SODMiDN w Łomży Dlaczego zmiany? Podstawa programowa a

SODMiDN w Łomży
Na podstawie zapisów prawnych opracowała Agata Reszewicz
Dlaczego zmiany?
Problem ujawnia się jednak już w pierw szych tygodniach nauki zarówno w szkołach
ponadgimnazjalnych, jak i wyższych. Nauczyciele i wykładowcy często ze zgrozą konstatują,
że duża część ich uczniów (studentów) ma fundamentalne braki w wykształceniu,
uniemożliwiające płynne kontynuowanie procesu nauczania. Powszechnie panuje opinia, że
efekty pracy polskiej szkoły znacznie się pogorszyły. Początek XXI wieku przyniósł zjawisko
bez precedensowego wzrostu aspiracji edukacyjnych młodych Polaków. Jeszcze kilka lat
temu tylko około 50% uczniów z każdego rocznika podejmowało naukę w szkołach
umożliwiających zdawanie matury. Dziś (2009), po ukończeniu gimnazjum, takie szkoły
wybiera ponad 80% uczniów. Spośród nich około 80% z powodzeniem zdaje maturę i w
znakomitej większości przekracza progi uczelni. W rezultacie co drugi Po lak w wieku 19–24
lata studiuje, zaś liczba studentów w Polsce, w ciągu zaledwie kilku lat, wzrosła aż
pięciokrotnie. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest obecność w szkołach kończących się
maturą, a później w murach wyższych uczelni, dużej grupy młodzieży, która dawniej
kończyła swoją edukację na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej. W szczególności, z
powodów czysto statystycznych, obniżył się średni poziom System edukacji – zarówno
oświata, jak i szkolnictwo wyższe – nie mogą pozostać obojętne wobec tak istotnej zmiany.
Założenie, że po nad 80% rocznika potrafi skutecznie i równie szybko na uczyć się tego
wszystkie go, co było zaplanowane dla zdolniejszych 50%, jest źródłem paradoksu: pomimo
nie mniejszego niż dawniej wysiłku wkładanego przez nauczy cieli oraz zwiększonego
zainteresowania uczniów zdobyciem wyższego wy kształcenia, polskiej szkole nie udaje się
osiągnąć satysfakcjonujących efektów kształcenia…….
Zbigniew Marciniak, O potrzebie reformy programowej kształcenia ogólnego
Podstawa programowa a nowe technologie i edukacja medialna
 Szkoła powinna przygotować uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym.
 Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki na zajęciach z różnych przedmiotów
do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania
informacji z różnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjnokomunikacyjnych.
 Wspomagać ich powinna dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dysponująca
księgozbiorem oraz zasobami multimedialnymi (w tym: filmoteka, fonoteka).
 Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni współpracować z nauczycielami
bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samokształcenia i
świadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji.
 Każdy nauczyciel powinien poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli
wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów.
Ramowy plan nauczania dla liceum ogólnokształcącego
1. W liceum ogólnokształcącym (IV etap edukacyjny) w trzyletnim okresie nauczania:
1) minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z
wychowawcą wynosi:
a) przedmioty w zakresie podstawowym:
- język polski - 360 godzin,
- dwa języki obce nowożytne - 450 godzin (godziny te mogą być dowolnie
rozdzielone pomiędzy zajęcia z tych języków),
- wiedza o kulturze - 30 godzin,
- historia - 60 godzin,
- wiedza o społeczeństwie - 30 godzin,
- podstawy przedsiębiorczości – 60 godzin,
- geografia - 30 godzin,
- biologia - 30 godzin,
- chemia - 30 godzin,
- fizyka - 30 godzin,
- matematyka - 300 godzin,
- informatyka - 30 godzin,
- wychowanie fizyczne - 270 godzin,
- edukacja dla bezpieczeństwa - 30 godzin,
b) przedmioty w zakresie rozszerzonym (dodatkowo, poza wymiarem godzin
określonym w lit. a dla przedmiotów w zakresie podstawowym):
- język polski, historia, geografia, biologia, chemia, fizyka, historia muzyki,
historia sztuki, język łaciński i kultura antyczna oraz filozofia – po 240
godzin,
- język obcy nowożytny, wiedza o społeczeństwie, matematyka oraz
informatyka – po 180 godzin,
c) przedmioty uzupełniające:
- historia i społeczeństwo oraz przyroda - po 120 godzin,
- zajęcia artystyczne oraz ekonomia w praktyce - po 30 godzin,
d) zajęcia z wychowawcą - 90 godzin;
3. Dyrektor liceum ogólnokształcącego, po zasięgnięciu opinii rady liceum, a jeżeli
rada liceum nie została powołana – po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, rady
rodziców i samorządu uczniowskiego, uwzględniając zainteresowania uczniów oraz
możliwości organizacyjne, kadrowe i finansowe liceum, ustala przedmioty
realizowane w zakresie rozszerzonym, spośród których uczeń wybiera od 2 do 4
przedmiotów, z tym że co najmniej jednym z tych przedmiotów powinna być: historia,
geografia, biologia, chemia lub fizyka.
4. Uczeń, który nie realizuje w zakresie rozszerzonym przedmiotu historia, jest
obowiązany realizować przedmiot uzupełniający historia i społeczeństwo.
5. Uczeń, który nie realizuje w zakresie rozszerzonym przedmiotu: geografia,
biologia, chemia lub fizyka, jest obowiązany realizować przedmiot uzupełniający
przyroda…..
6. Przedmioty w zakresie podstawowym, z wyjątkiem przedmiotów: język polski,
język obcy nowożytny, język mniejszości narodowej, etnicznej lub język regionalny,
matematyka i wychowanie fizyczne, są realizowane w klasie I.
7. Przedmioty w zakresie rozszerzonym: język polski, język obcy nowożytny, język
mniejszości narodowej, etnicznej lub język regionalny i matematyka, są realizowane
w klasach I-III, równolegle z tymi przedmiotami w zakresie podstawowym.
8. Przedmioty w zakresie rozszerzonym: historia, wiedza o społeczeństwie,
geografia, biologia, chemia, fizyka i informatyka są realizowane po uprzednim
zrealizowaniu tych przedmiotów w zakresie podstawowym.
9. Realizacja przedmiotów: historia muzyki, historia sztuki, język łaciński i kultura
antyczna oraz filozofia może rozpocząć się w klasie I, II lub III.
10. Tygodniowy wymiar godzin:
1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą dla uczniów
poszczególnych klas wynosi:
a) klasa I - 30 godzin, a w oddziale dwujęzycznym – 33 godziny,
b) klasa II - 32 godziny, a w oddziale dwujęzycznym – 35 godzin,
c) klasa III - 29 godzin, a w oddziale dwujęzycznym – 32 godziny;
4
liceum ogólnokształcącego po zasięgnięciu opinii uczniów danego oddziału (grupy
oddziałowej, międzyoddziałowej lub międzyszkolnej).
12. Wymiar godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 5
lit. a rozporządzenia, stanowi różnicę między:
1) sumą godzin wynikającą z pomnożenia tygodniowych wymiarów godzin
określonych w ust. 10 pkt 1 przez faktyczną liczbę tygodni, w których odbywają
się obowiązkowe zajęcia edukacyjne w kolejnych latach szkolnych,
a
2) sumą godzin określonych w ust. 1 pkt 1 lit. a i d oraz w ust. 2.
www.men.gov.pl
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 6 stycznia 2009 r.
w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania
przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania
dopuszczenia
Podręczniki
3. 4. Podręcznik przeznaczony do kształcenia ogólnego:
1) jest poprawny pod względem merytorycznym, dydaktycznym,
wychowawczym i językowym, w szczególności:
a) uwzględnia aktualny stan wiedzy naukowej, w tym metodycznej,
b) jest przystosowany do danego poziomu kształcenia, zwłaszcza pod
względem stopnia trudności, formy przekazu, właściwego doboru pojęć, nazw,
terminów i sposobu ich wyjaśniania,
c) zawiera materiał rzeczowy i materiał ilustracyjny odpowiedni do
przedstawianych treści nauczania,
d) ma logiczną i spójną konstrukcję;
2) zawiera zakres materiału rzeczowego i materiału ilustracyjnego odpowiedni
do liczby godzin przewidzianych w ramowym planie nauczania na kształcenie
zintegrowane (edukację wczesnoszkolną) lub nauczanie danego przedmiotu;
3) zawiera formy aktywizujące i motywujące uczniów;
4) umożliwia uczniom ze zróżnicowanymi możliwościami nabycie umiejętności
określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego;
5) w przypadku podręczników przeznaczonych dla szkół ponadgimnazjalnych określa zakres kształcenia: podstawowy lub rozszerzony;
6) zawiera treści zgodne z przepisami prawa, w tym ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi;
7) ma estetyczną szatę graficzną;
8) nie zawiera materiałów reklamowych innych niż informacje
o publikacjach edukacyjnych
Wprowadzenie obowiązku opracowywania przez wydawców podręcznika w
formie elektronicznej zakłada przekazana do konsultacji zewnętrznych
nowelizacja rozporządzenia w sprawie dopuszczania do użytku w szkole
programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz
dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. Oznacza to, że podręczniki
będą mogły być wydane w formie papierowej wraz z towarzyszącą jej formą
elektroniczną lub wyłącznie w formie elektronicznej. Tylko materiały
edukacyjne dla klas I-III szkoły podstawowej, ze względu na specyfikę tego
etapu edukacji, będą mogły być wydane wyłącznie w formie papierowej.
Inną zaproponowaną w nowelizacji zmianą jest ograniczenie możliwości
składania wniosku o dopuszczenie do użytku szkolnego kolejnych wydań
podręcznika zmienionych w części nie większej niż 20 proc. objętości wydawca będzie mógł złożyć taki wniosek dopiero po upływie 3 lat od dnia
dopuszczenia podręcznika do użytku szkolnego. Ograniczy to możliwość
udostępniania co roku przez wydawców nowszych wersji podręcznika, które nie
różnią się zasadniczo od wersji poprzedniej. Umożliwi to szersze korzystanie z
podręczników kupowanych na rynku wtórnym i pomoże w ujednoliceniu wersji
podręcznika stosowanego w oddziale klasowym.
Podręczniki będą mogły być teraz dopuszczane do użytku szkolnego w
następujących formach:
a) w formie papierowej i stanowiącej jej odpowiednik formie elektronicznej
(obie będą podlegały jednoczesnemu dopuszczeniu do użytku szkolnego),
b) tylko w formie papierowej (dotyczy podręczników przeznaczonych dla I
etapu edukacyjnego)
c) tylko w formie elektronicznej.
Wybrane lub opracowane przez nauczycieli programy będzie
dopuszczał do użytku szkolnego w danej szkole jej dyrektor. Będzie on
odpowiedzialny za uwzględnienie w szkolnym zestawie programów
nauczania całości podstawy programowej dla danego etapu
edukacyjnego i podanie do wiadomości publicznej wykazu
wybranych podręczników w terminie do 15 czerwca danego roku.
Program nauczania
§ 2. 4. Program nauczania ogólnego zawiera:
1) szczegółowe cele edukacyjne - kształcenia i wychowania;
2) materiał nauczania związany ze szczegółowymi celami edukacyjnymi,
uwzględniający treści nauczania określone w podstawie programowej
kształcenia ogólnego;
3) procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych;
4) opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje metod ich oceny,
z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów, określonych w przepisach w sprawie standardów
wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów;
5) omówienie założeń dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została
oparta koncepcja programu, relacji do zakresu podstawy programowej
kształcenia ogólnego, a także ewentualnych specjalnych warunków dotyczących
realizacji programu;
6) w przypadku publikacji programu - nazwiska rzeczoznawców, którzy opiniowali
program.
Nauczyciel może:
 opracować program samodzielnie bądź we współpracy z innymi
nauczycielami;
albo
 przedstawić dyrektorowi szkoły program opracowany przez innego
autora (autorów), np. może wybrać program nauczania spośród
programów dostępnych na rynku, jeśli uważa, że taki właśnie program
najlepiej odpowiada potrzebom jego uczniów i warunkom, w jakich
pracuje;
albo
 przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z
dokonanymi przez siebie
modyfikacjami, wskazując zakres
proponowanych zmian z uzasadnieniem, dlaczego je proponuje.
Zaproponowany przez nauczyciela
dostosowany do potrzeb i możliwości
program
nauczania
powinien
być
Przed dopuszczeniem programu nauczania ogólnego do
użytku w danej szkole, dyrektor szkoły może
zasięgnąć opinii:
 nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego
wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć
edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony;
albo:
 konsultanta lub doradcy metodycznego;
albo:
 zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu
problemowo-zadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie
ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.
Opinia powinna zawierać w szczególności ocenę:
 zgodności programu nauczania ogólnego z podstawą programową
kształcenia ogólnego,
 dostosowania programu do potrzeb i możliwości uczniów, dla których
jest przeznaczony.