 10. Dwuczynnikowa analiza wariancji w schemacie mi´dzygrupowym
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logika dwuczynnikowej analizy wariancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Statystyki efektów g∏ównych i interakcyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozszerzenie planu badawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dwuczynnikowa analiza wariancji w SPSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Porównania Êrednich parami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wybrane opcje dwuczynnikowej analizy wariancji . . . . . . . . . . . . . . .
Statystyki opisowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Test jednorodnoÊci wariancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Si∏a efektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kontrasty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
231
232
232
234
234
235
240
245
246
246
248
248
250
252
. . . . .
. . . . .
. . . . .
253
254
257
. . . . .
. . . . .
. . . . .
260
270
273
.
.
.
.
275
278
280
280
Rozdzia∏ 11. Jednoczynnikowa analiza wariancji w schemacie wewnàtrzgrupowym
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jednoczynnikowa ANOVA z powtarzanym pomiarem w SPSS . . . . . . . . .
Wykonywanie jednoczynnikowej ANOVY z powtarzanym pomiarem w SPSS:
model jednozmiennowy (one-way univariate repeated measures MANOVA) . . . .
Przeprowadzanie analizy post hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeprowadzanie analizy kontrastów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykonywanie ANOVY z powtarzanym pomiarem w SPSS:
model wielozmiennowy (multivariate repeated measures ANOVA) . . . . . . . . .
Model jednozmiennowy (univariate) vs model wielozmiennowy (mulivariate) . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
Statystyczny drogowskaz 01_8
9/1/08
13:46
Page 8
SPIS TREŚCI
Rozdzia∏ 12. Dwuczynnikowa analiza wariancji w schemacie wewnàtrzgrupowym . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kilka s∏ów na temat dwuczynnikowych schematów badawczych z powtarzanym
pomiarem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje efektów w dwuczynnikowej ANOVIE z powtarzanym pomiarem . . . .
Dwuczynnikowa ANOVA z powtarzanym pomiarem w SPSS . . . . . . . . . . .
Wykonywanie dwuczynnikowej ANOVY z powtarzanym pomiarem w SPSS:
model jednozmiennowy (one-way univariate repeated measures ANOVA) . . . . . .
Analiza prostych efektów g∏ównych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Porównania interakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykonywanie dwuczynnikowej ANOVY z powtarzanym pomiarem w SPSS:
model wielozmiennowy (multivariate repeated measures ANOVA) . . . . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia∏ 13. Dwuczynnikowa analiza wariancji w schemacie mieszanym . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dwuczynnikowa ANOVA w schemacie mieszanym w SPSS . . . . . . . . .
Wykonywanie dwuczynnikowej ANOVY w schemacie mieszanym w SPSS:
model jednozmiennowy (univariate mixed model ANOVA) . . . . . . . . . . .
Wykonywanie dwuczynnikowej ANOVY w schemacie mieszanym w SPSS:
model wielozmiennowy (multivariate mixed model ANOVA) . . . . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
. . . .
282
283
. . . .
. . . .
. . . .
283
284
286
. . . .
. . . .
. . . .
289
308
313
. . . .
. . . .
. . . .
319
324
324
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
326
327
331
. . . . . . .
334
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
357
362
363
Rozdzia∏ 14. Wprowadzenie do analizy regresji jedno- i wielozmiennowej . . . . .
Wprowadzenie – czy warto si´ uczyç? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logika regresji prostoliniowej – co kryje si´ za modelem regresji? . . . . . . . . .
Metoda najmniejszych kwadratów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Za∏o˝enia teoretyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak wykonaç analiz´ regresji w pakiecie SPSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Regresja wielozmiennowa – jak jeszcze dok∏adniej przewidzieç sukces finansowy
Regresja wielozmiennowa (wielokrotna) w programie SPSS . . . . . . . . . . . .
Opis wyników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J´zyk poleceƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
364
365
365
367
369
370
375
377
383
384
384
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
385
386
391
400
407
Notki o autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
410
CZ¢Âå III
INTEGRACJA ZAGADNIE¡
Rozdzia∏ 15. Krótki przewodnik statystyczny . . . . . . . .
Kolejne kroki analizy danych . . . . . . . . . . . . . . .
Za∏o˝enia – co robiç, jeÊli nie sà spe∏nione? . . . . . . .
Podziel si´ odkryciem z innymi, czyli jak opisaç wyniki
Dokàd dalej? Kilka praktycznych wskazówek . . . . . .
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.